ماددە خۆراکییەکان

ماددە خۆراکییەکان
لقی	ماددەی کیمیایی، ماددەی کیمیایی
لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

ماددە خۆراکییەکان (بە ئینگلیزی: Nutrient) مادەیەکە کە زیندەوەران بەکاری دەھێنێت بۆ مانەوە و گەشەکردن و زاوزێکردن. مەرجی وەرگرتنی ماددە خۆراکییەکان لە خۆراکدا ئاژەڵ و ڕووەک و قارچک و پرۆتیستەکان دەگرێتەوە. دەتوانرێت ماددە خۆراکییەکان بخرێنە ناو خانەکانەوە بۆ مەبەستی گۆڕانکاری یان لەلایەن خانەکانەوە دەربدرێن بۆ دروستکردنی پێکھاتەی ناخانەیی، وەک قژ، توێکڵ، پەڕ، یان ئێسکەپەیکەری دەرەکی. ھەندێک لە ماددە خۆراکییەکان دەتوانرێت بە شێوەیەکی میتابۆلیکی بگۆڕدرێن بۆ مۆلیکولی بچووکتر لە پرۆسەی دەردانی وزەدا، وەک بۆ کاربۆھیدرات، چەوری، پرۆتین و بەرھەمەکانی تەخمیرکردن (ئیتانۆل یان سرکە)، کە دەبێتە ھۆی بەرھەمی کۆتایی ئاو و دووەم ئۆکسیدی کاربۆن. ھەموو زیندەوەران پێویستیان بە ئاو ھەیە. ماددە خۆراکییە سەرەکییەکان بۆ ئاژەڵان سەرچاوەی وزەن، ھەندێک لەو ترشە ئەمینیانەی کە کۆدەبنەوە بۆ دروستکردنی پرۆتین، ژێرکۆمەڵێک لە ترشە چەورییەکان، ڤیتامینەکان و ھەندێک کانزا. ڕوەکەکان پێویستیان بە کانزای جۆراوجۆرتر ھەیە کە لە ڕێگەی ڕەگەوە ھەڵدەمژرێن، لەگەڵ دووەم ئۆکسیدی کاربۆن و ئۆکسجین کە لە ڕێگەی گەڵاکانەوە ھەڵدەمژرێن. قارچکەکان لەسەر ماددە ئۆرگانییە مردووەکان یان زیندووەکان دەژین و پێداویستییە خۆراکییەکان لە خانەخوێیەکەیانەوە دابین دەکەن.

سەرچاوەکان

• بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Nutrient»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ٣١ی ئازاری ٢٠٢٤.