خەواریج

وتاری بەشێک لە زنجیرەکە دەربارەی ئیسلام

پایەکانی ئیسلام

شایەتمان؛ شایەتی دان کە ھیچ خوایەک نییە بێجگە لە أللە و محەممەد پێغەمبەری خوایە نوێژکردن زەکاتدان • ڕۆژوگرتنی ڕەمەزان • حەج

کۆڵەکەکانی باوەڕ

باوەڕ بەخودا • باوەڕ بەفریشتەکان باوەڕ بە کتێبە ئاسمانییەکان • باوەڕ بەپێغەمبەران باوەڕ بە ڕۆژی دوایی • باوەڕ بە قەدەر

سەرچاوەی یاسادانانی ئیسلامی

قورئان • فەرموودە • ھاوەڵانی پێغەمبەر کۆدەنگی ووتەی زانایان • پێوانە • ئیجتیھاد

کەسێتی سەرەکی

محەممەد • پێغەمبەرەکان • ئەھلی بەیت • ھاوەڵەکان خەلافەتی ڕاشدین • دایکانی موسڵمان

مەزھەبەکان

سوننە • شیعە • خەواریج

شوێنەپیرۆزەکان

مەکە • مەدینە • قودس

خەلافەتی ئیسلامی

خەلافەتی ڕاشدین دەوڵەتی ئەمەوی • دەوڵەتی عەبباسی دەوڵەتی فاتمیە • دەوڵەتی عوسمانی

ئیسلام لە جیھاندا

ئیسلام لە ئەورووپا ئیسلام لە ئەفریقیا ئیسلام لە ئاسیا ئیسلام لە ئەمریکای باکوور ئیسلام لە ئەمریکای باشوور

خەواریج یان الشراة واتای (گۆڕاوەکان) ئەندامانی گرووپێک بوون کە دەرکەوتن لەیەکەم سەدەی ئیسلام لەکاتی یەکەم فیتنەدا. ئەویاخیبوونە دەستی پێکرد دژی دەسەڵاتی عەلی کوڕی ئەبووتالیب لەدوای ئەوەی ڕازی بوو بۆ ناوبژی لەگەڵ ڕکابەرەکەی کە موعاویە کوڕی ئەبووسوفیان بوو، لەھەمان کاتدا خەواریجەکان ئیمامی عەلیان شەھید کرد و بۆ سەدان ساڵ بوونە سەرچاوەی ئاژاوە بۆ خەلافەت.

ناو

خەواریجەکان چەند ناو نازناوێکیان ھەیە:

• أھل النھروان: ناوی یەکێکە لە شوێنانەی کە جەنگ و شۆڕشیان تیاکرد.
• الشُراة: خەواریجەکان ئەم ناوەیان بەلاوە خۆش بووە گوایە خۆیان بە خودا فرۆشتووە و لەبەرامبەردا بەھەشتیان بەنسیب دەبێت.
• المُحَکّمة: سەرچاوەی ئەم ناوە دەگەڕێتەوە بۆ ئەوکاتەی کە ڕێکەوتن لە نێوان ئیمامی عەلی و موعاویە کوڕی ئەبووسوفیان ئەنجام درا.
• الحَرُورِیة: سەرەتا بە حەرورییەکان ناسرابوون، لەوکاتەدابوو کە لە ئیمامی عەلی جیابوونەوە و چوونە گوندێک نزیکی شاری کوفە دانیشتن بەناوی حەرەورا.

وەچەندەھا ناو ناوەتۆرەی کەشیان ھەبوو وەک (المارقة) لە ئایین دەرچووان، (البغاة)یاخیبووان، (النواصب) دوژمنانی ئەھلی بەیت.