زمانی کۆنکانی

کۆنکانی
کۆنکانی
कोंकणी
	ووشەی "کۆنکانی" بەشێوە نووسینی دیڤاناگەری نووسراوە
خوێندنەوە	/kõkɳi/ (ناوی ڕەسەن بە کۆنکانی)، /kõkɵɳi/ (anglicised)
قسەی پێدەکرێ لە	ھیند
ناوچە	کۆنکان (لەگەڵ گۆوا و ناوچە کەنارییەکانی کارناتاکا، ماھاراشترا و ھەندێ بەشی کێرالا، گوجەرات (ناوچەی دانگ) و دادرا و ناگار ھاڤەلی و دامان و دییو)
ڕەگەز	گەلی کۆنکانی
ژمارەی ئاخێوەران	٢.٢ ملیۆن (سەرژمێری ٢٠١١)
بنەماڵەی زمان	ھیندو-ئەورووپی ھیندو-ئێرانی ھیندو-ئاری ناوچەی باشووری ماراتی–کۆنکانی کۆنکانی; ; ; ; ;
شێوەزارەکان	کانارا کۆنکانی، کۆنکانی گۆوانی، ماھاراشتی کۆنکانی، کێرالا کۆنکانی مالڤانی، مانگالۆری, چیتپاڤانی، ئانترو، باردەسکاری، ساختی، دالدی, پێدناکاری، کۆلی و ئاگاری
سیستەمی نووسین	لەکۆندا:; براھمی; ناگاری; گۆیاکەندی; ڕێنووسی مۆدی; ئێستا:; دیڤاناگەری (فەرمی); ڕۆمان; کانادا; مالایالم; فارسی-عەرەبی
ڕەوشی فەرمیبوون
زمانی فەرمییە لە	ھیندستان ; گۆوا;
سامان دەدرێتەوە بەدەستی	کارناتاکا شاتییا ئەکادیمی و حکومەتی گۆوا
کۆدەکانی زمان
ISO 639-2	kok
ISO 639-3	kok – Macrolanguage; Individual codes:; gom – گۆوان کۆنکانی; knn – کۆنکانی ماهاراشتی
	ئەو ناوچانانەی قسەکەری ڕەسەنی کۆنکانین
	ئەم پەڕەیە ھێماکانی فۆنەتیکی IPA بە یوونیکۆدی تێدایە. بەبێ پشتیوانیی نیشاندانی یوونیکۆد، لەوانەیە لە جێگەی کاراکتەرەکانی یوونیکۆد، نیشانەی پرسیار، چوارگۆشەکان یان ھێماکانی تر ببینی.

کۆنکانی ^[٩] ( Kōṅkaṇī ) زمانێکی ھیندو-ئارییە لەلایەن گەلی کۆنکانییەوە قسەی پێدەکرێت، بە پلەی یەکەم لە ناوچەی کۆنکان و بەدرێژایی کەنارەکانی ڕۆژئاوای ھیندستان، زمانەکە یەکێکە لەو ٢٢ زمانەی کە لە دەستووری ھیندستاندا ئاماژەی پێکراوە، ^[١٠] و زمانی فەرمی ویلایەتی گۆوای ھیندستانە، ھەروەھا لە شارەکانی کارناتاکا ، ماھاراشترا ، کیرالا ، ^[١١] گوجارات وە لە دامان، دیو و سیلڤاسا قسەی پێدەکرێت.

گۆوان کۆنکانی لە ئێستادا بە شێوە نووسینی دیڤاناگاری

کردارەکان

کردارەکان یان تاتساما یان تادباڤا : ^[١٢]

**کردار و ڕەگ و ڕیشەی: ١.**
کرداری کۆنکانی	ڕەگی سانسکریت/پراکریت	وەرگێڕان
ڤاچ (تاتساما)	वॉच ڤاچ	خوێندنەوە
आفەی، ئۆمەی ئافای، ئاپای (تاتساما)	आय् ् आवھای	بانگکردن، بانگھێشتکردن
ڕەند ڕەند (تاتساما)	रान्ध् ڕاندە	چێشت لێنان
برای بەڕای (تادبھاو)	ڕەوय् ڤاڕنای	نووسین
ڤھار (تادبھاو)	हर ھەر	بردن
भک بەک (tadbhav)	भक्ष् bhaksh	خواردن
ھێدد (تادبھاڤ)	ئەت ئات	roam
لێڤ لھێڤ (تادبھاڤ)	لێھ لێھ	لێستنەوە
ونن شین (تادبھاڤ)	छिन چینە	بڕین
سەرچاوە: کۆنکانى داتوکۆش ^[١٢]

سیستەمی نووسین

ناوی *کۆنکانی* بە پێنج ڕێنووس، کە بە شێوازی: دیڤاناگەری، کانادا، لاتینی, مالایالم وە عەرەبی نووسراوە.

کۆنکانی ناچار بووە ببێتە زمانێک بە بەکارھێنانی فرە ڕێنووسی، نەک تەنھا یەک ڕێنووسی کە لە ھەموو شوێنێکدا بەکاربھێنرێت، ئەمەش بووەتە ھۆی دابەشبوونی دەرەوەی یەک زمانی کە ھەمووان قسەی پێدەکەن و لێی تێدەگەن، سەرەڕای ھەندێک لێکتێگەیشتنی زاراوەی حەتمی. ^[١٣]

زاراوە

کۆنکانی سەرەڕای ئەوەی دانیشتووانێکی کەمی ھەیە بەڵام ژمارەیەکی زۆر بەرزی زاراوەی نیشان دەدات، پێکھاتەی درەختی شێوەزاری کۆنکانی دەتوانرێت بە ئاسانی بەپێی ناوچە، ئایین، چین و کاریگەری زمانی ناوخۆیی پۆلێن بکرێت. ^[٥]

بە پشتبەستن بە ڕووداوە مێژووییەکان و پەیوەندییە کولتوورییەکانی قسەکەران، ئێن ^[٥]

کۆنکانی باکووری : ئەو زاراوانەی کە لە ناوچەی سیندودورگا لە ماھاراشترا قسەیان پێدەکرێت و پەیوەندییەکی کولتووری بەھێزیان لەگەڵ ماراتیدا ھەیە؛ واتە مەلوانی
کۆنکانی ناوەڕاست : ئەم زاراوەیە لە گۆوا و باکووری کارناتاکا، کە کۆنکانی پەیوەندییەکی نزیکیان لەگەڵ زمان و کولتوری پورتوگالی و کانادا ھەیە.
کۆنکانی باشووری : ئەو زاراوانەی کە لە ناوچەی باشووری کانارا (مانگالۆر، ئودوپی) لە کارناتاکا و کاساراگۆدی کیرالا قسەیان پێدەکرێت پەیوەندییەکی نزیکیان لەگەڵ توولوو و کانادا ھەیە، کۆنکانی باشووری زۆر لە زمانی ماراتی دەچێت، کەم وشەی قەرزکراو لە تولو و کانادا ھەیە، و جیاوازییەکی کەم لە ئاخاوتندا ھەیە.

گۆوان کۆنکانی

گۆوان کۆنکانی ئاماژە بە ھەموو شێوەزارەکانی ناوەندی زمانی کۆنکانی دەدات بێجگە لەوانەی کە لەژێر دەسەڵاتی کۆنکانی مەھاراستری و کۆنکانی کانادای دایە، ئەم شێوەزارانە بە گشتی بە کۆدی زمانە gom دیاری دەکرێن لەژێر پۆلێنکردنی ISO 639-3 (چونکە ھەندێک جار پێی دەوترێت گوۆان ماراتی).

ئەمانەش ببینە

داڕێژە:Col div

تێبینییەکان

^ Devanagari has been promulgated as the official script.
^ Roman script is not mandated as an official script by law. However, an ordinance passed by the government of Goa allows the use of Roman script for official communication. This ordinance has been put into effect by various ministries in varying degrees. For example, the 1996 Goa Panchayat Rules stipulate that the various forms used in the election process must be in both the Roman and Devanagari script. «Panchayat Raj Act And Rules» (PDF). panchayatsgoa.gov.in. 1996. لە 10 June 2022 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |archive-date= (یارمەتی)
^ The use of Kannada script is not mandated by any law or ordinance. However, in the state of Karnataka, Konkani is used in the Kannada script instead of the Devanagari script.

سەرچاوەکان

^ Whiteley، Wilfred Howell (1974). Language in Kenya. Oxford University Press. p. 589.
^ Kurzon، Denis (2004). Where East looks West: success in English in Goa and on the Konkan Coast Volume 125 of Multilingual matters. Multilingual Matters. p. 158. ISBN 978-1-85359-673-5.
^ «Statement 1: Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues - 2011». www.censusindia.gov.in. Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. لە 7 July 2018 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
^ Kapoor، Subodh (10 April 2002). The Indian Encyclopaedia: La Behmen-Maheya. Cosmo Publications. ISBN 9788177552713 – via Google Books. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ ^ئ ^ا ^ب Mother Tongue blues – Madhavi Sardesai
^ ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی نادروستی <ref>؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری goacom2049 نەدراوە
^ «The Goa Daman and Diu Official Language Act» (PDF). Government of India. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە 4 March 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 5 March 2010 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |archivedate= (یارمەتی)
^ «Konkani Language and History». Language Information Service. 6 July 2009. لە 18 March 2011 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)
^ Konkani is a name given to a group of several cognate dialects spoken along the narrow strip of land called Konkan, on the western coast of India. Geographically, Konkan is defined roughly as the area between the Daman Ganga River to the north and the Kali River to the south; the north–south length is about 650 km and the east–west breadth is about 50 km. The dialect spoken in Goa, coastal Karnataka and in some parts of Northern Kerala has distinct features and is rightly identified as a separate language called Konkani.^[٨]
^ «Distribution of the 22 Scheduled Languages- India/ States/ Union Territories – 2001 Census».
^ Cardona, Jain، George, Dhanesh (2007). The Indo-Aryan Languages. Routledge. pp. 1088 pages (see page:803–804). ISBN 9780415772945.{{cite book}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ناوە فرەکان: authors list (بەستەر)
^ ^ئ ^ا Janardhan، Pandarinath Bhuvanendra (1991). A Higher Konkani grammar. Foreign Language Study / Indic Languages Konkani language About (بە English و Konkani). P.B. Janardhan. pp. 540 pages.{{cite book}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)
^ Sardessai، Manohar Rai (2000). «Missionary period». A history of Konkani literature: from 1500 to 1992. Sahitya Akademi. pp. 9–10.

خوێندنەوەی زیاتر

Malli، Karthik (25 April 2019). «Romi Konkani: The story of a Goan script, born out of Portuguese influence, which faces possible decline». Firstpost. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

بەستەری دەرەکی

Vauraddeancho Ixtt, سایتی زمانی کۆنکانی
ھەواڵی کۆنکانی, سایتی زمانی کۆنکانی
کیتال ١٥ی تشرینی دووەمی ٢٠١٤ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. Archived , سایتی زمانی کۆنکانی
Chilume.com, ئەدەبیاتی کۆنکانی
Niz Goenkar, سایتی دوو زمانەی کۆنکانی-ئینگلیزی
فێربوونی گۆان کۆنکانی ئۆنلاین
ھەواڵی کۆنکانی بە شێوەی ئۆنلاین بخوێنەرەوە ٢٣ی حوزەیرانی ٢٠١٧ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. Archived
فێربوونی زمانی مانگالۆری GSB کۆنکانی بە شێوەی ئۆنلاین
فێربوونی زمانی کۆنکانی کاسۆلیکی مانگالۆری بە شێوەی ئۆنلاین
بابەتێکی نایاب لەسەر مێژوو و ئەدەبیاتی کۆنکانی لەلایەن گۆا کۆنکانی ئەکادیمی
پڕۆژەی فەرھەنگی کۆنکانی مانگلۆری ئۆنلاین
فەرھەنگی ئۆنلاین کۆنکانی (GSB).
سەنتەری جیھانی کۆنکانی، مانگالۆر ١٠ی شوباتی ٢٠٢١ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
Konkanverter-سوودمەندی گۆڕینی سکریپتی کۆنکانی

[5] Devanagari has been promulgated as the official script.

[6] Roman script is not mandated as an official script by law. However, an ordinance passed by the government of Goa allows the use of Roman script for official communication. This ordinance has been put into effect by various ministries in varying degrees. For example, the 1996 Goa Panchayat Rules stipulate that the various forms used in the election process must be in both the Roman and Devanagari script. «Panchayat Raj Act And Rules» (PDF). panchayatsgoa.gov.in. 1996. لە 10 June 2022 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |archive-date= (یارمەتی)

[7] The use of Kannada script is not mandated by any law or ordinance. However, in the state of Karnataka, Konkani is used in the Kannada script instead of the Devanagari script.

[kenya-1] Whiteley، Wilfred Howell (1974). Language in Kenya. Oxford University Press. p. 589.

[curzon-2] Kurzon، Denis (2004). Where East looks West: success in English in Goa and on the Konkan Coast Volume 125 of Multilingual matters. Multilingual Matters. p. 158. ISBN 978-1-85359-673-5.

[3] «Statement 1: Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues - 2011». www.censusindia.gov.in. Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. لە 7 July 2018 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)

[4] Kapoor، Subodh (10 April 2002). The Indian Encyclopaedia: La Behmen-Maheya. Cosmo Publications. ISBN 9788177552713 – via Google Books. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[MadhaviSardesai-8] ئ ^ا ^ب Mother Tongue blues – Madhavi Sardesai

[goacom2049-9] ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی نادروستی <ref>؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری goacom2049 نەدراوە

[official-10] «The Goa Daman and Diu Official Language Act» (PDF). Government of India. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە 4 March 2009 ئەرشیڤ کراوە. لە 5 March 2010 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |archivedate= (یارمەتی)

[11] «Konkani Language and History». Language Information Service. 6 July 2009. لە 18 March 2011 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= و |date= (یارمەتی)

[12] Konkani is a name given to a group of several cognate dialects spoken along the narrow strip of land called Konkan, on the western coast of India. Geographically, Konkan is defined roughly as the area between the Daman Ganga River to the north and the Kali River to the south; the north–south length is about 650 km and the east–west breadth is about 50 km. The dialect spoken in Goa, coastal Karnataka and in some parts of Northern Kerala has distinct features and is rightly identified as a separate language called Konkani.^[٨]

[13] «Distribution of the 22 Scheduled Languages- India/ States/ Union Territories – 2001 Census».

[14] Cardona, Jain، George, Dhanesh (2007). The Indo-Aryan Languages. Routledge. pp. 1088 pages (see page:803–804). ISBN 9780415772945.{{cite book}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: ناوە فرەکان: authors list (بەستەر)

[jana-15] ئ ^ا Janardhan، Pandarinath Bhuvanendra (1991). A Higher Konkani grammar. Foreign Language Study / Indic Languages Konkani language About (بە English و Konkani). P.B. Janardhan. pp. 540 pages.{{cite book}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[rais-16] Sardessai، Manohar Rai (2000). «Missionary period». A history of Konkani literature: from 1500 to 1992. Sahitya Akademi. pp. 9–10.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[note ١]

[note ٢]

[note ٣]

[٥]

[٦]

[٧]

[٩]

[١٠]

[١١]

[١٢]

[١٣]

[٨]