خەڵاتی تیوڕینگ

خەڵاتی تیوڕینگ (ACM)
خەڵاتی تیوڕینگ (ACM)
	خەڵاتەکەی بەناوکراوە، Alan Turing
وڵات	ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا
پێشکەشکار	Association for Computing Machinery
بڕی خەڵات	١٬٠٠٠٬٠٠٠ دۆلاری ئەمریکی
یەکەم خەڵات لە	١٩٦٦؛ ٥٨ ساڵ لەمەوپێش
دوایین خەڵات لە	2023
وێبگەی فەرمی	amturing.acm.org

خەڵاتی (ACM) ئ. م. تیوڕینگ خەڵاتێکە کە ساڵانە لەلایەن کۆمەڵەی ئامێری کۆمپیوتەر (ACM)ەوە پێشکەش دەکرێت بە ئەوانەی کە بەشداریکردنی گرنگییەکی تەکنیکی بەردەوام و سەرەکی لە زانستی کۆمپیوتەردا کردووە.[١] بەگشتی وەک بەرزترین جیاوازی لە بواری زانستی کۆمپیوتەردا ناسراوە و زۆرجار بە " خەڵاتی نۆبڵی کۆمپیوتەر" ناودەبرێت.[٢]

خەڵاتەکە بەناوی ئالان تورینگەوە ناونراوە کە زانایەکی بیرکاری بەریتانی و خوێنەری(پلەیەکی ئەکادیمیە) بیرکاری بووە لە زانکۆی مانچستەر. زۆرجار تۆرینگ بە دامەزرێنەری زانستی کۆمپیوتەری تیۆری و زیرەکی دەستکرد^[٢] و بەشداریکاری سەرەکی لە شیکاری کریپتی هاوپەیمانان بۆ کۆدی ئینیگما لە کاتی جەنگی جیهانی دووەمدا دەناسرێتەوە. ^[٣]

لە ساڵانی ٢٠٠٧ تاوەکو ٢٠١٣ خەڵاتەکە بڕی ٢٥٠٬٠٠٠ دۆلاری ئەمریکی (٢٧ دەفتەر) لەگەڵدا بووە، لەگەڵ پاڵپشتی دارایی لەلایەن کۆمپانیای ئینتل و گووگڵەوە.^[٤] لە ساڵی ٢٠١٤ەوە بەدواوە خەڵاتەکە بڕی پارەکەی زیاد کرا بۆ ١ ملیۆن دۆلاری ئەمریکی(١٠٠ دەفتەر)، لەگەڵ پشتگیری دارایی کە لەلایەن گووگڵەوە پێشکەش دەکرێت. [٣]

یەکەم وەرگر، لە ساڵی ١٩٦٦، ئالان پێرلیس بوو. بچووکترین وەرگر دۆناڵد نوت بوو کە لە ساڵی ١٩٧٤، لە تەمەنی ٣٦ ساڵیدا بەدەستی هێنا، ^[٥] لە کاتێکدا بەتەمەنترین وەرگر ئەلفڕێد ئاهۆ بوو کە لە ساڵی ٢٠٢٠، لە تەمەنی ٧٩ ساڵیدا سەرکەوتنی بەدەستهێنا. ^[٦] تەنها سێ ژن خەڵاتەکەیان پێبەخشراوە: فرانسیس ئالن (لە ساڵی ٢٠٠٦)، ^[٧] باربارا لیسکۆڤ (لە ساڵی ٢٠٠٨)، ^[٨] و شافی گۆڵدڤاسەر (لە ساڵی ٢٠١٢). ^[٩] ھەتا ڕێکەوتی ٢٠٢٤^{[نوێکردنەوە]}، ٧٧ کەس خەڵاتەکەیان پێبەخشراوە، کە دوایین وەرگر، لە ساڵی 2023، ئاڤی ویگدەرسۆن بووە. ^[١٠]

^ CACM Staff (2014). «ACM's Turing Award prize raised to $1 million». Communications of the ACM. 57 (12): 20. doi:10.1145/2685372.
^ Homer, Steven and Alan L. (2001).
^ Copeland, Jack (June 18, 2012).
^ Geringer, Steven (July 27, 2007).
^ Zhongkai Shangguan; Zihe Zheng; Jiebo Luo (2021).
^ William L. Hosch.
^ https://web.archive.org/web/20070702034203/http://campus.acm.org/public/pressroom/press_releases/2_2007/turing2006.cfm (هەواڵ)
^ Tom van Vleck.
^ Charles Rackoff.
^ awards.acm.org (بە ئینگلیزی) https://web.archive.org/web/20240410094325/https://awards.acm.org/about/2023-turing. لە ڕەسەنەکە لە April 10, 2024 ئەرشیڤ کراوە. لە 2024-04-10 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= (یارمەتی); پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[million-1] CACM Staff (2014). «ACM's Turing Award prize raised to $1 million». Communications of the ACM. 57 (12): 20. doi:10.1145/2685372.

[2] Homer, Steven and Alan L. (2001).

[3] Copeland, Jack (June 18, 2012).

[4] Geringer, Steven (July 27, 2007).

[5] Zhongkai Shangguan; Zihe Zheng; Jiebo Luo (2021).

[6] William L. Hosch.

[Allen-7] ttps://web.archive.org/web/20070702034203/http://campus.acm.org/public/pressroom/press_releases/2_2007/turing2006.cfm (هەواڵ)

[liskov-8] Tom van Vleck.

[goldwasser-9] Charles Rackoff.

[wigderson-10] awards.acm.org (بە ئینگلیزی) https://web.archive.org/web/20240410094325/https://awards.acm.org/about/2023-turing. لە ڕەسەنەکە لە April 10, 2024 ئەرشیڤ کراوە. لە 2024-04-10 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوتی ئەرشیڤ= (یارمەتی); پارامەتری |title= ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]