فیردەوسی
ئەبولقاسمی فیردەوسی ناسراو به فیردەوسی(به فارسی: فردوسی)، هۆنراوەنووسی سەدەی چوارەمی کۆچیی ئێرانیه، که به نووسینی شانامه خۆی خسته ڕیزی یەکەمین شاعیرانی فارسی نووسی ئێرانەوه.
ژیان[دەستکاری]
فیردەوسی له ساڵی ٩٤٠ی زاینی له گوندی پاژی سەر به شاری تووس، له خوراسان له بنەماڵەیەکی جووتیار له دایک بوو. فیردەوسی هاوچەرخی حوکوومەتەکانی سامانی و غەزنەوی بوه. فیردەوسی له ساڵی ١٠٢٠دا ماڵئاوایی له دنیا کردوه و له شاری تووس نێژراوه.
شانامه[دەستکاری]
گەورەترین کاری فیردەوسی شاهنامه یان شانامەیه که سەبارەت به ژیان و پیشه و ئایینی ئێرانیانی بەر له ئیسلامه. شانامه باسی پاشایانی ئێرانی له کەیۆمەرسەوه هەتا یەزدگەردی ساسانیی تێدایه. شانامه به فارسیەکی پاراو نووسراوه و وشەی عەرەبیی ئێجگار کەمه و سەرچاوەیەکی زۆر گرنگه بۆ ناسینی وشه کۆنه ئێرانیەکان وەکوو فارسیی کۆن و کوردی و ئەوێستایی و هەر وەها سەرچاوەیەکی مێژووییه بۆ ناسینی فەرهەنگی ئێرانیانی بەر له ئیسلام. فیردەوسی، به وتەی خۆی دەور و بەر سی ساڵی سەرفی نووسینی شانامه کردوه، ئەم خاڵه بەیتەی فیردەوسیەوه دەردەکەوێت.
بسی رنج بردم در این سال سی
عجم زنده کردم بدین پارسی
واته: گەلێک لەم سی ساڵەدا ڕەنجم کێشا و عەجەمم بەم زمانی فارسیه زیندوو کردەوه.
