ئیمپراتۆریەتیی شانگ
| ئیمپراتۆریەتیی شانگ | |
|---|---|
| بەشێکە لە | Three Dynasties |
| دامەزران | ١٦٠٠ BCE |
| نەژاد | Huaxia |
| ئایین | Chinese folk religion |
| زمانی فەرمی | Old Chinese |
| کیشوەر | ئاسیا |
| وڵات | چین |
| پایتەخت | ینسو |
| پۆتانی شوێن | ٣٦°٧′١٥″N ١١٤°١٩′٣٠″E |
| شێوەی بنەڕەتیی حکوومەت | پاشایەتی |
| دانیشتووان | ١٥٠٬٠٠٠، ١٣٬٥٠٠٬٠٠٠ |
| گۆڕدراوە لەلایەن | ڕۆژاوای ژۆو |
| جێگەی دەگرێتەوە | ئیمپراتۆریەتیی سیا |
| زمانەکان | Old Chinese |
| سیستەمی نووسین | oracle bone script |
| کۆتاییھاتن | ١٠٤٦ BCE |
| ئایینی فەرمی | Chinese folk religion |
 | |
شانشینی شانگ (بە چینی: 商朝 خوێندنەوە: شانگچاۆ) لە مێژوودا بە شانشینی ین ناسراوە، (殷代 ین دای) شانشینێکی مێژوویی چینە کە لە ناوەند و خوارووی رووباری زەردا بوە. کە لە دوایی شانشینی سیا دامەزرا دواتریش شانشینی ژۆو دامەزرا تۆماری شانشینی شانگ لە کتێبە مێژوویییەکانی (تۆمارەکانی بامبۆ، تۆماری مێژوویی شیجی) بەگوێرەی ڕوونکردنەوەکانی لیو سی شانشینی شانگ لە ١٧٧٦ی پێش زاین تا ١١٢٢ی پێش زاین شانشینەکە لەژیاندا بووە، بەڵام بەگوێرەی تێکستەکانی تۆماری ئێستای بامبۆ شانشینەکە لە نێوان ١٥٥٦ی پێش زاین تا ١٠٤٦ی پێش زاین ژیاوە، ھەرچۆنێک بێت پڕۆژەی ڕوونکردنەوە لەسەر شانشینەکانی سیا-شانگ-ژۆو بەگوێرەی کاربۆن ١٤، ڕوونی کردووەتەوە شانشینەکە لە ١٦٠٠ تا ١٠٤٦ بوونی ھەبووە.
شانشینی شانگ سەرەتاترین شانشینە کە بەبەڵگەی شوێنەوارناسی پشتگیر لێکرابێت دۆزینەوەکان لە وێرانبووەکانی ینسو (لە جیھانی مۆدێرنی ئەمڕۆ ئانیانگ) کە بە دواین پایتەخەتی شانگ ناسراوە لە دۆزینەوەکان گۆڕی شاھانە و کەلوپەلی جەنگی و دەیەھا ھەزار لە بڕۆنز و بەرد و ئێسک و سێرامیک دۆزراوەتەوە، لە ئانیانگ سەرەتاترین نوسراوی چینی لەناویدا دۆزراوەتەوە لەنێوان ساڵانی ١٩٢٠کان و ١٩٣٠کان. جگە لەوەش لە دۆزینەوەکاندا چەندین شتی مێژوویی دێرین دۆزاراوەتەوە کە لەو ساتە بەکارھاتوون وەک پزیشکی-دەرمان، ھونەر، سیاسەت، ئیکۆنۆمی، کە ھی سەرەتای شارستانییەتی شانگن.[١]
تۆمارە دێرینەکان
[دەستکاری]لە زۆربەی بەڵگەنامە دێرینەکان دەربارەی شانشینی شانگ تۆمارکراوە وەکوو کتێبی بەڵگەنامەکان
سەرچاوەکان
[دەستکاری]
.svg) | |||
|---|---|---|---|
| دێرین | |||
| Neolithic ٨٥٠٠ تا ٢٠٧٠ی پێش زاین BCE | |||
| سیا c. 2070 – c. 1600 BCE | |||
| شانگ c. ١٦٠٠ تا ١٠٤٦ی پێش زاین BCE | |||
| ژۆو c. 1046 – 256 BCE | |||
| ڕۆژھەڵاتی ژۆو | |||
| ڕۆژاوای ژۆو | |||
| سەردەمی بەھار و پایز | |||
| سەردەمی شەڕی ویلایەتەکان | |||
| شاھانە | |||
| چین 221–207 BCE | |||
| ھان 202 BCE – 220 CE | |||
| رۆژاوای ھان | |||
| سین | |||
| ڕۆژھەڵاتی ھان | |||
| سێ شانشینەکە 220–280 | |||
| وێی, شو and وو | |||
| جین 266–420 | |||
| رۆژاوای جین | |||
| ڕۆژھەڵاتی جین | شانزە شانشینەکە | ||
| Northern and Southern dynasties 420–589 | |||
| سوی 581–618 | |||
| تانگ 618–907 | |||
| (Wu Zhou 690–705) | |||
| پێنج ئیمپراتۆریەتەکە و پێنج شانشینەکە 907–979 |
لیاۆ 916–1125 | ||
| سۆنگ 960–1279 | |||
| Northern Song | ڕۆژاوای سیا | ||
| Southern Song | جین | Western Liao | |
| یوان 1271–1368 | |||
| مینگ 1368–1644 | |||
| چینگ 1636–1912 | |||
| جیھانی مۆدێرن | |||
| Republic of China on the mainland 1912–1949 | |||
| People's Republic of China 1949–present | |||
| Republic of China in Taiwan 1949–present | |||
وتارە پەیوەندیدارەکان | |||
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە ئیمپراتۆریەتیی شانگ تێدایە. |