زمانی وێڵزی
زمانی وێڵزی | |
---|---|
لقی | Brythonic، Western Brittonic |
ناو بە زمانی فەرمی | Cymraeg |
وڵات | شانشینی یەکگرتوو، ئەرژەنتین |
Indigenous to | وێڵز |
Linguistic typology | verb–subject–object، nominative–accusative language، fusional language |
سیستەمی نووسین | ئەلفوبێی لاتین |
Language regulatory body | Welsh Language Board، Welsh Language Commissioner |
UNESCO language status | 2 vulnerable |
Ethnologue language status | 2 Provincial |
بەستەری وەسفکراو | http://www.sorosoro.org/le-gallois/ |
کۆدی زمانی ویکیمیدیا | cy |
زمانی وێڵزی یان وێڵژی (Cymraeg) زمانێکی سێلتیکی لقی بەریتانیایە، و لەلایەن ھەندێک خەڵکی وڵاتی وێڵز لە ڕۆژاوای بەریتانیا و ھەندێک خەڵکی دۆڵی چوبوت لە ناوچەی پاتاگۆنیا لە ئەرژەنتین وەک زمانی دایک قسەی پێدەکرێت. [١] [٢] ھەروەھا لە ئینگلتەرا، ئەمریکا، ئوسترالیا و وڵاتانی تریش قسەکەرانی زمانی دایک ھەن. وێڵزی و ئینگلیزی زمانی فەرمی وێڵزە. بۆ دانیشتوانی ئاسایی وێڵز کە تەمەنیان سێ ساڵ و سەرووترە، بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠١١ی بەریتانیا ١٩٪یان توانیویانە بە زمانی وێڵزی قسە بکەن. بەپێی سەرژمێری ساڵی ٢٠٠١، لەسەدا ٢٠.٨٪ی دانیشتوانی سەروو تەمەنی ٣ ساڵ بە زمانی وێڵزی قسەیان کردووە. ئەمەش ئاماژەیە بۆ کەمبوونەوەی ژمارەی قسەکەرانی وێڵزی لە وێڵز لە ساڵی ٢٠٠١ تا ٢٠١١ - لە نزیکەی ٥٨٢ ھەزارەوە بۆ ٥٦٢ ھەزار بەدوای یەک.
مێژوو
[دەستکاری]زمانی وێڵزی لە زمانی بەریتانییەکانەوە پەرەی سەندووە، بە گوتەی ئەکادیمییەتی "T. M. Charles-Edwards". سەرھەڵدانی زمانەکە چرکەساتی نەبوو و ڕوون نییە. بەڵکو گۆڕانکارییەکە لە ماوەیەکی زۆردا ڕوویداوە، ھەندێک لە مێژوونووسان بانگەشەی ئەوە دەکەن کە لە کۆتایی سەدەی نۆیەمدا ڕوویداوە، لەلایەن کینێس جاکسۆنەوە پێشنیاز کراوە کە شەڕی دێرھام کە شەڕێکی سەربازی نێوان قەڵەڕەشە بەریتانییەکان و بەریتانیەکانی دیکە لە ساڵی ٥٧٧ی زایینی تێدا باشووری ڕۆژاوای بەریتانیای لە بەرکەوتنی ڕاستەوخۆی وشکانی لەگەڵ وێڵزەکان جیاکردەوە.[٣]
چوار قۆناغ لە مێژووی وێڵزدا دەستنیشانکراون، کە سنوورەکانیان نا ڕوونە: وێڵزی سەرەتایی، وێڵزی کۆن، وێڵزی ناوەندی و وێڵزی مۆدێرن. ئەو قۆناغەی ڕاستەوخۆ دوای سەرھەڵدانی زمانەکە ھەندێک جار بە وێڵزی سەرەتایی ناودەبرێت، دواتر سەردەمی وێڵزی کۆن دێت کە بە گشتی لە سەرەتای سەدەی نۆیەمەوە تا سەدەی دوازدەھەم درێژدەبێتەوە. سەردەمی وێڵزی ناوەندی وا دەدانرێت کە لەو کاتەوە تا سەدەی چواردەھەم بەردەوام بووە، کاتێک سەردەمی وێڵزی مۆدێرن دەستی پێکردووە، کە لە بەرامبەردا دابەش دەکرێت بەسەر وێڵزی مۆدێرنی زوو و درەنگدا.[٤]
بنەچە
[دەستکاری]زمانی وێڵزی لە زمانی بریتۆنیکی ھاوبەشەوە پەرەی سەندووە، کە زمانی سێلتیک بوو کە بەریتانییە کۆنەکانی سێلتیک قسەی پێدەکەن. وەک زمانێکی گۆشەگیری سێلتیک پۆلێن کراوە، ڕەنگە بریتۆن لە سەردەمی برۆنزی یان سەردەمی ئاسنیندا گەیشتبێتە بەریتانیا، و ڕەنگە لە سەرانسەری دوورگەکەدا لە باشووری فیرت ئۆف فۆرت قسەی پێکرابێت. لە سەرەتای سەدەکانی ناوەڕاستدا زمانی بریتۆن بەھۆی زیادبوونی جیاوازی زاراوە دەستی بە پارچەپارچەبوون کرد و بەم شێوەیە پەرەی سەند و بوو بە وێڵزی و زمانەکانی تری بریتۆن. ڕوون نییە کەی زمانی وێڵزی بووەتە زمانێکی جیاواز.[٥][٦][٧]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ «Greetings to the Universe in 55 Different Languages». ناسا. لە ڕەسەنەکە لە 31 يناير 2017 ئەرشیڤ کراوە. لە 10 May 2009 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ «List of declarations made with respect to treaty No. 148». Conventions.coe.int. لە ڕەسەنەکە لە ١٨ی ئەیلوولی ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە. لە 23 May 2010 ھێنراوە.
{{cite web}}
: زیاتر لە یەک دانە لە|ناونیشانی ئەرشیڤ=
و|archive-url=
دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
(یارمەتی) - ^ https://books.google.com/books/about/Wales_and_the_Britons_350_1064.html?hl=ar&id=AK_yn7Q3_x0C#v=onepage&q&f=false
- ^ Koch، John T. (2006). Celtic Culture: A Historical Encyclopedia. سانتا باربارا (كاليفورنيا): أي بي سي-كليو. ص. 1757. ISBN:9781851094400. OCLC:266510465.
- ^ Koch, pp. 291–292.
- ^ https://web.archive.org/web/20200308184239/https://books.google.co.uk/books?id=32WuBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false
- ^ https://web.archive.org/web/20190507090839/https://academic.oup.com/ahr/article-abstract/119/2/578/45108
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە زمانی وێڵزی تێدایە. |