چیچان
| چیچان | |
|---|---|
| بە ڕووسی: Чеченская Республика | |
 | |
| بەشێکە لە | North Caucasian Federal District |
| دامەزران | ٩ی کانوونی دووەمی ١٩٩٣ |
| ناو بە زمانی ڕەسمی | Нохчийчоь |
| زمانی ڕەسمی | ڕووسی، Chechen |
| سروودی نیشتمانی | Shtalak's Song |
| وڵات | ڕووسیا |
| پایتەخت | Grozny |
| دابەشکاریی کارگێڕی | ڕووسیا |
| Territory claimed by | Caucasus Emirate |
| پۆتانی شوێن | ٤٣°٢٤′٠″N ٤٥°٤٣′٠″E |
| نووسینگەی بەڕێوەبردن | Head of the Chechen Republic |
| سەرۆک | Ramzan Kadyrov |
| دانیشتووان | ١٬٤٩٢٬٩٩٢ |
| ناوچەی کاتی | Moscow Time، Europe/Moscow |
| خاوەنی | FC Akhmat Grozny |
| ھاوسنوورە لەگەڵ | داغستان، Stavropol Krai، Republic of North Ossetia-Alania، Republic of Ingushetia |
| ڕووبەر | ١٦٬١٦٥ کیلۆمەتر دووجا |
| وێبگە | http://chechnya.gov.ru/ |
| وەسفی ئاڵا | flag of Chechnya |
| وەسفی نیشان | Coat of arms of the Chechen Republic |
| Geography of topic | geography of Chechnya |
| Economy of topic | economy of Chechen Republic |
| Demographics of topic | Q4313756 |
| کۆدی تەلەفۆن | +7 871 |
| کۆدی تابلۆی ئۆتۆمۆبیل | 20، 95 |
 | |
چیچان یان چیچانیا ناوچەیەکە کە بەشێکە لە ڕووسیا کەدەکەوێتە باکووری ڕۆژاوای ھەرێمی قەوقاز چیچان زۆرجار بەکۆماری چیچان دەناسرێت لەبەر ئەوەی خاوەنی فیدڕالیین لە ڕووسیا، چیچان ڕووبەرەکەی ١٧٬٣٠٠ کیلۆمەتر دووجایە، ژمارەی چیچانیەکان کە لە ساڵی ٢٠١٦ لە ھەرێمی چیچان نیشتەجێن دەگاتە ١٬٣٩٥٬٦٧٨ کەس[١]، ژمارەیەکی کەمیشیان لە ناوچەکانی تری ڕووسیادا دەژین، چیچانییەکان زمانی خۆیان ھەیە کە پێی دەڵێن چیچانی ھاوکات بە زمانی ڕووسیش دەدوێن، شاری گرۆزنی بە پایتەختی چیچان ناودەبرێت، ئایینی ئیسلام لە چیچان ئاینی یەکەمە.[٢]
ئایین[دەستکاری]
زۆربەی دانیشتوانی چیچان موسڵمانی سوننەن.[٣]
زمان[دەستکاری]
زمانی چیچانی و ڕوسی زمانی دانپێدانراون لە وڵاتدا.[٤]
دانیشتوان[دەستکاری]
شاری گرۆزنی سەرەتا وەک قەڵایەی سەربازی لە ساڵی ١٨١٨ دروستبوو لە ساڵی ١٩٨٩ ژمارەی دانیشتوانی گرۆزنی ٤٠٠ هەزاری تێپەڕاند و لە ساڵی ٢٠١٠ ژمارەیان گەیشتە ٢٧١ هەزار.
وشەی گرۆزنی بە زمانی چیچانی واتە (ڕوباری سونج).
جوگرافیا[دەستکاری]
.jpg)
چیچان دەکەوێتە باشوور ڕوسیاوە و لە باشورەوە وڵاتی جۆرجیایە بەرزترین لوتکە شاخی ئەلبرۆس بەرزیەکەی ١٨،٤٨١ پێیە دەکەوێتە باشووری ڕۆژاوای شیشان.
ڕوبەری چیچان ١٧,٣٠٠ کیلۆمتر دوجایە.[٥]
داهاتە سروشتیەکان[دەستکاری]
بترۆل نەوت بە داهاتی سەرەکی چیچان دادەنرێت زۆربەی نەوت لە پایتەختی چیچانە لە ناوەڕاستی وڵات.
کێشەی چیچانیەکان و ڕووسەکان[دەستکاری]
کێشەی چیچان مێژووییەکی درێژی ھەیە، ئەوەش لەوەوە ھات کەلەساڵی ١٧٢٢ ڕووسیا دەستی گرت بەسەر بەشی باکوری قەفقاسیا گرت، لەوکاتەوە خەباتی چەکداری دژی ڕووسیا سەری ھەڵداوە، سەرباری ئەوەی زۆر جار خەباتی چەکداری چیچانییەکان تێکشاوە بەڵام ھەرگیز دەسەڵاتی ڕووسەکان قبووڵ نەکردووە و نەیانھێشتووە ڕووسەکان بەشەکەیان کۆنتڕۆڵ بکات.
لە ساڵی ١٩٩٤ دا لەوکاتەی ھێزەکانی ڕووسەکان چوونە ناویەوە، شەڕەکە دوای دوو ساڵ بەردەوام بوو بەڵام دوایی ئاگربەست ڕاگەیەندرا لەگەڵ ئەوەشدا لە پایزی ساڵی ١٩٩٩ دا جارێکی دیکە شەڕەکە بە قوڕسی دەستی پێکردەوە، بەتێپەڕبوونی کات شەڕەکە خاوبوونەوەی بەخۆوە بینی، لە ئێستادا ھەرێمی چیچان چووەتە کەش و بارێکی تەواو جیاوازەوە بە جۆرێک کە ھیچ شەڕ و مەترسیەک بوونی نەماوە لە ناوچەکەدا و بەڵکو لە زۆر ڕووەوە پێشکەوتنی بە خۆیەوە بینیووە و دانیشتوانەکەی لە ژیان و گوزەرانێکی زۆر خۆش و ئارامدان بە بەراورد بە زۆربەی ھەرێمەکانی تر لە ڕووسیا.
سەرچاوەکان[دەستکاری]
- ^ "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. 2017-10-11. Retrieved 2021-06-15.
- ^ "North Caucasus Profile". Political Holidays. Archived from the original on ٢٠ی ئایاری ٢٠٢١. Retrieved 2021-06-15. Check date values in:
|ڕێکەوتی ئەرشیڤ=(help) ٢٠ی ئایاری ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. - ^ "Wayback Machine". web.archive.org. 2012-09-05. Retrieved 2021-06-15.
- ^ "وەشانی ئەرشیڤکراو". Archived from the original on ٨ی ئەیلوولی ٢٠١٧. Retrieved ١٥ی حوزەیرانی ٢٠٢١. Check date values in:
|access-date=, |ڕێکەوتی ئەرشیڤ=(help) ٨ی ئەیلوولی ٢٠١٧ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. - ^ "3. ТЕРРИТОРИЯ, ЧИСЛО РАЙОНОВ, НАСЕЛЕННЫХ ПУНКТОВ И СЕЛЬСКИХ АДМИНИСТРАЦИЙ ПО СУБЪЕКТАМ РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ". perepis2002.ru. Retrieved 2021-06-15. ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠١١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
 | ئەم ڕووسیا وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |
