کۆمەڵەی نێودەوڵەتیی زانایانی جینۆساید
کۆمەڵەی نێودەوڵەتیی زانایانی جینۆساید (بە ئینگلیزی: International Association of Genocide Scholars (IAGS)) ڕێکخراوێکی نێودەوڵەتیی بێلایەنە کە بۆ لێکۆڵینەوە و فێرکردنی زیاتر دەربارەی سروشت و ھۆکار و دەرئەنجامەکانی جینۆساید، -لەوانە جینۆسایدی ئەرمەنییەکان، ھۆلۆکۆست[١]، جینۆسایدەکانی کەمبۆدیا، ڕواندا، بوروندی، بۆسنیا و ھەرزەگۆڤینا، بەنگلادێش، سودان، و گەلانی تریش- ھەوڵ دەدات.[٢][٣][٤][٥][٦] ئەندامانی کۆمەڵەکە، لێکۆڵینەوە بەراوردکارییەکان، توێژینەوەی کەیسەکان، پەیوەندییەکانی نێوان جینۆساید و پێشێلکارییەکانی دیکەی مافی مرۆڤ، مۆدێلەکانی پێشبینیکراو بۆ ڕێگریکردن لە جینۆساید و دادگا و دادگاکان بۆ سزادانی جینۆساید لەبەرچاو دەگرن. ئەندامانی ئەم ڕێکخراوە بریتین لە ئەکادیمیستەکان، چالاکوانانی دژە جینۆساید، ھونەرمەندان، ڕزگاربووانی جینۆساید، ڕۆژنامەنووسان، یاساناسەکان و داڕێژەرانی سیاسەتی گشتی. ئەندامێتی لە کۆمەڵەکە بۆ کەسانی ئارەزومەند لە سەرانسەری جیھاندا کراوەیە.
کۆمەڵەی نێودەوڵەتیی زانایانی جینۆساید بڕیارنامەکانێکی فەرمی دەرکردووە کە جینۆسایدی ئەرمەنییەکان[٧][٨] و جینۆسایدی یۆنانی و ئاشوورییەکان[٩] و جینۆسایدەکانی دارفوور، زیمبابوی، لەلایەن داعش لە سوریا و عێراق، جینۆسایدی ڕۆھینگیا،[١٠] و کۆمەڵکوژیی کوردەکان[١١] بە فەرمی دەناسێنێت و سەبارەت بە ئێرانیش ئینکاری ھۆلۆکۆست لەلایەن مەحموود ئەحمەدینەژاد سەرۆک کۆماری پێشووی ئەو وڵاتە شەرمەزار دەکات.[١٢]
کۆمەڵەکە ژۆرنالێکی ئەکادیمیی پێداچوونەوەی ھاوتای فەرمی لەژێر ناوی «جینۆساید ستادیز ئەند پریڤێنشێن» (Genocide Studies and Prevention، بە واتای: لێکۆڵینەوە و خۆپاراستن لە جینۆساید) بڵاو دەکات.[١٣]
کۆمەڵەی نێودەوڵەتیی زانایانی جینۆساید لە ٢ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣ بە دەربڕینی بڕیارنامەیەک بە ٢٨٦ دەنگی بەڵێ، ٤ دەنگی نەخێر و ٤ دەنگی بێلایەن ھەموو تاوانەکانی دژی گەلی کورد لە نێوان ساڵانی ١٩٧٠ تا ٢٠٠٣، بە ئەنفال و کیمیابارانیشەوە، و ھەروەھا تاوانەکانی داعش لە ساڵی ٢٠١٤ تا ٢٠١٧ دژی کورد، ئێزیدی و مەسیحییەکان وەکوو جینۆساید بە فەرمی ناسی. بەگوێرەی ئەم بڕیارنامەیە، ئەو تاوانانەی ئەرتەشی داکەوتووی بەعس و چەکدارانی داعش دژی کورد ئەنجامیان داوە، بە جینۆساید دادەنرێت.[١١]
سەرچاوەکان[دەستکاری]
- ^ "IAGS". Homepage. International Association of Genocide Scholars: History. Archived from the original on 11 September 2017. Retrieved 21 April 2017.
- ^ Forsythe, David P. (2009). Encyclopedia of Human Rights. Oxford University Press. pp. 4–. ISBN 978-0-19-533402-9.
- ^ Totten, Samuel (2007). The Prevention and Intervention of Genocide: An Annotated Bibliography. Routledge. pp. 1097–. ISBN 978-0-415-95358-0.
- ^ Totten, Samuel; Pedersen, Jon E. (January 2012). Educating about Social Issues in the 20th and 21st Centuries: A Critical Annotated Bibliography. IAP. pp. 422–. ISBN 978-1-61735-572-1.
- ^ Bartrop, Paul R. (30 July 2012). A Biographical Encyclopedia of Contemporary Genocide. ABC-CLIO. p. 389. ISBN 978-0-313-38679-4.
- ^ Ball, Howard (2011). Genocide: A Reference Handbook. ABC-CLIO. pp. 271. ISBN 978-1-59884-488-7.
- ^ Lewy, Guenter (15 April 2012). Essays on Genocide and Humanitarian Intervention. University of Utah Press. p. 5. ISBN 978-1-60781-187-9.
- ^ MacDonald, David B. (2008). Identity Politics in the Age of Genocide: The Holocaust and Historical Representation. Routledge. p. 135. ISBN 978-0-415-43061-6.
- ^ "International Association of Genocide Scholars" (PDF). Archived from the original (PDF) on February 27, 2008. ٢٧ی شوباتی ٢٠٠٨ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ Isenberg, Alexandra Suhner (2020-10-26). "Resolutions". International Association of Genocide Scholars (بە ئینگلیزی). Retrieved 2020-11-21.
- ^ ئ ا "Resolution to Declare that Massacres and Persecution of Iraqi Kurds were Crimes of Genocide and Crimes Against Humanity" (PDF). International Association of Genocide Scholars. Archived from the original (PDF) on 4 November 2023. Retrieved 4 November 2023. ٤ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
- ^ "Resolutions" (PDF). International Association of Genocide Scholars (بە ئینگلیزی).
- ^ "IAGS Journal". Homepage. International Association of Genocide Scholars. Archived from the original on 15 September 2017. Retrieved 22 March 2015. ١٥ی ئەیلوولی ٢٠١٧ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.