ھاوپەیمانانی جەنگی جیھانیی یەکەم

لەگەڵ ھاوپەیمانانی جەنگی جیھانیی دووەم لێت تێک نەچێت.

ھاوپەیمانان یان زلھێزە یەکگرتووەکان، ھاوپەیمانییەکی سەربازی نێودەوڵەتیی بوو بە سەرۆکایەتی فەڕەنسا، شانشینی یەکگرتوو، ڕووسیا، ئەمریکا، ئیتاڵیا و ژاپۆن لە دژی زلھێزە ناوەندییەکانی ئەڵمانیا، ئیمپراتۆریەتی نەمسا-مەجارستان، ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی و بولگاریا لە جەنگی جیھانیی یەکەم (١٩١٤–١٩١٧).

سەوز: ھاوپەیمانان. پرتەقاڵی: ھێزی ناوەندی ئەڵمانیا، ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی، ئیمپراتۆریەتی نەمسا-مەجارستان

دوای ئەوەی حکومەتی سڕبیا ڕای گەیاند کە ئیمپراتۆریەتی نەمسا-مەجارستان لەسەر سنوورەکانی وڵاتی سڕبیا خۆی بۆ شەڕ ئامادە دەکات، بۆیە سوپای سڕبیا کۆبوونەوەیەکی بەپەلەی ئەنجامدا و داوای ھاوکاری لە ڕووسیا کرد. لە ٢٨ی تەممووزدا ئیمپراتۆریەتی نەمسا-مەجارستان شەڕی دژ بە سڕبیا ڕاگەیاند و ئاشتی سنوورەکانی نێوان زلھێزانیی ئەورووپا بە خێرایی داڕما.

لە ماوەی ھەفتەیەکدا ڕووسیا، بەلجیکا، فەڕەنسا، بەڕیتانیا و سڕبیا لە دژی نەمسا-مەجارستان و ئەڵمانیا شەڕیان ڕاگەیاند و جەنگی جیھانیی یەکەم دەستی پێکرد. بەم شێوەیەش ھاوپەیمانییەتییەکی کاتی دامەزرا، تا دواتر لە ٤ی نیسانی ١٩١٧ ئەنجومەنی پیرانی ئەمریکا دەنگیدا بۆ پشتگیریکردن لەو وڵاتانەی لە دژی ئەڵمانیا لە شەڕدان. ئەمریکا لە ٧ی کانوونی دووەمی ١٩١٧ شەڕی دژ بە ئیمپراتۆریەتی نەمسا-مەجارستان و ھاوپەیمانانی ئەڵمانیا ڕاگەیاند، بەمەش بەرەی ھاوپەیمانان کە لە دژی ئەڵمانیا و نەمسا-مەجارستان دروست ببوون، بەھێزتر بوو و شەڕەکەی بەرەو یەکلایی بوونەوە برد.