ئوسامە کوڕی مونقیز

ئوسامە کوڕی مونقیز یان ئیبن مونقیز شاعیر و نووسەر و فاریس (شۆڕشگێڕ) و دیپلۆماتکارێکی موسڵمانی سەدەی زێرین بووە لە بنەماڵەی بەنی مونقیز شەیزەر لە باکووری سووریا. ژیانی هاوکات بوو لەگەڵ سەرهەڵدانی چەندین خانەدانی موسڵمانی سەدەی ناوەڕاست و هاتنی جەنگی خاچپەرستی یەکەم و دامەزراندنی دەوڵەتە خاچپەرستەکان.

ئوسامە کوڕی مونقیز
لەدایکبوون	٤ی تەمموزی ١٠٩٥ شەزیار
مەرگ	١٧ی تشرینی دووەمی ١١٨٨(١١٨٨-١١-١٧) (٩٣ ساڵ ژیاوە) دیمەشق
شوێنی حەوانەوە	چیای قاسییوون
پیشە	شاعیر، سەرباز
مناڵ(ەکان)	مورحەف کوڕی مونقیز
باوان(ەکان)	موردشید کوڕی مونقیز
خزمەکان	سوڵتان کوڕی مونقیز

کوڕەزا و جێنشینی ئەگەری ئەمیری شەیزەر بوو، بەڵام لە ساڵی ١١٣١ دەربەدەری بوو و تەواوی ژیانی بە خزمەتکردنی سەرکردەکانی دیکە بەسەر برد. لە دیمەشق دەرباری بوو بۆ بوریدەکان و زەنگیەکان و دواتر ئەیوبیەکان و لە ماوەی نزیکەی پەنجا ساڵدا خزمەت بە زەنگی و نورەدین و سەلاحەدین دەکرد.  هەروەها خزمەتی دەرباری فاتمییەکان لە قاهیرە کردووە، هەروەها خزمەتی ئەرتوقیەکان کردووە لە حەسکیف.  گەشتێکی بەرفراوانی لە خاکە عەرەبەکاندا کردووە و سەردانی میسر و سوریا و فەلەستین و بەدرێژایی ڕووباری دیجلەی کردووە و چووەتە زیارەت بۆ مەککە.  زۆرجار دەستێوەردانی لە سیاسەتی ئەو دادگایانە دەکرد کە تێیدا خزمەتی دەکرد و لە هەردوو شاری دیمەشق و قاهیرە دوور دەخرێتەوە.

لە ماوەی ژیانیدا و ڕاستەوخۆ دوای ژیانی، زۆرترین ناوبانگی هەبووە وەک شاعیر و ئاداب ("پیاوی پیت").  چەندین ئەنتۆلۆژیای شیعری نووسیوە، وەک (کتاب العسا" ("کتێبی ستاف")، لوباب العداب ("ناوکی پاڵاوتنی")، و المنازیل وەعل دیار ("نیشتەجێبوون و نیشتەجێبوون").  )، و کۆمەڵە شیعری ڕەسەنی خۆی.  لە سەردەمی مۆدێرنیشدا زیاتر لە یادی كتاب الإعتیبار ("كتێبی فێربوون بە نموونە" یان "كتێبی تێڕامان") دەكرێت، كە وەسفی درێژی خاچپەرستەكانی تێدایە، كە لە زۆر بۆنەدا كارلێكیان لەگەڵدا كردووە و هەندێكیان  کە بە هاوڕێیان دەزانی.

زۆربەی بنەماڵەکەی لە ساڵی ١١٥٧ لە بوومەلەرزەیەک لە شەیزەر گیانیان لەدەستدا، لە ساڵی ١١٨٨ لە دیمەشق لە تەمەنی ٩٣ ساڵیدا کۆچی دوایی کرد.