نیوفاندلەند و لابرادۆر

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
نیوفاندلەند و لابرادۆر
بە ئینگلیزی: Newfoundland and Labrador
دامەزران٣١ی ئازاری ١٩٤٩
ناو بە زمانی فەرمیNewfoundland and Labrador، Terre-Neuve-et-Labrador
کورتەناوNfld.، N.L.، T.-N.، T.-N.-L.
ناونراوە لەدوایJoão Fernandes Lavrador
ناسناوی خەڵکNewfoundlander and Labradorian، Terre-Neuvien، Terre-Neuvienne، Novlando-Labradorano
زمانی فەرمیئینگلیزی
دروشمQuaerite Primum Regnum Dei
کیشوەرئەمریکای باکوور
وڵاتکەنەدا
پایتەختSt. John's
دابەشکاریی کارگێڕیکەنەدا
ناوچەی کاتیNewfoundland Standard time، Atlantic Time Zone
پۆتانی شوێن٥٣°٠′٠″N ٦٠°٠′٠″W
Coordinates of easternmost point٤٧°٣١′٢٤″N ٥٢°٣٧′١١″W
Coordinates of northernmost point٦٠°٢٣′٣٧″N ٦٤°٢٥′٣٠″W
Coordinates of southernmost point٤٦°٣٦′٤٠″N ٥٣°٣٣′٣٤″W
Coordinates of westernmost point٥٤°١′٣٢″N ٦٧°٤٩′١٠″W
بەرزترین خاڵMount Caubvick
Lowest pointئۆقیانووسی ئارکتیک
شێوەی بنەڕەتیی حکوومەتparliamentary democracy
Office held by head of statemonarch of Canada
سەرۆکی حکوومەتچارڵسی سێیەم
نووسینگەی بەڕێوەبردنPremier of Newfoundland and Labrador
سەرۆکAndrew Furey
Has cabinetExecutive Council of Newfoundland and Labrador
Executive bodygovernment of Newfoundland and Labrador
ئەنجومەنی یاسادانەرGeneral Assembly of Newfoundland and Labrador
دانیشتووان٥٢٨٬٤٣٠، ٥١٠٬٥٥٠
دراوCanadian dollar
ھاوسنوورە لەگەڵکێبێک، نوونڤووت
Driving sideright
جێگەی دەگرێتەوەDominion of Newfoundland
زمانەکانInuinnaqtun، Inuvialuktun
ڕووبەر٤٠٥٬٢١٢ کیلۆمەتر چوارگۆشە
کۆدی پۆستەA
وێبگەhttps://www.gov.nl.ca/
وەسفی ئاڵاflag of Newfoundland and Labrador
وەسفی نیشانcoat of arms of Newfoundland and Labrador
Depicted byEleanor Wallis Fonds
Geography of topicgeography of Newfoundland and Labrador
شوێنەوارەکانlist of National Historic Sites of Canada in Newfoundland and Labrador، list of historic places in Newfoundland and Labrador
ئابووری بابەتeconomy of Newfoundland and Labrador
دیمۆگرافیای بابەتdemographics of Newfoundland and Labrador
Map

نیو فەنلاند و لابرادۆر (بە ئینگلیزی: Newfoundland and Labrador، بە فەڕەنسی: Terre-Neuve-et-Labrador, بە لاتینی: Terra Nova) پارێزگایەکی کەنەدیە دەڕوانێتە سەر زەریای ئەتڵەسی لەبەشی باکووری ئەمەریکای باکوردا، ئەم ھەرێمەی خۆڕھەڵاتی کەنەدا پێکدێت لە دوو بەش :دوورگەی نیوفنلاند و بەشی درێژبووەوەی خاکی کەنەدا کە پێی دەڵێن لابرادۆر لە باکوری خۆرئاوای دورگەکەیە.

ھەرێمەکە ناوچەیەکی داگیرکراوی ئینگلیزەکان بوو لە ٣١مارسی ١٩٤٩بوو بەئەندام لەیەکێتی کەنەدا، کە ڕێزبەندی دەیەمین ھەرێمی گرتوە بۆ چوونە ناو یەکێتیەکە، سەرەتا ھەرناوی نیوفەندلاند بو بەڵام حکومەتەکەی لە ١٩٦٤ ەوە برگەی لابرادۆریشی زیادکرد کە بوە حکومەتی نیوفەندلاند و لابرادۆر لە ٢٠٠١، بەڵام ئێستا لەسەرزاران ناوی نیوفەندلاند بەجیا دێت و ناوی لابرادۆریش بەجیا

ڕێژەی دانیشتوانەکەی ٥١٠٠٠کەسە بەپێی سەرژمێری ٢٠١٠ کە لە ٪‏٩٤خەڵکەکەی لە دورگەکە دەژین کە خەڵکەکەی شێوەزارێکی ئاخاوتنی سەربەخۆیان ھەیە بۆ ھەردوو زمانی ئینگلیزی و فەڕەنسی کە پێی دەڵێن شێوەزاری نیو فەنلاند.

جوگرافیا[دەستکاری]

گەڕووی بێڵی ھەردوو پارچەی ھەرێمەکەی جیاکردۆتەوە، بەشی خۆڕھەڵاتی دورگەی نیوفەندلاندە و بەشی خۆڕئاوای خاکە درێژبوەکەی کەنەدایە کە لابرادۆر. ھەرێمەکە خاوەنی ٧٠٠٠٠ دورگەیە.

ڕووبەری دورگە سێگۆشەییەکە (نیوفەندلاند)٤٠٠کم چوارگۆشەیە، ڕووبەری لابرادۆر لەگەڵ دورگەکانی ٢٩٤٣٣٠کم چوارگۆشەیە، ھەموویان پێکەوە لە٪‏٤٬٠٦ڕووبەری کەنەدا پێکدێنن.

کەش و ھەوا[دەستکاری]

کەشی نیوفەندلاند کەشێکی کیشوەری ھەیە بەھۆی کاریگەری زەریاوە کە بەگشتی کەشێکی زۆڕساردی ھەیە ھەرچی ناوچەی لابرادۆریشە لەناوناوچەی تەندرایە کە زۆڕ سارد و وشک و تاریکە.

دانیشتوان[دەستکاری]

گەورەترین کۆمەڵەی نەتەوەیی لەم ھەرێمە ئینگلیزەکانن بەگوێرەی سەرژمێری ساڵی ٢٠٠١ ئینگلیزەکان ٪‏٣٩٬٤ دانیشتوان پێکدێنن لەبەرامبەر فەڕەنسیەکان کە ٪‏١٩٬٧ دانیشتوان پێکدێنن، ئیرلەندیەکان ٪‏١٩٬٧دانیشتوان پێکدێنن ھەروەھا سکوتلەندیەکان ٪‏٦٬٠دانیشتوانی ھەرێمەکەن، بەڵام بەگوێرەی سەرژمێری ٢٠٠٣ لە ٪‏٣٨ خۆیان تەنھا بە کەنەدی ناساندوە.

ئابوری[دەستکاری]

لە ساڵی ٢٠٠٥ بەدواوە ئابوری ھەرێمەکە زۆربەرزبۆتەوە کە کۆی داھاتی ناوەخۆی گەیشتۆتە ١٤میلیارد دۆلار بۆ ساڵێک و داھاتی خزمەتگوزاریە پیشەییەکان گەیشتۆتە ٨ میلیارد دۆڵار جگە لەداھاتی بوارەکانی چاودێری پزیشکی و کارگێری گشتی و بوارە جۆربەجۆرەکانی تر.

پیشەسازی[دەستکاری]

یەکەم ھەرێمە لەبەرھەم ھێنانی کاغەز لەسەرئاستی کەنەدا، ساڵانە ٤٢٠٠٠٠تۆن کاغەز بەرھەمدێنێت ھەروەھا ڕێژەیەکی زۆڕ لە تەختە دەخەنە بازاڕەکان. ھەروەھا چەندین کارگەی جۆربەجۆریان ھەیە لەبوارەکانی جلوبەرگ و خواردەمەنیەکان.

کشتوکاڵ[دەستکاری]

لەبەشی باشوری کێلگەی بەفەریان زۆرە کە پەتاتە و پیاز و چەندین خۆراکی تر بەرھەم دێنن لەگەڵ سەدان کێلگەی بەرھەمھێنانی ئاژەڵ و پەلەوەری جۆربەجۆر زۆرترین ڕێژەی ھێلکە بەرھەمدێنن جگە لە پەنیرو دۆشاو و بەرھەمە جۆربەجۆرەکانی تر

گەشتیاری[دەستکاری]

کەرتی گەشتیاری بەشێوەیەکی مەزن گرنگی پێدراوە تەنھا لە ٢٠٠٦ بڕی ٥٠٠٠٠٠گەشتیار ڕویان لە ھەرێمەکە کردوە و ٣٦٦میلیۆن دۆلار داھاتەکەی بووە

گواستنەوە و گەیاندن[دەستکاری]

کاشینک[دەستکاری]

ھەرێمەکە چەندین پڕۆژەی خزمەتگوزاری دابین کردوە لە ھەرێمەکە وەک کاشینک کە بەدرێژایی کەناراوەکانی ھەرێمەکە ڕۆژانە لەخزمەت دان

سەرچاوەکان[دەستکاری]