دیڤاناگەری

دیڤاناگەری
देवनागरी
دیڤاناگەری; देवनागरी
	ئەلفبێی دیڤاناگەری
جۆر	ئابوگیدا
زمانەکان	ئاپابراشما، ئانگیکا، ئاوادیی، باجیکا، بھیلی، بوجپوری، بۆرۆ، براج، چاتیسگاری، دۆگری، گارھوالی، ھاریانڤی، ھیندی، کەشمیری، کاندێشی، کۆنکانی، کوماۆنی، ماگاھی، مایسیلی، ماراتی، مارواری، مونداری، ناگپوری، نێواری، نیپاڵی، پاڵی، پاھاری، پراکیت، ڕاجەستانی، سانسکریت، سانتالی، سەرائیکی، شێرپا، سیندی، سوراجپوری، وە چەندین زمانی تر.
سەردەمی بەکارھێنان	سەدەی حەوتەم تا ئێستا
وەرگیراوە لە	ھیرۆگلیفی میسری پرۆتۆ-سیناتیک فۆنیسیان ئارامی براهمی گوپتا سیدام ناگاری دیڤاناگەری; ; ; ; ; ; ; ;
سیستەمە خوشکەکانی	ناندینگەری; کایسی; گوجەراتی; مۆدی
ISO 15924	Deva, 315
ئاڕاستە	چەپ بۆ ڕاست
ناسناوی لە یوونیکۆد	Devanagari
سنووری لە یوونیکۆد	U+0900–U+097F Devanagari,; U+A8E0–U+A8FF Devanagari Extended,; U+11B00–11B5F Devanagari Extended-A,; U+1CD0–U+1CFF Vedic Extensions
	^ ئ ا ب A Semitic origin for the Brāhmī script is not universally accepted. ; تێبینی: ئەم پەڕە ھێما فۆنەتیکییەکانی IPAی تێدایە.

دیڤاناگەری یان دیڤاناگاری ( /ˌdeɪvəˈnɑːɡəri/ DAY-və-NAH-gər-ee ; देवनागरी , IAST ، دەربڕین بە سانسکریت: [deːʋɐˈnaːɡɐriː] )، ھەروەھا Nāgarī - ناگاری پێدەوترێ (بە زمانی سانسکریت)،^[٨] سیستەمێکی نووسینی ئابوگیداییە کە لە چەپ بۆ ڕاست دەنوسرێت (جۆرێکە لە سیستەمی نووسینی بەشەکی)، ^[٩] لەسەر بنەمای ڕێنووسی کۆنی براھمی داڕێژراوە،^[١٠] و لە باکووری نیمچە کیشوەری ھیندستان بەکارھاتووە و لە ئێستادا یەکێکە لە سیستەمە فەرمییەکانی نووسین لە کۆماری ھیندستان و نیپاڵ، لە سەدەی حەوتەمی زایینی پەرەی پێدراوە و بە بەردەوامی بەکاردەھێنرێت^[٨] ^[١١] ڕێنووسی دیڤاناگەری لە ٤٧ پیتی سەرەتایی پێکھاتووە، لەنێویاندا ١٤ بزوێن و ٣٣ نەبزوێن ھەیە، چوارەم سیستەمی نووسینە کە زۆرترین بەکارھێنەری ھەیە لە جیھاندا،^[١٢] بەکاردێت بۆ نووسینی زیاتر لە ١٢٠ زمان. ^[١٣]

مێژوو

دیڤاناگەری بەشێکە لە بنەماڵەی براھمی شێوە نووسینی ڕێنووسەکانی ھیندستان و نیپاڵ و تبت و باشووری ڕۆژھەڵاتی ئاسیا^[١٤] ^[١٥] لە سەدەی سێیەمی پێش زایینەوە بنەچەکەی لە ڕێنووسی براھمیەوە پەرەی سەند بۆ ڕێنووسی ناگاری کە لە ئەنجامدا شێوە نووسینی دیڤاناگەری و ناندیناگەری دروستبوون، Devanāgarī بە شێوەیەکی بەرفراوان لە تەواوی ھیندستان و نیپاڵ بەکارھاتووە بۆ نووسینی سانسکریت، ماراتی، ھیندی، زمانەکانی ناوەڕاستی ھیندو-ئاری، کۆنکانی، بۆرۆ، وە زمانە جیاوازەکانی نیپاڵ.

ژمارەکان

**ژمارەکانی دیڤاناگەری**
०	१	२	३	४	५	६	७	८	९
٠	١	٢	٣	٤	٥	٦	٧	٨	٩

وەرگێڕان

یونیکۆد

ستانداردی یونیکۆد چوار بەش بۆ دیڤاناگەری پێناسە دەکات: دیڤاناگەری ئاسایی لە (U+0900–U+097F)، دیڤاناگەری درێژکراوە لە (U+A8E0–U+A8FF)، دیڤاناگەری درێژکراوە-ئەی لە (U+11B00–11B5F)، وە درێژکراوەی ڤێدی (U+ 1CD0–U+1CFF).داڕێژە:Unicode chart Devanagari

شێوازی کیبۆردەکانی Devanāgarī

شێوازی تەختەکلیلی ئینسکریپت

ئەمانەش ببینە

* زمانەکانی ھیندستان

Clip font
Devanāgarī transliteration
Devanāgarī Braille
ISCII
Nagari Pracharini Sabha
Nepali
Schwa deletion in Indo-Aryan languages
Shiksha – the Vedic study of sound, focusing on the letters of the Sanskrit alphabet

سەرچاوەکان

وەرگێڕانەکان

^ Taylor، Isaac (1883). History of the Alphabet: Aryan Alphabets, Part 2. Kegan Paul, Trench & Co. pp. 324, 333. ISBN 978-0-7661-5847-4. داڕێژە:Omission In the Kutila this develops into a short horizontal bar, which, in the Devanagari, becomes a continuous horizontal line داڕێژە:Omission three cardinal inscriptions of this epoch, namely, the Kutila or Bareli inscription of 992, the Chalukya or Kistna inscription of 945, and a Kawi inscription of 919 داڕێژە:Omission the Kutila inscription is of great importance in Indian epigraphy, not only from its precise date, but from its offering a definite early form of the standard Indian alphabet, the Devanagari داڕێژە:Omission
^ Salomon، Richard (1998). Indian epigraphy: a guide to the study of inscriptions in Sanskrit, Prakrit, and the other Indo-Aryan languages. South Asia research. Oxford: Oxford University Press. pp. 39–41. ISBN 978-0-19-509984-3.
^ Himelfarb, Elizabeth J. "First Alphabet Found in Egypt", Archaeology 53, Issue 1 (January/February 2000): 21.
^ Salomon 1996, p. 378.
^ Salomon، Richard، On The Origin Of The Early Indian Scripts: A Review Article. Journal of the American Oriental Society 115.2 (1995), 271–279، لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی ئایاری ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە، لە 27 March 2021 ھێنراوە {{citation}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
^ Daniels، P.T. (January 2008). «Writing systems of major and minor languages». لە B. Kachru (ed.). Language in South Asia. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 285–308. doi:10.1017/CBO9780511619069.017. ISBN 9780521786539.
^ Masica، Colin (1993). The Indo-Aryan languages. p. 143.
^ ^ئ ^ا Kuiper، Kathleen (2010). The Culture of India. New York: The Rosen Publishing Group. p. 83. ISBN 978-1615301492.
^ Jain، Danesh (26 July 2007). The Indo-Aryan Languages. Routledge. p. 115. ISBN 978-1-135-79710-2. لە 2 March 2020 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 21 January 2019 ھێنراوە. Nagari has a strong preference for symmetrical shapes, especially squared outlines and right angles [7 lines above the character grid] {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
^ Rudradaman's inscription from 1st through 4th century CE found in Gujarat, India. Stanford University Archives. pp. 30–45) particularly Devanāgarī inscription on Jayadaman's coins (pages 33–34). {{cite book}}: |work= چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی)
^ Salomon، Richard (2014). Indian Epigraphy. Oxford University Press. pp. 40–42. ISBN 978-0195356663.
^ Templin، David. «Devanagari script». omniglot.com. لە ١ی نیسانی ٢٠١٥ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی نیسانی ٢٠١٥ ھێنراوە.
^ Devanagari (Nagari), Script Features and Description، United States: SIL International، 2013، لە ڕەسەنەکە لە 2 July 2017 ئەرشیڤ کراوە {{citation}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |archive-date= (یارمەتی)
^ Cardona، George (2003). The Indo-Aryan Languages. Routledge. pp. 68–69. ISBN 978-0415772945.
^ Fischer، Steven Roger (2004). A History of Writing. Reaktion Books. ISBN 978-1-86189-167-9. لە 7 March 2020 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 15 November 2015 ھێنراوە. (p. 110) "داڕێژە:Omission an early branch of this, as of the fourth century CE, was the Gupta script, Brahmi's first main daughter. داڕێژە:Omission The Gupta alphabet became the ancestor of most Indic scripts (usually through later Devanagari). داڕێژە:Omission Beginning around AD 600, Gupta inspired the important Nagari, Sarada, Tibetan and Pāḷi scripts. Nagari, of India's northwest, first appeared around AD 633. Once fully developed in the eleventh century, Nagari had become Devanagari, or "heavenly Nagari", since it was now the main vehicle, out of several, for Sanskrit literature." {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی)

سەرچاوە گشتییەکان

Lambert، Hester Marjorie (1953)، Introduction to the Devanagari Script: For Students of Sanskrit, Hindi, Marathi, Gujarati and Bengali، London: Geoffrey Cumberlege (Oxford University Press).
Masica، Colin (1991)، The Indo-Aryan Languages، Cambridge: Cambridge University Press، ISBN 978-0-521-29944-2.
Snell، Rupert (2000)، Teach Yourself Beginner's Hindi Script، Hodder & Stoughton، ISBN 978-0-07-141984-0.
Salomon، Richard (1996). «Brahmi and Kharoshthi». لە Daniels, Peter T. (ed.). The World's Writing Systems. Oxford University Press. ISBN 0-19-507993-0.
Salomon، Richard (2003)، «Writing Systems of the Indo-Aryan Languages»، لە Cardona، George (ed.)، The Indo-Aryan Languages، Routledge، pp. 67–103، ISBN 978-0-415-77294-5.
Verma، Sheela (2003)، «Magahi»، لە Cardona، George (ed.)، The Indo-Aryan Languages، Routledge، pp. 498–514، ISBN 978-0-415-77294-5.
Wikner، Charles (1996)، A Practical Sanskrit Introductory.

بەستەری دەرەکی

گۆڕینی فۆنتەکانی Devnagari Unicode Legacy ٢٧ی ئەیلوولی ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. Archived
فۆنتەکانی دیجیتاڵی ناگاری, زانکۆی شیکاگۆ
Devanāgarī بە فۆنتەکانی جیاواز, Wazu, Japan (کۆکردنەوەیەکی جێگرەوە: فۆنتەکانی ئیندیکی گشتگیری Luc Devroye ٢٥ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٢ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. Archived ، زانکۆی مەکگیل)
Gazetteer of the Bombay Presidency , نووسراوی ڕودرادامان بە ڕێنووسی سانسکریتی ناگاری لە سەدەی یەکەم تا چوارەم CE (دراو و ئیپیگرافی)، لە گوجارات، ھیندستان، لاپەڕەکانی 30-45 دۆزرایەوە
ژمارە و دەق لە Devanāgarī ٢٢ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. Archived ، پەرستگای سەدەی نۆیەم لە گوالیۆر مادیا پرادێش، ھیندستان، زانستی ئێستا

[sem-4] ئ ^ا ^ب A Semitic origin for the Brāhmī script is not universally accepted.

[taylor2003-1] Taylor، Isaac (1883). History of the Alphabet: Aryan Alphabets, Part 2. Kegan Paul, Trench & Co. pp. 324, 333. ISBN 978-0-7661-5847-4. داڕێژە:Omission In the Kutila this develops into a short horizontal bar, which, in the Devanagari, becomes a continuous horizontal line داڕێژە:Omission three cardinal inscriptions of this epoch, namely, the Kutila or Bareli inscription of 992, the Chalukya or Kistna inscription of 945, and a Kawi inscription of 919 داڕێژە:Omission the Kutila inscription is of great importance in Indian epigraphy, not only from its precise date, but from its offering a definite early form of the standard Indian alphabet, the Devanagari داڕێژە:Omission

[2] Salomon، Richard (1998). Indian epigraphy: a guide to the study of inscriptions in Sanskrit, Prakrit, and the other Indo-Aryan languages. South Asia research. Oxford: Oxford University Press. pp. 39–41. ISBN 978-0-19-509984-3.

[3] Himelfarb, Elizabeth J. "First Alphabet Found in Egypt", Archaeology 53, Issue 1 (January/February 2000): 21.

[FOOTNOTESalomon1996378-5] Salomon 1996, p. 378.

[Salomon_1995-6] Salomon، Richard، On The Origin Of The Early Indian Scripts: A Review Article. Journal of the American Oriental Society 115.2 (1995), 271–279، لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی ئایاری ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە، لە 27 March 2021 ھێنراوە {{citation}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)

[daniels-7] Daniels، P.T. (January 2008). «Writing systems of major and minor languages». لە B. Kachru (ed.). Language in South Asia. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 285–308. doi:10.1017/CBO9780511619069.017. ISBN 9780521786539.

[masica-8] Masica، Colin (1993). The Indo-Aryan languages. p. 143.

[kathleen-9] ئ ^ا Kuiper، Kathleen (2010). The Culture of India. New York: The Rosen Publishing Group. p. 83. ISBN 978-1615301492.

[georgec-10] Jain، Danesh (26 July 2007). The Indo-Aryan Languages. Routledge. p. 115. ISBN 978-1-135-79710-2. لە 2 March 2020 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 21 January 2019 ھێنراوە. Nagari has a strong preference for symmetrical shapes, especially squared outlines and right angles [7 lines above the character grid] {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)

[gazett-11] Rudradaman's inscription from 1st through 4th century CE found in Gujarat, India. Stanford University Archives. pp. 30–45) particularly Devanāgarī inscription on Jayadaman's coins (pages 33–34). {{cite book}}: |work= چاوپۆشیی لێ کرا (یارمەتی)

[salomon1000-12] Salomon، Richard (2014). Indian Epigraphy. Oxford University Press. pp. 40–42. ISBN 978-0195356663.

[mostused1-13] Templin، David. «Devanagari script». omniglot.com. لە ١ی نیسانی ٢٠١٥ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی نیسانی ٢٠١٥ ھێنراوە.

[devasilusa-14] Devanagari (Nagari), Script Features and Description، United States: SIL International، 2013، لە ڕەسەنەکە لە 2 July 2017 ئەرشیڤ کراوە {{citation}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |archive-date= (یارمەتی)

[15] Cardona، George (2003). The Indo-Aryan Languages. Routledge. pp. 68–69. ISBN 978-0415772945.

[fischer2004-16] Fischer، Steven Roger (2004). A History of Writing. Reaktion Books. ISBN 978-1-86189-167-9. لە 7 March 2020 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 15 November 2015 ھێنراوە. (p. 110) "داڕێژە:Omission an early branch of this, as of the fourth century CE, was the Gupta script, Brahmi's first main daughter. داڕێژە:Omission The Gupta alphabet became the ancestor of most Indic scripts (usually through later Devanagari). داڕێژە:Omission Beginning around AD 600, Gupta inspired the important Nagari, Sarada, Tibetan and Pāḷi scripts. Nagari, of India's northwest, first appeared around AD 633. Once fully developed in the eleventh century, Nagari had become Devanagari, or "heavenly Nagari", since it was now the main vehicle, out of several, for Sanskrit literature." {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |archive-date= (یارمەتی)

[١]

[٢]

[٣]

[ئ]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]

[١٢]

[١٣]

[١٤]

[١٥]