ڕەشنووس:مێژووی وەشانەکانی ئەندرۆید
مێژووی وەشانی سیستەمی کارپێکەری ئەندرۆید بە بڵاوکردنەوەی یەکەمین وەشانی تاقیکردنەوەی گشتی لە ٥ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٧ دەستی پێکرد، دواتر یەکەم وەشانی بازرگانی بە ناوی ئەندرۆید ١.٠ لە ٢٣ی ئەیلوولی ٢٠٠٨ بڵاوکرایەوە.سیستەمی کارپێکردنەکە لەلایەن کۆمپانیای گۆگڵەوە ساڵانە پەرەی پێدراوە بەنزیکەیی لە ساڵی ٢٠١١ەوە[١] بڵاوکراوە سەرەکییە نوێیەکان لە مانگی ئایاردا لە کۆنگرەی ساڵانەی گۆگڵ Google I/O ڕادەگەیەنرێن لەکاتێکدا ھێشتا لە تاقیکردنەوەی سەرەتاییدایە لەگەڵ وەشانی جێگیر کە بەزۆری لە نێوان مانگی ئاب و تشرینی یەکەمدا بەشێوەیەکی گشتی بۆ ئامێرە پاڵپشتکراوەکان بەردەست ئەبن.
زانیاری گشتی
[دەستکاری]پەرەپێدانی سیستەمی ئەندرۆید لە ساڵی ٢٠٠٣ لەلایەن ھەریەک لە Andy Rubin، Rich Miner، Nick Sears، و Chris White دەستیپێکرد و پاشان لەساڵی ٢٠٠٥ دا لەلایەن کۆمپانیای گۆگڵوە کڕدرا[٢] پێش بڵاوبوونەوەی وەشانی تاقیکاری (بێتا)، لانیکەم دوو بڵاوکردنەوەی ناوخۆیی ئەم سیستەمە لەناو دەستەی ھاوپەیمانی کراوە (OHA) ھەبووە[٣] [٤] کە لە ٥ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٧ بڵاوکرایەوە،[٥] [٦] لە کاتێکدا کیتی پەرەپێدانی نەرمەکاڵا (SDK) لە ١٢ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٧ بڵاوکرایەوە[٧] چەندین وەشانی تاقیکاری گشتی SDK بڵاوکرانەوە[٨] ئەم بڵاوکردنەوانە لە ڕێگەی ھاوشێوەکردنی نەرمەکاڵاکانەوە ئەنجامدراون چونکە ئامێرە فیزیکییەکان بوونیان نەبووە بۆ تاقیکردنەوەی سیستەمی کارپێکردنەکە، ھەردوو سیستەمی کارپێکردن خۆی و SDK لەگەڵ کۆدی سەرچاوەکەیان بڵاوکرانەوە وەک نەرمەکاڵایەکی ئازاد لە ژێر مۆڵەتی ئەپاچی.[٩]
یەکەم بڵاوکردنەوەی گشتی سیستەمی ئەندرۆید ١.٠ لەگەڵ بڵاوبوونەوەی مۆبایلی T-Mobile G1 (بە ناوی HTC Dream) لە تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨ بەردت خرا[١٠] ئەندرۆید ١.٠ و ١.١ بە ناوی کۆدی تایبەتەوە بڵاونەکرانەوە[١١] ناوی کۆدی "Astro Boy" و "Bender" لە ناوخۆدا لەسەر ھەندێک لە دروستکردنی سەرەتایی پێش ١.٠ بەکارھێنرابوون و ھەرگیز وەک ناوی کۆدی ڕاستەقینەی وەشانەکانی ١،٠ و ١.١ی سیستەمی کارپێکردنەکە بەکارنەھێنران.[١٢]
بەڕێوەبەری پڕۆژەکە، ڕایان گیبسۆن بیری لە بەکارھێنانی پلانێکی ناونانی تەوەرەیی کردەوە کە لەناوی شیرینیەکان وەرگیرابوو بەکارھێنا، وە لە ئەندرۆید ١.٥ قاشە کێک(Cupcake) دەستی پێکرد، گۆگڵ لە مانگی ئابی ٢٠١٩ ڕایگەیاند کە کۆتایی بە پلانی تەوەرەی ناوی شیرینیەکان دەھێنێت و دەیگۆڕێت بە ڕیزبەندی ژمارەیی بۆ وەشانەکانی داھاتووی سیستەمەکە[١٣] یەکەم بڵاوکردنەوەش لە ژێر ڕیزبەندی ژمارەییدا ئەندرۆید ١٠ بوو کە لە مانگی ئەیلولی ٢٠١٩ بڵاوکرایەوە.
لە ساڵی ٢٠١٧ گۆگڵ ڕایگەیاند کە کۆگای گۆگڵ پلەی دەست دەکات بە پێویستی بە ئەپەکان بۆ بە ئامانجگرتنی دوایین وەشانی جێگیری ئەندرۆید[١٤] لەو کاتەوە و لە نیوەی دووەمی ھەموو ساڵێکدا وەشانی نوێی سەرەکی ئەندرۆید بڵاودەکرێتەوە و بەرنامە و یارییەکان دەبێت تا ٣١ی ئابی ساڵی دواتر بیکەنە ئەو وەشانەی کە نزیکەی ساڵێک پێشتر بەردەست بووە بۆ نوێکردنەوە یان بڵاوکردنەوەی بەرنامەی نوێ لە گۆگڵ پلەیدا، کۆتا بەرواریش ١ی تشرینی دووەمی ھەمان ساڵە بۆ نوێکردنەوەی بەرنامەکانی پەرەپێدەر ئەگینا چیتر ناتوانرێ تازەگەری و نوێکاری ڕەوانەی بەرنامەکانی بکات.[١٥]
مێژووی وەشانەکان
[دەستکاری]ئەم خشتانەی خوارەوە بەرواری بڵاوکردنەوە و تایبەتمەندییە سەرەکییەکانی ھەموو نوێکارییەکانی سیستەمی کارپێکردنی ئەندرۆید تا ئێستا نیشان دەدەن، کە بەپێی ئاستی ڕووکاری بەرنامەسازی بەرنامەی فەرمی (API)یان بە ڕێکوپێکی ڕیزکراون.
Name | Internal codename[١١] | Version number(s) | API level | Release date | Latest security patch date[١٦] | Latest Google Play Services version[١٧] (release date) |
---|---|---|---|---|---|---|
Android 1.0 | N/A | 1.0 | 1 | September 23, 2008 | N/A | N/A |
Android 1.1 | Petit Four | 1.1 | 2 | February 9, 2009 | ||
Android Cupcake | Cupcake | 1.5 | 3 | April 27, 2009 | ||
Android Donut | Donut | 1.6 | 4 | September 15, 2009 | ||
Android Eclair | Eclair | 2.0 | 5 | October 27, 2009 | ||
2.0.1 | 6 | December 3, 2009 | ||||
2.1 | 7 | January 11, 2010[١٨] | ||||
Android Froyo | Froyo | 2.2 – 2.2.3 | 8 | May 20, 2010 | 3.2.25 (October 2014) | |
Android Gingerbread | Gingerbread | 2.3 – 2.3.2 | 9 | December 6, 2010 | 10.0.84 (November 2016) | |
2.3.3 – 2.3.7 | 10 | February 9, 2011 | ||||
Android Honeycomb | Honeycomb | 3.0 | 11 | February 22, 2011 | ||
3.1 | 12 | May 10, 2011 | ||||
3.2 – 3.2.6 | 13 | July 15, 2011 | ||||
Android Ice Cream Sandwich | Ice Cream Sandwich | 4.0 – 4.0.2 | 14 | October 18, 2011 | 14.8.49 (February 2019) | |
4.0.3 – 4.0.4 | 15 | December 16, 2011 | ||||
Android Jelly Bean | Jelly Bean | 4.1 – 4.1.2 | 16 | July 9, 2012 | 21.33.56 (September 2021) | |
4.2 – 4.2.2 | 17 | November 13, 2012 | ||||
4.3 – 4.3.1 | 18 | July 24, 2013 | ||||
Android KitKat | Key Lime Pie | 4.4 – 4.4.4 | 19 | October 31, 2013 | October 2017 | 23.30.13 (August 2023) |
4.4W – 4.4W.2 | 20 | June 25, 2014 | ؟ | |||
Android Lollipop | Lemon Meringue Pie | 5.0 – 5.0.2 | 21 | November 4, 2014[١٩] | November 2017 | 24.16.16 (May 2024) |
5.1 – 5.1.1 | 22 | March 2, 2015[٢٠] | March 2018 | |||
Android Marshmallow | Macadamia Nut Cookie | 6.0 – 6.0.1 | 23 | October 2, 2015[٢١] | August 2018 | |
Android Nougat | New York Cheesecake | 7.0 | 24 | August 22, 2016 | August 2019 | |
7.1 – 7.1.2 | 25 | October 4, 2016 | October 2019 | |||
Android Oreo | Oatmeal Cookie | 8.0 | 26 | August 21, 2017 | January 2021 | |
8.1 | 27 | December 5, 2017 | October 2021 | |||
Android Pie | Pistachio Ice Cream[٢٢] | 9 | 28 | August 6, 2018 | January 2022 | |
Android 10 | Quince Tart[٢٣] | 10 | 29 | September 3, 2019 | February 2023 | |
Android 11 | Red Velvet Cake[٢٣] | 11 | 30 | September 8, 2020 | February 2024 | |
Android 12 | Snow Cone | 12 | 31 | October 4, 2021 | May 2024 | |
Android 12L | Snow Cone v2 | [ئ] | 12.132 | March 7, 2022 | ||
Android 13 | Tiramisu | 13 | 33 | August 15, 2022 | ||
Android 14 | Upside Down Cake[٢٦] | 14 | 34 | October 4, 2023 | ||
Android 15 | Vanilla Ice Cream[٢٧] | [٢٨] | 15 Beta 335 | June 18, 2024[٢٨] | June 2024[٢٨] | 24.16.17 (June 2024)[٢٨] |
Legend: Old version Older version, still supported Latest version Latest preview version |
Version history
[دەستکاری]The following tables show the release dates and key features of all Android operating system updates to date, listed chronologically by their official application programming interface (API) levels.
Android 1.0
[دەستکاری]Android 1.1
[دەستکاری]Android 1.5 Cupcake
[دەستکاری]Android 1.6 Donut
[دەستکاری]Android 2.0 Eclair
[دەستکاری]Android 2.0.1 Eclair
[دەستکاری]Android 2.1 Eclair
[دەستکاری]Android 2.2 Froyo
[دەستکاری]Android 2.3 Gingerbread
[دەستکاری]Android 2.3.3 Gingerbread
[دەستکاری]Android 3.0 Honeycomb
[دەستکاری]Android 3.1 Honeycomb
[دەستکاری]Android 3.2 Honeycomb
[دەستکاری]Android 4.0 Ice Cream Sandwich
[دەستکاری]Android 4.0.3 Ice Cream Sandwich
[دەستکاری]Android 4.1 Jelly Bean
[دەستکاری]Android 4.2 Jelly Bean
[دەستکاری]Android 4.3 Jelly Bean
[دەستکاری]Android 4.4 KitKat
[دەستکاری]Android 4.4W KitKat, with wearable extensions
[دەستکاری]Android 5.0 Lollipop
[دەستکاری]Android 5.1 Lollipop
[دەستکاری]Android 6.0 Marshmallow
[دەستکاری]Android 7.0 Nougat
[دەستکاری]Android 7.1 Nougat
[دەستکاری]Android 8.0 Oreo
[دەستکاری]Android 8.1 Oreo
[دەستکاری]Android 9 Pie
[دەستکاری]Android 10
[دەستکاری]Android 11
[دەستکاری]Android 12
[دەستکاری]Android 12L
[دەستکاری]Android 13
[دەستکاری]Android 14
[دەستکاری]Android 15
[دەستکاری]پێداویستیەکانی ڕەقەکاڵا
[دەستکاری]پلاتفۆرمی سەرەکی ڕەقەکاڵا بۆ ئەندرۆید بریتییە لە بیناسازی ARM ٦٤ بیتی (واتە ARMv8-A ; پێشتر بیناسازی ARMv7 ی ٣٢ بیتی پشتگیری دەکرا و یەکەم ARMv5)، لەگەڵ بیناسازی x86 [ئ] و MIPS [ا] ھەروەھا بە فەرمی لە وەشانی دواتری ئەندرۆید پشتگیری دەکرێت. لەو کاتەوە پشتگیری MIPS بەکارنەھێنراوە و پشتگیری لە NDK r17 لابرا.
ئەندرۆید 1.0 تا 1.5 پێویستی بە کامێرای 2 مێگاپێکسڵ ھەبوو لەگەڵ کامێرای فۆکەسی ئۆتۆماتیکی . ئەمەش ئارامکرایەوە بۆ کامێرای فۆکەسی جێگیر لەگەڵ ئەندرۆید 1.6. [٣١]
لە ساڵی ٢٠١٢ ئامێرە ئەندرۆیدەکان بە پڕۆسێسەری ئینتل دەستیان بە دەرکەوتن کرد، لەوانە مۆبایل [٣٢] و تابلێت. لەکاتێکدا پشتگیری بۆ پلاتفۆرمی ٦٤ بیتی بەدەستھێنا، سەرەتا ئەندرۆید لەسەر ٦٤ بیتی x86 و دواتر لەسەر ARM64 کاردەکات. [٣٣] [٣٤] لە ئەندرۆیدەوە 5.0 لۆلیپۆپ، جۆرەکانی 64 بیتی ھەموو پلاتفۆرمەکان پشتگیری دەکرێن جگە لە جۆرەکانی 32 بیتی.
پێداویستیەکان بۆ کەمترین بڕی ڕام بۆ ئەو ئامێرانەی کە ئەندرۆیدیان لەسەرە 7.1 بەندە بە قەبارەی شاشە و چڕی و جۆری سی پی یو، لە 816 دەست پێدەکات MB–1.8 گێگابایت بۆ ٦٤ بیت و ٥١٢ MB–1.3 GB بۆ مانای 32 بیت لە پراکتیکدا 1 گێگابایت بۆ باوترین جۆری شاشە (لە کاتێکدا کەمترین بۆ کاتژمێری ئەندرۆید ٤١٦ یە MB). [٣٥] [ب] پێشنیارەکە بۆ ئەندرۆید 4.4 دەبێت لانیکەم 512 ھەبێت مێگابایت ڕام، [٣٦] لە کاتێکدا بۆ ئامێرەکانی "رامی کەم" 340 MB کەمترین بڕی پێویستە کە بیرگەی تایبەت بە پێکھاتە جیاوازەکانی ڕەقەکاڵا وەکو پرۆسێسەری بنەڕەتی لەخۆناگرێت . [٣٧] ئەندرۆید 4.4 پێویستی بە پرۆسێسەرێکی تەلارسازی 32 بیتی ARMv7, MIPS یان x86 ھەیە، [٣٨] لەگەڵ یەکەیەکی پرۆسێسکردنی گرافیکی گونجاو لەگەڵ OpenGL ES 2.0 (GPU). [٣٩] ئەندرۆید پشتگیری لە OpenGL ES 1.1، 2.0، 3.0، 3.2 دەکات و لە دوای Android 7.0 Vulkan (و وەشانی 1.1 بۆ ھەندێک ئامێر بەردەستە [٤٠] ). ڕەنگە ھەندێک لە بەرنامەکان بە ڕوونی پێویستیان بە وەشانی دیاریکراوی OpenGL ES ھەبێت، و ڕەقەکاڵای گونجاوی GPU پێویستە بۆ بەڕێوەبردنی ئەو جۆرە بەرنامانە. [٣٩] لە ساڵی ٢٠٢١ ئەندرۆید گواسترایەوە بۆ RISC-V . [٤١] لە ساڵی ٢٠٢١ کۆمپانیای کوالکۆم ڕایگەیاند کە ماوەی پشتگیری درێژتر بۆ چیپسێتەکانی دابین دەکات, سەرەتا لە سناپدراگۆن ٨٨٨, کە یارمەتیدەر دەبێت لە درێژکردنەوەی پشتگیری نوێکردنەوەی ئەندرۆید بۆ ئەم ئامێرانە. بەم بەڵێنە، ئەو ئامێرانەی کە چیپسێتی کوالکۆم بەکاردەھێنن، بە گشتی سێ نوێکردنەوەی وەشانی ئەندرۆید و چوار ساڵ نوێکردنەوەی ئەمنییان دەبێت. [٤٢]
ھەروەھا تەماشای
[دەستکاری]- مێژووی وەشانی ئای ئۆ ئێس
- Wear OS § Version history
تێبینی ڕوونکردنەوە
[دەستکاری]- ^ Lowest supported x86 generation is the P6 microarchitecture, also called i686.[٢٩]
- ^ Supported is revision 1 of MIPS32[٣٠] and revision 6 for 64-bit MIPS64[٢٩]
- ^ داڕێژە:BDprefix
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ Fedewa, Joe (January 12, 2023). "What's the Latest Version of Android?". How-To Geek. Retrieved January 30, 2023.
- ^ Elgin, Ben (August 17, 2005). "Google Buys Android for Its Mobile Arsenal". Bloomberg Businessweek. Bloomberg. Archived from the original on February 27, 2011. Retrieved February 20, 2012.
- ^ "A History of Pre-Cupcake Android Codenames". Android Police. June 12, 2013. Archived from the original on June 12, 2013 – via Google+.
{{cite web}}
: CS1 maint: unfit URL (link) See post by Dianne Hackborn - ^ "Dan Morrill". Google+. January 2, 2013. Archived from the original on January 19, 2013. Retrieved January 5, 2013.
- ^ "Google Launches Android, an Open Mobile Platform". Google Operating System. November 5, 2007. Archived from the original on September 30, 2011.
- ^ "Live Google's gPhone Open handset alliance conference call" (transcript). Gizmodo. November 5, 2007. Archived from the original on February 7, 2013. Retrieved February 8, 2013.
- ^ "Google releases Android SDK". MacWorld. November 12, 2007. Archived from the original on August 22, 2010. Retrieved February 8, 2013.
- ^ "SDK Archives". Android Developers. Archived from the original on March 3, 2015. Retrieved March 7, 2015.
- ^ Paul, Ryan (November 6, 2007). "Why Google chose the Apache Software License over GPLv2 for Android". Ars Technica (بە ئینگلیزی). Archived from the original on March 12, 2017. Retrieved December 9, 2022.
- ^ "The history of Android: Android 1.0—introducing Google Apps and actual hardware". Ars Technica. June 16, 2014. Archived from the original on March 10, 2015. Retrieved December 5, 2018.
- ^ ئ ا "Codenames, Tags, and Build Numbers". Android Open Source Project. Google. Archived from the original on November 24, 2020. Retrieved June 1, 2022. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی
<ref>
ی ھەڵە؛ ناوی «Codenames» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا - ^ "A History of Pre-Cupcake Android Codenames". Android Police. September 17, 2012. Archived from the original on August 25, 2013. Retrieved December 5, 2019.
- ^ "A pop of color and more: updates to Android's brand". Google. August 22, 2019. Archived from the original on September 2, 2019. Retrieved August 22, 2019.
- ^ Cunningham, Edward (December 19, 2017). "Improving app security and performance on Google Play for years to come". Android Developers Blog. Retrieved June 30, 2020.
- ^ "Target API level requirements for Google Play apps - Play Console Help". Google Support. Archived from the original on January 14, 2024. Retrieved October 24, 2023.
- ^ "Android Security Bulletins". Android Open Source Project. Archived from the original on January 14, 2024. Retrieved February 8, 2022.
- ^ "Google System Release Notes". Retrieved 17 May 2024.
- ^ "Android 2.1 SDK". Archived from the original on January 14, 2024. Retrieved May 19, 2021.
- ^ "refs/tags/android-5.0.0_r1 – platform/system/core – Git at Google". android.googlesource.com. Archived from the original on January 14, 2024. Retrieved May 19, 2021.
- ^ "refs/tags/android-5.1.0_r1 – platform/system/core – Git at Google". android.googlesource.com. Archived from the original on January 14, 2024. Retrieved May 19, 2021.
- ^ "refs/tags/android-6.0.0_r1 – platform/system/core – Git at Google". android.googlesource.com. Archived from the original on January 14, 2024. Retrieved May 19, 2021.
- ^ Parker, Steven. "Android P being referred to as 'Pistachio Ice Cream' internally at Google". Neowin. Neowin LLC. Archived from the original on January 14, 2024. Retrieved December 15, 2021.
- ^ ئ ا Gartenberg, Chaim (July 23, 2020). "Even Android 11 is cake". The Verge. Vox Media, LLC. Archived from the original on December 17, 2022. Retrieved July 27, 2021.
Burke revealed last year that Android Q had been internally known as "Quince Tart"
- ^ "Factory Images for Nexus and Pixel Devices". Google Developers. Archived from the original on April 4, 2017. Retrieved March 31, 2022.
- ^ Amadeo, Ron (March 7, 2022). "Android 12L is official as "Android 12.1," rolling out now to Pixel phones". Ars Technica. Archived from the original on March 7, 2022. Retrieved 2023-03-08.
- ^ Bradshaw, Kyle (April 22, 2022). "Android 14 gets official internal codename… Upside Down Cake". 9to5Google. Archived from the original on January 14, 2024. Retrieved October 5, 2022.
- ^ Cantisano, Timi (3 March 2023). "Android 15 dessert-themed codename revealed as 'Vanilla Ice Cream'". XDA Developers (بە ئینگلیزی). Retrieved 27 April 2023.
- ^ ئ ا ب پ "Release notes". Android Developers. 18 June 2024. Retrieved 18 June 2024.
- ^ ئ ا "The syntax of the Android.mk build file". developer.android.com. Archived from the original on June 10, 2015. Retrieved June 14, 2015.
- ^ Shah, Agam (March 23, 2015). "Imagination floats sub-$100 MIPS tablet running Firefox OS". PC World. IDG. Archived from the original on June 5, 2015. Retrieved June 5, 2015.
- ^ "Android Developers: Android Compatibility". android.com. Archived from the original on October 17, 2013. Retrieved June 10, 2021.
- ^ Warman, Matt (June 7, 2012). "Orange San Diego Intel Android mobile phone review". The Daily Telegraph. Archived from the original on January 11, 2022. Retrieved June 19, 2013.
- ^ "Android Lollipop". Android Developers. Archived from the original on November 25, 2014. Retrieved November 24, 2014.
It's supported on ARM, x86, and MIPS architectures and is fully 64-bit compatible.
- ^ "How to check which of the Processor, ARM, ARM64 or x86, powers your smartphone". April 16, 2016. Archived from the original on November 27, 2016.
- ^ "Android 7.1 Compatibility Definition" (PDF). Retrieved August 23, 2017.
- ^ "Android KitKat". Android Developers Portal. android.com. Archived from the original on November 16, 2013. Retrieved November 16, 2013.
- ^ "7.6.1". Android Compatibility Definition Document (PDF) (4.4 ed.). November 27, 2013. p. 33. Archived from the original (PDF) on March 4, 2014. Retrieved February 26, 2014.
- ^ Shah, Agam (December 1, 2011). "Google's Android 4.0 ported to x86 processors". Computerworld. International Data Group. Archived from the original on January 24, 2012. Retrieved February 20, 2012.
- ^ ئ ا "Android Developers: Graphics". Android Developers. Archived from the original on October 10, 2014. Retrieved November 15, 2015.
- ^ "Vulkan on Android". NVIDIA Developer (بە ئینگلیزی). February 10, 2016. Retrieved March 21, 2018.
Vulkan 1.1 is available as a Developer Preview OTA for the NVIDIA SHIELD TV.
- ^ "Android has been ported to a RISC-V board". xda-developers. January 21, 2021. Retrieved January 25, 2021.
- ^ "Future Android phones may get 4 years of updates, thanks to Google and Qualcomm". Android Police. December 16, 2020.