بۆ ناوەڕۆک بازبدە

مێتاڤێرس

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە

مێتاڤێرس تۆڕێکە لە جیھانی ڕاستەقینەی سێ ڕەھەندی کە سەرنج دراوە لەسەر پەیوەندی کۆمەڵایەتی.[١][٢][٣] لە فیوتوریزم و خەیاڵی زانستیدا، دەتوانین مێتاڤێەس وەسف بکەین بە ناوەندێکی گریمانەیی بەردەوامی ئۆنلاینە، کە ھاوتایە لەگەڵ مەودایەکی فراوانی کرداری ناو ئینتەرنێت.[٤][٥]

بنچینەی زاراوەی مێتاڤێرس دەگەڕێێتەوە بۆ ساڵی ١٩٩٢ کاتێ بڵاوبونەوەی ڕۆمانی خەیاڵی Snow Crash))، لە لێکدانی وشەی (Meta) و (Universe)ەوە ھاتووە. شێوە جیاوەزەکانی مێتاڤێرس پەرەیان پێدرا بۆ بەکارھێنانی بەربڵآوی پلاتفۆرمەکانی جیھانی گریمانەیی وەک (Second Life).[٦] ھەندێک کارلێکی مێتاڤێرس پێکدێت یەکگرتنی جیھانی خەیاڵ و جیھانی فیزیای و گریمانەی ئابووری.[٧]

ئەوانیتر ئەم زاراوەیان وەک وشەیەک داناوە کە بۆ ماوەیەکی کاتی دەکەونە بەر باس لە بڵاوکراوەکاندا زیادەڕەوی دەکەن لە گەشەدان بەو زاراوەیە بۆ پڕۆژە و جۆرە جیاوەزەکانی تەکنەلۆجیا.[٨]

زانیارەیییە تایبەتەکان و ئاڵوودەبونی بەکارینەرەکان پەیوەستن بە مێتاڤێرسەکەوە لەو بەرەنگاری و تەحەدیانەوە سەرچاوە دەگرێت کە ڕووبەڕوی تۆڕەکۆمەڵایەتییەکان و پیشەسازی یارییە ڤیدیۆیەکان دەبێتەوە[٩][١٠][١١]

جێبەجێکردنەکان

[دەستکاری]

یارییە ڤیدیۆیییەکان

[دەستکاری]

چەند پێکھاتەیەک لە تەکنەلۆجیای مێتاڤێرس لە ناو کایە ڤیدیۆیییە نوێکانی ئینتەرنێتدا گەشەیان پێکدراوە. پلاتفۆڕمی جیھانی ڕاستەقینەی (Second Life) کە بەردەستە لە ساڵی ٢٠٠٣ەوە زۆر جار وەک یەکەم مێتاڤێرس وەسف دەکرێت،[١٢][١٣] ھەروەک زۆرێک لە لایەنەکانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانی تێکەڵ کرد لەگەڵ جیھانێکی سێ ڕەھەندی بەردەوام کە بەکارھێنەرەکە کە وەک ئاڤاتارێک نوێنەرایەتی دەکرێت. کردارە کۆمەڵایەتییەکان زۆربەی کات تایبەتمەندییەکی تەواونەکراون لە زۆربەی یارییە ئۆنلاینەکان. ڕۆژنامەنوسی تەکنەلۆجیا (Clive Thompson) باسی ئەوەی کردووە کە یارییەکی دەرکەوتوو، لەسەر بنەمای کۆمەڵایەتی نوێنەرایەتی جێبەجێکردنی پێشکەوتووی مێتایڤێرس دەکات.[١٤] لێدوانی ھاوشێوە بۆ یاری (Roblox) کراوە،[١٥][١٦] کە لەو کاتەوە بەکارھێنانی گرنگی زاراوەکەی لە بازاڕدا دامەزراندووە.[١٧] بانگەشەکانیتر بۆ پەرەسەندنی مێتاڤێرس یارییەکانیتریش لەخۆدەگرێت وەکو Active Worlds, The Palace, Decentraland, and Fortnite)).[١٨][١٩][٢٠]

ڕاستی بەرزکراوە

[دەستکاری]

گەشەسەندنی مێتاڤێرس زۆرجار سەرنجی خستووەتە سەر باشترکردنی تەکنەلۆجیای ڕاستی بەرزکراوە بەھۆی سوودوەرگرتن لە دامەزراندنی ژینگە ڕاستەقینەکان.

لە ساڵی ٢٠١٩دا کۆمپانیای تۆڕی کۆمەڵایەتی فەیسبووک جیھانێکی کۆمەڵایەتی VRی بەناوی Facebook Horizon دەستپێکرد.[٢١] لە ٢٠٢١ دا فەیسبووک ناوەکەیی کرد بە «مێتا پلاتفۆڕم»ە و سەرۆکەکەی مارک زوکەربێرگ[٢٢] پەیمانی کۆمپانیایەکی ڕاگەیاند بۆ گەشەپێدانی سیستەمی ژینگەیی مێتاڤێرس.[٢٣] تا ئەو ڕادەیەی کە تەکنەلۆجیای ڕاستی بەرزکراوە بنەچەیی ماوە کە پەرەی پێ بدرێت.[٢٤][٢٥][٢٦] ھەندێک لە گەشەپێدەران پێشنیاریان کردووە کە تەکنەلۆجیای مێتاڤێرس بەکاربێنن بۆ گەشەکردن لە بەرھەمھێنانی کاردا،[٢٧][٢٨] ھەروەھا مێتاڤێرس دەتوانێت میوانداری گەشتی ڕاستی بەرزکراوەی ماڵ و خانوو بکات لە کەرتی خانووبەرە.[٢٩][٣٠][٩]

تەکنەلۆجی

[دەستکاری]

مێتاڤێرس فراوانبوونێکی پێشنیارکراوە بۆ تەکنەلۆجیای ئینتەرنێتی بەردەست.[٣١] خاڵەکانی چوونە ژورەوە بۆ مێتاڤێرس کۆمپیوتەر و مۆبایلە زیرەکە گشتییەکان دەگرێتەوە، جگە لە ڕاستیی بەرزکراوە (AR)، ڕاستی تێکەڵ، ڕاستی ڕاستەقینە (VR) و تەکنەلۆجیای.[٣١]

بازرگانی و بەرژەوەندی بازرگانی لە توێژینەوە و تەکنەلۆجیای پەیوەندیدار بە مێتاڤێرس فەیسبووک دەگرێتەوە کە لە ساڵی ٢٠١٤ کۆمپانیای VR Oculusی کڕیوە و پلانەکانی بۆ دروستکردنی بۆشایییەکی کۆمەڵایەتی 3-Dبۆ گرێدانی خزمەتگوزارییە ھەمەجۆرەکان ڕاگەیاند.[٣٢]

مێتاڤێرس پشت بە تەکنەلۆجیای VR ی سنووردار لە گەشەسەندن و فراوانبونن دەبەستێت.[٣١] سنووردارکردنەکان لە ھاوسەنگی نێوان تێچوون و دیزاینەوە سەرچاوەی گرتوە لە نەبوونی گرافیکی کوالێتی بەرز و کەمی جووڵەیی. ھێدسێتە وایەرلێسە سووکەکان کوالیتی وێنەیان نییە، کە بۆ سیستەمی گۆگڵی وایەری وایەری ڤی ئاڕ باشکراوە. کێشەیەکی تر بۆ گرتنە بەری تەکنەلۆجیا تێچووەکەیە، لەگەڵ HTC Vive Pro 2 ھێدسێت بە نرخی ٧٩٩$ ی ئەمریکی لەگەڵ کۆنترۆلکەرەکان لە ساڵی ٢٠٢١.[٣٢]

لە ساڵی ٢٠٢١دا حکوومەتی کۆریای باشوور پێکھێنانی ھاوپەیمانییەکی مێتاڤێرسی نیشتیمانی ڕاگەیاند بە ئامانجی دروستکردنی پلاتفۆرمێکی نەتەوەیی یەکگرتوویAR و VR[٣٣]

ستانداردە تەکنیکییەکان

[دەستکاری]

ستانداردە باوەکان، ڕووکارەکان، و پرۆتۆکۆلی پەیوەندیکردن لە نێوان ژینگە وەھمییەکان لە پەرەسەندندان. ھاوکارییەکان و گرووپە کارکەرەکان ھەوڵ دەدەن ستانداردەکان و پرۆتۆکۆلەکان دروست بکەن بۆ پشتگیریکردن لە نێوان ژینگە وەھمییەکان، لەوانە:

  • - OpenXR، ڕووکاری بەرنامەڕێژی (APIs) بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ ئامێرەکانی VR و AR، گرووپی خرۆنۆس (٢٠١٩–ئێستا).
  • - جیھانی وەھمی — پێوانەیی بۆ گرووپی کارکردنی پێکھاتە ڕاستەقینەکانی سیستەمەکان (P1828),[٣٤][٣٥] IEEE (2010-ئێستا).
  • - تەکنەلۆجیای زانیاری — چوارچێوەی میدیا و کۆنتڕۆڵ—بەشی چوارەم: تایبەتمەندییەکانی بابەتی جیھانی ڕاستەقینە (ISO/IEC 23005-4:2011),ISO (2008-Present).
  • - گرووپی تەکنەلۆجیای پەروەردەیی فراوان (IETG)، تۆڕی میدیا (٢٠٠٨-ئێستا).
  • - پرۆتۆکۆلی بریکاری ھەرێمی جیھانی ڕاستەقینە (VWRAP), IETF (2009-2011).
  • - نەخشە ڕێگای مێتایڤ، دامەزراوەی لێکۆڵینەوەی خێرا (٢٠٠٦–٢٠٠٧).
  • - پڕۆژەی مێتایوی سەرچاوەی کراوە (٢٠٠٤–٢٠٠٨).
  • - X3D، جێنشینی زمانی مۆدێلکردنی ڕاستی ڕاستەقینە (VRML) وەک ستانداردی کراوە بۆ کارلێکەڵی کاتی ڕاستەقینەی 3D (وێبی3D). X3D ستانداردێکی پەسەندکراوە بۆ یەکخستنی ڕاستییە ڕاستەقینەکان لەگەڵ وێب.[٣٦]

ڕەخنە و نیگەرانییەکان

[دەستکاری]

زانیاری خۆی ڕوباڕێکی تایبەتە لەبەر ئەوەی کاری کۆمپانیاکان لە خۆ دەگرێت بە کۆکردنەوەی زانیارییە کاسییە تایبەتەکان لە ڕێگای ئامێرە بەردەستەکان و زانیارییە بەکارھێنەرەکان.[٣٧] فەیسبووک پلان دادەنێت لەسەر بەردەوامبوونی لە ڕێکلامە بە ئەنجامەکان لە مێتاڤێرسەوە، لەبەر بوونی نیگەرانی و پەیوەست بوون بە زانیاریی ھەڵەو لەدەستدانی تایبەتمەندی کەسی.[٣٨]

ئاڵوودەبوونی بەکارھێنەر و بەکار ھێنانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بەشێوەیەکی خراپ یەکێکیترە لەسەرچاوەی کێشەکان و غەمباری و ئاڵوودەیی بە ئینتەرنێت و ئاڵوودەی ڤیدیۆ گەیمەکان، دەتوانن بەشێوەیەکی خراپ و نەرێنیانە کار بکەنە سەر جەستەی بەکارھێنەر ئەم کاریگەرییەش بۆ ماوەیەکی درێژ دەمێنێتەوە وەکو خەمۆکی و دڵەڕاوکێ و چەند جۆرە زیانێکیتر کە لە شێوازی کەسە ئاڵوودەبوەکان دیار دەبێت.[٣٩] ھەرەھا شارەزایان نیگەرانن لەوەی کە مێتاڤێرس دەتوانرێت وەک ھەڵاتنێک لە ژیانی ڕاستەقینە بەکاربھێنرێت و بەکارھێنەرەکان بەرەو مۆدێکی ڕاستی ژیانی ئینتەرنێتی ببات.[٤٠][٤١] لە چاوپیکەوتنێکی ئیلۆن ماسک لە ساڵی ٢٠٢١ وتی ناتوانیت use-case ی ناچارکەر ببینیت بۆ VR-driven metaverse.

خەیاڵ

[دەستکاری]

Snow Crash, 1992

[دەستکاری]

زاراوەی مێتاڤێرس لە ڕۆمانی خەیاڵی زانستی ساڵی ١٩٩٢ی نیل ستیفنسۆن دا باسکراوە، کە تێیدا مرۆڤ وەک ئاڤاتار، کارلێک لەگەڵ یەکتر و بریکارەکانی سۆفتوێر دەکات لە بۆشایییەکی خەیاڵی سێ ڕەھەندیدا کە مێتافۆری جیھانی ڕاستەقینە بەکاردێنێت. ستیفنسۆن زاراوەکەی بەکار ھێنا بۆ وەسفکردنی جێگرەوەیەکی ڕاستی ڕاستەقینە بۆ ئینتەرنێت.[٤٢][٤٣]

مێتاڤێرسەکەی نیل ستیفنسۆن بۆ بەکارھێنەرەکانی دەردەکەوێت وەک ژینگەیەکی شارستانی کە بە درێژایی ڕێگایەکی پانی ١٠٠ مەتر پەرەی سەندووە، پێی دەوترێت شەقامەکە، کە بە تەواوی ٦٥٥٣٦ کیلۆمەتر (٢١٦ کم) بازنەی ھەسارەیەکی بێ تایبەتمەندی، ڕەش، تەواو سپۆرە.[٤٤] متاورس چیست

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ Newton، Casey (2021-07-22). «Mark Zuckerberg is betting Facebook's future on the metaverse». The Verge (بە ئینگلیزی). لە 2021-10-25 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-10-25 ھێنراوە.
  2. ^ Robertson، Adi (2021-10-04). «What is the metaverse, and do I have to care?». The Verge (بە ئینگلیزی). لە 2021-12-29 ھێنراوە.
  3. ^ «What Is the Metaverse and Why Should I Care?». Time (بە ئینگلیزی). لە 2021-12-29 ھێنراوە.
  4. ^ «EXPLAINER: What is the metaverse and how will it work?». ABC News (بە ئینگلیزی). Associated Press. 28 October 2021. لە 4 December 2021 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 4 December 2021 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  5. ^ Newton، Casey (2021-07-22). «Mark Zuckerberg is betting Facebook's future on the metaverse». The Verge (بە ئینگلیزی). لە 2021-10-25 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-10-25 ھێنراوە.
  6. ^ Orland، Kyle (2021-11-07). «So what is "the metaverse," exactly?». Ars Technica (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە 2021-11-09 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-11-09 ھێنراوە.
  7. ^ Newton، Casey (2021-07-22). «Mark Zuckerberg is betting Facebook's future on the metaverse». The Verge (بە ئینگلیزی). لە 2021-10-25 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-10-25 ھێنراوە.
  8. ^ Ravenscraft، Eric. «The Metaverse Land Rush Is an Illusion». Wired (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). ISSN 1059-1028. لە 2021-12-28 ھێنراوە.
  9. ^ ئ ا Needleman، Sarah E. (2021-10-16). «The Amazing Things You'll Do in the 'Metaverse' and What It Will Take to Get There». Wall Street Journal (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). ISSN 0099-9660. لە 2021-10-25 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-10-25 ھێنراوە.
  10. ^ «Virtual Reality Gaming Addiction». 2018 Fifth HCT Information Technology Trends (ITT). 2018-11-01. pp. 358–363. doi:10.1109/CTIT.2018.8649547. ISBN 978-1-5386-7147-4. S2CID 67876446. لە 2021-12-07 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-11-03 ھێنراوە.
  11. ^ «EXPLAINER: What is the metaverse and how will it work?». ABC News (بە ئینگلیزی). Associated Press. 28 October 2021. لە 4 December 2021 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 4 December 2021 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  12. ^ Tidy، Joe (2021-11-05). «Zuckerberg's metaverse: Lessons from Second Life». BBC News (بە ئینگلیزیی بریتانیایی). لە 2021-11-13 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-11-17 ھێنراوە.
  13. ^ Maney، Kevin (2007-02-04). «The king of alter egos is surprisingly humble guy». USA Today. لە 2007-02-18 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2007-02-20 ھێنراوە.
  14. ^ Thompson، Clive (2021-11-03). «The Metaverse Is Already Here — It's Minecraft». Debugger (بە ئینگلیزی). لە 2021-11-17 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-11-17 ھێنراوە.
  15. ^ Sidhwani، Priyansh (2021-03-12). «The History Of Roblox: From 2004 Until Now». TechStory (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە 2021-04-20 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-11-03 ھێنراوە.
  16. ^ «Nike gets ahead of the Metaverse and creates 'Nikeland', its own virtual world on Roblox». entrepreneur.com. لە ڕەسەنەکە لە ٢٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-11-26 ھێنراوە. {{cite web}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی)
  17. ^ Kastrenakes، Jacob (2020-11-19). «Roblox goes public so that it can build a bigger metaverse». The Verge (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە 2021-12-01 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-12-01 ھێنراوە.
  18. ^ «Active Worlds for Windows (1995)». MobyGames. لە 2021-11-11 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-11-03 ھێنراوە.
  19. ^ Decentraland (2020-01-15). «Decentraland Public Launch». Decentraland (بە ئینگلیزی). لە 2021-11-11 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-11-03 ھێنراوە.
  20. ^ Webster، Andrew (March 18, 2021). «Fortnite's Experimental Story Is An Attempt To Create 'The Entertainment Experience Of The Future'». The Verge. لە May 3, 2021 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە May 3, 2021 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  21. ^ «Facebook announces Horizon, a VR massive-multiplayer world». TechCrunch (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ڕەسەنەکە لە ٧ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-11-03 ھێنراوە. {{cite web}}: زیاتر لە یەک دانە لە |ناونیشانی ئەرشیڤ= و |archive-url= دیاری کراوە (یارمەتی)
  22. ^ Roose، Kevin (2021-10-29). «The Metaverse Is Mark Zuckerberg's Escape Hatch». The New York Times (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). ISSN 0362-4331. لە 2021-10-30 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-10-30 ھێنراوە. (خۆتۆمارکردن پێویستە)
  23. ^ Dan Milmo (2021-10-28). «Enter the metaverse: the digital future Mark Zuckerberg is steering us toward» (بە ئینگلیزی). لە 2021-12-13 ھێنراوە.
  24. ^ «Facebook changes name to 'Meta' as it focuses on metaverse and tries to move on from controversies». The Independent. London. 28 October 2021. لە 28 October 2021 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 28 October 2021 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  25. ^ «Facebook changes its name to Meta in major rebrand». BBC News. London. 28 October 2021. لە 28 October 2021 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 28 October 2021 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  26. ^ «Facebook announces name change to Meta in rebranding effort». The Guardian. London. 28 October 2021. لە 28 October 2021 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 28 October 2021 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  27. ^ Warren، Tom (2021-11-02). «Microsoft Teams enters the metaverse race with 3D avatars and immersive meetings». The Verge (بە ئینگلیزی). لە 2021-11-03 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-11-03 ھێنراوە.
  28. ^ Veronica Combs (2021-10-29). «The metaverse: What is it?». TechRepublic (بە ئینگلیزی). لە 2021-10-31 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-11-01 ھێنراوە.
  29. ^ Needleman، Sarah E. (2021-10-16). «The Amazing Things You'll Do in the 'Metaverse' and What It Will Take to Get There». Wall Street Journal (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). ISSN 0099-9660. لە 2021-10-25 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-10-25 ھێنراوە.
  30. ^ Needleman، Sarah E. (2021-10-16). «The Amazing Things You'll Do in the 'Metaverse' and What It Will Take to Get There». Wall Street Journal (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). ISSN 0099-9660. لە 2021-10-25 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-10-25 ھێنراوە.
  31. ^ ئ ا ب Antin، Doug (2020-05-05). «The Technology of the Metaverse, It's Not Just VR». The Startup (بە ئینگلیزی). لە 2021-10-25 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-10-25 ھێنراوە.
  32. ^ ئ ا «What is the 'metaverse'? Facebook says it's the future of the Internet». Washington Post (بە ئینگلیزی). 2021-08-30. لە 2021-11-14 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-11-01 ھێنراوە.
  33. ^ Sharwood، Simon (May 18, 2021). «South Korea creates 'metaverse alliance' to build an open national VR platform». The Register. لە May 21, 2021 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە May 21, 2021 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  34. ^ «Web Archive of IEEE VW Standard Working Group». 2014-06-08. لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە لە 2014-06-08. لە 2016-01-29 ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: bot: original URL status unknown (بەستەر)
  35. ^ «Virtual Worlds - Standard for Systems Virtual Components». IEEE. لە 2015-02-14 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2011-10-08 ھێنراوە.
  36. ^ «X3D Specification, ISO/IEC 19775-1:2004 -- Part 1: Architecture and base components». www.web3d.org. لە 2021-11-11 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-11-03 ھێنراوە.
  37. ^ All One Needs to Know about Metaverse: A Complete Survey on Technological Singularity, Virtual Ecosystem, and Research Agenda. 2021-10-11. arXiv:2110.05352.
  38. ^ «EXPLAINER: What is the metaverse and how will it work?». ABC News (بە ئینگلیزی). Associated Press. 28 October 2021. لە 4 December 2021 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 4 December 2021 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date=، |date=، و |archive-date= (یارمەتی)
  39. ^ «Virtual Reality Gaming Addiction». 2018 Fifth HCT Information Technology Trends (ITT). 2018-11-01. pp. 358–363. doi:10.1109/CTIT.2018.8649547. ISBN 978-1-5386-7147-4. S2CID 67876446. لە 2021-12-07 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-11-03 ھێنراوە.
  40. ^ All One Needs to Know about Metaverse: A Complete Survey on Technological Singularity, Virtual Ecosystem, and Research Agenda. 2021-10-11. arXiv:2110.05352.
  41. ^ Evans، Woody (2011). Information Dynamics in Virtual Worlds. Chandos. ISBN 978-1-78063-274-2. لە 2021-12-07 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 2021-11-13 ھێنراوە.
  42. ^ Grimshaw، Mark (2014). The Oxford Handbook of Virtuality. New York: Oxford University Press. p. 702. ISBN 978-0-19-982616-2.
  43. ^ In the acknowledgments section following the text of Snow Crash, Stephenson writes: The words "avatar" (in the sense it is used here) and "Metaverse" are my invention, which I came up with when I decided that existing words (such as "virtual reality") were simply too awkward to use.
  44. ^ Neal.، Stephenson (2007). Snow crash. Rizzoli. ISBN 978-88-17-01682-7. OCLC 799825166.
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=مێتاڤێرس&oldid=1328370»