زمانەکانی ئەورووپا

زمانەکانی ئەورووپا
لقی	languages of Eurasia
بەشێکە لە	culture of Europe
کیشوەر	ئەورووپا
لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

زمانەکانی ئەورووپا (بە ئینگلیزی: Languages of Europe) ئەورووپا کیشوەرێکە بە جۆراوجۆری زمانەوانی ناسراوە، نزیکەی ٢٢٥ زمانی ڕەسەن لە سەرانسەری ناوچەکەدا قسەیان پێدەکرێت. ئەم زمانانە سەر بە چەندین بنەماڵەی زمانن، لەوانە بنەماڵەی هیندوئەورووپییەكان، ئۆرالیک، زمانە تورکییەکان و ئەفرۆئاسیا.

بنەماڵەی زمانی ھیندۆئەورووپی گەورەترین و بەربڵاوترینە لە ئەورووپادا، زمانەکانی وەک ئینگلیزی، فەڕەنسی، ئەڵمانی، ئیسپانی، ئیتاڵی، ڕووسی و چەندین زمانی دیکە لەخۆدەگرێت. ئەم بنەماڵەی زمانە ڕەگ و ڕیشەی لە زمانی پرۆتۆ-ھیندۆ-ئەورووپییەوە ھەیە کە ھەزاران ساڵ لەمەوبەر قسەی پێدەکرا. بنەماڵەی زمانی ئۆرالیک زمانەکانی وەک فینلاندی، ھەنگاری و ئیستۆنی و زمانەکانی دیکە لەخۆدەگرێت. بنەماڵەی زمانی تورکی زمانەکانی وەک تورکی، ئازەری و کازاخی لەخۆدەگرێت. بنەماڵەی زمانە ئەفرۆ-ئاسیایییەکان زمانەکانی وەک ماڵتی و باسکی لەخۆدەگرێت.

بە درێژایی مێژوو ئەورووپا بەھۆی کۆچ و فەتح و بازرگانی و کۆلۆنیالیزمەوە گۆزەی توانەوەی چاند و زمانە جیاوازەکان بووە. ئەمەش بووەتە ھۆی پەرەسەندنی چەندین زاراوە و زمانی ناوچەیی لەناو وڵاتاندا. زۆرێک لە زمانە ئەورووپییەکان لە ڕێگەی بەرکەوتن و قەرزکردنی وشەسازییەوە کاریگەرییان لەسەر یەکتر ھەبووە. بۆ نموونە لاتین کاریگەرییەکی بەرچاوی لەسەر زۆرێک لە زمانە ئەورووپییەکان ھەبووە بەھۆی کاریگەریی ئیمپراتۆرییەتی ڕۆمییەوە. سەرەڕای ئەوەش، بڵاوبوونەوەی مەسیحییەت سیستەمی نووسینی لەسەر بنەمای لاتینی ھێنایە زۆرێک لە ناوچەکانی ئەورووپا؛ بۆیە دیمەنی زمانەوانی ئەورووپا دەوڵەمەند و ھەمەچەشنە، کە ڕەنگدانەوەی مێژووی ئاڵۆزی کیشوەرەکە و میراتی کولتوورییە.

سەرچاوەکان

• بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Languages of Europe»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ٢٠ی ئازاری ٢٠٢٤.