فیردەوسی

فیردەوسی
فردوسی
فیردەوسی; فردوسی
	پەیکەری فیردەوسی لە تووس
ناوی خۆماڵی	بە فارسی: ابوالقاسم فردوسی توسی‎
لەدایکبوون	نز. ٩٣٥ یان ٩٤٠; تووس، ئیمپراتۆرییەتی سامانی
مردن	نز. ١٠١٩ تا ١٠٢٦; تووس، ئیمپراتۆرییەتی غەزنەوی; 36°29′10.15″N 59°31′3.34″E / 36.4861528°N 59.5175944°E
پیشە	شاعیر
زمان	فارسیی مۆدێرنی سەرەتایی
ماوە	سامانی و غەزنەوی
چەشن	شیعری فارسی، داستانی نیشتمانی

ئەبوولقاسم فیردەوسی تووسی (بە فارسی: ابوالقاسم فردوسی توسی‎؛ نز. ٩٣٥^[١] یان ٩٤٠^[٢]–نێوان ١٠١٩^[٢] و ١٠٢٦^[١])، یان فیردەوسی (فردوسی) بە تەنیا^[٣] شاعیرێکی فارس^[٤]^[٥] و نووسەری شانامە بوو، کە یەکێکە لە درێژترین داستانە شیعرەکان کە لەلایەن یەک شاعیرەوە نووسرابێت، و داستانی نیشتمانیی ئاریانی مەزنە. فیردەوسی بە یەکێک لە گرنگترین کەسایەتییەکانی ئەدەبیاتی فارسی و یەکێک لە مەزنترینەکانی مێژووی ئەدەبیات دادەنرێت.^[٦]

ژیان[دەستکاری]

فیردەوسی لە ساڵی ٩٤٠ی زاینی لە گوندی پاژی سەر بە شاری تووس، لە خوراسان لە بنەماڵەیەکی جووتیار لە دایک بوو. فیردەوسی ھاوچەرخی حوکوومەتەکانی سامانی و غەزنەوی بوە. فیردەوسی لە ساڵی ١٠٢٠دا ماڵاوایی لە دنیا کردوە و لە شاری تووس نێژراوە.

شانامە[دەستکاری]

گەورەترین کاری فیردەوسی شاھنامە یان شانامەیە کە سەبارەت بە ژیان و پیشە و ئایینی ئێرانیانی بەر لە ئیسلامە. شانامە باسی پاشایانی ئێرانی لە کەیۆمەرسەوە ھەتا یەزدگردی سێیەمی ساسانیی تێدایە. شانامە بە فارسیەکی پاراو نووسراوە و وشەی عەرەبیی ئێجگار کەمە و سەرچاوەیەکی زۆر گرنگە بۆ ناسینی وشە کۆنە ئێرانییەکان وەکوو فارسیی کۆن و کوردی و ئاڤێستایی و ھەر وەھا سەرچاوەیەکی مێژوویییە بۆ ناسینی فەرھەنگی ئێرانیانی بەر لە ئیسلام. فیردەوسی، بە وتەی خۆی دەور و بەر سی ساڵی سەرفی نووسینی شانامە کردوە، ئەم خاڵە بەیتەی فیردەوسییەوە دەردەکەوێت.

بسی رنج بردم در این سال سی

عجم زندە کردم بدین پارسی

واتە: گەلێک لەم سی ساڵەدا ڕەنجم کێشا و عەجەمم بەم زمانی فارسییە زیندوو کردەوە.

سەرچاوەکان[دەستکاری]

^ ^ئ ^ا ^ب "Ferdowsī". Encyclopedia Britannica. Retrieved 2020-10-10.
^ ^ئ ^ا ^ب ^پ "FERDOWSI, ABU'L-QĀSEM – Encyclopaedia Iranica". Encyclopædia Iranica. 1999-12-15. Retrieved 2020-10-10.
^ ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref> ھەڵە؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری EI نەدراوە
^ "Search Results – Brill Reference". referenceworks.brillonline.com. Retrieved 2019-01-05. Abū l-Qāsim Firdawsī (320–416/931–1025) was a Persian poet, one of the greatest writers of epic and author of the Shāhnāma ("Book of kings").
^ Kia, Mehrdad (2016-06-27). The Persian Empire: A Historical Encyclopedia [2 volumes]: A Historical Encyclopedia (بە ئینگلیزی). ABC-CLIO. p. 160. ISBN 978-1-61069-391-2.
^ Hamid Dabashi (2012). The World of Persian Literary Humanism. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-06759-2.

زانستنامەی ئیرانیکا

دەروازەی شیعر

ئەم نووسەر، شاعیر یان شانۆنووس وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت.

[britannica-1] ئ ^ا ^ب "Ferdowsī". Encyclopedia Britannica. Retrieved 2020-10-10.

[Encyclopædia_Iranica_1999-2] ئ ^ا ^ب ^پ "FERDOWSI, ABU'L-QĀSEM – Encyclopaedia Iranica". Encyclopædia Iranica. 1999-12-15. Retrieved 2020-10-10.

[EI-3] ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref> ھەڵە؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری EI نەدراوە

[4] "Search Results – Brill Reference". referenceworks.brillonline.com. Retrieved 2019-01-05. Abū l-Qāsim Firdawsī (320–416/931–1025) was a Persian poet, one of the greatest writers of epic and author of the Shāhnāma ("Book of kings").

[5] Kia, Mehrdad (2016-06-27). The Persian Empire: A Historical Encyclopedia [2 volumes]: A Historical Encyclopedia (بە ئینگلیزی). ABC-CLIO. p. 160. ISBN 978-1-61069-391-2.

[6] Hamid Dabashi (2012). The World of Persian Literary Humanism. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-06759-2.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]