خەواریج
![]() ![]() وتاری بەشێک لە زنجیرەکە دەربارەی |
پایەکانی ئیسلام |
شایەتمان؛ شایەتی دان کە ھیچ خوایەک نییە بێجگە لە أللە و محەممەد پێغەمبەری خوایە |
کۆڵەکەکانی باوەڕ |
باوەڕ بەخودا • باوەڕ بەفریشتەکان |
سەرچاوەی یاسادانانی ئیسلامی |
قورئان • فەرموودە • ھاوەڵانی پێغەمبەر |
کەسێتی سەرەکی |
محەممەد • پێغەمبەرەکان • ئەھلی بەیت • ھاوەڵەکان |
مەزھەبەکان |
شوێنەپیرۆزەکان |
خەلافەتی ئیسلامی |
خەلافەتی ڕاشدین |
ئیسلام لە جیھاندا |
ئیسلام لە ئەورووپا |
خەواریج یان الشراة واتای (گۆڕاوەکان) ئەندامانی گرووپێک بوون کە دەرکەوتن لەیەکەم سەدەی ئیسلام لەکاتی یەکەم فیتنەدا. ئەویاخیبوونە دەستی پێکرد دژی دەسەڵاتی عەلی کوڕی ئەبووتالیب لەدوای ئەوەی ڕازی بوو بۆ ناوبژی لەگەڵ ڕکابەرەکەی کە موعاویە کوڕی ئەبووسوفیان بوو، لەھەمان کاتدا خەواریجەکان ئیمامی عەلیان شەھید کرد و بۆ سەدان ساڵ بوونە سەرچاوەی ئاژاوە بۆ خەلافەت.[١]
ناو
[دەستکاری]خەواریجەکان چەند ناو نازناوێکیان ھەیە:
- أھل النھروان: ناوی یەکێکە لە شوێنانەی کە جەنگ و شۆڕشیان تیاکرد.
- الشُراة: خەواریجەکان ئەم ناوەیان بەلاوە خۆش بووە گوایە خۆیان بە خودا فرۆشتووە و لەبەرامبەردا بەھەشتیان بەنسیب دەبێت.
- المُحَکّمة: سەرچاوەی ئەم ناوە دەگەڕێتەوە بۆ ئەوکاتەی کە ڕێکەوتن لە نێوان ئیمامی عەلی و موعاویە کوڕی ئەبووسوفیان ئەنجام درا.
- الحَرُورِیة: سەرەتا بە حەرورییەکان ناسرابوون، لەوکاتەدابوو کە لە ئیمامی عەلی جیابوونەوە و چوونە گوندێک نزیکی شاری کوفە دانیشتن بەناوی حەرەورا.
وەچەندەھا ناو ناوەتۆرەی کەشیان ھەبوو وەک (المارقة) لە ئایین دەرچووان، (البغاة)یاخیبووان، (النواصب) دوژمنانی ئەھلی بەیت.
روداوی تەحکیم
[دەستکاری]سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ عبد الحمید، د. عرفان: دراسات فی الفرق والعقائد الإسلامییە، مطبعة، أسعد، بغداد، ط٢، ١٩٧٧، ل٨٤.