نوەیری

نوەیری ناوی تەواو شیھابەدین ئەحمەد کوڕی عەبدولوەھاب نوەیری (٥ی نیسانی ١٢٤٩ میسر - ٥ی حوزەیرانی ١٣٣٣ قاھیرە) مێژوونووسێکی موسڵمانی میسری و فەرمانبەری حکومی مەمالیکی بەحری بووە. دیارترینیان بەھۆی کۆکردنەوەی ئینسایکلۆپیدیای سەردەمی مەمالیکەکان کە لە ٩ ھەزار لاپەڕەیە، بە ناوی کۆتایی تەماح لە ھونەرەکانی فێربووندا (نهاية الأرب في فنون الأدب، نیهایەت العرب فی فونون الأدب)، کە پەیوەندی بە ئاژەڵناسییەوە، توێکاری، مێژوو، کرۆنۆلۆجیا، لەنێو ئەوانی تردا ھەبووە. ھەروەھا بە کارە بەرفراوانەکانی سەبارەت بە داگیرکردنی سوریا لەلایەن مەغۆلەکانەوە ناسراوە. نوەیری لە دەوروبەری ساڵی ١٣١٤ دەستی بە ئینسایکلۆپیدیای خۆی کردووە و لە ساڵی ١٣٣٣دا تەواو کردووە.^[١]^[٢]

ژیان

ناوی نوەیری نیسبەیە کە ئاماژەیە بۆ گوندی نوەیرە لە پارێزگای بنی سوێفی ئێستا. نوەیری لە ٥ی نیسانی ١٢٧٩ لە شاری ئەخمیمی میسر لەدایکبووە.^[٣] زۆربەی منداڵی لە قوس لە میسری سەرەوە ژیاوە، لەوێ لە لای ئیبن دەقیق عید خوێندوویەتی.^[٤] دواتر لە زانکۆی ئەزھەر لە قاھیرە خوێندوویەتی و پسپۆڕی لە خوێندنی فەرموودە و سیرە، جگە لە مێژوو. شارەزای لە خۆشنووسیدا ھەبووە، کۆپییەکی سەحیحی بوخاری دروست کردووە کە بە ١٠٠٠ دینار فرۆشتوویەتی. لە تەمەنی ٢٣ ساڵییەوە وەک فەرمانبەری حکومی لە ئیدارەی سوڵتان ناسر محەممەد کاری کردووە، لە ڕۆڵی جیاوازدا کاری کردووە لەوانە بەڕێوەبەری موڵک و ماڵی سوڵتان و سەرپەرشتیاری دارایی سوپا لە تەرابلوس. لە شوێنێکدا دوای ساڵی ١٣١٢ لە خزمەتکردنی حکوومەت خانەنشین بوو و کاری کۆپیکردنی دەستنووسەکانی گرتە ئەستۆ بۆ ئەوەی بتوانێت لە کاتی کۆکردنەوەی ئینسایکلۆپیدیای خۆیدا بژێوی ژیانی خۆی بکات. لە ٥ی حوزەیرانی ١٣٣٣ لە قاھیرە کۆچی دوایی کرد.

سەرچاوەکان

^ Armstrong، Lyall (ed.). The Making of a Sufi: al-Nuwayri's Account of the Origin of Genghis Khan (MSR X.2, 2006). The Middle East Documentation Center (MEDOC).
^ «encyclopedia | Definition, History, Examples, & Facts | Britannica». www.britannica.com (بە ئینگلیزی). لە ٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
^ نوەیری. ٢٠١٦. pp. xv. ISBN 978-0-14-310748-4.
^ Muhanna، Elias (2018). The World in a Book: Al-Nuwayri and the Islamic Encyclopedic Tradition (بە ئینگلیزی). Princeton University Press. ISBN 978-0-691-17556-0.

[1] Armstrong، Lyall (ed.). The Making of a Sufi: al-Nuwayri's Account of the Origin of Genghis Khan (MSR X.2, 2006). The Middle East Documentation Center (MEDOC).

[2] «encyclopedia | Definition, History, Examples, & Facts | Britannica». www.britannica.com (بە ئینگلیزی). لە ٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ ھێنراوە.

[3] نوەیری. ٢٠١٦. pp. xv. ISBN 978-0-14-310748-4.

[4] Muhanna، Elias (2018). The World in a Book: Al-Nuwayri and the Islamic Encyclopedic Tradition (بە ئینگلیزی). Princeton University Press. ISBN 978-0-691-17556-0.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]