ئەلبێرتۆ فوجیمۆری
| ئەلبێرتۆ فوجیمۆری | |
|---|---|
| بە ئیسپانی: Alberto Fujimori | |
 | |
| لەدایکبوون | ٢٦ی تەممووزی ١٩٣٨ لیما، پێروو |
| مردن | ١١ی ئەیلوولی ٢٠٢٤ (٨٦ ساڵ ژیاوە) San Borja District، پێروو |
| ناوی کاتی لەدایکبوون | Alberto Kenya Fujimori Inomoto |
| Second family name in Spanish name | Inomoto |
| ھۆی مەرگ | tongue cancer |
| شوێنی ناشتن | Santa María de Huachipa |
| باوک | Naoichi Fujimori |
| دایک | Mutsue Inomoto |
| ھاوسەر | Susana Higuchi، Satomi Kataoka |
| منداڵ | Keiko Fujimori، Kenji Fujimori |
| زمانی زگماکی | زمانی ئیسپانی، زمانی ژاپۆنی |
| زمانەکانی ئاخاوتن | زمانی ئیسپانی، زمانی ژاپۆنی، زمانی ئینگلیزی |
| زمانی نووسین | زمانی ژاپۆنی، زمانی ئیسپانی |
| تاوانبار بە | کوشتنی بە مەبەست، تاوانەکانی دژی مرۆڤایەتی، ڕفاندن، embezzlement، bribery |
| پیشە | سیاسەتوان، agricultural engineer، مامۆستای زانکۆ |
| بواری کار | سیاسەت |
| پۆستەکان | President of Peru |
| پەروەردە | University of Wisconsin–Milwaukee، National Agrarian University، Alfonso Ugarte School، University of Strasbourg |
| دانیشتووی | Barbadillo prison |
| کاندید لە ھەڵبژاردنی | 1990 Peruvian general election، 1995 Peruvian general election، 2000 Peruvian general election |
ئەلبێرتۆ فوجیمۆری ( ٢٨ی تەمموزی ١٩٣٨ - لە ١١ی ئەیلوولی ٢٠٢٤ ) سیاسەتوانێکی پێروو بە ڕەچەڵەک ژاپۆنی کە لە ساڵی ١٩٩٠ تا ٢٠٠٠ وەک پەنجا و چوارەمین سەرۆکی پێروو کاری کردووە. [١] یەکەم سەرکردەی وڵاتێکی ئەمریکای لاتین بوو کە هەرچەندە بە شێوەیەکی دیموکراسی هاتە سەر دەسەڵات، بەڵام بەهۆی پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ و خراپ بەکارهێنانی دەسەڵات سزای زیندانی درێژخایەنی بەسەردا سەپێندرا. دەسەڵاتی فوجیمۆری بە سەرکەوتنە چاوەڕواننەکراوەکەی لە هەڵبژاردنی گشتی ساڵی ١٩٩٠ دەستی پێکرد. بە خێرایی چاکسازییە ئابوورییە نیۆلیبراڵیزمیەکانی جێبەجێکرد بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ هەڵاوسانی زۆر و ناسەقامگیری ئابووری، کە پاڵپشتی سەرەتایی لەلایەن دامەزراوە داراییە نێودەوڵەتییەکان و سەربازییەکانی بەدەستهێنا. لە ساڵی ١٩٩٢دا کودەتای خۆی ئەنجامدا و پەرلەمانی هەڵوەشاندەوە و دەسەڵاتی نائاسایی گرتە دەست. دوای کودەتاکە ئاشکرا بوو کە حکومەتەکەی فەرمانەکانی پلانی سوپای واردی جێبەجێ کردووە. لە ساڵی ٢٠٠٠دا، لە بەرامبەر زیادبوونی تۆمەتەکانی گەندەڵی بەربڵاو، تاوانەکانی دژی مرۆڤایەتی و پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ لە حکومەتەکەیدا، فوجیمۆری هەڵهات بۆ ژاپۆن. دواتر لە ساڵی ٢٠٠٥ لە چیلی دەستگیرکرا و ڕادەستی پێروو کرا و لەوێ بە چەندین تۆمەت دادگایی کرا و سزا درا ، لەوانە پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ و گەندەڵی . ناوبراو سزای ٢٥ ساڵ زیندانی بەسەردا سەپێندرا بەڵام لە مانگی کانوونی دووەمی ٢٠٢٣ دوای بڕیارێکی دادگا ئازاد کرا. دوای نۆ مانگ لە مانگی ئەیلولی ٢٠٢٤ بەهۆی نەخۆشی شێرپەنجەوە کۆچی دوایی کرد .
ئاماژەکان
[دەستکاری]سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ «رئیس‌جمهوری سابق پرو درگذشت» (بە فارسی). خبرگزاری ایلنا. ١٢ی ئەیلوولی ٢٠٢٤.
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە ئەلبێرتۆ فوجیمۆری تێدایە. |
