عادیلە خانم: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو

نێوھێڵ

وەک پێداچوونەوەی ‏٠٢:٣٥، ١٩ی ئەیلوولی ٢٠٢٣

عادیلە خانم (لەدایکبووی ١٨٥٩ – مردووی ١٩٢٤) ئافرەتی دەسەڵاتدار و کارگێری ھۆزی جاف و ھاوسەری عوسمان پاشای جاف و کچی عەبدولقادر بەگی ساحێبقڕان و دایکی ئەحمەد موختار جاف و تاھیر بەگی جاف دوو شاعیری ناودار بووە. ئینگلیزیەکان پێیان وتووە شاژنی بێ‌تاجی شارەزوور.^[١]

ژیان

بنەماڵەکەی لە دوای تێکچوونی فەرمانڕەوایی میرنشینی بابان لە ساڵی ١٨٥١دا لە سلێمانییەوە چۆتە وڵاتی ئەردەڵان و عادیلە خانم لە ساڵی ١٨٥٩دا لە شاری سنەی پایتەختی ئەردەڵان لە دایکبووە. بنچینەی خوێندنی قورئانی لە سەردەستی مامۆستای تایبەتی وەرگرتووە. لە ساڵی ١٨٩٥دا لە ھەڵەبجە شووی بە وەسمان پاشای جاف کردووە. لە دوای مەحموود پاشای جاف، سەرۆکایەتی ھۆزی جاف دەکەوێتە ئەستۆی عوسمان پاشا و عادیلە خانم دەبێتە یارمەتیدەرێکی کارای ھاوسەرەکەی. کە عوسمان پاشا پیر دەبێت و ھەر وەھا لە دوای مردنیشی لە ١٩٠٥دا، عادیلە خانم ھەموو کاروباری ھۆزی جاف بەڕێوە دەبات و ناوبانگی لە ھەموو ناوچەی شارەزوور و ھەورامان و شوێنەکانی دیکەی باشووری کوردستان بڵاو دەبێتەوە و ڕێزێکی زۆری لە ناو خێڵەکانی ڕۆژھەڵاتی کوردستانیش دەبێ و فەرمانی جێبەجێ دەکرێ. ئەو بەندیخانەی تایبەتی دروست کردبوو بۆ بەند کردنی ئەو تاوانبارانەی کە فەرمانی بەسەردا دەدان.

عادیلە خانم زۆر حەزی بە ئاوەدانی و پێشخستنی زانست و خوێندەواری کردووە. قوتابخانە و بازاڕێک و چەند باڵەخانەی گەورەی لە ھەڵەبجە بنیات نا و لە گوندێکی بچووکەوە کردیە شارێکی ئاوەدان و گەلێک باخ و سەیرانگای جوان و دڵگیری لێ دروست کرد.

عادیلە خانم لە بەھاری ١٩٢٤دا و لە تەمەنی ٦٥ ساڵیدا لە شاری ھەڵەبجە مرد و لە گۆڕستانی عەبابەیلێی نزیک ھەڵەبجە بە خاک سپێردرا.

لە زاری مێژوونووسانەوە

محەممەد ئەمین زەکی بەگ ئاماژەی بە ھەڵکەوتوویی و ھۆشیاری خانم و کاریگەریی لەسەر مێردەکەی و عێلەکەی و تێکڕا ناوچەکەدا کردووە، ھەروەھا بەبایەخەوە ئاماژەی بەتوانای خانم لە بواری شارستانی و بیناسازی و کاروباری فەرمی و کۆمەڵایەتی و خێڵەکیدا داوە.

ئەدمۆندز باسی لەوە کردووە کە گشت دەسەڵاتی وەسمان پاشا، لە پاش مردنی، کەوتووەتە دەستی خانمی ژنی کە لە ڕاستیدا شاژنی تاج پێ نەدراوی شارەزوور بووە. ئینگلیزەکانیش لەلایەن خۆیانەوە نازناوی بەرزی ھیندیی «خان بەھادوور» یان پێ بەخشیووە.

مینۆرسکی ئاماژەی بە دیتنی خانم لە ھەڵەبجەدا (ساڵی ١٩١٤) کردووە و بە فەرمانڕەوای ڕاستەقینەی ھەڵەبجەی، لە پێش و پاش مردنی مێردەکەی داناوە، ھەروەھا ستایشی لە سەخاوەت و میوانداریی کردووە.

مێجەرسۆن کە بە شێوەی بازرگانێکی فارسی و بەناوی «غولام حوسێن شیرازی» ەوە ساڵی ١٩٠٩ سەردانی ھەڵەبجەی کردووە و پتر لە شەش مانگ لە ماڵی وەسمان پاشادا، نزیک لە عادیلە خان و تاھیر بەگی کوڕیدا، ماوەتەوە، بیرەوەری و باسێکی قەشەنگی لەو بارەیەوە لە کتێبە ناودارەکەیدا (گەشتنامەکەی) تۆمار کردووە. بە وتەی مێجەرسۆن عادیلە خانم ژنێکی بێ ھاوتا و تێگەییشتوو و خاوەن کەسایەتیەکی بەھێز بوو. فەرمانڕەوای راستەقینەی دەڤەری شارەزوور بوو نەک تەنیا لە ئاستی دەسەڵاتی سیاسیدا، بەڵکوو دادگای خۆی ھەبوو و زیندانی دروست کردبوو و بە خۆی سەرپەرستی دادگای دەکرد و پیاوخراپانی سزا دەدا. ھەروەھا کۆشک و تەلاری جوان و بازاری رێکوپێکی لە ھەڵەبجە دروست کرد و لە گوندێکی لە بیرکراوی عوسمانیەوە کردی بە ناوەندێکی سیاسی و بازرگانی کە پاشایانی دەوڵەتی عوسمانی بە چاوی ئیرەییەوە مرخیان لێ خۆش کردبوو. عادیلە خانم بە ھیچ شێوەیەک رێگەی نەدەدا بە دەسەڵاتی عوسمانی بنە و بارەگای خۆی لە ھەڵەبجە دابمەزرێنێ. لەو دەڤەرە کەس لە قسەی عادیلە خانم دەرنەدەچوو و ھەموو لایەکی ناچار کردبوو رێزی لێ بگرن و ملکەچی بڕیارەکانی بن. عادیلە خانم لە دوای شەڕی جیھانیی یەکەم و لە دوای کۆچی ھاوسەرەکەی سەرکردایەتی گەورەترین ھۆزی کوردی دەکرد کە ھۆزی جاف بوو. عوسمان پاشای ھاوسەری پیاوێکی نەرم و نیان بوو و تەنانەت لە ژیانیدا کەم لە ھەڵەبجە دەمایەوە و ھەمیشە بە رێگەی سلێمانی و کەرکووک و موسڵەوە بوو و ھەموو کارو ئەرکەکانی بە عادیلە خانم سپاردبوو. دەسەڵاتی عادیلە خانم ئەوەندە مەزن بوو کە بە شاژنی شارەزوور ناو دەبرا.

سەرچاوەکان

^ www.amazon.com https://www.amazon.com/Kurds-Turks-Arabs-North-Eastern-1919-1925/dp/B0000CJUVO. Retrieved 2021-05-02. {{cite web}}: Missing or empty |title= (help)

چەند ئافرەتێکی ناوداری جاف

[1] www.amazon.com https://www.amazon.com/Kurds-Turks-Arabs-North-Eastern-1919-1925/dp/B0000CJUVO. Retrieved 2021-05-02. {{cite web}}: Missing or empty |title= (help)

[١]

@@ ھێڵی ١: / ھێڵی ١: @@
 [[پەڕگە:Lady Adela.jpg|thumb|300px|عادیلە خانم (دانیشتوو لە ناوەڕاستدا) لە ھەڵەبجە (کۆبونەوەی لەگەڵ ماژۆر سوان (Major Soane) ساڵی ١٩١٩)]]
+'''عادیلە خانم''' (لەدایکبووی ١٨٥٩ – مردووی ١٩٢٤) ئافرەتی دەسەڵاتدار و کارگێری ھۆزی [[جاف]] و ھاوسەری [[عوسمان پاشای جاف]] و کچی [[عەبدولقادر بەگی ساحێبقڕان]] و دایکی [[ئەحمەد موختار جاف]] و [[تاھیر بەگی جاف]] دوو شاعیری ناودار بووە. ئینگلیزیەکان پێیان وتووە ''شاژنی بێ‌تاجی شارەزوور''.<ref>{{Cite web|url=https://www.amazon.com/Kurds-Turks-Arabs-North-Eastern-1919-1925/dp/B0000CJUVO|access-date=2021-05-02|website=www.amazon.com}}</ref>
-'''خاتوون ئادێلا جاف یان ئادێلا خانیم'''، کە لەلایەن ئینگلیزەکانەوە بە شازادەی ئازاکان ناودەبرێت، فەرمانڕەوایەکی کوردی عەشیرەتی جاف بووە و یەکێک بووە لە یەکەمین سەرکردە بەناوبانگەکانی ژن لە [[مێژووی کورد|مێژووی]] کوردستاندا.<ref>{{Cite book|last=Edmonds|first=Cecil John|url=https://books.google.com/books?id=yo95AAAACAAJ&q=Kurds,+Turks+and+Arabs:+Politics,+Travel+and+Research+in+North-Eastern+Iraq,+1919-1925,|title=Kurds, Turks, and Arabs: Politics, Travel, and Research in North-eastern Iraq, 1919–1925|date=1957|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-404-18960-0|language=en}}</ref> عەشیرەتی جاف گەورەترین هۆزی کوردستانە و خەڵکی ناوچەی زاگرۆسە کە لە نێوان ئێران و عێراقدا دابەش بووە. ئادێلا خانم لە بنەماڵەی بەناوبانگی ئەرستۆکراتی ساحیبقران بوو، کە لەگەڵ سەرۆک عەشیرەتەکانی جاف هاوسەرگیریان کردووە.<ref>{{Cite web|title=Adela Jaff|url=http://www.pukmedia.com/EN/EN_Direje.aspx?Jimare=21734|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20181116045452/https://www.pukmedia.com/EN/EN_Direje.aspx?Jimare=21734|archive-date=2018-11-16|access-date=2014-09-18}}</ref> خاتوون ئادێلا کاریگەری زۆری لە کاروباری عەشیرەتی جاف لە دەشتی شارەزۆر هەبوو. بەریتانییەکان بەهۆی گەڕاندنەوەی بازرگانی و یاسا لە ناوچەکەدا نازناوی “خانم”یان بۆ دانا و سەرکەوتوو بوون لە ڕزگارکردنی ژیانی سەدان سەربازی بەریتانیا.<ref>{{Cite web|last=https://khaleejvoice.com|date=2023-04-14|title=Lady Adela Jaff, member of the Jaff family and Jaff Tribe - صوت الخليج|url=https://khaleejvoice.com/news/lady-adela-jaff-member-of-the-jaff-family-and-jaff-tribe/|access-date=2023-08-18|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|last=التحرير|first=فريق|date=2023-04-14|title=History of the Jaff Family and the Tribe|url=https://emiratepress.com/news/history-of-the-jaff-family-and-the-tribe/|access-date=2023-08-18|website=إمارات برس|language=ar}}</ref><ref>{{Cite web|title=Lady Adela Jaff|url=https://www.thejiyanarchives.com/obituary/lady-adela-jaff-1847-1924|access-date=2023-08-18|website=The Jiyan Archives|language=en-US}}</ref>
-== ژیاننامە ==
+== ژیان ==
+بنەماڵەکەی لە دوای تێکچوونی فەرمانڕەوایی [[میرنشینی بابان]] لە ساڵی ١٨٥١دا لە [[سلێمانی]]یەوە چۆتە وڵاتی [[ئەردەڵان]] و عادیلە خانم لە ساڵی ١٨٥٩دا لە شاری [[سنە]]ی پایتەختی ئەردەڵان لە دایکبووە. بنچینەی خوێندنی قورئانی لە سەردەستی مامۆستای تایبەتی وەرگرتووە. لە ساڵی ١٨٩٥دا لە [[ھەڵەبجە]] شووی بە وەسمان پاشای جاف کردووە. لە دوای مەحموود پاشای جاف، سەرۆکایەتی ھۆزی جاف دەکەوێتە ئەستۆی عوسمان پاشا و عادیلە خانم دەبێتە یارمەتیدەرێکی کارای ھاوسەرەکەی. کە عوسمان پاشا پیر دەبێت و ھەر وەھا لە دوای مردنیشی لە ١٩٠٥دا، عادیلە خانم ھەموو کاروباری ھۆزی جاف بەڕێوە دەبات و ناوبانگی لە ھەموو ناوچەی [[شارەزوور]] و [[ھەورامان]] و شوێنەکانی دیکەی [[باشووری کوردستان]] بڵاو دەبێتەوە و ڕێزێکی زۆری لە ناو خێڵەکانی [[ڕۆژھەڵاتی کوردستان]]یش دەبێ و فەرمانی جێبەجێ دەکرێ. ئەو بەندیخانەی تایبەتی دروست کردبوو بۆ بەند کردنی ئەو تاوانبارانەی کە فەرمانی بەسەردا دەدان.
-لە ساڵی ١٨٤٧ بنەماڵەی دەسەڵاتدار لە شاری سنە کە دووەم شاری گەورەی کوردستانی ئێرانە لەدایک بووە. هاوسەرگیری لەگەڵ شای کورد عوسمان پاشا جاف کردووە کە بارەگاکەی لە هەڵەبجە بووە. عوسمان پاشا جاف هاوسەرەکەی، پاشا بووە و لە غیابی هاوسەرەکەیدا لە شوێنی ئەو حوکمڕانی کردووە. باوکی وەزیری گەورەی فارس و مامی وەزیری گەورەی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی و سعودیە بوون. ئادێلا جاف یەکێک بوو لەو کەمترین فەرمانڕەوایانەی کە ژن بوون لە ناوچەکەدا. ئینگلیزەکان لە جەنگی جیهانی یەکەمدا عێراقی عوسمانی ئەڵمانیان داگیرکرد و بە پەیمانی مودرۆس لە ساڵی ١٩١٧دا داگیریان کرد، بە دامەزراندنی کۆمیسیۆنی موسڵ لە ساڵی ١٩١٨ ئارەزووی ئەوەیان دەکرد ئۆتۆنۆمی بە کورد بدەن، دەسەڵاتیان بە مەحمود بەرزنجی دا، بەڵام ئەو ڕاپەڕی و هەڵمەتێکی دەستپێکرد بۆ کوشتنی هەموو ئەفسەرە سیاسییە بەریتانیاییەکان کە لە ساڵی ١٩١٩دا بۆ هەر هۆزێک دەستنیشانکرابوون. تەنانەت لەلایەن بەریتانییەکانەوە ڕێزی لێدەگیرا بەهۆی کردەوەکانی بەزەیی بەرامبەر بە دیلەکانی بەریتانیا، کە بەشێک بوون لە داگیرکاریی میزۆپۆتامیا لە کاتی جەنگی جیهانی یەکەمدا. ئادێلا خانم جاف هەموو سیاسییەکانی بەریتانیای بەخشی ئەفسەرەکان پەنابەرن لەناو ماڵەکانیدا. ئەمە ئەو کاتە بوو کە ئەدێلا خانم بەرگری لە ئینگلیزەکان دەکرد و پشتگیریان دەکرد و خۆراکیان پێدا و پەنابەری بەریتانییەکان دەدا. پاشان لە کۆتاییدا نازناوی خان-بەهادوریان پێدەدا لەلایەن مەیجر فرایزەرەوە کە پێی دەگوت شازادەی ئازاکان و ئەویش لەگەڵ ئینگلیزەکاندا زۆر لەوە زیاتر حوکمڕانی دەکرد لە عوسمان پاشا جاف لە ساڵی ١٩٠٩.<ref>{{Cite book|last=Soane|first=Ely Banister|url=https://books.google.com/books?id=Im7jQ_o6JkgC&q=To+Mesopotamia+and+Kurdistan+in+Disguise%27&pg=PA67|title=To Mesopotamia and Kurdistan in Disguise|date=2007-12-01|publisher=Cosimo, Inc.|isbn=978-1-60206-977-0|language=en}}</ref>
+عادیلە خانم زۆر حەزی بە ئاوەدانی و پێشخستنی زانست و خوێندەواری کردووە. قوتابخانە و بازاڕێک و چەند باڵەخانەی گەورەی لە ھەڵەبجە بنیات نا و لە گوندێکی بچووکەوە کردیە شارێکی ئاوەدان و گەلێک باخ و سەیرانگای جوان و دڵگیری لێ دروست کرد.
-زاراوەی جاف (کە پێی دەوترێت جافی) بەشێکە لە سۆرانی کە لقێکی باشووری باشووری ڕۆژهەڵاتی بنەماڵەی زمانی کوردییە. ئەو ناوچەیەی ئەم عەشیرەتە تێیدا نیشتەجێیە، باشووری ڕۆژئاوای شاری سنە تا دەگاتە جەوانروود، هەروەها ناوچەکانی دەوروبەری شاری سلێمانی لە باشووری کوردستان. جافەکان سەردەمێک کۆچەری بوون، لەم دواییانەدا لە شێوازێکی ژیانی زۆرینەی کشتوکاڵیدا نیشتەجێ بوون و زۆرجار بە خوێندەوارترین و ڕۆشنبیرترین هۆزی کورد ناسراون.<ref>{{Cite book|last=Lukitz|first=Liora|url=https://books.google.com/books?id=rkUiCaYQLyYC&q=A+Quest+in+the+Middle+East:+Gertrude+Bell+and+the+Making+of+Modern+Iraq|title=A Quest in the Middle East: Gertrude Bell and the Making of Modern Iraq|date=2006|publisher=Bloomsbury Academic|isbn=978-1-85043-415-3|language=en}}</ref>
+عادیلە خانم لە بەھاری ١٩٢٤دا و لە تەمەنی ٦٥ ساڵیدا لە شاری ھەڵەبجە مرد و لە گۆڕستانی عەبابەیلێی نزیک ھەڵەبجە بە خاک سپێردرا.
-== نووسینەکان دەربارەی ئەو ==
-[[گێرترود بێڵ]]، سیاسەتمەدار و نووسەری بەریتانی، لە نامەیەکدا لە ساڵی ١٩٢١دا، ئادێلا خانم بەم شێوەیە وەسف دەکات: "<ref>{{Cite web|title=Lady Adela|url=https://avauntmagazine.com/lady-adela-khanum-leader-of-the-kurds-jaff-tribe-kurdistan/|access-date=2021-01-25|website=avauntmagazine.com|language=en-GB}}</ref> سیمای هەڵەبجە 'عەدلە خانم خانمی گەورەی جاف بەگی زادە، دایکی ئەحمەد بەگ. بێوەژنەکەی پاشای کورد عوسمان پاشا جافە". ، هەندێک جار مردووە، و تا دەتوانێت بەردەوامە لە حوکمڕانی جاف و فیتنەکردنی زیاتر لەوەی کە تۆ پێت وایە کەسێک دەتوانێت، و بە گشتی ڕەفتار دەکات وەک خانمە گەورەکانی کورد ڕەفتار دەکەن. کە دەبێ باڵندەی پەڕێک بین، منیش دوای نانخواردنی نیوەڕۆ پەلەم کرد بۆ ئەوەی بانگی بکەم، ئەو کەسایەتییەکی سەرنجڕاکێشە بە جلە کوردییە ناوازەکانیەوە کە لوولی ڕەشی جێت (بۆیاخ کراوە، من دەیبەم) کە لە ژێر سەرپۆشە زەبەلاحەکەیەوە دەکەوێتە خوارەوە بۆ ڕوومەتە ڕەنگاوڕەنگەکانی .بە زمانی فارسی بەردەوام بووین، قسەیەکی زۆر دەستخۆشی لە درێژەی ئەو قسەیەدا توانیم پێیان بڵێم کە 'عێراق لە سەردەمی فەیسەڵدا چەندە باش بووە و دڵنیایان بکەمەوە کە تەنها ئاواتمان ئەوە بوو کە دوو منداڵەکەمان، 'عێراق و کوردستان، بژین' لە ئاشتی و دۆستایەتی لەگەڵ یەکتردا". ڤلادیمێر مینۆرسکی باسی دیدارەکەی لەگەڵ خاتوون ئادێلا لە ناوچەی هەڵەبجە لە ساڵی ١٩١٣ کردووە.
+== لە زاری مێژوونووسانەوە ==
-مەیجر سۆانێ لە کتێبەکەیدا بۆ میزۆپۆتامیا و کوردستان بە جلوبەرگەوە لەسەری نووسیویەتی: "ژنێکی ناوازە لە ئیسلامدا، لەو دەسەڵاتەی کە خاوەنییەتی، و ئەو کاریگەرییەی کە چەکەکانی بەدەستەوە بەکاردەهێنێت.... لە گۆشەیەکی دوورەدەستی ئەو... ئیمپراتۆریەتی تورکیا کە دەڕوخێت و پاشەکشە دەکات، یەک خاڵی بچووکە، کە لەژێر دەسەڵاتی ژنێکی کورددا لە گوندێکەوە هەڵکشاوە بۆ ئەوەی ببێتە شارۆچکە، و یەک بناری گرد، کە سەردەمانێک بێ بەرهەم بووە، ئێستا بە باخچە ڕژاوە؛ و ئەمانە لە... پێوەرێکە بۆ نۆژەنکردنەوەی دۆخی کۆن و کۆنی ئەم بەشانە."<ref>{{Cite web|date=2023-04-14|title=Lady Adela Jaff, member of the Jaff family and Jaff Tribe|url=https://aldaqeq.com/news/lady-adela-jaff-member-of-the-jaff-family-and-jaff-tribe/|access-date=2023-08-18|website=الدقيق الإخباري|language=ar}}</ref>
+[[محەممەد ئەمین زەکی بەگ]] ئاماژەی بە ھەڵکەوتوویی و ھۆشیاری خانم و کاریگەریی لەسەر مێردەکەی و عێلەکەی و تێکڕا ناوچەکەدا کردووە، ھەروەھا بەبایەخەوە ئاماژەی بەتوانای خانم لە بواری شارستانی و بیناسازی و کاروباری فەرمی و کۆمەڵایەتی و خێڵەکیدا داوە.
+[[ئەدمۆندز]] باسی لەوە کردووە کە گشت دەسەڵاتی وەسمان پاشا، لە پاش مردنی، کەوتووەتە دەستی خانمی ژنی کە لە ڕاستیدا شاژنی تاج پێ نەدراوی شارەزوور بووە. ئینگلیزەکانیش لەلایەن خۆیانەوە نازناوی بەرزی ھیندیی «خان بەھادوور» یان پێ بەخشیووە.
+[[مینۆرسکی]] ئاماژەی بە دیتنی خانم لە ھەڵەبجەدا (ساڵی ١٩١٤) کردووە و بە فەرمانڕەوای ڕاستەقینەی ھەڵەبجەی، لە پێش و پاش مردنی مێردەکەی داناوە، ھەروەھا ستایشی لە سەخاوەت و میوانداریی کردووە.
+[[مێجەرسۆن]] کە بە شێوەی بازرگانێکی فارسی و بەناوی «غولام حوسێن شیرازی» ەوە ساڵی ١٩٠٩ سەردانی ھەڵەبجەی کردووە و پتر لە شەش مانگ لە ماڵی وەسمان پاشادا، نزیک لە عادیلە خان و تاھیر بەگی کوڕیدا، ماوەتەوە، بیرەوەری و باسێکی قەشەنگی لەو بارەیەوە لە کتێبە ناودارەکەیدا (گەشتنامەکەی) تۆمار کردووە.
+بە وتەی مێجەرسۆن عادیلە خانم ژنێکی بێ ھاوتا و تێگەییشتوو و خاوەن کەسایەتیەکی بەھێز بوو. فەرمانڕەوای راستەقینەی دەڤەری شارەزوور بوو نەک تەنیا لە ئاستی دەسەڵاتی سیاسیدا، بەڵکوو دادگای خۆی ھەبوو و زیندانی دروست کردبوو و بە خۆی سەرپەرستی دادگای دەکرد و پیاوخراپانی سزا دەدا. ھەروەھا کۆشک و تەلاری جوان و بازاری رێکوپێکی لە ھەڵەبجە دروست کرد و لە گوندێکی لە بیرکراوی عوسمانیەوە کردی بە ناوەندێکی سیاسی و بازرگانی کە پاشایانی دەوڵەتی عوسمانی بە چاوی ئیرەییەوە مرخیان لێ خۆش کردبوو. عادیلە خانم بە ھیچ شێوەیەک رێگەی نەدەدا بە دەسەڵاتی عوسمانی بنە و بارەگای خۆی لە ھەڵەبجە دابمەزرێنێ. لەو دەڤەرە کەس لە قسەی عادیلە خانم دەرنەدەچوو و ھەموو لایەکی ناچار کردبوو رێزی لێ بگرن و ملکەچی بڕیارەکانی بن. عادیلە خانم لە دوای [[شەڕی جیھانیی یەکەم]] و لە دوای کۆچی ھاوسەرەکەی سەرکردایەتی گەورەترین ھۆزی کوردی دەکرد کە ھۆزی جاف بوو. عوسمان پاشای ھاوسەری پیاوێکی نەرم و نیان بوو و تەنانەت لە ژیانیدا کەم لە ھەڵەبجە دەمایەوە و ھەمیشە بە رێگەی سلێمانی و کەرکووک و موسڵەوە بوو و ھەموو کارو ئەرکەکانی بە عادیلە خانم سپاردبوو. دەسەڵاتی عادیلە خانم ئەوەندە مەزن بوو کە بە شاژنی شارەزوور ناو دەبرا.
 == سەرچاوەکان ==