فەتحی حومس
فەتحی حومس لەلایەن هێزەکانی خەلافەتی ڕاشدین لە کانوونی دووەمی ٦٣٥ تا ئازاری ٦٣٦ دانرا. ئەمەش بووە هۆی داگیرکردنی حومس کە شارێکی بازرگانی گەورەی ئیمپراتۆریەتی بیزەنتین بوو لە شام.
| فەتحی حومس | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 مزگەوتی خالید کوڕی وەلید لە حومس | |||||||||
| |||||||||
| شەڕکەرەکان | |||||||||
| خەلافەتی ڕاشدین |
 ئیمپراتۆریەتیی بیزەنتی | ||||||||
| فەرماندە و سەرکردەکان | |||||||||
|
عومەر ئەبوو عوبەیدە کوڕی جەڕاح خالید کوڕی وەلید عیبادە کوڕی سامیت موعازی کوڕی جەبەل | هەربییس † | ||||||||
| ھێز | |||||||||
| ١٥،٠٠٠ | ٨،٠٠٠ | ||||||||
| زەرەر و زیانە گیانییەکان | |||||||||
| ٢٣٥ | ٤،٩٠٠ | ||||||||
دوای سەرکەوتنێکی یەکلاکەرەوە لە جەنگی ئەجنەدەین، سوپای موسڵمانان دوای گەمارۆیەکی درێژخایەن لە ئەیلوولی ٦٣٤ی زایینی دیمەشقی داگیرکرد. سوپا بەردەوام بوو لە ڕێپێوانەکەیان بەرەو باکوور و لە کۆتایی ساڵی ٦٣٥ی زایینیدا ئەبوو عوبەیدەی کوڕی جەڕاح خالید کوڕی وەلیدی بە پاسەوانە بەرگریکارەکەوە نارد بۆ دەستپێکردنی گەمارۆدانی حومس و دواتر بە درێژایی جەستەی سەرەکی سوپاکە پەیوەندی پێوە کرد. بەرگریکارەکانی بیزەنتین لە حومس و چیناسرین لەگەڵ سوپای موسڵمانان ئاگربەستیان کرد. رێککەوتن کرا کە حومس بڕی ١٠ هەزار دینار بدات و ١٠٠ عەبا برۆکاد رادەست بکات و لە بەرامبەردا سوپای موسڵمانان بۆ ماوەی ساڵێک هێرش نەکاتە سەر حومس. بەڵام ئەگەر هەر هێزێکی ڕۆمانی بگاتە دەست بۆ بەهێزکردنی بەرگریکارەکانی حومس، ئەوا ئاگربەستەکە لەکاردەکەوێت. هەر کە ئاگربەستەکە واژۆ کرا، دەروازەکانی حومس کرانەوە و دواتر هاتووچۆی ئازادی موسڵمانان لە بازاڕەکانی حومسدا هاتە ژوورەوە و دەرەوە، ئەمەش ئابووری شارۆچکە گەورەکانی بیزەنتین پێشڕەوی کرد. بەرگریکارەکانی قیناسرینیش بە هەمان مەرج ئاگربەستی کرد. بەڵام پارێزگارەکانی حومس و چیناسرین بە هۆکاری گونجاو ئاگربەستەکەیان کرد. هەردووکیان هیوایان خواست کە بەرگریکارەکان لەلایەن ئیمپراتۆر هەرقل بەهێزتر بکرێت و هەر کە ئەوە ڕوویدا زەوتکردنی موسڵمانان ڕەت بکەنەوە.[١] سوپای موسڵمانان هەڵیانکوتایە سەر زۆرێک لە شارەکانی باکوری سوریا، هەروەها شارۆچکە گەورەکانی عەرەثوسە، حەما، شەیزەر، ئاپامیە (کە ئەمڕۆ بە قەڵات ئەلمەدیق ناسراوە) و ئەلمەعارە (ئێستا مەعەڕەت نوعمان) هەڵیانکوتایە سەر. یەک بە یەک هەر شار و شارۆچکەیەک کە کەوتە دەست سوپای موسڵمانان بە ئارامی خۆیان ڕادەست کرد و ڕازی بوون لەسەر پێدانی جزیە.
ئەوە لە کاتێکدا بوو کە موسڵمانان لە شەیزەر بوون کە گوێیان لە گواستنەوەی هێزی بەهێزی بیزەنتین بوو بۆ چینەسرین و حومس. ئەمەش بە شێوەیەکی سروشتی بووە هۆی هەڵوەشاندنەوەی ئەو ئاگربەستەی کە شاری حومس دایمەزراندبوو. هاتنی زستان دڵنیایی زیاتری بە بەرگریکارەکانی بیزەنتین بەخشی لە سەرکەوتن. لە قەڵاکانیاندا باشتر لە سەرما دەپارێزرێن لە چاو عەرەبە موسڵمانەکان کە بە سەرمایەکی توند ڕاهاتوون و تەنها چادرەکانیان بۆ ئەوەی پەنایان پێبدات بەهۆی زستانی سوریاوە ئازارێکی زۆریان دەچێژت. هەرقل بۆ هاربییس، حاكمی سه‌ربازی حومس نوسیویه‌تی: "خۆراكی ئه‌م خه‌ڵكه گۆشتی حوشتره و خواردنه‌وه‌یان شیره‌كه‌ییه، به‌رگه‌ی سه‌رما ناگرن. له هه‌موو ڕۆژێكی سه‌رمادا شه‌ڕیان لەگەڵ بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی هیچیان نه‌مێنێته‌وه تا بەهار".[٢]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ شمشێری خودا. ISBN 0-7101-0104-X.
- ^ گیببۆن، ئێدوارد (٢٠٠٨). ویدگەر، داود (ed.). ئیمپراتۆریەتیی بیزەنتی.
