دەیەی ڕەشی جەزائیر

دەیەی ڕەشی جەزائیر
وڵات	جەزائیر
جێ	جەزائیر
ڕێکەوتی دەستپێکردن	١١ی کانوونی دووەمی ١٩٩٢
ڕێکەوتی کۆتاییھاتن	٨ی شوباتی ٢٠٠٢
لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

شەڕی ناوخۆیی جەزائیر یان دەیەی ڕەشی جەزائیر، ململانێیەکی چەکدارییە کە لە نێوان ڕژێمی جەزائیر و چەند لایەنێک کە بیرۆکەی دڵسۆزی بەرەی ڕزگاری ئیسلامیی و ئیسلامی سیاسییان گرتەبەر، ململانێکان لە مانگی یەکی ساڵی ١٩٩٢ دوای ھەڵوەشاندنەوەی ئەنجامەکانی ساڵی ١٩٩١ی ھەڵبژاردنی پەرلەمانی لە جەزائیر، کە تێیدا بەرەی ڕزگاری ئیسلامی سەرکەوتنێکی دڵنیاکراوی بەدەستھێنا لە ھەڵبژاردنەکاندا و بەڵێنی دامەزراندنی دەوڵەتێکی ئیسلامی و جێبەجێکردنی شەریعەتی ئیسلامی لە ھەموو بوارەکاندا و ڕێگریکردن لە نەھێشتنی ژنان لە پۆست و دەسەڵاتی دادوەری و وەزارەتەکاندا. بەھۆی نەبوونی سەرپەرشتیکردنی ژنان بەسەر پیاوان و گرتنەبەری ڕێبازێکی ئیسلامی بۆ ئابووری و ڕەتکردنەوەی تێکەڵاوبوون لە دامەزراوەکان و سەرکۆنەکردنی گەندەڵی و داوای ئازادکردنی ئەو کەسانەی بەناھەق دەستبەسەرکراون، بەمەش دەنگی کەسانی ئایینی بەدەستھێنا، ئەمەش وای کرد سوپای جەزائیر دەستێوەردان بکات بۆ ھەڵوەشاندنەوەی ھەڵبژاردنی پەرلەمان لە وڵاتدا لە ترسی ئەوەی ئیسلامییەکان سەرکەوتن بەدەست بھێنن.

لە ساڵی ١٩٩٩ سەرۆکێکی نوێ بۆ وڵات ھەڵبژێردرا، ژمارەیەکی زۆر لە چەکدارانیش دەستیان کرد بە کشانەوە و سوودمەندبوون لە یاسای نوێی لێبووردن، و گرووپەکان دەستیان کرد بە ھەڵوەشانەوە و تا ساڵی ٢٠٠٢ بەشێکیان نەمان و ئۆپەراسیۆنەکانی شەڕ وەستان، جگە لە گرووپێکی دابەشبوو بەناوی جەماعەتی سەلەفی بۆ دەعوە و شەڕ، کە دواتر لە تشرینی یەکەمی ٢٠٠٣ پەیوەندییان بە ئەلقاعیدەەوە کرد.

گرووپە ئۆپۆزسیۆنەکان

لە نێویاندا گرووپی ئیسلامی چەکدار، بزووتنەوەی ئیسلامی چەکدار، بەرەی ئیسلامی بۆ جیھادی چەکدار، سوپای ڕزگاری ئیسلامی کە باڵی چەکداری بەرەی ڕزگاری ئیسلامییە. ململانێکان لە مانگی یەکی ساڵی ١٩٩٢ دوای ھەڵوەشاندنەوەی ئەنجامی ھەڵبژاردنی یاسادانانی ساڵی ١٩٩١ لە جەزائیر دەستیپێکرد، کە تێیدا بەرەی ڕزگاری ئیسلامی سەرکەوتنێکی دیاریکراوی بەدەستھێنا، ئەمەش وای کرد سوپای جەزائیر دەستێوەردان بکات بۆ ھەڵوەشاندنەوەی ھەڵبژاردنی یاسادانان لەو وڵاتە لە ترسی ئەوەی ئیسلامییەکان دەیانبردەوە.

ھەرچەندە لە ساڵی ٢٠٠٢ەوە چڕی توندوتیژییەکان کەمبووەتەوە، بەڵام بەپێی وەزارەتی ناوخۆی جەزائیر، ھێشتا نزیکەی ھەزار کەس لەو کەسانە ھەن کە حکوومەت بە «یاخیبووانی چەکدار» وەسفی دەکات و لە جەزائیردا چالاکن.

لە ئەیلوولی ٢٠٠٥دا زۆربەی جەزائیرییەکان پشتیوانییان لەو لێبووردنی بەشەکییەی حکوومەتی جەزائیر کرد کە بۆ سەدان چەکداری ئیسلامی دەری کردبوو لە چوارچێوەی ئەو لێبووردنانەی کە بە «پەیمانی ئاشتی و ئاشتەوایی نیشتمانی» ناسراوە بە ئامانجی کۆتاییھێنان بە دە ساڵ لە ململانێکان.

بەپێی یاسای ھاوسەنگی مەدەنی، کە لەلایەن سەرۆک عەبدولعەزیز بووتفلیقە پێشنیازکرابوو، ژمارەیەکی زۆر لەو کەسانەی دەستیان لە توندوتیژیدا ھەبووە، لێبووردنیان لێکرا، بەڵام نەیارانی میساقەکە وا دەزانن کە ئاشتەوایی بەبێ دادپەروەری ئەگەری نییە و داوا دەکەن دەوڵەت لێکۆڵینەوەیەک بۆ ھەزاران کەس بکاتەوە کە لە ساڵانی ڕابردوودا ون بوون و چارەنووسیان نازانرێت و ئەمەش بە مەلەفی ڕفێندراوەکان ناسراوە.

مێژوو

پێشەکی

دوای ئەوەی چادلی بن جەدید لە ساڵی ١٩٧٩ دەسەڵاتی لە جەزائیر وەرگرت، ھەوڵەکانی بۆ جێبەجێکردنی پلانی پێنج ساڵەی خۆی دەستپێکرد، کە ئامانجی دامەزراندنی بناغەکانی ئابوورییەکی ئازاد بوو لە جەزائیر و بەرزکردنەوەی ئاستی ئابووری جەزائیر؛ بەڵام ساڵانی حوکمڕانی ئەو شاھیدی چالاکی ئۆپۆزسیۆن بوو لەلایەن قەبائیلی و فرانکۆفیلەکانەوە لە دژایەتیکردنیان لەگەڵ سیاسەتی تەعریبکردن کە حکوومەت پەیڕەوی لێدەکرد، بەتایبەتی لەبواری پەروەردەدا. دوای ڕێگریکردن لە وتاری پڕ لە جۆش و خرۆش لەلایەن چالاکوان و پرۆفیسۆری قەبائیلی مەولوود مووعمەری لە زانکۆی حەسناوە لە تیزی ئۆزۆ لە ١٠ی ئازاری ١٩٨٠، ھەڵمەتێکی ڕێکخراو لە خوێندکاران و پزیشکان و چالاکوانانی ئەمازیغ دەستیان بە مانگرتنی گشتی کرد، ئەمەش وای کرد سەرۆکی جەزائیر لەو کاتەدا، بن جەدید، ھەموارکردنەوە لە سیاسەتی حکوومەتدا بکات، لەنێویاندا، بۆ نموونە پێدانی مافی کولتووری و میدیایی و زانکۆیی بە ئەمازیغەکان. ئەم ھەموارکردنانە لەلایەن ئەو کەسانەوە لەبەرچاو گیرا کە ئەمڕۆ بە پەیڕەوکردنی نزیکبوونەوەی ئیسلامی سیاسی وەسف دەکرێن وەک ئیمتیازەکان ھەڕەشە لە ناسنامەی نەتەوەیی جەزائیر دەکەن. لە لایەکی ترەوە، بێتوانایی سەرۆکەکانی پێشووی جەزائیر لە بوژاندنەوەی ئابووری جەزائیر و شکستی بیرۆکەی کۆمۆنیستی و ناسیۆنالیستی عەرەبی بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێکی ڕیشەیی بۆ کێشە ناوخۆیییەکانی وڵات، ھەموو ئەم ھۆکارانە بوونە ھۆی سەرھەڵدانی ڕەوتێک کە دواکەوتوویی و تێکچوونی ئاستی ئابووری و کۆمەڵایەتی بۆ دوورکەوتنەوەی موسڵمانان لە ئایین، جێبەجێنەکردنی شەریعەتی ئیسلامی، و کاریگەری حکوومەتەکانیان بۆ سەر ئایین و کاریگەریی حکوومەتەکانیان لەسەر ئاستی جیھان ڕوونکردەوە سیاسەتی ڕۆژاوا.

چالاکییەکانی بزووتنەوەی ئیسلامی سیاسی وردە وردە دەستی بە زیادبوون کرد، لەژێر کاریگەری شۆڕشی ئیسلامیی ئێران، لە ڕێگەی ھەندێک ئۆپەراسیۆنەوە کە دوکانەکانی فرۆشتنی خواردنەوە کحولییەکانیان کردە ئامانج و فشاریان خستە سەر ژنان بۆ ئەوەی حیجاب لەبەر بکەن. ئەم بزووتنەوەیە لە ساڵی ١٩٨٢ بە ئاشکرا داوای پێکھێنانی حکوومەتی ئیسلامی دەکرد. لەگەڵ زیادبوونی کردەوەی توندوتیژی، بەتایبەتی لە زانکۆ ئەکادیمییەکان، حکوومەت دەستوەردانی کرد و ھەڵمەتێکی بەرفراوانی دەستگیرکردنی ئەنجامدا، زیاتر لە ٤٠٠ چالاکوانی ئەو بزووتنەوەیەی کە بیرۆکەی ئیسلامی سیاسیی وەرگرتبوو دەستگیرکرا، لەنێویاندا کەسایەتییە دیارەکانی وەک عەبدول لەتیف سوڵتانی؛ بەڵام حکوومەت دەستی کرد بە درککردن بە گەورەیی و مەترسییەکانی ئەم بزووتنەوەیە، بۆیە لە ھەوڵێکدا بۆ ھێورکردنەوەی کەشوھەوای گرژ، لە ساڵی ١٩٨٤ یەکێک لە گەورەترین زانکۆ ئیسلامییەکانی جیھان لە ویلایەتی قسنتینییە کردەوە، ھەر لەو ساڵەدا ھەموارکردنەوە لە یاسا مەدەنییەکانی جەزائیردا کرا، بەتایبەتی سەبارەت بە یاسای خێزان، کە لەگەڵ یاسای شەرعی ئیسلامی بوو.

بەڵام ئابووری جەزائیر لە ناوەڕاستی ھەشتاکانی سەدەی ڕابردوودا بەردەوام بوو لە تێکچوون و بێکاری زیادی کرد و نیشانەکانی کەمیی ھەندێک خۆراکی سەرەتایی دەرکەوتن. ئەوەی وای کرد قەیرانەکە دوو ھێندە زیاد بکات، دابەزینی نرخی نەوت بوو لە ساڵی ١٩٨٦ لە ٣٠ دۆلارەوە بۆ ھەر بەرمیلێک بۆ ١٠ دۆلار. تاکە بژاردەیەک کە بۆ چادلی بن جەدید مابوو بۆ دەرچوون لەو قەیرانە، ھاندانی کەرتی تایبەت بوو لە دوای شکستی ڕێبازی سۆسیالیستی بۆ چارەسەرکردنی قەیرانەکە. ئەم گۆڕانکاریانە بە شەپۆلێکی ناڕەزایی بەرەوڕوو بووەوە و ھەندێک لە شەقامی جەزائیر دەستیان کرد بە ھەستکردن بەوەی کە حکوومەت بێباکی نیشان دەدات بەرامبەر بە کێشەکانی ئەو ھاووڵاتییە ئاسایییە.

توڕەیی لە کەرتە گەورەکانی شەقامی جەزائیردا پەرەی سەند و لە تشرینی یەکەمی ساڵی ١٩٨٨ زنجیرەیەک مانگرتنی خوێندکاران و کرێکاران دەستی پێکرد، کە وردە وردە سیمایەکی توندوتیژیی بەخۆیەوە بینی. کردەوەی تێکدانی موڵک و ماڵی حکوومەت لە شاری ئانابا و بلیدا و شارەکانی دیکەدا بڵاوبووەوە. حکوومەت باری نائاسایی ڕاگەیاند و ھێزی بەکارھێنا. توانی لە ١٠ی تشرینی یەکەمدا ئارامی بگەڕێنێتەوە دوای ڕووداوە توندوتیژەکان کە بووە ھۆی کوژرانی نزیکەی ٥٠٠ کەس و دەستگیرکردنی نزیکەی ٣٥٠٠ کەس. ئەم ڕووداوانە لەلایەن ھەندێکەوە بە «تشرینی یەکەمی ڕەش» ناودەبرا، ھەندێکی دیکەشیان بە «ڕاپەڕینی تشرینی یەکەم» وەسفیان دەکرد. ڕێبازی توندوتیژی حکوومەت لە ڕووداوەکانی مانگی تشرینی یەکەمدا دەرئەنجامە چاوەڕواننەکراوەکانی ھەبوو، چونکە گرووپەکانی پابەندبوون بە ئیسلامی سیاسی کۆنترۆڵی خۆیان بەسەر ھەندێک بواردا توندتر کرد و ژمارەیەکی زۆر لە ڕێکخراوەکانی جەزائیر داوای گۆڕانکاری و چاکسازییان کرد. چادلی بن جەدید ڕێوشوێنی گرتەبەر کە ھاندەری ئازادی ڕۆژنامەگەری و ئازادی بیروڕا و ڕادەربڕین بوو. عەباسی مەدانی و عەلی بلحاج لە مانگی ئازاری ساڵی ١٩٨٩ بەرەی ڕزگاری ئیسلامییان دامەزراند، دوای ھەموارکردنەوەی دەستوور و ھێنانەکایەی سیاسەتی فرە حیزبی. عەباس مەدانی، مامۆستای زانکۆ و خەباتکاری پێشووی شەڕی سەربەخۆیی جەزائیر، نوێنەرایەتی بزووتنەوەیەکی ئایینی میانڕەوی دەکرد. ڕۆڵی پێشووی لە شەڕی سەربەخۆییدا کاریگەرییەکی ڕەمزی ھەبوو لە بەستنەوەی بزووتنەوەی نوێ بە مێژووی دێرینی خەباتی جەزائیر. لە لایەکی دیکەوە زۆر کەس عەلی بلحاج کە گەنجتر بوو، بە خاوەنی بیرۆکەی توندڕەو وەسفیان کرد. ناوبراو لە یەکێک لە وتارەکانیدا وتی: تاکە سەرچاوەی حکوومەت قورئانە، ئەگەر ھەڵبژاردنی خەڵک پێچەوانەی شەریعەتی ئیسلامی بێت، ئەوا ئەمە کوفر و بێدینییە، تەنانەت ئەگەر ئەم ھەڵبژاردنە لە ھەڵبژاردنی جەماوەریشدا کرابێت.

ھەروەھا لە ساڵانی ھەشتاکانی سەدەی ڕابردوودا چەند سەد گەنجێک جەزائیریان بەجێھێشت و بەرەو کەمپەکانی بیشاوەر بۆ بەشداریکردن لە جیھاد لە ئەفغانستان. بەو پێیەی جەزائیر ھاوپەیمانێکی نزیکی دووژمنی جیھادی، یەکێتی سۆڤیەت بوو، ئەم جیھادییانە مەیلیان ھەبوو جیھادی ئەفغانستان بە «پێشەکی» بۆ جیھادکردن لە دژی دەوڵەتی بەرەی ڕزگاری نیشتمانی جەزائیر بزانن. دوای ڕووخانی حکوومەتی مارکسیستی لە ئەفغانستان، بەشێکی زۆر لە سەلەفی-جیھادییەکان گەڕانەوە بۆ جەزائیر و پشتیوانییان لە بەرەی ڕزگاری ئیسلامی و پاشان یاخیبووانی گرووپی ئیسلامی چەکدار کرد.

لە کاتی ئاژاوەگێڕییەکانی تشرینی یەکەمی ١٩٨٨ و دوای ئەوە، ئیسلامییەکان دەستیان کرد بە «دروستکردنی پرد لەگەڵ گەنجانی ھەژاری شار». بەڵگەی کاریگەرییەکەی ئەوەیە کە ئاژاوەگێڕییەکان دوای کۆبوونەوەکانی نێوان سەرۆک چادلی بن جەدید و ئیسلامییەکان عەلی بلحاج و ئەندامانی ئیخوان موسلیمین «کۆتایی ھات».

بەرەی ڕزگاری ئیسلامی لە یەکەم ساڵی بوونی خۆیدا پێشکەوتنی «سەرسووڕھێنەر»ی بەدەستھێنا، کە شوێنکەوتوویەکی زۆری لە ناوچە شارییەکان ھەبوو. پزیشکان، پەرستاران و تیمەکانی فریاگوزاری «خۆبەخشی و کاریگەری»یان نیشان دا لە یارمەتیدانی قوربانییانی ئەو بوومەلەرزەیەی کە پارێزگای تیپازای گرتەوە. ڕێپێوان و گردبوونەوە ڕێکخراوەکان فشارێکی بەردەوامیان خستە سەر دەوڵەت بۆ جێبەجێکردنی بەڵێنێک بۆ ئەنجامدانی ھەڵبژاردنی پێشوەختە.

بەرە دەستی کرد بە ڕۆڵێکی دیار لە سیاسەتی جەزائیردا و بە ئاسانی لە پارتی دەسەڵاتدار، بەرەی ڕزگاری نیشتمانی کە ڕکابەری سەرەکی بوو لە ھەڵبژاردنەکانی ساڵی ١٩٩٠دا بردەوە. ئەمەش وای لە بەرەی ڕزگاری نیشتمانی کرد ھەموارکردنەوە لە یاساکانی ھەڵبژاردندا بکات کە لە بەرژەوەندی پارتی دەسەڵاتدار بوو. ئەمەش دواتر بووە ھۆی ئەوەی کە بەرەی ئیسلامی بۆ ڕزگاری داوای مانگرتنی گشتی بکات و چادلی بن جەدید لە ٥ی حوزەیرانی ١٩٩١ یاسای سەربازی ڕاگەیاند و عەباسی مەدانی و عەلی بلحاج دەستگیرکران.

لە کانوونی دووەمی ساڵی ١٩٩١ پارتی دەسەڵاتدار سەری سووڕما، چونکە سەرەڕای ھەموارکردنەوەی ھەڵبژاردن و دەستگیرکردنی سەرکردەکانی بەرەی ڕزگاری ئیسلامی، بەرە زۆرینەی ڕەھای کورسییەکانی لە خولی یەکەمدا بەدەستھێنا، کە ١٨٨ کورسی لە کۆی ٢٣٢ کورسی بەدەستھێنا. پێکھاتووە لە ٥ ئەندام: ژەنەڕاڵ خالد نەزەر (وەزیری بەرگری)، عەلی کافی، عەلی ھارون، تیجانی حەدام، و محەممەد بوودیاف. ئەمە ئەنجومەنێکی سەرۆکایەتی بوو بۆ حوکمڕانی جەزائیر، دوای ئەوەی چادلی بێندجیدید ناچار بوو دەست لەکار بکێشێتەوە و ئەنجامی ھەڵبژاردنەکان ھەڵوەشێنرایەوە. سەرۆکی ئەنجومەنەکە محەممەد بوودیاف بوو، تا لە ھەلومەرجێکی نھێنیدا لەلایەن یەکێک لە پاسەوانەکانییەوە بە ناوی بوو مەعرەفی لامبەراک لە ٢٩ی حوزەیرانی ١٩٩٢ تیرۆرکرا، بۆ ئەوەی عەلی کافی جێگەی بگرێتەوە تا لە ٣١ی کانوونی دووەمی ١٩٩٤دا لیامین زروال جێگەی دەگرێتەوە و تا ٢٧ی نیسانی ١٩٩٩ بەردەوام بوو.

سەرکەوتنی بەرەی ڕزگاری ئیسلامی لە ھەڵبژاردنەکانی ساڵی ١٩٩٠

██ زۆرینە بۆ بەرەی ئیسلامی██ ٥٠٪ بۆ بەرەی ئیسلامی██ زۆرینە دڵسۆزی بەرەی ئیسلامی نین██ ھیچ زانیارییەک لەبەردەستدا نییەلە ئەنجامی تەرخانکردنی کورسییەکانی پارێزگاکانی سەرەوەی ١٩٩١، بەرەی ڕزگاری ئیسلامی زۆرینەی دەنگەکانی لە زۆربەی ناوچە دانیشتووەکانی جەزائیر بەدەستھێنا.

سەرەڕای ئەو چاکسازییە نیولیبراڵانەی کە سەرۆک بن جەدید و پارتەکەی ئەنجامیاندا، دەنگدەرانی جەزائیر لە ھەڵبژاردنە ناوخۆیییەکانیدا کە لە ١٢ی حوزەیرانی ١٩٩٠ بەڕێوەچوو- یەکەم ھەڵبژاردنی ئازاد بوو لە دوای سەربەخۆیییەوە، بەرەی ڕزگاری ئیسلامی یان ھەڵبژارد. پارتەکە ٥٤٪ی دەنگەکانی بەدەستھێناوە، کە دوو ھێندە زیاترە لەوەی بەرەی ڕزگاری نیشتمانی بەدەستی ھێناوە و زۆر زیاترە لە ھەموو پارتەکانی تر. لایەنگرانی بە تایبەتی لە ناوچە شارییەکان چڕبوونەتەوە.

کاتێک لە حکوومەتە ناوخۆیییەکاندا ھاتە سەر دەسەڵات، زۆر کەس ستایشی ئیدارەکەی و ڕێکخراوە خێرخوازییە ئیسلامییەکانیان دەکرد و بە دادپەروەر و دادپەروەر و ڕێکخراو و فەزیلەتیان زانی، بە پێچەوانەی گەندەڵ و بەفیڕۆدەر و ئارەزوومەندانە و بێکاریگەرەکانی پێش خۆی؛ بەڵام چینی فەڕەنسی زمان کە بە شێوەیەکی نەریتی کەمتر خوێندەوار بوو، نیگەران کرد؛ و پەردەی بەسەر ژنە کارمەندانی شارەوانیدا سەپاند؛ داخستنی دووکانی مەی و فرۆشگای ڤیدیۆ و دامەزراوەکانی تری نا ئیسلامی؛ و شوێنی خۆشۆردن بەپێی ڕەگەز جیابکەرەوە.

لە ساڵی ١٩٩٠، ھاوڕێبەری بەرەی ڕزگاری ئیسلامی، عەلی بلحاج، نیازی خۆی ڕاگەیاند بۆ «قەدەغەکردنی چوونە ناوەوەی فەڕەنسا بۆ جەزائیر لە ڕووی فیکری و ئایدیۆلۆژییەوە، ھەروەھا نەھێشتنی بۆ ھەمیشە ئەوانەی فەڕەنسا بە شیرە ژەھراوییەکەی شیری پێداون».

چالاکوانانی ئایینی ئەو ماھوارانەی ماڵەوەیان لابرد کە پەخشی مانگی دەستکردی ئەورووپییان پێدەگەیشت لە بەرژەوەندی ئەو دیشانەی عەرەبی کە پەخشی سعودیەیان وەرگرتبوو. لە بەرەی پەروەردەیشدا، حیزب پابەندە بە بەردەوامبوون لە بەعەرەبکردنی سیستەمی پەروەردە بە گۆڕینی زمانی فێرکردن لە دامەزراوەی زیاتر، وەک قوتابخانە پزیشکی و تەکنەلۆژییەکان، لە فەڕەنسییەوە بۆ عەرەبی. ئەم ھەنگاوە لەلایەن ژمارەیەکی زۆر لە دەرچووانی نوێوە پێشوازی لێکرا، یەکەم نەوەی دوای سەربەخۆیی کە بە پلەی یەکەم بە زمانی عەرەبی پەروەردە کرابێت، کە بەردەوام بەکارھێنانی زمانی فەڕەنسی لە خوێندنی باڵا و ژیانی گشتیدا بە دژبەیەک و زیانبەخشیان زانی.

دوای ئەوەی لە مانگی ئایاردا پرۆژەی ڕێکخستنەوەی ناوچەی ھەڵبژاردنەکان سەریھەڵدا، بەرەی ڕزگاری ئیسلامی داوای مانگرتنی گشتیی کرد. توندوتیژی بەدوای خۆیدا ھێنا و لە ٣ی حوزەیرانی ١٩٩١دا باری نائاسایی ڕاگەیەندرا و زۆرێک لە مافە دەستوورییەکان ڕاگیرا و ھەڵبژاردنی پەرلەمانیش بۆ مانگی کانوونی دووەم دواخرا. بەرەی ڕزگاری ئیسلامی دەستی کرد بە لەدەستدانی دەستپێشخەرییەکە و لە ماوەی مانگێکدا ھەردوو سەرکردەی بەرەی ڕزگاری ئیسلامی (مەدانی و بلحاج) دەستگیرکران و دواتر سزای دوازدە ساڵ زیندانییان بەسەردا سەپێندرا. یەکەم کردەوەی جیھادی دژ بە حکوومەت کاتێک ڕوویدا کە ھێرش کرایە سەر بنکەیەکی سنووری (لە قەمەر) و سەربازانی سوپا سەریان بڕدرا. سەرەڕای ئەمەش، بەرەی ڕزگاری ئیسلامی بەشداری ھەڵبژاردنی یاسادانانی کرد و لە خولی یەکەمدا لە ٢٦ی کانوونی یەکەمی ١٩٩١دا سەرکەوتنی بەدەستھێنا و ١١٨ جێگر ھەڵبژێردران، لەکاتێکدا بۆ بەرەی ڕزگاری نیشتمانی تەنیا ١٦ جێگر بوو. سەرەڕای ئەوەی یەک ملیۆن دەنگی کەمتری لە ھەڵبژاردنەکانی ساڵی ١٩٩٠ بەدەستھێنا، بەڵام پێدەچوو لەسەر ڕێڕەوی خۆی بێت بۆ بەدەستھێنانی زۆرینەی ڕەھا لە خولی دووەمدا لە ١٦ی کانوونی دووەمی ١٩٩٢.

سەرچاوەکان

بەشداربووانی ویکیپیدیا، «العشرية السوداء في الجزائر»، ویکیپیدیای عەرەبی. سەردان لە ٢١ی نیسانی ٢٠٢٥.