بارزانی و بزوتنەوەی ڕزگاریخوازی کورد
بارزانی و بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی کورد کتێبێکە لەلایەن مەسعوود بارزانی بە زمانی عەرەبی نووسراوە دواتر لە لایەن دەستەیەکەوە کراوە بە کوردی لە ساڵی ٢٠٢٠ چاپ کراوە کە تیایدا باسی شۆڕشی بارزانییەکان دەکا هەر لە ساڵی ١٩٣٢ تا نسکۆی شۆڕشی ئەیلوول سەرەتا بە کورتی باسی بنەماڵەی بارزانییەکان دەکا، کتێبەکە زیاتر باسی لایەنی شەڕەکان دەکا وەک لەوەی باسی لایەنە سیاسییەکەی بکا لە شۆڕشی شێخ ئەحمەدی بارزانیەوە دەست پێدەکا دواتر باسی شۆڕشی دووەمی بارزان دەکا کە لەم کاتەوە مەلا مستەفا بارزانی وەک سەرکردەیەکی شۆڕش دەرکەوت، دوای ئەوەی شۆڕش توانای بەرەنگاری سوپای عێراقی نەما بارزانییەکان بڕیاریاندا بچن بۆ لای کۆماری کوردستان لە مەهاباد ببنە یەکێک لە داکۆکیکاران لە کۆمار، پاش ڕوخانی کۆمار بارزانییەکان دەگەڕێنەوە بۆ عێڕاق ماڵو منداڵیان تەسلیمی حکوومەتی عێراق دەبنەوە بەڵام مەلا مستەفا بڕیاریدا تەسلیمی حوکمەت نەبێ، وای بەباش زانی پەنا بەرێتە بەر یەکێتی سۆڤیەت، لە سۆڤیەت بەهۆی ئازەریەکان تووشی ئازاری زۆربوون دوورخرانەوە بۆ ناوچەکانی تورکستان و تاجیکستان و ئۆزبەکستان بەڵام دواتر بە مردنی ستالین و هاتنە سەرکاری خڕۆشۆف باردۆخەکیان بەرەو باشی ڕۆی، دەرگای خوێندن و ئازادی زیاتریان بۆ کرایەوە. دوای شۆڕشی چواردەی تەموز مەلا مستەفا و هاوەڵەکانی هەلیان بۆ ڕەخسا بگەڕێنەوە بۆ عێراق، لە عێراق پێشوازیەکی گەرمی شۆڕشگێڕانەیان لێکرا و پلەی بەرز و ڕێزیان لە کۆماری نوێدا بەدەست هێنا.
دواتر بەهۆی تێکچوونی پەیوەندییەکانی کورد بە کۆمارەوە هەردوولا خۆیان ئامادە دەکرد بۆ شەڕ بە ڕەسمی شەڕ لە نۆی ئەیلوول دەستی پێکرد بەڵام ڕۆژی یازدەی ئەیلوول بەڕۆژی دەسپێکردنی شۆڕش دانراوە.
پاش چەندین شەڕ و پێکدادان لە نێوان شۆڕش و حوکمەتە یەک لە دوای یەکەکان و دوای ڕێککەوتنامەی جەزائیر لە نێوان عێراق و ئێران و دوای ئەوەی ئێران بڕیاری دەست بەردانی لە شۆڕشدا شۆڕش بە فەرمانی سەرۆکی شۆڕش مەلا مستەفا بارزانی چەکی دانا و شۆڕشگێڕان کوردستانیان بە جێ هێشت بەرەو ئێران ڕۆشتن.
چەند تێبینیەک لە سەر کتێبەکە
١.نووسەر دەڵێ هەژار موکریانی لە سۆڤیەت چاوی بە بارزانی کەوتوە لە کاتێکدا بارزانی خۆی هەژار موکریانی ناردوە بۆ سۆڤیەت لە ساڵی ١٩٥٩.[١]
٢.لە باسی شۆڕش زیاتر باسی لایەنی شەڕی کردوە نەک باسی لایەنە سیاسی کۆمەڵایەتی و هۆکار و دەرئەنجامەکانی.
٣.لە باسی تاقمەکەی برایم ئەحمەد و جەلال تاڵەبانی و بوون بە جاشیان تەنیا باسی هەڵەکانی ئەوان دەکا باسی ئەو هۆکارانە ناکا کە لایەنی بەرامبەر بونە دروست کەریان.
٤.باسی هەڵەکانی پەیوەندیەکان لە گەڵ ئێران و بەتەواوی کەوتنە ناو تای ئێران ناکا کە هەر ئەمەش بوو بەهۆی نسکۆی شۆڕش.[٢]
٥.لە کتێبی بۆ مێژوو دەڵێ عەبدولسەلام بارزانی ساڵی ١٩١٤ چاوی بە قەیسەری ڕووسیا کەوتووە. بەڵام لە کتێبی بارزانی و بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی کورد دەڵێ چاوی بە نوێنەری قەیسەر کەوتوە. [٣]