مەڕوان عیسا
مەروان عەبدولکەریم عەلی عیسا (بە عەرەبی: مروان عبد الکریم علی عیسی; ١٩٦٥ – ١٠ی ئازاری ٢٠٢٤) چەکدارێکی فەلەستینی بوو کە جێگری فەرماندەی باڵی سەربازی حەماس لیواکانی عزەدین قەسام بوو.
مەروان لە ساڵی ١٩٦٥ لە کەمپی پەنابەرانی بۆریج لە کەرتی غەززە لەدایکبووە. لە زانکۆی ئیسلامی غەززە خوێندوویەتی و بۆ یانەی بوریج یاری باسکەی دەکرد. ئامانجە وەرزشییەکانی کۆتاییان ھات دوای دەستگیرکردنی لە ساڵی ١٩٨٧ لە کاتی یەکەمین ڕاپەڕینی فەلەستین دژی داگیرکاری ئیسڕائیل بەھۆی بەشداریکردنی لە حەماس. دواتر لەلایەن دەسەڵاتی فەڵەستینی دەستگیر کرا لە نێوان ساڵانی ١٩٩٧ بۆ ٢٠٠٠، بەڵام دوای دووھەمین ڕاپەڕینی فەلەستین ئازاد کرا. کوڕە گەورەکەی مەروان لە ساڵی ٢٠٠٩دا کۆچی دوایی کرد، کاتێک تەمەنی نۆ ساڵان بوو، دوای ئەوەی ڕەتکرایەوە لە کەرتی غەززە بۆ وەرگرتنی چارەسەری پزیشکی بچیت بۆ میسر، لەکاتێکدا کوڕێکی تری لە ساڵی ٢٠٢٣ لە ھێرشێکی ئاسمانی ئیسڕائیل لە غەززە کوژرا.[١]
بوو بە سەرکردەی قەسام لە کەمپەکانی پەنابەران لە ناوەندی کەرتی غەززە و ڕۆڵێکی سەرەکی بینی لە پەرەپێدانی سیستەمی سەربازی، و ڕاپۆرتی بۆ محەممەد زەیف بەرزدەکردەوە. لە ساڵی ٢٠١٩ لە لیستی چاودێری تیرۆریستی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا و یەکێتی ئەورووپا لە ساڵی ٢٠٢٣ دانرا. مەروان ڕۆڵێکی گرنگی گێڕا لە پلاندانانی ھێرشەکەی حەماس بۆ سەر ئیسرائیل لە ساڵی ٢٠٢٣. لە ١٧ی ئازاری ٢٠٢٤، ڕاپۆرتە میدیایییەکان بڵاویان کردەوە کە لە ھێرشێکی ئاسمانی ئیسڕائیل لە نوسەیرات لە کاتی جەنگی ئیسڕائیل حەماسدا کوژراوە.[٢]
ژیانی سەرەتایی
[دەستکاری]عیسا لە ساڵی ١٩٦٥ لە کەمپی پەنابەرانی بورێیج لە کەرتی غەززە لەدایکبووە،[١] کە خێزانەکەی لە عەسقەلانەوە کۆچیان کردبوو دوای ئەوەی دوای دەرکرانیان کاتێک ئیسرائیل لە ساڵی ١٩٤٨ دامەزرا.[٢] لە زانکۆی ئیسلامی غەززە خوێندوویەتی، و یاری باسکەی بۆ یانەی بورێج کردووە. ئاواتە وەرزشییەکانی کۆتایی ھات دوای دەستگیرکردنی لە ساڵی ١٩٨٧ لە کاتی یەکەم ڕاپەڕینی فەلەستین دژی داگیرکاری ئیسرائیل بەھۆی تێوەگلانی لەگەڵ حەماس.[٢]
دواتر لە ساڵی ١٩٩٧ تا ٢٠٠٠ لەلایەن دەسەڵاتی فەلەستینەوە دەستبەسەرکرا، بەڵام دوای سەرھەڵدانی ڕاپەڕینی دووەم ئازادکرا.[٣]
سەرکردایەتی لە حەماس
[دەستکاری]عیسا بوو بە سەرۆکی لیواکانی قەسام لە کەمپەکانی پەنابەران لە ناوەڕاستی کەرتی غەززە و ڕۆڵی ناوەندی لە پەرەپێدانی سیستمە سەربازییەکانیدا گێڕا.[١][٤] دواتر عیسا یەکێک بوو لە چەکدارە داواکراوەکانی ئیسرائیل، و لە ھەوڵێکی تیرۆرکردنی ئیسرائیل ڕزگاری بوو بەڵام بە سەختی بریندار بوو، دوای بەئامانجگرتنی لە کۆبوونەوەیەکی ساڵی ٢٠٠٦ کە زەیف و فەرماندە باڵاکانی دیکەی قەسام بەشدارییان تێدا دەکرد.[٣][٥][٦]
مەروان بە دەگمەن لە بەردەم خەڵکدا دەردەکەوێت، و دەرکەوتنیشی تا ساڵی ٢٠١١ بە گشتی نەزانرا، کاتێک لە وێنەیەکدا دەرکەوت لە کاتی پێشوازییەکدا بۆ زیندانییە فەڵەستینییەکان کە ئازادکرابوون لە ئاڵوگۆڕی زیندانییەکانی گلاد شالیت. مەروان ئەندامی تیمی حەماس بوو کە دانوستان لەسەر ئاڵوگۆڕەکە دەکرد لەگەڵ ئەحمەد جەعبەری، ساڵح عاروری، و نزار عەوەزوڵڵا. ماڵی مەروان لە ساڵی ٢٠١٤ و ٢٠٢١ بۆمباران کرا.[٦]
وەک دەستە ڕاستەکەی زەیف و دووەم لە فەرماندەیی، مەروان ڕۆڵێکی گرنگی گێڕا لە ھێرشەکەی حەماس بۆ سەر ئیسرائیل لە ساڵی 2023.[٣][٦] لە ماوەی جەنگی نێوان ئیسرائیل و حەماس لە ساڵی ٢٠٢٣، مەروان یەکێک بوو لە سێ چەکدارە داواکراوەکانی حەماس لە ئیسرائیل، لەگەڵ ڕێبەری حەماس لە غەززە یەحیا سینوار و محەممەد زەیف، کە ھەرسێکیان ئەنجومەنی سەربازی نھێنییان پێکھێنا لە سەرەوەی ئامرازی سەربازی حەماس. مەروان جێگرەوەی سینوار یان زەیف دەبێت ئەگەر یەکێکیان بکوژرێت. یەکێتی ئەورووپا ڕاستەوخۆ مەروانی بە ھێرشەکە بەستەوە و مەروان و زەیف لە لیستی تیرۆر لە ٨ی کانوونی یەکەمدا دانا.[٧]
بەپێی وتەی تامیر ھایمان، سەرۆکی پێشووی پەیمانگای ئیسرائیل بۆ لێکۆڵینەوە لە ئاسایشی نیشتمانی و سەرۆکی پێشووی بەڕێوەبەرایەتی ھەواڵگری سەربازی، عیسا ڕۆڵێکی ستراتیژی گرنگی ھەبووە لەناو ڕێکخراوەکەدا، وەک کەسایەتییەکی سەرەکی لە دەرەوە بابەتە سەربازییەکان کاری کردووە. ھایمان بە «عەقڵی ستراتیژیی بزووتنەوەی حەماس» وەسفی کرد و تیشکی خستە سەر کاریگەری عیسا وەک متمانەپێکراوێکی نزیکی یەحیا سینوار، سەرۆکی بزووتنەوەی حەماس، وەک ھێزێکی سەقامگیرکەر و ئاسانکاری بۆ پەیوەندییەکانی ناو سەرکردایەتی بزووتنەوەی حەماس.[٤]
عیسا لە ١٠ی ئەیلوولی ٢٠١٩ لەلایەن ئەمریکاوە وەک تیرۆریست دەستنیشانکرا[٨]
بەرا کوڕە گەورەکەی عیسا لە ساڵی ٢٠٠٩ لە تەمەنی نۆ ساڵیدا کۆچی دوایی کرد، دوای ئەوەی ڕەتکرایەوە لە کەرتی غەززەوە بۆ چارەسەری پزیشکی بچێتە میسر.[٢] کوڕێکی دیکە بەناوی محەممەد لە ساڵی ٢٠٢٣ لە ھێرشێکی ئاسمانی ئیسرائیل بۆ سەر غەززە لە کاتی شەڕی حەماسدا کوژرا.[٩]
مردن
[دەستکاری]لە ١١ی ئازاری ٢٠٢٤، ئیسرائیل بە ئامانجگرتنی دامەزراوەیەکی ژێرزەمینیی لە نوسەیرات لە ناوەڕاستی غەززە ڕاگەیاند، کە عیسا بەکاری دەھێنێت، گرتە ڤیدیۆیییەکانی ھێرشەکەی پەخش کرد و ئاماژەی بەوەدا کە ھێشتا ئەنجامەکانی شیکارییان بۆ دەکرێت. دەگوترێ لە تەقینەوەکەدا پێنج فەلەستینی کوژراون.[١٠] بزووتنەوەی حەماس کە لە کاتی شەڕدا زۆر لەبارەی سەرکردە باڵا سەربازییەکانی خۆی ئاشکرا نەکردبوو، دەستبەجێ وەڵامی نەدایەوە.[١١]
لە ١٧ی ئازاری ٢٠٢٤دا بڵاوکرایەوە کە حەماس بە تایبەتی پشتڕاستی کردەوە کە عیسا لە ھێرشەکەدا کوژراوە. لە کاتی کوشتنیدا، عیسا بەرزترین پلەی فەرماندەی حەماس بوو کە لەو شەڕەدا کوژرا.[١١] بەپێی زانیارییەکان، بنیامین ناتانیاھۆ، سەرۆکوەزیرانی ئیسرائیل، ئەو ھەواڵەی بە «دەستکەوتێکی گەورە بۆ ئیسرائیل» ناوبردووە و ڕای گەیاندووە «ھەموویان دەمرن، دەگەینە ھەموویان».[١٢]
لە ١٨ی ئازاری ٢٠٢٤، جەیک سولیڤان، ڕاوێژکاری ئاسایشی نیشتمانی کۆشکی سپی، مردنی عیسای پشتڕاستکردەوە.[١٣]
لە ٢٦ی ئازاری ٢٠٢٤ ھێزەکانی بەرگری ئیسرائیل بە فەرمی کوژرانی عیسایان پشتڕاستکردەوە.[١٤]
سەچاوەکان
[دەستکاری]- ^ ئ ا ب «Elections to the Hamas Political Bureau in the Gaza Strip: Overview and Significance» (PDF). Intelligence and Terrorism Information Center. 2017-02-22. لە 11 December 2023 ھێنراوە.
{{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=(یارمەتی) ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی<ref>ی ھەڵە؛ ناوی «IICT» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا - ^ ئ ا ب پ Farag، Mona (١٨ی ئازاری ٢٠٢٤). «Who was senior Hamas military leader Marwan Issa?». The National. لە ١٩ی ئازاری ٢٠٢٤ ھێنراوە. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی
<ref>ی ھەڵە؛ ناوی «tnn1» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا - ^ ئ ا ب Alshawabkeh، Lina (١٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣). «Israel Gaza war: Who are the most prominent leaders of Hamas?». BBC News (بە ئینگلیزیی بریتانیایی). لە ١٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی
<ref>ی ھەڵە؛ ناوی «BBC» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا - ^ ئ ا Halabi، Einav (2024-03-12). «This is Marwan Issa, the wanted man likely killed by Israel». Ynetnews (بە ئینگلیزی). لە 2024-03-17 ھێنراوە. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی
<ref>ی ھەڵە؛ ناوی «:4» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا - ^ «Report: Marwan Issa to Replace Jaabri». Arutz Sheva. 15 November 2012. لە ڕەسەنەکە لە 18 November 2012 ئەرشیڤ کراوە.
{{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|date=و|archive-date=(یارمەتی) - ^ ئ ا ب Halabi، Einav (2023-10-25). «Most wanted: Key Hamas figures in Israel's crosshairs». Ynetnews. لە 11 December 2023 ھێنراوە.
{{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=(یارمەتی) ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی<ref>ی ھەڵە؛ ناوی «Ynetnews» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا - ^ «EU adds Hamas military chiefs Mohammed Deif, Marwan Issa to terror blacklist». The Times of Israel. AFP. 2023-12-08.
- ^ «Executive Order 13224». state.gov (بە ئینگلیزی). United States Department of State. لە ٢٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
- ^ «Son of Hamas leader Marwan Issa killed in IDF strike». The Jerusalem Post. ٢٨ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣. لە ٢٠ی ئازاری ٢٠٢٤ ھێنراوە.
- ^ Fabian، Emanuel (١١ی ئازاری ٢٠٢٤). «IDF airs footage of strike on Hamas's No. 3, but says still unclear if he was killed». The Times of Israel.
- ^ ئ ا Rasgon، Adam (2024-03-11). «Israel Says It Targeted Marwan Issa, a Top Hamas Leader in Gaza». The New York Times (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). ISSN 0362-4331. لە 2024-03-17 ھێنراوە. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی
<ref>ی ھەڵە؛ ناوی «:3» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا - ^ «Reports: Ministers told signs point to successful hit on Hamas number 3 Marwan Issa». The Times of Israel. ١٦ی ئازاری ٢٠٢٤.
- ^ Magid، Jacob (March 18, 2024). «US confirms Israel killed Hamas no 3 Marwan Issa». The Times of Israel. لە March 19, 2024 ھێنراوە.
{{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=و|date=(یارمەتی) - ^ Fabian، Emanuel (٢٦ی ئازاری ٢٠٢٤). «IDF confirms: Top Hamas commander Marwan Issa killed in airstrike earlier this month». The Times of Israel. لە ٢٦ی ئازاری ٢٠٢٤ ھێنراوە.
