سیمین دانیشوەر

سیمین دانشوەر (بە فارسی: سیمین دانشور؛ لەدایکبووی ١٨ی ئازاری ٢٠١١) نووسەر و وەرگێڕێکی ئێرانی بوو. یەکەم ژنی ئێرانی بوو کە بە شێوەیەکی پیشەیی چیرۆکی بە زمانی فارسی نووسی. گرنگترین بەرھەمی ڕۆمانی سۆشۆنە کە نۆسینی سادەی ھەیە و بۆ ١٧ زمان وەرگێڕدراوە. سووشۆن بە یەکێک لە بەرھەمە خەیاڵییە پڕفرۆشەکانی ئێران دادەنرێت. دانشوەر لەگەڵ ھاوسەرەکەی جەلال ئەلئەحمەد ئەندامی کۆمەڵەی نووسەرانی ئێران بووە و لە یەکەم ھەڵبژاردن (نیسانی ١٩٦٨) وەک سەرۆکی کۆمەڵەی نووسەرانی ئێران ھەڵبژێردرا. وەک ڕێزلێنانێک بۆ خزمەتەکانی، بیرەوەرییەک بە ناوی سیرۆ سیمین، بیرەوەرییەکانی دکتۆر سیمین دانشوەر لە ساڵی ٢٠١٦ لەلایەن شاھین ئاریمنێشەوە بڵاوکرایەوە.

ژیاننامە

منداڵی و گەنجی

منداڵی سیمین

سیمین دانشڤار لە ٨ی ئایاری ساڵی ١٩٢١ لە شاری شیراز لەدایکبووە. منداڵی سێیەمی محەممەد عەلی دانشوەر (پزیشک) و قەمەر ئەلسوڵتان حکمەت (بەڕێوەبەری قوتابخانەیەکی ھونەری کچان، نیگارکێش؛ ئامۆزای عەلی ئەسغەر حکمەت و سەردار فاخر حکمەت) بووە. سێ برای بە ناوەکانی مەنوچێھر، ھۆشەنگ و خوسرۆ و دوو خوشکی بە ناوەکانی ھۆما و ڤیکتۆریا ھەبووە. قوتابخانەی سەرەتایی لە قوتابخانەی ئینگلیزی مێھراین تەواو کردووە. ھەر لە منداڵییەوە ئاشنای شیعرەکانی حافز و سەعدی و بەرھەمی نووسەرانی ئەدەبی کلاسیکی ئێرانی وەک ناسر خوسرەو و بەیحەقی بووە. لە کتێبخانەی باوکیدا بەرھەمی ھەردوو نووسەری ئێرانی و ھاوچەرخ ھەبوون. دوو کتێبفرۆشی مەرافەت و ئەحمەدی کە لە کتێبفرۆشە بەناوبانگەکانی شیراز بوون، ھاوڕێیەتی باوکی بوون و کتێبە تازە چاپکراوەکانیان بە دیاری دەدا. سیمین خولیایەکی زۆری بۆ خوێندنەوە ھەبوو و شارەزای زمانی ئینگلیزی بوو. بەم شێوەیە ھەر زوو ئاشنا بوو بە ئەدەبیاتی جیھانی. خوێندنی ئامادەیی لە ھەمان قوتابخانەی مێھرەین تەواو کردووە. لە ساڵی ١٩٣٧ یەکەم بابەتی خۆی بە ناوی "زستان وەک ژیانی ئێمە نییە" لە بڵاوکراوەیەکی ناوخۆییدا بڵاوکردەوە. بووە یەکەم خوێندکاری ھەموو وڵات لە تاقیکردنەوەی کۆتایی دبلۆم. ساڵی ١٩٣٨ لەگەڵ ھۆما و مەنوچێھر ھاتووەتە تاران. ھۆما پزیشکی خوێندووە، مانوچێھر لە شوێنەوارناسی خوێندووە. سیمین ماوەیەک لە بەشەناوخۆیی ئەمریکی لە تاران ژیاوە و زمانی ئینگلیزی خوێندووە. دواتر لە فاکەڵتی ئەدەبی زانکۆی تاران زمان و ئەدەبیاتی فارسی خوێندووە.

سیمین دانشوەر تەمەنی ٢٠ ساڵ بوو، کاتێک باوکی محەممەد عەلی دانشوەر کۆچی دوایی کرد. دوای مردنی باوکی، دایکی بەھەمان شێوە ھاتە تاران و لە شەقامی ئێرانشار نیشتەجێ بوو. ھەرچەندە ھیچ کێشەیەکی داراییان نەبوو، بەڵام سیمین بڕیاریدا کار بکات. لە ساڵی ١٩٤١ وەک جێگری بەڕێوەبەری بەشی ڕیکلامی بیانی لە ڕادیۆی تاران دامەزرا. عەلی ئەکبەر کسمای و ئەحمەد شاملوو لە ھاوکارەکانی لە ڕادیۆدا بوون. دوای دوو ساڵ و لە ساڵی ١٩٤٣ دەستی لە ڕادیۆ کێشایەوە و لە ڕۆژنامەی ئێران دەستی بە کارکردن کرد. لەم کاتەوە بە ناوی ساختەی شیرازی بەینام وتار بۆ بڵاوکراوە جۆراوجۆرەکان دەنووسێت و وەریگێڕاوە. مۆرتیزا کەیڤان ھانی دا کە چیرۆکە پەرشوبڵاوەکانی کۆبکاتەوە و بڵاوی بکاتەوە. ساڵی ١٩٤٨ یەکەم کتێبی خۆی بە ناوی عەتاش خامش (١٦ کورتە چیرۆکی لەخۆگرتووە) بڵاوکردەوە. ئاتاش کیشام یەکەم کۆمەڵە چیرۆکە کە نووسەرێکی ئێرانی چاپی کردووە. چیرۆکەکانی ئەم کۆمەڵەیە بە چەندین پێداچوونەوەی نەرێنی پێشوازییان لێکرا. دوای ساڵێک بڕوانامەی دکتۆرای لە ئەدەبیاتی فارسیدا بەدەستھێنا و دوای ساڵێک ھاوسەرگیری لەگەڵ جەلال ئەلئەحمەد، نووسەر و چالاکوانی کۆمەڵایەتی بەناوبانگی ئەو ساڵانە کرد.