پەیمانگای تەکنۆلۆژیای فیدڕاڵی زیوریخ

زانکۆی فیدراڵی تەکنیکی زوریخ
	زانکۆی فیدراڵی تەکنیکی زوریخ لە کاتی شەو
ناوی پێشوو	Eidgenössische polytechnische Schule
جۆر	حکومی
دامەزراندن	"ساڵی 1855, 169 ساڵ لەمەوبەر."
بودجە	1.896 ملیار فرانکی سویسری (2021)
سەرۆک	Joël Mesot
Rector	Günther Dissertori
ستافی ئەکادیمیا	6,612 (لەگەڵ قوتابیانی دکتورە، بێ جگە لە 527 پەروەردەیارەکان بە هەموو پلەکان، %34 ئافرەت، %65 وڵاتە بیانیەکان) (شەوە بەرەکان بە 2021)
ستافی بەرێوەبردن	3,106 (%40 ئافرەت، %19 وڵاتە بیانیەکان، کە بە فول تایم کاردەکەن2021)
قوتابیان	24,534 (ساڵی 2021, 33.3% ئافرەت, 37% بیانی)
Undergraduates	10,642
Postgraduates	8,299
Doctoral students	4,460
ناونیشان	Rämistrasse 101; CH-8092 Zurich; Switzerland، زوریخ
Campus	ناو شار
Language	ئەڵمانی، ئینگلیزی ( بۆ ماستەر بەرەو سەر، هەندێک جار بۆ بەکالۆریۆس)
Colors	رەش و سپی ;
وێبگە	ethz.ch

زانکۆی فیدراڵی تەکنیکی زوریخ ( بە ئینگلیزی: Federal Institute of Technology Zurich یان بە کورتی: ETH Zurich ) زانکۆیەکی توێژینەوەی حکومیە لە شاری زیوریخ لە وڵاتی سویسرایە. زانکۆکە لە ساڵی ١٨٥٤ دامەزرێنراوە و ئەرکی پەروەردەکردنی ئەندازیاران و زانایان لەسەرە، زانکۆکە بە پلەی یەکەم سەرنجی خستۆتە سەر زانست، تەکنەلۆژیا، ئەندازیاری و بیرکاری.

زانکۆکە هاوشێوەی دامەزراوە خوشکەکەی EPFL, بەشێکە لە دۆمەینی پەیمانگا فیدراڵیەکانی تەکنەلۆژیای سویسرا ، کە کۆمەڵەیەکی زانکۆ و پەیمانگای توێژینەوەیە لە ژێر وەزارەتی فیدراڵی سویسرا بۆ کاروباری ئابووری و پەروەردە و توێژینەوە . ھەتا ڕێکەوتی ٢٠٢٣^{[نوێکردنەوە]}، 25,380 خوێندکاری لە زیاتر لە 120 وڵاتەوە وەرگرتووە، کە 4,425 خوێندکاری بڕوانامەی دکتۆرایان بەدەستهێناوە.

خوێندکاران، مامۆستایان و وانەبێژانی سەر بە ETH زیوریخ لە ئاستی بەرزی ئەکادیمی دان بە شێوەیەک کە خاوەنی 22 خەڵاتی نۆبڵ، دوو میدالیای فیڵدز، سێ براوەی خەڵاتی پریتزکەر، و یەک وەرگری خەڵاتی تۆرینگ، لەنێویاندا ئەلبەرت ئاینشتاین و جۆن ڤۆن نیومان. ئەندامی دامەزرێنەری کۆمەڵەی IDEA و هاوپەیمانی نێودەوڵەتی زانکۆکانی توێژینەوەیە (IARU)، هەروەها ئەندامی تۆڕەکانی CESAER و کۆمەڵەی زانکۆکانی توێژینەوەی ئەوروپی (LERU) و هاوپەیمانی ENHANCEە.

ETH Zurich

شوێن: سویسرا، زانکۆی فیدراڵی تەکنیکی لە زوریخ

مێژوو

ETH Zurich لە ٧ی شوباتی ١٨٥٤ لەلایەن کۆنفیدڕاڵی سویسرا دامەزراوە و لە ١٦ی تشرینی یەکەمی ١٨٥٥ وەک پەیمانگای پۆلیتەکنیکی ( eidgenössische polytechnische Schule ) لە شوێنە جیاوازەکانی سەرتاسەری شاری زیوریخ دەستی بە پێشکەشکردنی یەکەم وانەکانی کردووە. لە سەرەتادا شەش فاکەڵتی هەبوو: ، ئەندازیاری شارستانی،تەلارسازی،کیمیا، ئەندازیاری میکانیکی ، دارستان ، و بەشێکی یەکگرتوو بۆ بوارەکانی بیرکاری، زانستە سروشتییەکان، ئەدەب، و زانستە کۆمەڵایەتی و سیاسییەکان .

لە ناوخۆدا هێشتا بە Polytechnikum ناسراوە، یان بە سادەیی بە Poly ، کە لە ناوی ڕەسەنی eidgenössische polytechnische Schule وەرگیراوە، کە بەواتای " قوتابخانەی پۆلیتەکنیکی فیدراڵی " دێت.

ETH Zurich پەیمانگایەکی فیدراڵییە (واتە لە ژێر ئیدارەی ڕاستەوخۆی حکومەتی سویسرادایە)، لە کاتێکدا زانکۆی زیوریخ دامەزراوەیەکی کانتۆنییە . بڕیاری زانکۆیەکی نوێی فیدراڵی لەو کاتەدا بە توندی مشتومڕی لەسەر بوو؛ لیبراڵەکان فشاریان دەکرد بۆ "زانکۆیەکی فیدراڵی"، لە کاتێکدا هێزە کۆنەپەرستەکان دەیانویست هەموو زانکۆکان لە ژێر کۆنترۆڵی کانتۆنەکاندا بمێننەوە، نیگەران بوون لەوەی لیبراڵەکان دەسەڵاتی سیاسی زیاتر لەوەی پێشتر هەیانبوو بەدەستبهێنن. سەرەتا هەردوو زانکۆکە لە بیناکانی زانکۆی زیوریخدا بەیەکەوە جێگیر بوون.

لە ساڵی ١٩٠٥ تا ١٩٠٨، لە ژێر سەرۆکایەتی یێرۆم فرانێل ، پرۆگرامی خولی زانکۆی ETH Zurich داڕێژرایەوە بۆ زانکۆیەکی ڕاستەقینە و ETH Zurich مافی پێدانی بڕوانامەی دکتۆرای پێدرا. لە ساڵی ١٩٠٩ یەکەمین بڕوانامەی دکتۆرا بەخشرا. لە ساڵی ١٩١١ ناوی ئێستای پێدرا، Eidgenössische Technische Hochschule . لە ساڵی ١٩٢٤دا ڕێکخستنەوەیەکی دیکە زانکۆیەکەی کرد بە ١٢ بەش. بەڵام ئێستا 16 بەشی هەیە.

ETH Zurich، EPFL و چوار دامەزراوەی توێژینەوەی پەیوەندیدار " ETH Domain " پێکدەهێنن بە ئامانجی هاوکاریکردن لە پڕۆژە زانستییەکان.

ڕیزبەندی

لە ڕووی مێژووییەوە، ETH Zurich ناوبانگەکەی بەدەستهێناوە بە تایبەتی لە بوارەکانی کیمیا و بیرکاری و فیزیا. ٣٢ خاوەنی خەڵاتی نۆبڵ هەن کە پەیوەندییان بە کۆمپانیای ETH Zurich هەیە، دوایینیان ڕیچارد ئێف هێکە کە لە ساڵی ٢٠١٠ خەڵاتی نۆبڵی کیمیای پێبەخشرا. ڕەنگە ئەلبێرت ئەنیشتاین بەناوبانگترین خوێندکار دەرچووی بوو بێت.

ڕیزبەندی گشتی

ETH Zurich پلەی حەوتەمی جیهانی (یەکەم لە سویسرا) لە ڕیزبەندی زانکۆکانی جیهانی QS 2025، پلەی ١١ی جیهانی لە ڕیزبەندی زانکۆکانی جیهانی خوێندنی باڵای تایمز ٢٠٢٤، و پلەی ٢٠ی جیهانی لە ڕیزبەندی ئەکادیمی زانکۆکانی جیهان 2023. ETH Zurich لە ڕیزبەندی QS Europe 2025 پلەی یەکەمی لە ئەوروپا بەدەستهێنا. لە پێوەرەکانی سروشتی ساڵی ٢٠٢٣ی دامەزراوە ئەکادیمییەکان، کۆمپانیای ETH Zurich لە پلەی ٢٠ی جیهان و یەکەمی لە سویسرا بەدەستهێنا.

ڕیزبەندی بابەت/ناوچە

لە ڕیزبەندی زانکۆکانی QS Word ساڵی ٢٠٢٤ بەپێی بابەتەکان، ETH Zurich لە ڕیزبەندی ١٠ باشترینەکانی جیهاندا بوو لە بواری تەلارسازی و ئەندازیاری و تەکنەلۆژیا و زانستە سروشتییەکان. لە زانستە زەوی و دەریاییەکان، جیۆلۆجی و جیۆفیزیادا پلەی یەکەمی بەدەستهێناوە لە سەرانسەری جیهاندا. ^[٥] لە ڕیزبەندی زانکۆکانی جیهانی THE 2024 بەپێی بابەتەکان، لە پلەی یەکەمی زانکۆی سویسرا بوو لە هەموو بابەتەکانی ڕیزبەندی. ^[٦] لە ڕیزبەندی بابەتەکانی ARWU ساڵی ٢٠٢٣، زانکۆکە لە ڕیزبەندی ١٠ باشترینەکانی جیهاندا بوو لە ڕووی ئەندازیاری شارستانی، سەرچاوەکانی ئاو، ئەندازیاری ژینگە، ئۆتۆماتیکی، بیرکاری، زانستی زەوی، و ئیکۆلۆژی. ^[٧]

کەمپەس

ETH Zurich دوو کەمپی هەیە، ئەوانیش Zentrum و Höngbergberg . کەمپی زێنتروم لە دەوری بینا سەرەکییەکە بنیاد نراوە، کە لە ساڵانی ١٨٥٨-١٨٦٤ لە دەرەوە و لە نزیک سەرووی سنووری ڕۆژهەڵاتی شارۆچکەکە دروستکراوە، بەڵام لە ئێستادا دەکەوێتە دڵی شارەکەوە. لەگەڵ گەشەکردنی شارۆچکە و زانکۆکە، ئی تی ئێچ زیوریخ بڵاوبووەوە بۆ باخەکانی ترێی دەوروبەری و دواتر شوێنی نیشتەجێبوون. لەبەر ئەوەی ئەم دۆخە جوگرافییە بە شێوەیەکی بەرچاو ڕێگری لە فراوانبوونی ئی تی ئێچ زیوریخ کرد، کەمپێکی نوێ لە ساڵی ١٩٦٤ تا ١٩٧٦ لەسەر گردێکی هۆنگێربێرگ دروستکرا، کە گردێکی باکوورە لە پەراوێزی شارەکە. دوا پڕۆژەی گەورەی فراوانکردنی ئەم کەمپە نوێیە لە ساڵی ٢٠٠٣ تەواو بوو.

کەمپی زێنترۆم

کەمپی زینتروم لە باڵەخانە و دامەزراوەی جۆراوجۆر لە سەرانسەری شاری زیوریخ پێکهاتووە.

کەمپی زێنترۆم لەم بەشانە پێک دێت:

بەشی بیرکاری (D-MATH)
بەشی زانستی کۆمپیوتەر (D-INFK)
بەشی زانستە مرۆییەکان و زانستە کۆمەڵایەتی و سیاسییەکان (D-GESS)
بەشی تەکنەلۆژیای زانیاری و ئەندازیاری کارەبا (D-ITET)
بەشی ئەندازیاری میکانیکی و پرۆسێس (D-MAVT)
بەشی زانستی سیستەمی ژینگەیی (D-USYS)
بەشی زانستی زەوی و هەسارەکان (D-EAPS)
بەشی بەڕێوەبردن و تەکنەلۆژیا و ئابووری (D-MTEC)
بەشی زانست و تەکنەلۆژیای تەندروستی (D-HEST)

بینای سەرەکی

بینای سەرەکی ETH Zurich لە ساڵی 1858 تا 1864 لە ژێر دەستی گوستاڤ زیونەر دروستکراوە ; بەڵام تەلارسازەکە گۆتفرید سێمپەر بوو کە لەو کاتەدا مامۆستای تەلارسازی بوو لە زانکۆی ETH Zurich و یەکێک بوو لە گرنگترین نووسەران و تیۆریستەکانی تەلارسازی لەو سەردەمەدا. سێمپەر بە شێوازێکی نیۆ-کلاسیک کاری کرد کە تایبەت بوو بە خۆی؛ و هاوناو و تەلارسازەکەی سێمپێرۆپەر لە درێسدن. جەختی لەسەر کۆکردنەوەی بوێر و ڕوون دەکردەوە بە وردەکارییەک، وەک ئاستی زەوی لادێیی و ڕێکخستنی زەبەلاحی سەرەوە، کە بەشێکی لە کارەکانی ئەندریا پالادیۆ و دۆناتۆ برامانتێ وەرگیراوە. لە کاتی دروستکردنی زانکۆی زیوریخدا، باڵی باشووری بیناکە بۆ زانکۆکە تەرخانکرا تاوەکو بینا سەرەکییە نوێیەکەی خۆی دروستکرا (١٩١٢-١٩١٤). لە هەمان کاتدا بینای ETH Zurich ی سێمپەر گەورەکرا و کوپۆلی (وەک منارە وایە) خۆی وەرگرت.

بینای سەرەکی ڕاستەوخۆ بەرامبەر شەقامی نەخۆشخانەی زانکۆی زیوریخ، و ڕاست لە تەنیشت بینای سەرەکی زانکۆی زیوریخەوە.

کەمپی هۆنگێربێرگ

کەمپی هۆنگێربێرگ کەمپێکی زانکۆی کلاسیکیترە، ^[٨] کە بە شێوەیەکی سەرەکی لە بینای زانکۆ و شوێنی نیشتەجێبوونی خوێندکاران پێکهاتووە.

کەمپی هۆنگێربێرگ لەم بەشانە پێک دێت: ^[٩]

بەشی تەلارسازی (D-ARCH)
بەشی ئەندازیاری شارستانی و ژینگەیی و جیۆماتیکی (D-BAUG)
بەشی کەرەستە (D-MATL)
بەشی بایۆلۆجی (D-BIOL)
بەشی کیمیا و زانستە زیندووەکانی کارپێکراو (D-CHAB)
بەشی فیزیا (D-PHYS)

هەروەها سەنتەری وەرزشی ASVZ هەیە کە هەموو خوێندکاران و مامۆستایان دەتوانن بچنە ژوورەوە، و هۆڵی وەرزش و یاریگای بالەی کەنار دەریا و یاریگای تۆپی پێ و ژووری هونەری جەنگی لەخۆدەگرێت. ^[١٠] ^[١١]

ETH Zurich Hönggerberg campus

شاری زانست

لە ساڵی ٢٠٠٥، ساڵیادی ١٥٠ ساڵەی ETH Zurich، پڕۆژەیەکی بەرفراوان بە ناوی "شاری زانست" بۆ کەمپی هۆنگێربێرگ دەستیپێکرد بە ئامانجی گۆڕینی کەمپەکە بۆ ناوچەیەکی سەرنجڕاکێش لەسەر بنەمای بنەمای بەردەوامیی.

^ ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی نادروستی <ref>؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری hist45-55 نەدراوە
^ ^ئ ^ا ^ب «ETH in figures». Zurich, Switzerland: ETH Zurich. March 2021. لە 3 April 2022 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
^ ^ئ ^ا ^ب ^پ «Annual Report 2021» (PDF). Zurich, Switzerland: ETH Zurich. March 2021. لە 9 June 2022 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
^ «ETH identity». لە 7 September 2021 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
^ QS World University Rankings https://www.topuniversities.com/subject-rankings/2024. لە 8 June 2024 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوتی سەردان= (یارمەتی); پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)
^ Times Higher Education World University Rankings https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/by-subject. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)
^ Academic Ranking of World Universities https://www.shanghairanking.com/rankings/gras/2023. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)
^ livingscience https://www.livingscience.ch/campus-hoenggerberg-zurich/?L=1. لە 10 April 2024 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوتی سەردان= (یارمەتی); پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)
^ ETH Zurich https://ethz.ch/en/campus/access/hoenggerberg.html. لە 10 April 2024 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوتی سەردان= (یارمەتی); پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)
^ www.dbz.de (بە ئەڵمانی) https://www.dbz.de/artikel/dbz_Gruener_Kristall_am_Waldesrand_ETH_Sport_Center_Science_City_Hoenggerberg_949433.html. لە 13 November 2020 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوتی سەردان= (یارمەتی); پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)
^ http://vsh-aeu.ch/download/177/12_vsh_bulletin_aug_2012_web.pdf#page=27. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[hist45-55-1] ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی نادروستی <ref>؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری hist45-55 نەدراوە

[F2021-2] ئ ^ا ^ب «ETH in figures». Zurich, Switzerland: ETH Zurich. March 2021. لە 3 April 2022 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)

[AR2021-3] ئ ^ا ^ب ^پ «Annual Report 2021» (PDF). Zurich, Switzerland: ETH Zurich. March 2021. لە 9 June 2022 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)

[4] «ETH identity». لە 7 September 2021 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)

[QSSubject-5] QS World University Rankings https://www.topuniversities.com/subject-rankings/2024. لە 8 June 2024 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوتی سەردان= (یارمەتی); پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[THESubject-6] Times Higher Education World University Rankings https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/by-subject. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[ARWUSubject-7] Academic Ranking of World Universities https://www.shanghairanking.com/rankings/gras/2023. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[8] livingscience https://www.livingscience.ch/campus-hoenggerberg-zurich/?L=1. لە 10 April 2024 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوتی سەردان= (یارمەتی); پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[9] ETH Zurich https://ethz.ch/en/campus/access/hoenggerberg.html. لە 10 April 2024 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوتی سەردان= (یارمەتی); پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[10] www.dbz.de (بە ئەڵمانی) https://www.dbz.de/artikel/dbz_Gruener_Kristall_am_Waldesrand_ETH_Sport_Center_Science_City_Hoenggerberg_949433.html. لە 13 November 2020 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوتی سەردان= (یارمەتی); پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[11] ttp://vsh-aeu.ch/download/177/12_vsh_bulletin_aug_2012_web.pdf#page=27. {{cite web}}: پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]