ڕیفراندۆمی ئەندامێتیی شانشینی یەکگرتوو لە یەکێتیی ئەورووپا (٢٠١٦)

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
ریفراندۆمی ئەندامێتیی شانشینی یەکگرتوو لە یەکێتی ئەوروپا
داڕێژە:Box
ناوچەUnited Kingdom (pop. 65.65 million)[١] and Gibraltar (pop. 34,000)[٢]
ڕێکەوت٢٣ی حوزەیرانی ٢٠١٦
ئەنجامەکان
دەنگەکان ٪
Leave ١٧٬٤١٠٬٧٤٢ ٥١٫٨٩%
Remain ١٦٬١٤١٬٢٤١ ٤٨٫١١%
دەنگە دروستەکان ٣٣٬٥٥١٬٩٨٣ ٩٩٫٩٢%
دەنگە یان واڵا ھەڵەکان ٢٥٬٣٥٩ ٠٫٠٨%
دەنگدانە گشتییەکان ٣٣٬٥٧٧٬٣٤٢ ١٠٠.٠٠٪‏
دەنگدەرە تۆمارکراوەکان/دەرکەوتنەکان ٤٦٬٥٠٠٬٠٠١ ٧٢٫٢١%
داڕێژە:Infobox referendum/map
لەسەر نەخشەکە، سێبەرە تۆخەکان بۆ ڕەنگێک ئاماژەن بۆ پەراوێزێکی گەورەتر. ژمارەی دەنگدەران کە ٤٦.٥ ملیۆن کەسە، ٧٠.٨%ی دانیشتووان پێکدەهێنێت.

ڕیفراندۆم بۆ ئەندامێتی لە یەکێتی ئەوروپا، کە بە گشتی بە ڕیفراندۆمی یەکێتی ئەوروپا یان ڕیفراندومەکەی برێکسیت ناسراوە، لە ٢٣ی حوزەیرانی ٢٠١٦ لە شانشینی یەکگرتوو (بریتانیا) و گیبرالتار(جەبەل تاریق) بەڕێوەچوو بۆ پرسیارکردن لە دەنگدەران کە ئایا وڵاتەکە دەبێت ئەندام بێت لە یەکێتی ئەورووپا یان جێی بهێڵێت. ڕێکخرا و ئاسانکاری کرا لەڕێی یاسای ڕیفراندۆمەکانی یەکێتی ئەوروپا ساڵی ٢٠١٥ و یاسای حیزبە سیاسییەکان، هەڵبژاردنەکان و ڕیفراندۆمی ٢٠٠٠. ڕیفراندۆمەکە دەرئەنجامی ئەوە بوو کە ٥١.٩٪ی دەنگەکان پەسەند بوون بۆ دەرچوون لە یەکێتی ئەوروپا. هەرچەندە ڕیفراندۆمەکە بە شێوەیەکی یاسایی گرێبەست نەبوو، بەڵام حکومەتی ئەو کاتە بەڵێنی دا ئەنجامەکە جێبەجێ بکات.[٣]

ئەندامێتی لە یەکێتی ئەوروپا بۆ ماوەیەکی زۆر بابەتێکی مشتومڕ بووە لە شانشینی یەکگرتوو. وڵاتەکە لە ساڵی ١٩٧٣ چووە ناو کۆمەڵگای ئەوروپی (EC) ، بەتایبەتی کۆمەڵگای ئابووری ئەوروپی (EEC) یان بازاڕی هاوبەش، پێشووی یەکێتی ئەوروپا، لەگەڵ کۆمەڵگای خەڵوز و پۆڵای ئەوروپی (CEC) ، و کۆمەڵگای وزەی ئەتۆمی ئەوروپی (EAEC یان ئەتۆمی). لە ساڵی ١٩٧٥ ڕیفراندۆمێک ئەنجامدرا لەسەر بەردەوامی ئەندامێتی لە کۆمەڵگەکان، کە ٦٧.٢٪ی دەنگەکان دەنگیان دا بە بەریتانیا کە ئەندام ببێتە ئەندام.[٤]

لە ئایاری ٢٠١٥، دوای بەڵێنێکی پارتی پارێزگاران، بناغەی یاسایی بۆ ڕیفراندۆمەکەی یەکێتی ئەوروپا لەڕێی یاسای ڕیفراندۆمی یەکێتی ئەوروپا ٢٠١٥ دامەزرا. بەریتانیا بەهێزتر لە ئەورووپا بوو بە شیعاری گرووپی فەرمی کە هەڵمەتی دەکرد بۆ ئەوەی بەریتانیا لە یەکێتی ئەوروپا بمێنێتەوە، و لەلایەن سەرۆک وەزیران دەیڤد کامیرۆن و سکرتێری گشتی جۆرج ئۆسبۆرن پشتگیری کرا. گروپی دەنگ بدە بە دەرچوون یان Vote Leave گرووپی فەرمی بوو کە هەڵمەتی هەڵبژاردنی بەریتانیا دەکرد بۆ جێهێشتنی یەکێتی ئەوروپا، و لە لایەن پەرلەمانتارانی پارێزگار بۆریس جۆنسن و مایکڵ گۆڤ لەگەڵ پەرلەمانتاری کرێکاری گیزێلا ستیوارتەوە بەڕێوەدەچوو.[٥] گروپە هەڵمەتییەکانی تر، پارتە سیاسییەکان، کۆمپانیاکان، یەکێتی کرێکاران، ڕۆژنامەکان و کەسایەتییە دیارەکانیش بەشدار بوون، لەگەڵ هەردوو لایەن کە پشتیوانەکانیان لە سەرانسەری شەبەنگی سیاسییەوە هەبوو. پارتە لایەنگرەکانی مانەوە بریتی بوون لە کرێکاران (لەیبەر)، لیبراڵ دیموکراتەکان، پارتی نیشتیمانی سکۆتلەندا (SNP) ، پلاید کیمۆری و پارتی سەوز؛ لەکاتێکدا پارتی سەربەخۆیی بەریتانیا (UKIP) هەڵمەتی هەڵبژاردنی پەسەند کرد بۆ جێهێشتنی یەکێتی ئەوروپا، و پارتی پارێزگاران بێلایەن بوون.[٦][٧][٨][٩][١٠][١١] سەرەڕای هەڵوێستی فەرمیی پارتی پارێزگاران و پارتی کرێکاران، هەردوو لایەنەکە رێگەیان بە پەرلەمانتارەکانیان دا کە بە ئاشکرا هەڵمەتی هەڵبژاردن بۆ هەر لایەک لە بابەتەکە بکەن.[١٢][١٣]

دەستبەجێ دوای ئەنجامەکە، بازاڕەکانی دارایی کاردانەوەی نەرێنیان هەبوو لە سەرتاسەری جیهاندا، و دەیڤد کامیرۆن ڕایگەیاند کە دەستبەرداری پۆستی سەرۆک وەزیران و سەرکردەی پارتی پارێزگارانە دەبێت، دوای ئەوەی هەڵمەتی هەڵمەتی سەرکەوتووانەی ئەنجامدا بۆ مانەوە لە یەکێتی ئەوروپا. ئەمە یەکەم جار بوو کە ئەنجامی ڕیفراندۆمێکی نیشتیمانی دژی بژاردەی پەسەندکراوی حکومەتی بەریتانیا بوو. کامیرۆن لە ١٣ی تەممووزی ٢٠١٦ لەلایەن تێرێسا مەیەوە سەرکەوت. ڕێبەری پارتی کرێکاران جێریمی کۆربین ڕووبەڕووی ئاستەنگی سەرکردایەتی بووەوە لە ئەنجامی ڕیفراندۆمەکەی یەکێتی ئەوروپا. لە ٢٩ی ئازاری ٢٠١٧، بەریتانیا بە فەرمی ڕاگەیاندنی مەبەستی کشانەوە لە یەکێتی ئەوروپا بڵاوکردەوە.

وەڵامدانەوە بۆ هەڵمەتی ڕیفراندۆم[دەستکاری]

سیاسەتی پارتەکان[دەستکاری]

لە پێش ڕیفراندۆمەکە، لە ٦٥٠ پەرلەمانتار کە بۆ پەرلەمانی بەریتانیا هەڵبژێردران لە ٢٠١٥-١٧، کۆی گشتی ٤٧٩ پەرلەمانتاری بە ئاشکرا ڕایگەیاند کە دەیانەوێت دەنگ بدەن بۆ مانەوە لە یەکێتی ئەوروپا بە بەراورد لەگەڵ تەنها ١٥٨ پەرلەمانتاران کە دەیانەوێت دەنگیان بدەن بۆ دەرچوون لە یەکێتی ئەورووپا.██ دەرچوون ██ مانەوە

خشتەکان لیستی ئەو حیزبانە سیاسییانەن کە نوێنەرایەتییان هەیە لە ئەنجومەنی نوێنەران یان ئەنجومەنی لۆردان، پەرلەمانی ئەوروپا، پەرلەمانتاری سکۆتلەندا، پەرلەملەمانی ئیرلەندای باکوور، پەرلەمانی وەیڵز، یان پەرلەمانی جەبەل تاریق لە کاتی ڕیفراندۆمەکەدا.

بەریتانیا[دەستکاری]

شوێن حیزبە سیاسییەکان ڕەوش
بمێننەوە پارتی سەوز لە ئینگلتەرا و وێڵس [١٤]
پارتی کرێکاری [١٥][١٦]
لیبراڵ دیموکراتەکان [١٧]
پارتەکەی وێڵس [١٨]
سەوزەکانی سکۆتلەندا [١٩]
پارتی نیشتیمانی سکۆتلەندا (SNP) [٢٠][٢١]
جێهێشتن پارتی سەربەخۆیی بەریتانیا (UKIP) [٢٢]
بێلایەن پارتی پارێزگاران [٢٣]

ئیرلەندای باکوور[دەستکاری]

شوێن حیزبە سیاسییەکان ڕەوش
بمێننەوە پارتی هاوپەیمانی ئیرلەندای باکوور [٢٤][٢٥]
پارتی سەوز لە ئیرلەندای باکوور [٢٦]
سین فین [٢٧]
پارتی سۆسیال دیموکراتی و کرێکاری (SDLP) [٢٨]
پارتی یەکێتی ئۆڵستەر (UUP) [٢٩]
جێهێشتن پارتی یەکێتی دیموکراتی (DUP) [٣٠][٣١]
خەڵك پێش قازانج (PBP) [٣٢]
دەنگی یەکێتی نەریتی (TUV) [٣٣]

جەبەل تاریق[دەستکاری]

شوێن حیزبە سیاسییەکان ڕەوش
بمێننەوە سۆسیال دیموکراتەکانی گیتەلڕاڵ [٣٤]
پارتی کرێکاری سۆسیالیستی گیتەلڕاڵ [٣٥]
پارتی لیبراڵی گیتەلڕاڵ [٣٥]
لە ٣٨٢ ناوچەی دەنگدان لە شانشینی یەکگرتوو و گیتەلڕاڵ، کۆی گشتی ٢٧٠ دەنگی زۆرینەی گەڕاندەوە بۆ "بەردەوام" لەکاتێکدا ١٢٩ دەنگی زۆرینەییان گەڕاندەوە بە " مانەوە" لە ڕیفراندۆمەکەدا کە هەموو ٣٢ ناوچەی سکۆتلەندا دەگرێتەوە.  
  دەرچوون
██ مانەوە
بەراوردکردنی ئەنجامەکان لە ڕیفراندۆمەکانی ١٩٧٥ و ٢٠١٦

سەرچاوەکان[دەستکاری]

  1. ^ "United Kingdom population mid-year estimate". Office for National Statistics (ONS). 26 June 2019. Retrieved 24 December 2019.
  2. ^ "Population, total – Gibraltar". World Bank. Retrieved 23 December 2019.
  3. ^ "Cameron says no second EU referendum if result is close". Reuters. 17 May 2016.
  4. ^ "True stories of the 1975 EEC Referendum". OpenLearn. Retrieved 24 December 2019.
  5. ^ "Gisela Stuart to Chair Vote Leave campaign – Vote Leave". 27 July 2016. Archived from the original on 27 July 2016. Retrieved 23 December 2019. ٢٧ی تەممووزی ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  6. ^ "Labour fears voters will back Brexit". 10 June 2016. Retrieved 23 December 2019.
  7. ^ Carrell, Severin (3 March 2016). "Scotland to campaign officially to remain in the EU". The Guardian. ISSN 0261-3077. Retrieved 23 December 2019.
  8. ^ "Europe". 23 February 2016. Archived from the original on 23 February 2016. Retrieved 24 December 2019. ٢٣ی شوباتی ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  9. ^ correspondent, Rowena Mason Political (14 March 2016). "Green party 'loud and proud' about backing Britain in Europe". The Guardian. ISSN 0261-3077. Retrieved 23 December 2019.
  10. ^ "Major coach tour to crusade for Brexit – UKIP". 18 June 2016. Archived from the original on 18 June 2016. Retrieved 23 December 2019. ١٨ی حوزەیرانی ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  11. ^ Hope, Christopher (21 September 2015). "Conservative Party to stay neutral during EU referendum". Daily Telegraph. ISSN 0307-1235. Retrieved 23 December 2019.
  12. ^ Helm, Toby; McDonald, Henry (9 January 2016). "Two-thirds of Tory MPs want Britain to quit European Union". The Observer. ISSN 0029-7712. Retrieved 23 December 2019.
  13. ^ "EU vote: Where the cabinet and other MPs stand". 22 June 2016. Retrieved 23 December 2019.
  14. ^ "Policy: Europe". greenparty.org.uk. Retrieved 27 May 2016. ١٦ی نیسانی ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  15. ^ Wintour, Patrick (2 June 2015). "Andy Burnham pushes Labour to set up separate pro-European Union campaign". The Guardian. Retrieved 12 June 2015.
  16. ^ Patrick Wintour. "Alan Johnson to head Labour Yes campaign for EU referendum". The Guardian. Retrieved 18 June 2015.
  17. ^ "Nick Clegg: Pro-Europeans are the real reformers now". libdems.org.uk. 9 May 2014. Archived from the original on 6 March 2016. Retrieved 12 June 2015.
  18. ^ Staff. "Positions". partyof.wales. Plaid Cymru. Archived from the original on 17 June 2016. Retrieved 27 May 2016. ١٧ی حوزەیرانی ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  19. ^ Greer, Ross (10 October 2015). "EU Referendum: Greens to Make Progressive Case for Membership". Scottish Green Party. Retrieved 8 December 2015.
  20. ^ Staff (2 June 2015). "Nicola Sturgeon warns of EU exit 'backlash'". BBC News. Retrieved 12 June 2015.
  21. ^ Johnson, Simon (21 May 2015). "Alex Salmond: I'll campaign with Tories to stay in EU". The Daily Telegraph. Archived from the original on 11 January 2022.
  22. ^ "Home page". ukip.org. Retrieved 27 May 2016.
  23. ^ Hope, Christopher (21 September 2015). "Conservative Party to stay neutral during EU referendum". The Daily Telegraph. Retrieved 21 February 2016.
  24. ^ "Dickson – An EU referendum will threaten jobs and investment in Northern Ireland". Alliance Party of Northern Ireland. 14 May 2015. Archived from the original on 17 November 2015. Retrieved 8 December 2015. ١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  25. ^ "Alliance expresses concerns over referendum idea". allianceparty.org. 29 April 2015. Archived from the original on 17 November 2015. Retrieved 8 December 2015. ١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  26. ^ Staff (February 2014). Green Party in Northern Ireland: Manifesto 2015 (PDF). greenpartyni.org. Green Party in Northern Ireland. Archived from the original (PDF) on 18 November 2015. Retrieved 22 December 2015. ١٨ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  27. ^ "Sinn Fein to protect EU membership". The Belfast Telegraph. 20 April 2015. Retrieved 8 December 2015.
  28. ^ SDLP. "International Affairs". Social Democratic and Labour Party. Archived from the original on 21 July 2014. Retrieved 8 December 2015. ٢١ی تەممووزی ٢٠١٤ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  29. ^ UUP. "Statement from the Ulster Unionist Party on EU Referendum". Ulster Unionist Party. Archived from the original on 6 March 2016. Retrieved 5 March 2016. ٦ی ئازاری ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  30. ^ Cromie, Claire (25 November 2015). "EU referendum: DUP gives backing to UKIP Brexit campaign, blasting David Cameron's 'pathetic demands'". The Belfast Telegraph. Archived from the original on 20 December 2015. Retrieved 17 May 2016.
  31. ^ "DUP to 'recommend vote to leave the EU'". The News Letter. Belfast. 20 February 2016.
  32. ^ PBP. "Lexit: why we need a left exit from the eu". Archived from the original on 21 May 2016. Retrieved 27 May 2016. ٢١ی ئایاری ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  33. ^ "EU Membership is a Matter for UK Citizens, Not US President". tuv.org.uk. Retrieved 27 May 2016.
  34. ^ "Feetham urges joint strategies with Govt on key issues". Gibraltar Chronicle. 19 January 2016. Archived from the original on 24 February 2016. Retrieved 20 February 2016. ٢٤ی شوباتی ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
  35. ^ ئ ا "Garcia flags constitutional reform and Brexit in New Year message". Gibraltar Chronicle. 5 January 2016. Archived from the original on 24 February 2016. Retrieved 20 February 2016. ٢٤ی شوباتی ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=ڕیفراندۆمی_ئەندامێتیی_شانشینی_یەکگرتوو_لە_یەکێتیی_ئەورووپا_(٢٠١٦)&oldid=1177482»