کۆمەڵکوژیی خۆجالی

کۆمەڵکوژیی خۆجالی
کۆمەڵکوژیی خۆجالی
وڵات	ئازەربایجان
دابەشکاریی کارگێڕی	Khojaly District
جێ	Khojaly
پۆتانی شوێن	٣٩°٥٤′٤٠″N ٤٦°٤٧′٢١″E
کاتی ڕوودان	٢٦ی شوباتی ١٩٩٢
ڕێکەوتی دەستپێکردن	٢٥ی شوباتی ١٩٩٢
ڕێکەوتی کۆتاییھاتن	٢٦ی شوباتی ١٩٩٢
	لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

کۆمەڵکوژیی خۆجالی (بە ئازەربایجانی: Xocalı soyqırımı) کوشتارێکی بەکۆمەڵی خەڵکی مەدەنیی ئازەربایجانی بوو کە لەلایەن ھێزە چەکدارەکانی ئەرمەنستان و ھەتا ئاستێک دەوڵەتانی سەربەخۆی ھاوقازانج لە شارۆچکەی خۆجالی لە ٢٦ی شوباتی ١٩٩٢دا ئەجام درا.^[١]^[٢]^[٣] ئەم کارەساتە بووە گەورەترین کۆمەڵکوژی لە سەرانسەری سەردەمی ناکۆکیی ناگۆرنۆ-قەرەباغ.^[٤]

خۆجالی شارۆچکەیەک بە دانیشتووانی ئازەربایجانی بوو کە نزیکەی ٦٣٠٠ کەسی تێدابوو و لە پارێزگای خۆبەڕیوەبەری ناگۆرنۆ-قەرەباغ، ئازەربایجانی سۆڤیەت ھەڵکەوتبوو کە تاکە فڕۆکەخانەی ناوچەکەی لە ساڵی ١٩٩٢دا تێدابوو.^[٥] شارۆچکەکە لە کاتی شەڕی یەکەمی ناگۆرنۆ-قەرەباغدا لەلایەن ھێزەکانی ئەرمەنستانەوە گەمارۆی خرابوو سەر و ڕۆژانە تۆپباران دەکرا. بەبێ دابینکردنی کارەبا، گاز و ئاو، لەلایەن ھێزە ناوخۆیییەکان کە پێکھاتبوون لە نزیکەی ١٦٠ پیاوی چەکدار بەرگریی لێدەکرا. ھێزەکانی ئەرمەنستان لەگەڵ ھەندێک لە سەربازانی فەوجی ٣٦٦ی دەوڵەتانیانی سەربەخۆی ھاوقازانج لە سەرەتای ساڵی ١٩ا د٢ دەستیان بە ھێرش کرد و نزیکەی ھەموو دانیوشتوانی ئازەربایجانی ئەو ناوینەیاەیان ناچار کھەڵبێنیان.

ئەو کۆمەڵکوژییە یەکێک بوو لە خاڵە وەرچەرخانەکانی سەردەمی شەڕی یەکەمی ناگۆرنۆ-قەرەباغ. ژمارەی مردووان لەلایەن دەسەڵاتدارانی ئازەربایجانەوە ٦١٣ کەسی مەدەنی کە ١٠٦یان ژن و ٦٣یان منداڵن ڕاگەیەندرا. بەپێی ڕوانگەی مافەکانی مرۆڤ، لانیکەم ٢٠٠ ئازەربایجانی لە کاتی کۆمەڵکوژییەکەدا کوژراون، ھەرچەندە ڕەنگە ٥٠٠ بۆ ١٠٠٠ کەس گیانیان لەدەستدابێت.^[٦]^[٧] ئەو ژمارەیە، چەکدارەکان و ئەو کەسانە دەگرێتەوە کە بەھۆی سەرما گیانیان لەدەستداوە.^[٨]

سەرچاوەکان

^ de Waal، Thomas (2004). Black garden: Armenia and Azerbaijan through peace and war. ABC-CLIO. pp. 172–173. ISBN 0-8147-1945-7. لە 3 June 2016 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |archive-date= (یارمەتی)
^ «New York Times – massacre by Armenians Being Reported». Commonwealth of Independent States; Azerbaijan; Khojaly (Armenia); Armenia: Select.nytimes.com. 3 March 1992. لە ڕەسەنەکە لە 11 March 2007 ئەرشیڤ کراوە. لە 28 April 2014 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
^ Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus By Svante E. Cornell
^ «Armenian and Azerbaijani leaders embrace denialism». eurasianet.org. Eurasianet. ٢٢ی تشرینی دووەمی ٢٠١٩. لە ٢٥ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە.
^ «ДОКЛАД ПРАВОЗАЩИТНОГО ЦЕНТРА «МЕМОРИАЛ» О МАССОВЫХ НАРУШЕНИЯХ ПРАВ ЧЕЛОВЕКА, СВЯЗАННЫХ С ЗАНЯТИЕМ НАСЕЛЕННОГО ПУНКТА ХОДЖАЛЫ В НОЧЬ С 25 НА 26 ФЕВРАЛЯ 1992 г. ВООРУЖЕННЫМИ ФОРМИРОВАНИЯМИ» (PDF). memohrc.org. لە ٢٦ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە. {{cite web}}: دەقی «Memorial» چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی)
^ «Response to Armenian Government Letter on the town of Khojaly, Nagorno-Karabakh». hrw.org. Human Rights Watch. ٢٣ی ئازاری ١٩٩٧. لە ٢٥ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە. Yet we place direct responsibility for the civilian deaths with Karabakh Armenian forces.
^ «Report of Memorial Human rights center (In Russian)». Memo.ru. لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی حوزەیرانی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٨ی نیسانی ٢٠١٤ ھێنراوە.
^ The Black Garden, Thomas de Waal, ISBN 0-8147-1944-9, Page 171

بەستەرە دەرەکییەکان

[deWaal-1] Waal، Thomas (2004). Black garden: Armenia and Azerbaijan through peace and war. ABC-CLIO. pp. 172–173. ISBN 0-8147-1945-7. لە 3 June 2016 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |archive-date= (یارمەتی)

[2] «New York Times – massacre by Armenians Being Reported». Commonwealth of Independent States; Azerbaijan; Khojaly (Armenia); Armenia: Select.nytimes.com. 3 March 1992. لە ڕەسەنەکە لە 11 March 2007 ئەرشیڤ کراوە. لە 28 April 2014 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)

[3] Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus By Svante E. Cornell

[eurasiadenialism-4] «Armenian and Azerbaijani leaders embrace denialism». eurasianet.org. Eurasianet. ٢٢ی تشرینی دووەمی ٢٠١٩. لە ٢٥ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە.

[memorial1992-5] «ДОКЛАД ПРАВОЗАЩИТНОГО ЦЕНТРА «МЕМОРИАЛ» О МАССОВЫХ НАРУШЕНИЯХ ПРАВ ЧЕЛОВЕКА, СВЯЗАННЫХ С ЗАНЯТИЕМ НАСЕЛЕННОГО ПУНКТА ХОДЖАЛЫ В НОЧЬ С 25 НА 26 ФЕВРАЛЯ 1992 г. ВООРУЖЕННЫМИ ФОРМИРОВАНИЯМИ» (PDF). memohrc.org. لە ٢٦ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە. {{cite web}}: دەقی «Memorial» چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی)

[hrwresponsibility-6] «Response to Armenian Government Letter on the town of Khojaly, Nagorno-Karabakh». hrw.org. Human Rights Watch. ٢٣ی ئازاری ١٩٩٧. لە ٢٥ی شوباتی ٢٠٢١ ھێنراوە. Yet we place direct responsibility for the civilian deaths with Karabakh Armenian forces.

[memorial-7] «Report of Memorial Human rights center (In Russian)». Memo.ru. لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی حوزەیرانی ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٨ی نیسانی ٢٠١٤ ھێنراوە.

[8] The Black Garden, Thomas de Waal, ISBN 0-8147-1944-9, Page 171

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]