جۆرج ڕیتەر ڤۆن شۆنرەر

جۆرج ڕیتەر ڤۆن شۆنرەر (بە ئینگلیزی: Georg Ritter von Schönerer؛ ١٧ی تەممووزی ١٨٤٢ ‒ ١٤ی ئابی ١٩٢١) خاوەن زەوییەکی نەمسایی و سیاسەتمەداری دەسەڵاتدارییەتی پاشایەتیی نەمسا-مەجارستان بوو کە لە کۆتایی سەدەی نۆزدەھەم و سەرەتای سەدەی بیستەمدا چالاک بوو. شۆنرەر کە یەکێک بوو لە لایەنە سەرەکییەکانی پان ئەڵمانیزم و ناسیۆنالیزمی ئەڵمانی لە نەمسا و ھەروەھا نەیارێکی توندڕەوی کاسۆلیکی سیاسی و دژە جوولەکەیەکی توند بوو، کاریگەرییەکی زۆری لەسەر بیر و ڕای ئەدۆڵف ھیتلەر ھەبوو. بۆ چەند دەیەیەک وەک توندڕەوترین ناسیۆنالیستی پان ئەڵمانی لە نەمسا ناسرابوو.^[١]^[٢]^[٣]

ژیان و پیشە

شۆنرەر لە ڤیێنا، پایتەختی ئێستای وڵاتی نەمسا لەدایکبووە،^[٤] باوکی سەرمایەدارێکی پێشەنگی ھێڵی ئاسنین بوو، بە ناوی ماتیاس شۆنرەر (١٨٠٧‒١٨٨١).

لە ساڵی ١٨٦١ەوە جۆرج لە زانکۆکانی توبینگن و ھۆھنھایم و ماگارۆڤار لە بواری کشتوکاڵی خوێندوویییەتی.^[٥] پاشان کاروباری بازرگانی موڵک و ماڵی باوکی لە ڕۆزناو لە نزیک زوێتل لە ناوچەی گوندنشینی والدڤێرتل لە نەمسای خواروو بەڕێوەبرد.^[٦]

شۆنرەر بەھۆی شکستی نەمسا لە جەنگی نەمسا و پڕووسیا لە ساڵی ١٨٦٦ و ھەڵوەشاندنەوەی کۆنفیدڕاڵی ئەڵمانیا و دامەزراندنی ئیمپراتۆریەتیی ئاڵمانی لە ساڵی ١٨٧١، گۆڕانێکی گەورەی بەسەردا ھات؛ بوو بە چالاکوانێکی سیاسی و کاریگەر بوویەکی سەرسەختی ئۆتۆ فۆن بیسمارک ڕاوێژکاری ئەڵمانیا.^[٧]^[٨]

مەرگ

شۆنرەر لە ١٤ی ئابی ١٩٢١ لە کۆشکی ڕۆزناو لە نزیک زوێتل لە نەمسای خواروو، کۆچی دوایی کرد. لە شاری شلێسڤیگ-ھۆلشتاین لە باکووری ئەڵمانیا نێژرا.

سەرچاوەکان

^ Whiteside 1975.
^ «https://i-share-niu.primo.exlibrisgroup.com/discovery/fulldisplay?docid=alma99479889605871&context=L&vid=01CARLI_NIU:LAW&search_scope=MyInstitution&adaptor=Local%20Search%20Engine&tab=LibraryCatalog&query=sub,exact,Rassentheorieën,AND&mode=advanced&offset=10». i-share-niu.primo.exlibrisgroup.com (بە ئینگلیزی). لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە. {{cite web}}: بەستەری دەرەکی لە |سەردێڕ= (یارمەتی)
^ «Description: The founder of political antisemitism: Georg von Schoenerer». catalog.lib.uchicago.edu. لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
^ «Austria: Georg Ritter von Schönerer (1842 – 1921) was an Austrian landowner and politician of the Austro-Hungarian Monarchy active in the late 19th and early 20th centuries». SuperStock (بە ئینگلیزی). لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
^ Wandruszka، Adam (1983-01). «Andrew G. Whiteside The Socialism of Fools: Georg Ritter von Schönerer and Austrian Pan-Germanism. Berkeley, Calif. : University of California Press, 1975. Pp. x, 404. $22.75». Austrian History Yearbook (بە ئینگلیزی). 19 (1): 364–366. doi:10.1017/S0067237800001703. ISSN 1558-5255. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ van der Merwe، Werner (1983-01). «Georg Ritter von Schönerer (1842–1921) — profeet van Nasionaal-Sosialisme». Kleio (بە ئینگلیزی). 15 (1–2): 25–36. doi:10.1080/00232088385310021. ISSN 0023-2084. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
^ «About: Georg Ritter von Schönerer». dbpedia.org. لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
^ Mishkova، Diana، ed. (2018-09-19)، «Georg von Schönerer: The Pan-Germans' program for the future»، Anti-modernism: Radical revisions of Collective Identity، Discourses of Collective Identity in Central and Southeast Europe 1770–1945 (بە ئینگلیزی)، Budapest: Central European University Press، pp. 56–60، ISBN 978-963-386-095-3، لە 2023-12-23 ھێنراوە

ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت.

[FOOTNOTEWhiteside1975-1] Whiteside 1975.

[2] «https://i-share-niu.primo.exlibrisgroup.com/discovery/fulldisplay?docid=alma99479889605871&context=L&vid=01CARLI_NIU:LAW&search_scope=MyInstitution&adaptor=Local%20Search%20Engine&tab=LibraryCatalog&query=sub,exact,Rassentheorieën,AND&mode=advanced&offset=10». i-share-niu.primo.exlibrisgroup.com (بە ئینگلیزی). لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە. {{cite web}}: بەستەری دەرەکی لە |سەردێڕ= (یارمەتی)

[3] «Description: The founder of political antisemitism: Georg von Schoenerer». catalog.lib.uchicago.edu. لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.

[4] «Austria: Georg Ritter von Schönerer (1842 – 1921) was an Austrian landowner and politician of the Austro-Hungarian Monarchy active in the late 19th and early 20th centuries». SuperStock (بە ئینگلیزی). لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.

[5] Wandruszka، Adam (1983-01). «Andrew G. Whiteside The Socialism of Fools: Georg Ritter von Schönerer and Austrian Pan-Germanism. Berkeley, Calif. : University of California Press, 1975. Pp. x, 404. $22.75». Austrian History Yearbook (بە ئینگلیزی). 19 (1): 364–366. doi:10.1017/S0067237800001703. ISSN 1558-5255. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[6] van der Merwe، Werner (1983-01). «Georg Ritter von Schönerer (1842–1921) — profeet van Nasionaal-Sosialisme». Kleio (بە ئینگلیزی). 15 (1–2): 25–36. doi:10.1080/00232088385310021. ISSN 0023-2084. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)

[7] «About: Georg Ritter von Schönerer». dbpedia.org. لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.

[8] Mishkova، Diana، ed. (2018-09-19)، «Georg von Schönerer: The Pan-Germans' program for the future»، Anti-modernism: Radical revisions of Collective Identity، Discourses of Collective Identity in Central and Southeast Europe 1770–1945 (بە ئینگلیزی)، Budapest: Central European University Press، pp. 56–60، ISBN 978-963-386-095-3، لە 2023-12-23 ھێنراوە

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]