بۆ ناوەڕۆک بازبدە

تورگود مارشال

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
تورگود مارشال
دادپەروەری هاوبەشی دادگای باڵای ئەمریکا
لە پۆستدا بووە
٢٤ی کانوونی دووەمی ١٩٩٣ – ٢ی تەمموزی ١٩٠٨
پاڵێوراوە لەلایەن لیندۆن بی. جۆنسۆن
پێشینە تۆم سی. کلارک
پاشینە کلارنس تۆماس
وردەکاریی تاکەکەسی
لەدایکبوون تۆرۆگود مارشال
(1908-07-02) 2ی تەممووزی 1908
بالتیمۆر، میریلاند، ئەمریکا.
مردن ٢٤ی کانوونی دووەمی ١٩٩٣(١٩٩٣-٠١-٢٤) (٨٤ ساڵ ژیاوە)
بێثیسدا، میریلاند، ئەمریکا.
شوێنی حەسانەوە گۆڕستانی نیشتمانی ئارلینگتۆن.
پارتی سیاسی پارتی دیموکراسی (ئەمریکا)
ھاوسەر(ەکان) ڤیڤیان بوری مارشال.

سیسیلیا سویەت مارشال.

منداڵ(ەکان) * تورگود مارشال جونیۆر
  • جۆن دبلیو مارشال
پەروەردە * زانکۆی لینکۆڵن (پێنسیلڤانیا) -بەکالۆریۆس لە هونەر
  • زانکۆی هاوارد - بەکالۆریۆس لە یاسا

تۆرۆگود " تورگود " مارشال (٢ی تەمموزی ١٩٠٨ – ٢٤ی کانوونی دووەمی ١٩٩٣) پارێزەر و یاساناسێکی مافە مەدەنییەکانی ئەمریکا بووە و لە ساڵی ١٩٦٧ تا ساڵی ١٩٩١ وەک دادوەری هاوبەشی دادگای باڵای ئەمریکا کاری کردووە، یەکەم دادوەری (ئەفریقایی-ئەمریکی) بوو لە دادگای باڵا. پێش خزمەتکردنی دادوەری، پارێزەرێک بووە کە خەباتی بۆ مافە مەدەنییەکان کردووە، سەرکردایەتی سندوقی بەرگری یاسایی و پەروەردەیی NAACP دەکات، مارشال کەسایەتییەکی دیار بوو لە بزووتنەوەکەدا بۆ کۆتاییهێنان بە جیاکاری ڕەگەزی لە قوتابخانە حکومییەکانی ئەمریکادا. ئەو لە کۆی ٣٢ دۆسیەی مافە مەدەنییەکان کە لەبەردەم دادگای باڵادا قسەی لەسەر کردبوو، ٢٩ دۆسیەی بردەوە، کە لە بڕیارە گرینگەکەی دادگا لە ساڵی ١٩٥٤ لە دۆسیەی براون دژی دەستەی پەروەردەدا گەیشتە لوتکە، کە دوکتۆرینی جیاواز بەڵام یەکسانی ڕەتکردەوە و جیاکاری لە پەروەردەی گشتیدا بە نادەستووری زانی. سەرۆک لیندۆن بی جۆنسۆن لە ساڵی ١٩٦٧ مارشاڵی بۆ دادگای باڵا دەستنیشان کرد. لیبڕاڵێکی سەرسەخت بوو، زۆرجار لەگەڵ کۆنەپەرستی دادگادا ناکۆکی هەبوو.

مارشال لە شاری بالتیمۆر لە ویلایەتی میریلاند لەدایکبووە و لە زانکۆی لینکۆڵن و قوتابخانەی یاسای زانکۆی هاوارد خوێندوویەتی. لە هاوارد، لەلایەن چارڵز هامیلتۆن هیوستنەوە ڕاهێنەرایەتی کرا، کە فێری خوێندکارەکانی کرد کە "ئەندازیاری کۆمەڵایەتی" بن کە ئامادەبن یاسا بەکاربهێنن بۆ شەڕکردن بۆ مافە مەدەنییەکان. مارشال لە بالتیمۆر پراکتیکێکی یاسایی کردەوە بەڵام زۆری نەخایاند پەیوەندی بە هیوستنەوە کرد لە NAACP لە نیویۆرک. ئەوان پێکەوە کاریان لەسەر کەیسی جیاکردنەوەی میزۆری ex rel. گەینز دژی کەنەدا؛ دوای ئەوەی هیوستن گەڕایەوە واشنتۆن، مارشال جێگەی ئەوی گرتەوە وەک ڕاوێژکاری تایبەتی NAACP، و بوو بە بەڕێوەبەر-ڕاوێژکاری سندوقی بەرگری یاسایی و پەروەردەیی NAACP کە تازە پێکهاتبوو. بەشداری لە چەندین دۆسیەی گرینگی دادگای باڵادا کردووە کە مافە مەدەنییەکان دەگرێتەوە، لەوانە سمیس دژی ئۆلڕایت، مۆرگان دژی ڤێرجینیا، شێلی دژی کرایمەر، ماکلۆرین دژی ئۆکلاهۆما ستایت ڕیجێنتز، سویت دژی پێینتەر، براون و کوپەر دژی ئارۆن. ڕێبازی ئەو بۆ کەیسەکانی جیاکردنەوە جەختی لەسەر بەکارهێنانی داتای کۆمەڵناسی دەکردەوە بۆ ئەوەی نیشان بدات کە جیاکاری لە بنەڕەتدا نایەکسانە.

لە ساڵی ١٩٦١ سەرۆک جۆن ئێف کێنێدی مارشاڵی بۆ دادگای تێهەڵچوونەوەی ئەمریکا بۆ بازنەی دووەم دەستنیشان کرد، لەوێ لەگەڵ لێکدانەوەی فراوانی پارێزگارییە دەستوورییەکان بوو. دوای چوار ساڵ جۆنسۆن وەک داواکاری گشتی ئەمریکا دەستنیشان کرد. لە ساڵی ١٩٦٧ جۆنسۆن مارشاڵی کاندید کرد بۆ ئەوەی جێگەی دادوەر تۆم سی کلارک بگرێتەوە لە دادگای باڵا؛ سەرەڕای دژایەتی سیناتۆرەکانی باشوور، بەڵام بە دەنگی ٦٩ بەرامبەر ١١ پشتڕاستکرایەوە، زۆرجار لە سەردەمی وارن کۆرتدا کە بەردەوام لیبڕاڵ بوو، زۆرینە بوو، بەڵام دوای ئەوەی دەستنیشانکردنی سەرۆک ڕیچارد نیکسۆن دادگای کۆنەپەرستتر کرد، مارشال زۆرجار خۆی لە ناڕەزایەتیدا دەبینی. نزیکترین هاوپەیمانی لە دادگادا دادوەر ویلیام جەی برینان جونیۆر بوو و ئەو دووانە لە زۆربەی کەیسەکاندا بە هەمان شێوە دەنگیان دا.

فیقهی مارشال پراگماتیک بوو و سوودی لە ئەزموونی جیهانی ڕاستەقینەی خۆی وەرگرتبوو. کاریگەرترین بەشدارییەکەی لە دوکتۆرینی دەستوریدا، ڕێبازی "پێوەری خلیسکێنە" بۆ بڕگەی پاراستنی یەکسان، داوای لە دادگاکان کرد کە تاقیکردنەوەیەکی هاوسەنگی نەرم و نیان بەکاربهێنن لەبری شیکارییەکی ڕەقتر لەسەر بنەمای قات. ئەو بە توندی دژی سزای لەسێدارەدان بوو، کە بە بۆچوونی ئەو سزای دڕندانە و نائاسایی پێکدەهێنێت؛ ئەو و برێنان لە زیاتر لە ١٤٠٠ حاڵەتدا ناکۆکییان هەبوو کە زۆرینەیان ڕەتیانکردەوە پێداچوونەوە بە سزای لەسێدارەدان بکەن. ئەو لەگەڵ لێکدانەوەی بەهێزی هەموارکردنی یەکەم بوو لە بڕیارەکانی وەک ستانلی دژی جۆرجیا، هەروەها پشتگیری لە مافەکانی لەباربردنی منداڵ دەکرد لە دۆسیەی ڕۆ دژی وەید و کەیسەکانی دیکە. مارشال لە ساڵی ١٩٩١ لە دادگای باڵا خانەنشین بوو و کلارنس تۆماس جێگەی گرتەوە. لە ساڵی ١٩٩٣ کۆچی دوایی کردووە.

ژیانی سەرەتایی و پەروەردە

[دەستکاری]

تورگود [ئ] مارشال لە ٢ی تەمموزی ١٩٠٨ لە شاری بالتیمۆر لە ویلایەتی میریلاند لەدایکبووە، لە دایک و باوکی ناویان نۆڕما و ویلیام کانفیڵد مارشال. [٢] ٢٠١٩، باوکی کاری جۆراوجۆری وەک گارسۆن لە هۆتێل و یانەکان و ئۆتۆمبێلی شەمەندەفەردا هەبووە و دایکی مامۆستای قوتابخانەی سەرەتایی بووە. [٣]  خێزانەکە دوای ماوەیەکی زۆر لە لەدایکبوونی تورگود بەدوای هەلی کارێکی باشتردا ڕوویان لە شاری نیویۆرک کرد؛ کاتێک تەمەنی شەش ساڵ بوو گەڕانەوە بۆ بالتیمۆر. [٣] منداڵێکی وزەبەخش و جەنجاڵ بوو، زۆرجار خۆی لە کێشەدا دەبینی. [٢] دوای دۆسیە یاساییەکان یەکێک بوو لە خولیاکانی ویلیام و زۆرجار تورگود لەگەڵیدا دەچووە دادگا بۆ ئەوەی چاودێری ڕێوشوێنەکان بکات. [٢] دواتر مارشال وتی باوکی "هەرگیز پێی نەگوتم ببمە پارێزەر، بەڵام منی کردە پارێزەر".  فێری کردم چۆن موناقەشە بکەم، لۆژیکی منی لە هەموو خاڵێکدا تەحەدا کرد، بەو شێوەیەی کە وا لێکردم هەموو لێدوانێکم بسەلمێنم، تەنانەت ئەگەر باسی کەشوهەواشمان دەکرد." [٢]

مارشال لە قوتابخانەی ئامادەیی و ڕاهێنانی ڕەنگاوڕەنگ (دواتر ئامادەیی فرێدریک دۆگلاس ) لە شاری بالتیمۆر خوێندوویەتی، لە ساڵی ١٩٢٥ بە پلەی یەکەم دەرچووە. [٣] [٤] پاشان ناوی خۆی تۆمار کرد لە زانکۆی لینکۆڵن لە شاری چێستەر کاونتی لە ویلایەتی پێنسیلڤانیا کە کۆنترین کۆلێژە بۆ ئەمریکییە ئەفریقییەکان لە ئەمریکا. [٢] مارشاڵی خراپەکار دوای ڕووداوێکی چەواشەکاری بۆ ماوەی دوو هەفتە لە کارەکەی دوورخرایەوە، بەڵام لە پۆلەکانیدا نمرەی باشی بەدەستهێنا و تیمی دیبەیتی قوتابخانەکەی گەیاندە سەرکەوتنێکی زۆر. [٢] هاوپۆلەکانی بریتی بوون لە شاعیر لانگستۆن هیوز . [٣]  لەگەڵ دەرچوونی بە پلەی یەکەم لە ساڵی ١٩٣٠ بە بڕوانامەی بەکالۆریۆس لە ئەدەب و فەلسەفەی ئەمریکی، مارشال - بەهۆی ئەوەی نەیتوانی بچێتە قوتابخانەی یاسای زانکۆی میریلاند کە سەرجەم سپی پێستەکانن - داواکاری پێشکەش کرد بۆ قوتابخانەی یاسای زانکۆی هاوارد لە واشنتۆن دی سی و وەرگیرا. [٣]  لە هاوارد، لەلایەن چارڵز هامیلتۆن هیوستنەوە ڕاهێنەرایەتی کرا، کە فێری خوێندکارەکانی کرد کە "ئەندازیاری کۆمەڵایەتی" بن کە ئامادەبن یاسا وەک ئامرازێک بەکاربهێنن بۆ شەڕکردن بۆ مافە مەدەنییەکان. [٢] : 56 [٥] مارشال لە مانگی حوزەیرانی ساڵی ١٩٣٣ دەرچووە و پلەی یەکەمی لە پۆلەکەیدا بەدەستهێناوە، لە کۆتایی ئەو ساڵەدا لە تاقیکردنەوەی پارێزەرانی میریلاند دەرچووە. [٤]

پیشەی یاسایی

[دەستکاری]

مارشال لە شاری بالتیمۆر دەستی بە کارێکی یاسایی کرد، بەڵام لە ڕووی داراییەوە سەرکەوتوو نەبوو، بەشێکیش لەبەر ئەوەی زۆربەی کاتەکانی بە کارکردن بۆ بەرژەوەندی کۆمەڵگا بەسەر دەبرد. [٥] خۆبەخشانە لەگەڵ لقی بالتیمۆر لە کۆمەڵەی نیشتمانی بۆ پێشخستنی کەسانی ڕەنگاوڕەنگ (NAACP) کاری کردووە. [٦]لە ساڵی ١٩٣٥ مارشال و هیوستن بەناوی دۆناڵد گەینز مۆرای سکاڵایان لەسەر زانکۆی میریلاند تۆمار کرد، کە ئەمریکییەکی ئەفریقایی بوو و داواکارییەکەی بۆ خوێندنی یاسای زانکۆکە بەهۆی ڕەگەزەکەیەوە ڕەتکرابووەوە. [٢] [٣] لەو کەیسەدا- مۆرای دژی پیرسۆن- دادوەر یوجین ئۆدان فەرمانی دا کە مۆرای وەربگیرێت و دادگای تێهەڵچوونەوەی میریلاند دووپاتی کردەوە، بەو پێیەی کە ئەوە پێشێلکردنی پاراستنی یەکسانە بۆ وەرگرتنی خوێندکارانی سپیپێست لە قوتابخانەی یاسا لە کاتێکدا ڕەشپێستەکان لە پەروەردەکردن لە قوتابخانەی یاسادا دەپارێزێت. دۆخ. [٣] بڕیارەکە هەرگیز تانە لە دادگای باڵای ئەمەریکا نەدرا و بەو هۆیەوە لەسەر ئاستی وڵات کاری پێنەکرا، بەڵام مارشاڵی دڵخۆش بوو، دواتر وتی کە ئەو داوای یاسایی "بۆ تۆڵەسەندنەوە لەگەڵ ئەو گەوادانەی" تۆمارکردووە کە نەیانهێشتووە بچێتە قوتابخانەکە خۆی. [١] 

لە ساڵی ١٩٣٦ مارشال پەیوەندی بە هیوستنەوە کرد کە وەک ڕاوێژکاری تایبەتی (NAACP) دەستنیشانکرابوو، لە شاری نیویۆرک، وەک یاریدەدەری ئەو کاری دەکرد، ئەوان پێکەوە کاریان لەسەر کەیسی گرینگی میزۆری گەینز دژی کەنەدا (١٩٣٨)، کاتێک داواکارییەکەی لۆید لیۆنێل گەینز بۆ قوتابخانەی یاسای زانکۆی میزۆری بەهۆی ڕەگەزەکەیەوە ڕەتکرایەوە، ئەو سکاڵای تۆمارکرد و بەو پێیەی کە مافەکانی پاراستنی یەکسان پێشێل کراوە چونکە بۆی دابین نەکراوە لەگەڵ پەروەردەیەکی یاسایی کە بە شێوەیەکی بەرچاو هاوتایە لەگەڵ ئەو پەروەردەیەی کە خوێندکارە سپی پێستەکان وەریدەگرن، دوای ئەوەی دادگاکانی میزۆری داواکارییەکانی گەینزیان ڕەتکردەوە، هیوستن- کە مارشال بەشداری کرد، کە یارمەتی ئامادەکردنی کورتەنامەکەی دا- داوای پێداچوونەوەی لە دادگای باڵای ئەمریکا کرد، بڕیاری دادگای لە دۆسیەی پلێسی دژی فێرگسۆن (١٨٩٦) کە دوکتۆرینی "جیا بەڵام یەکسان"ی قبوڵ کردبوو، چەواشە نەکرد؛ لەبری ئەوە، ئەوان دەیانگوت کە گەینز لە خوێندنی یەکسان بێبەش کراوە، لە بۆچوونێکی دادوەری سەرەکی چارڵز ئیڤانس هیوز، دادگا بڕیاریدا کە ئەگەر میزۆری دەرفەتی ئەوەی بە سپیپێستەکان بدات کە بچنە قوتابخانەی یاسا لەناو ویلایەتەکەدا، ئەوە پێویستە هەمان شت بۆ ڕەشپێستەکان.

هیوستن لە ساڵی ١٩٣٨ گەڕایەوە واشنتۆن و مارشال لە ساڵی دواتردا پۆستەکەی وەک ڕاوێژکاری تایبەت وەرگرت، هەروەها بوو بە بەڕێوەبەر-ڕاوێژکاری سندوقی بەرگری یاسایی و پەروەردەیی (NAACP Inc) ڕێکخراوێکی جیاواز بۆ مەبەستی باج، جگە لە دادگاییکردنی کەیسەکان و موناقەشەکردنی بابەتەکان لەبەردەم دادگای باڵا، بەرپرسیار بوو لە کۆکردنەوەی پارە، بەڕێوەبردنی سندوقی Inc، و ئەنجامدانی کاری پەیوەندییە گشتیەکان، مارشال ژمارەیەک کەیسی دادگایی کرد کە نایەکسانییان تێدابوو مووچەی ئەمریکییە ئەفریقییەکان، نزیکەی هەموویان بردەوە تا ساڵی ١٩٤٥، کۆتایی بە جیاوازی مووچە لە شارە گەورەکانی باشوور هێنابوو و ناوبانگێکی وەک کەسایەتییەکی دیار لە بزووتنەوەی مافە مەدەنییەکان بەدەستهێنا ١٥٠٠ هەروەها بەرگری لەو کەسانە کرد کە لەبەردەم هەردوو دادگای دادگاییکردن و دادگای باڵادا بە تاوان تۆمەتبار کرابوون.: ١٥٠٠ لە سی و دوو دۆسیەی مافە مەدەنییەکان کە مارشال لەبەردەم دادگای باڵادا قسەی لەسەر کرد، بیست و نۆ دۆسیەی بردەوە، ئەو و دبلیو جەی دورهام کورتەیەکیان لە دۆسیەی سمیس دژی ئۆلڕایت (١٩٤٤) نووسی، کە تێیدا دادگا بڕیاریدا کە سەرەتایی سپی پێستەکان نادەستوورییە، و ئەو بە سەرکەوتوویی هەردوو دۆسیەی مۆرگان دژی ڤێرجینیا (١٩٤٦)، کە جیاکاری لە پاسەکانی نێوان ویلایەتەکاندا دەگرێتەوە، و دۆسیەیەکی هاوڕێی بۆ شێلی دژی کرایمەر (١٩٤٨)، کە پەیماننامەی سنووردارکردنی ڕەگەزی تێدابوو، قسەی لەسەر کرد.

لە ساڵی ١٩٣٩ تا ١٩٤٧ مارشال ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەری یەکێتی ئازادییە مەدەنییەکانی ئەمریکا بووە. لەو ماوەیەدا لەگەڵ ئەو کوتلەیەدا هاوتەریب بوو کە لەگەڵ بەرگرییەکی ڕەهاتر لە ئازادییە مەدەنییەکان بوو. لە هەمووی گرنگتر، بە پێچەوانەی زۆرینەی دەستەی کارگێڕی، ئەو بەردەوام بوو لە دژایەتیکردنی فەرمانی جێبەجێکاری ڕۆزڤێڵت ٩٠٦٦ ، کە ئەمریکییە ژاپۆنییەکانی خستە ناو ئۆردوگاکانی کۆکردنەوە. هەروەها بە پێچەوانەی زۆربەی دەستەی کارگێڕی، مارشال تۆمەتباری کرد کە دادگاییکردنی سی و دوو نەیارانی ڕاستڕەوی سیاسەتی دەرەوەی پێش جەنگی ڕۆزڤێڵت لە دادگاییکردنی فیتنە لە ساڵی ١٩٤٤دا پێشێلکردنی هەمواری یەکەمە. [٧]

لە ساڵانی دوای ساڵی ١٩٤٥، مارشال هێرشەکانی دژی جیاکاری ڕەگەزی لە قوتابخانەکاندا دەستپێکردەوە، لەگەڵ هاوکارەکانی لە سندوقی ئینکۆ، ستراتیژیەتێکی داڕشت کە جەختی لەسەر جیاوازییە پەروەردەییە سروشتییەکان دەکردەوە کە بەهۆی جیاکارییەوە دروستبوو نەک جیاوازییە جەستەییەکانی نێوان ئەو قوتابخانانەی کە بۆ ڕەشپێستەکان و... سپیپێستەکان، دادگا بڕیاری لە بەرژەوەندی مارشال دا لە دۆسیەی سیپوێل دژی دەستەی ڕێجێنتەکانی زانکۆی ئۆکلاهۆما (١٩٤٨)، فەرمانی دا کە ئۆکلاهۆما خوێندنی یاسایی بۆ ئادا لۆیس سیپوێل دابین بکات، هەرچەندە دادوەرەکان ڕەتیانکردەوە فەرمانی ئەوە بدەن کە لە زانکۆی ئۆکلاهۆما وەربگیرێت قوتابخانەی یاسای ویلایەتی بۆ سپیپێستەکان، لە ساڵی ١٩٥٠، مارشال دوو کەیسی تایبەت بە پەروەردە هێنایە دادگا: ماکلۆرین دژی ئۆکلاهۆما ستایت ڕیجێنتز، کە تەحەدای جۆرج دبلیو مەکلۆرین بوو بۆ مامەڵەی نایەکسان لە قوتابخانەی دەرچووانی زانکۆی ئۆکلاهۆما، و سویت، کە تەحەدای هیمان سویت بوو بۆ ئەوەی کە پێویستە بچێتە قوتابخانەی یاسایی تەنها ڕەشپێستەکان لە تەکساس، دادگای باڵا لە هەمان ڕۆژدا بڕیاری لە بەرژەوەندی هەردوو ماکلۆرین و سویت دا هەرچەندە دادوەرەکان پلێسی و دوکتۆرینی جیاواز بەڵام یەکسانیان ڕەت نەکردەوە، بەڵام هەڵاواردنیان لە دژی خوێندکارانی ئەفریقایی-ئەمریکی و بڕگەکانی قوتابخانەکان بۆ ڕەشپێستەکان ڕەتکردەوە کە کەمتر بوون لەوانەی کە بۆ سپیپێستەکان دابینکرابوون.

Hayes, Marshall, and Nabit, smiling, stand outside the Supreme Court, with the inscription "Equal Justice Under Law" visible overhead
مارشال (لە ناوەڕاست)، جۆرج ئێدوارد چالمەر هایس و جەیمس نابریت پیرۆزبایی لە یەکتر دەکەن دوای بڕیارەکەی دادگای باڵا لە دۆسیەی براون دژی دەستەی پەروەردە .

دواتر مارشال ڕووی لە پرسی جیاکاری لە قوتابخانە سەرەتایی و ناوەندییەکان کرد. [٦] داوای یاسایی هێنایە ئاراوە بۆ ئەوەی تەحەدای قوتابخانە جیاکراوەکانی ویلایەتی دێلاوێر، ناوچەی کۆڵۆمبیا، کانزاس، کارۆلینای باشوور و ڤێرجینیا بکات، هەردووکیان ئاماژەی بەوەدا کە جیاوازی هەیە لە نێوان ئەو ئاسانکارییە فیزیکیانەی کە بۆ ڕەشپێست و سپیپێستەکان دابینکراون و جیاکردنەوە لە بنەڕەتدا زیانبەخشە بۆ منداڵانی ئەفریقایی-ئەمریکی . [٥] مارشال یارمەتی دادگاییکردنی دۆسیەی کارۆلینای باشووری دا. [٥] بانگهێشتی ژمارەیەکی زۆر لە زانایانی کۆمەڵایەتی و شایەتحاڵی پسپۆڕی دیکەی کرد بۆ ئەوەی شایەتحاڵی بدەن سەبارەت بە زیانەکانی جیاکاری؛ لەوانە مامۆستای دەروونناسی کێن کلارک ، کە شایەتحاڵی ئەوەی دا کە جیاکاری لە قوتابخانەکاندا بووەتە هۆی ڕق لەخۆبوون لە نێوان خوێندکارانی ئەفریقایی-ئەمریکی و زیانێکی زۆری گەیاندووە کە "پێدەچێت بەرگەی بگرێت تا ئەو کاتەی بارودۆخی جیاکاری هەیە". [٤] لە کۆتاییدا ئەو پێنج دۆسیەیە گەیشتنە دادگای باڵا و لە کانوونی دووەمی ساڵی ١٩٥٢دا قسەیان لەسەر کرا [١] بە پێچەوانەی قسە و قسەڵۆکی نەیارەکەی- جۆن دبلیو دەیڤس ، پارێزەری گشتی پێشوو و کاندیدی سەرۆکایەتی- مارشال بە ڕوونی و گفتوگۆیی قسەی دەکرد. [٥] ئەو ڕایگەیاند کە تاکە پاساوێکی ئەگەری بۆ جیاکاری "بڕیارێکی سروشتییە کە ئەو کەسانەی پێشتر لە کۆیلایەتیدا بوون، بەبێ گوێدانە هەر شتێکی تر، تا دەتوانرێت لە نزیک ئەو قۆناغە بهێڵرێنەوە. و ئێستا کاتی ئەوە هاتووە، ئێمە پێشکەشی دەکەین، کە ئەم دادگایە." پێویستە ڕوونی بکاتەوە کە دەستوورەکەمان ئەوە نییە کە لەسەری وەستاوە”. [٨] لە ١٧ی ئایاری ١٩٥٤، دوای ناکۆکییە ناوخۆییەکان و دووبارە قسەکردنەوە لە ساڵی ١٩٥٣، دادگای باڵا بڕیاری کۆدەنگی خۆی لە دۆسیەی براون دژی دەستەی پەروەردە دەرکرد، لە بۆچوونێکی سەرۆکی دادوەری ئێرل وارندا کە: "لە بواری پەروەردەی گشتیدا دوکتورینەکە." لە 'جیا بەڵام یەکسان' جێگەی نییە. ئاسانکارییە پەروەردەییە جیاوازەکان لە بنەڕەتدا نایەکسانن." [٢]کاتێک مارشال گوێی لە وارن بوو ئەو وشانەی خوێندەوە، دواتر وتی "زۆر دڵخۆش بووم کە بێهێز بووم". [٤]

دادگا لە براون بڕیاریدا ئارگیومێنتی زیاتر لەسەر چارەسەری دروست بۆ ئەو پێشێلکارییە دەستوورییەی کە دەستنیشان کردبوو؛ لە دۆسیەی براونی دووەمدا، کە لە ساڵی ١٩٥٥ بڕیاری لەسەردرا، دادوەرەکان فەرمانیان دا کە جیاکارییەکان "بە هەموو خێراییە ئەنقەستەکانەوە" بەردەوام بێت، ڕەتکردنەوەیان بۆ دانانی وادەیەکی کۆنکرێتی وەک نائومێدییەک بوو بۆ مارشال، کە ئیدعای کردبوو کە یەکگرتنی تەواوەتی تا مانگی ئەیلول تەواو بێت ١٩٥٦، لە ساڵانی دوای بڕیارەکەی دادگا، مارشال هەماهەنگی کرد بۆ تەحەددای "بەرخۆدانی بەرفراوانی" ڤێرجینیا بەرامبەر براون، و گەڕایەوە بۆ دادگا بۆ ئەوەی بە سەرکەوتوویی قسە لەسەر دۆسیەی کوپەر دژی ئارۆن (١٩٥٨) بکات، کە هەوڵی لیتل ڕۆکی تێدابوو بۆ دواخستنی یەکگرتن، مارشال کە بە گوتەی زانای یاسایی مارک توشنێت "ووردە وردە زیاتر بوو بە سەرکردەی مافە مەدەنییەکان لە پارێزەری مافە مەدەنییەکان"، کاتێکی زۆری بەسەر برد بۆ پێشکەشکردنی وتار و کۆکردنەوەی پارە، لە ساڵی ١٩٦٠، بانگهێشتنامەیەکی لەلایەن تۆم مبۆیا وەرگرت بۆ یارمەتیدان لە داڕشتنی دەستووری کینیا، تا ئەو ساڵە، توشنێت دەنووسێت، بووبووە "دیدارترین داکۆکیکاری دادگای باڵای وڵاتەکە".

دادگای تێهەڵچوونەوە

[دەستکاری]

سەرۆک جۆن ئێف کێنێدی کە بەگوێرەی توشنێت "ویستی پابەندبوونی خۆی بە بەرژەوەندییەکانی ئەمریکییە ئەفریقییەکان نیشان بدات بەبێ ئەوەی تێچووی سیاسی گەورەی بەسەردا بێت"، مارشاڵی بۆ ئەوەی ببێتە دادوەری دادگای تێهەڵچوونەوەی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا بۆ بازنەی دووەم لە ٢٣ی ئەیلوولی ٢٠١٩. [٩] بازنەی دووەم کە نیویۆرک و ڤێرمۆنت و کۆنتێکتیکۆتی گرتەوە، لەو کاتەدا دادگای تێهەڵچوونەوەی دیار بوو لە وڵاتەکەدا. [٩]کاتێک کۆنگرێس دواخرا، کێنێدی کاتێکی پشوو بە مارشال دا و لە ٢٣ی تشرینی یەکەمدا سوێندی یاسایی خوارد. [٩] 

تەنانەت دوای دامەزراندنی لە پشووی پشوودا، سیناتۆرەکانی باشوور بەردەوام بوون لە دواخستنی پشتڕاستکردنەوەی تەواوی مارشال بۆ زیاتر لە هەشت مانگ، لیژنەیەکی لاوەکی لیژنەی دادوەری ئەنجومەنی پیران چەند جارێک دانیشتنەکەی دواخست، ئەمەش وایکرد سیناتۆر کینێس کیتینگ، کۆماریخوازێکی نیویۆرک، تۆمەتبار بکات لیژنەی لاوەکی سێ ئەندام کە دوو دیموکراتی باشووری لایەنگری جیاکاری لەخۆگرتبوو، لایەنگری مارشال بوو و بەشداری دواکەوتنی ناڕەوایان کرد، لیژنە لاوەکییەکە چەندین دانیشتنی لە نێوان مانگی ئایار و ئابی 1962 ئەنجامدا؛ مارشال ڕووبەڕووی پرسیاری توند بووەوە لەلایەن خەڵکی باشوورەوە سەبارەت بەو شتانەی کە زانا هاوارد بۆڵ بە "پرسگەلێکی پەراوێزخراو لە باشترین حاڵەتدا" وەسفی کرد کاندیدکردنی مارشال، دوای پێنج کاتژمێر مشتومڕ لەسەر زەوی، ئەنجومەنی پیرانی تەواو بە دەنگی لە ١١ی ئەیلوولی ١٩٦٢ پشتڕاستی کردەوە.

لەبارەی بازنەی دووەمەوە، مارشال ٩٨ بۆچوونی زۆرینەی نووسیوە، کە هیچ کامیان لەلایەن دادگای باڵاوە پێچەوانە نەکراونەتەوە، هەروەها 8 هاوڕایی و ١٢ ناکۆکی هەبووە. [١٠] ئەو کاتێک زۆرینەی دەنگ لە دۆسیەی هەمواری چوارەمی ئەمریکادا بەدەستەوە بوو، کە پەیوەندی بە ئەمریکاوە هەبوو، ناکۆکی بوو. ئەنجێلێت دژی فەی (١٩٦٤) کە بڕیارەکەی دادگای باڵا لە ساڵی ١٩٦١ لە دۆسیەی ماپ دژی ئۆهایۆ (کە پێیوابوو یاسای ئیستسنای ویلایەتەکان دەگرێتەوە) بە شێوەیەکی پاشەکشەیی کارپێنەکراوە، نووسیویەتی کە دەسەڵاتی دادوەری "ئازاد نییە لە سنووردارکردنی جێبەجێکردنی ڕاگەیەندراوێک". مافی دەستوری". [١]  لە دۆسیەی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا دژی ویلکینز (١٩٦٤)، گەیشتە ئەو ئەنجامەی کە پاراستنی هەمواری پێنجەم لە بەرامبەر دوو مەترسیدا ویلایەتەکان دەگرێتەوە؛ لە دۆسیەی خەڵکی ویلایەتی نیویۆرک دژی گالامیسۆن (١٩٦٥)، ئەو لەگەڵ بڕیارێکدا ناکۆک بوو کە سزای ناڕازییانی مافە مەدەنییەکان لە پێشانگای جیهانی نیویۆرکدا پشتگیری دەکرد. [٢]ناکۆکییەکانی مارشال ئاماژەیان بەوە دەکرد کە ئەو لەگەڵ لێکدانەوەی فراوانترە بۆ پاراستنی دەستوری لە چاو هاوکارەکانی. [٤]

داواکاری گشتی

[دەستکاری]

کاتێک پارێزەری گشتی —ئەو کەسەی بەرپرسیارە لە موناقەشەکردن لەبەردەم دادگای باڵا بەناوی حکومەتی فیدراڵی. [٩] کاندیدکردنەکە بە شێوەیەکی بەرفراوان وەک بەردێکی هەنگاو بۆ دامەزراندنی دادگای باڵا سەیر دەکرا. [٩] جۆنسۆن فشاری خستە سەر سیناتۆرەکانی باشوور کە ڕێگری لە پشتڕاستکردنەوەی مارشال نەکەن و دانیشتنێک لەبەردەم لیژنەیەکی لاوەکی ئەنجومەنی پیران تەنها پانزە خولەکی خایاند؛ ئەنجومەنی پیرانی تەواو لە ١١ی ئابی ١٩٦٥ پشتڕاستی کردەوە [٢][١]  وەک داواکاری گشتی، مارشال لە کۆی نۆزدە دۆسیەی دادگای باڵا کە باسی دەکرد، چواردە دۆسیەی بردەوە. [١١] دواتر ئەو پۆستەی بە "کاریگەرترین کار" و "ڕەنگە باشترین" کار کە تا ئێستا هەیبووە، تایبەتمەند کرد. [٩]  مارشال لە دۆسیەی هارپەر دژی دەستەی هەڵبژاردنەکانی ویلایەتی ڤێرجینیا (١٩٦٦)دا ئاماژەی بەوەدا کە مەرجدارکردنی توانای دەنگدان لەسەر پێدانی باجی ڕاپرسی نایاساییە؛ لە دۆسیەیەکی هاوڕێی دۆسیەی میراندا دژی ئەریزۆنا (١٩٦٦)، ئەو بەناوی حکومەتەوە بەبێ سەرکەوتن جەختی لەوە کردەوە کە بریکارە فیدراڵیەکان هەمیشە پێویست ناکات کەسانی دەستگیرکراو لە مافەکانیان ئاگادار بکەنەوە. [٤] ئەو بەرگری لە دەستووری بوونی یاسای مافی دەنگدانی ساڵی ١٩٦٥ کرد لە دۆسیەی کارۆلینای باشوور دژی کاتزنباخ (١٩٦٦) و کاتزنباخ دژی مۆرگان (١٩٦٦) و هەردوو دۆسیەکەی بردەوە. [٢]

کاندیدکردنی دادگای باڵا

[دەستکاری]
کۆبوونەوەی مارشال لەگەڵ سەرۆک لیندۆن بی جۆنسۆن لە ئۆفیسی هێلکەیی کۆشکی سپی لەو ڕۆژەی کە مارشال لەلایەن جۆنسۆنەوە کاندیدکرا بۆ ئەوەی لە دادگای باڵادا خزمەت بکات
لێدوانەکانی سەرۆک جۆنسۆن لەکاتی کاندیدکردنی مارشال بۆ دادگای باڵا، ١٣ی حوزەیرانی ١٩٦٧
١٩٦٧ گرتەیەکی یونێڤێرساڵ نیوزریڵ کە یەکەم ڕۆژی مارشال لە دادگای باڵا دەگرێتەوە

لە شوباتی ساڵی ١٩٦٧ جۆنسۆن ڕامسی کلارکی بۆ پۆستی داواکاری گشتی کاندید کرد. [٩] باوکی پاڵێوراوەکە ناوی تۆم سی کلارک بوو کە دادوەری هاوبەشی دادگای باڵای ئەمریکا بوو. [١١] کلارکی گەورە لە ترسی ئەوەی کە دانانی کوڕەکەی ناکۆکییەکی بەرچاوی بەرژەوەندییەکانی بۆ دروست بکات، دەستلەکارکێشانەوەی خۆی لە دادگا ڕاگەیاند. [٩] بۆ جۆنسۆن کە لە مێژە ئارەزووی کاندیدکردنی دادوەرێکی غەیرە سپیپێستی هەبوو، هەڵبژاردنی کاندیدێک بۆ پڕکردنەوەی ئەو شوێنە بەتاڵەی کە بەدوایدا هاتبوو "هێندەی ئاسان بوو، ئەوەندەش بە ئاشکرا دیار بوو"، بەپێی وتەی زانا هێنری جەی ئەبراهام. [١٢] هەرچەندە سەرۆک بۆ ماوەیەکی کورت بیری لە هەڵبژاردنی ویلیام ئێچ هاستی (دادوەرێکی تێهەڵچوونەوەی ئەفریقایی-ئەمریکی لە فیلادلفیا) یان کاندیدێکی ژن کردەوە، بەڵام بڕیاریدا مارشال هەڵبژێرێت. [٩] جۆنسۆن لە 13ی حوزەیران لە باخچەی گوڵەکانی کۆشکی سپی کاندیدکردنی ڕاگەیاند و ڕایگەیاند کە مارشال "شایەنی ئەو دامەزراندنەیە ... من پێموایە کە ئەوە کارێکی دروستە، کاتێکی گونجاوە بۆ ئەنجامدانی، پیاوی گونجاو و شوێنی گونجاوە". " [١١] [٩] 

خەڵک بە باشی کاندیدکردنەکەیان وەرگرت و مارشال لەلایەن سیناتۆرە دیارەکانی هەردوو لایەنەوە ستایشی کرا، لیژنەی دادوەری ئەنجومەنی پیران لە مانگی تەمموزدا بۆ ماوەی پێنج ڕۆژ دانیشتنەکانی ئەنجامدا، مارشال ڕووبەڕووی ڕەخنەی توند بووەوە لەلایەن سیناتۆرەکانی وەک جەیمس ئۆ. سام ئێرڤین جونیۆر لە کارۆلینای باکوور، جۆن مەکلیلان لە ئەرکانساس و سترۆم تۆرموندی کارۆلینای باشوور، کە هەموویان دژی فیقهی لیبڕاڵی کاندید بوون، لە شتێکدا کە گۆڤاری تایم بە "فێڵکردنێکی جۆری یاهوو" تایبەتمەند دەکات، تۆرمۆند زیاتر لە شەست پرسیاری لە مارشال کرد سەبارەت بە جۆراوجۆر لایەنە بچووکەکانی مێژووی هەندێک بڕگەی دەستوری.: 196 بە دەنگی ٥-١١ لە ٣ی ئاب لیژنەکە پێشنیاری کرد کە مارشال پشتڕاست بکرێتەوە، لە ٣٠ی ئاب دوای شەش کاتژمێر لە مشتومڕ، سیناتۆرەکان بە دەنگی ١١-٦٩ دەنگیان دا بۆ پشتڕاستکردنەوەی مارشال بۆ دادگای باڵا، لە ٢ی تشرینی یەکەمی ١٩٦٧ سوێندی دەستووری خوارد، بووە یەکەم ئەمریکی ئەفریقایی کە وەک دادوەری دادگای باڵای ئەمریکا کاری کردووە.

دادگای پایەبەرز

[دەستکاری]
Photograph of Marshall
مارشال لە ساڵی ١٩٦٧

مارشال بۆ ماوەی نزیکەی بیست و چوار ساڵ لە دادگای باڵادا مایەوە، تا خانەنشینبوونی لە ساڵی ١٩٩١دا کاری کرد، ئەو دادگایەی کە بۆی دەستنیشانکرابوو- دادگای وارن- زۆرینەیەکی لیبڕاڵی بەردەوامی هەبوو، و فیقهی مارشال هاوشێوەی سەرکردەکانی بوو , سەرۆکی دادوەر وارن و دادوەر ویلیام جەی برینان جونیۆر، هەرچەندە لەم ماوەیەدا کەم بۆچوونی گەورەی نووسیوە بەهۆی نەبوونی پلەی باڵا، بەڵام بە شێوەیەکی گشتی لە زۆرینەدا بووە، لە ئەنجامی چوار دامەزراندنی دادگای باڵا، بەڵام سەرۆک ڕیچارد نیکسۆن هاوپەیمانی لیبڕاڵەکان نەما. دادگا لە سەردەمی دادوەری سەرەکی وارن بێرگەر (دادگای بەرگر) ئەوەندە کۆنەپەرستانە نەبوو کە هەندێک لە چاودێران پێشبینییان دەکرد، بەڵام ئەرکی بنیاتنانی زۆرینەی لیبڕاڵەکان کەیس بە کەیس بە پلەی یەکەم جێهێڵدرا بۆ برێنان؛ زۆرترین بەشدارییەکانی مارشال لە یاسای دەستوریدا بە ناکۆکی هات، دادوەر زۆربەی کارەکانی بۆ نووسەرانی یاسای خۆی بەجێهێشت، پێی باش بوو دەرئەنجامی دۆسیەکە دیاری بکات و دواتر ڕێگەی بە نووسەران دا خۆیان بۆچوونەکە دابڕێژن، زۆرجار ئیدیعای ئەوە دەکات کە هیچ کارێکی نەکردووە و کاتەکانی بە سەیرکردنی فیلمی درامای ڕۆژانە بەسەر بردووە، بەپێی وتەی توشنێت کە کارمەندی مارشال بووە، ئەو بیرۆکەیەی کە "دادپەروەرێکی تەمبەڵی بووە کە بەرژەوەندی لە کارەکانی دادگادا نەبووە هەڵەیە و ڕەنگە ڕەگەزپەرستانەش بێت". نزیکترین هاوکار و هاوڕێی مارشال لە دادگادا برێنان بوو و هەردوو دادوەرەکە ئەوەندە زۆر ڕێککەوتن کە کارمەندەکانیان بە شێوەیەکی تایبەت بە "دادپەروەر برێنانمارشال" ناویان دەبرد، هەروەها ڕێزێکی زۆری بۆ وارن هەبوو، کە... ئەو بە "پێدەچێت گەورەترین سەرۆکی دادوەری کە تا ئێستا ژیاوە" وەسفی کردووە.

مارشال بەردەوام لایەنگری بلۆکی لیبڕاڵی دادگای باڵا بوو، بەپێی زانا ویلیام جەی دانیێڵز: "ڕێبازی ئەو بۆ دادپەروەری وارن کۆرت-ستایلی واقیعی یاسایی بوو، لە بۆچوونە ناکۆکەکانیدا جەختی لەسەر مافەکانی تاک، دادپەروەری بنەڕەتی، دەرفەتی یەکسان دەکردەوە." و پاراستن بەپێی یاسا، باڵادەستی دەستوور وەک بەرجەستەکردنی ماف و ئیمتیازاتەکان، و بەرپرسیارێتی دادگای باڵا بۆ ڕۆڵێکی بەرچاو لە پێدانی مانا بە چەمکی مافە دەستوورییەکان." فیقهی مارشال پراگماتیک بوو و پشتی پێبەسترا لەسەر ئەزموونی جیهانی ڕاستەقینەی خۆی وەک پارێزەر و وەک ئەمریکییەکی ئەفریقایی، ئەو لەگەڵ ئەو تێڕوانینەدا ناکۆک بوو (کە هەندێک لە هاوکارە کۆنەپەرستەکانی بەدڵیان بوو) کە دەستوور بەپێی تێگەیشتنە سەرەتاییەکانی دامەزرێنەران لێکبدرێتەوە.  

پاراستنی یەکسان و مافە مەدەنییەکان

[دەستکاری]
Black-and-white photograph of the nine justices of the Supreme Court in their judicial robes
دادوەرەکانی دادگای باڵای ئەمریکا، ساڵی ١٩٧٦. مارشال لە ڕیزی خوارەوەیە، یەکەم لەلای ڕاستەوە.

لەگەڵ کۆنەپەرستی زیاتری دادگا، مارشال خۆی بینی کە لە چەندین کەیسدا سەبارەت بە هەڵاواردنی ڕەگەزی ناکۆکی هەبوو. [٥] کاتێک زۆرینە لە دۆسیەی میلیکن دژی برادلیدا پێیانوابوو کە دادگای خوارەوە زۆر دوور کەوتووەتەوە لە فەرمانی پاس بۆ کەمکردنەوەی ناهاوسەنگی ڕەگەزی لە نێوان قوتابخانەکانی دیترۆیت، ئەو ناکۆکی دەربڕی و ڕەخنەی لە هاوکارەکانی گرت لەسەر ئەوەی کە بە نەبوونی ئیرادە بۆ جێبەجێکردنی جیاکارییەکانی دەزانی تەنانەت کاتێک ڕووبەڕووی بووەوە لەگەڵ سەختی و بەرخۆدانی گشتی. [٢] لە ناڕەزایەتییەکدا لە دۆسیەی شاری مەمفیس دژی گرین کە بەپێی توشنێت "هەستی خۆی بەو واقیعە پراکتیکییە نیشانداوە کە چوارچێوەی پرسە یاساییە ئەبستراکتەکانی پێکهێناوە"، ئەو ئاماژەی بەوەدا کە داخستنی شەقامێک کە بۆ دانیشتوانی ئەفریقایی-ئەمریکی قورستر دەکات گەڕەکێک بۆ گەیشتن بە پارکێکی شار نادەستووری بوو، چونکە "پەیامێکی ڕەمزی سادە و بەهێز"ی بۆ ڕەشپێستەکان نارد "کە بەهۆی ڕەگەزەکەیانەوە، دەبێت لە دەرەوەی ئەو ناوچەیەی تەواو سپی پێستەکان بمێننەوە." و لەبری ئەوە پێویستە ڕێگای دوور بگرێتەبەر". [٩]  مارشال هەستی بەوە دەکرد کە کردەوەی ئیجابی هەم پێویستە و هەم دەستورییە؛ [١] لە بۆچوونێکدا لە دۆسیەی (Regents of the University of California v. Bakke,) ئەو سەرنجی دا کە "زیاتر لە کەمێک ئیرۆنییە کە، دوای چەند سەد ساڵێک لە جیاکاری لەسەر بنەمای چینایەتی دژی ڕەشپێستەکان، دادگا ئامادە نییە ئەوە بە بنەمای چینایەتی بزانێت." چارەسەر بۆ ئەو جیاکارییە ڕێگەپێدراوە". [٩] بە ناکۆکی لە دۆسیەی شاری ڕیچمۆند دژی کۆمپانیای جەی ئەی کرۆسۆن ، بڕیاری زۆرینەی ڕەتکردەوە بۆ هەڵوەشاندنەوەی بەرنامەیەکی ئیجابی بۆ بەڵێندەرانی حکومەت، و ڕایگەیاند کە "بڕوای ئەوە نییە کە ئەم نەتەوەیە لە هیچ شوێنێک نزیک بێت لە بنبڕکردنی هەڵاواردنی ڕەگەزی یان شوێنەوارەکانی". [٩]

کاریگەرترین بەشداری مارشال لە دوکتۆرینی دەستوریدا ڕێبازی "پێوەری خلیسکێنە" بوو بۆ بڕگەی پاراستنی یەکسان، کە گریمانە دەکات کە دەسەڵاتی دادوەری دەبێت دەستوری بوونی یاسایەک هەڵسەنگێنێت بە هاوسەنگکردنی ئامانجەکانی لە بەرامبەر کاریگەرییەکانی لەسەر گروپەکان و مافەکان. [١٣] : 336 بە ناکۆکی لە دۆسیەی داندریج دژی ویلیامز ، کەیسێک کە زۆرینە پشتگیریان لە ٢٥٠ دۆلاری مانگانەی میریلاند کرد بۆ پارەی ئاسوودەژیانی لە بەرامبەر ئەو ئیدیعایانەی کە بەس نییە بۆ خێزانە گەورەکان، ئەو ئاماژەی بەوەدا کە پێداچوونەوەی بنەما عەقڵانیەکان گونجاو نییە لەو کەیسانەی کە "بە شێوەیەکی ڕستەیی ژیانی" تێدایە بەرژەوەندی کەمینەیەکی بێدەسەڵات". [٩] لە شتێکدا کە کاس سەنشتاین بە گەورەترین بۆچوونی دادوەر وەسفی کرد، مارشال ناکۆکی بوو کاتێک دادگا لە دۆسیەی ناوچەی خوێندنگەی سەربەخۆی سان ئەنتۆنیۆ دژی ڕۆدریگێز سیستەمێکی پشتڕاستکردەوە کە تێیدا قوتابخانە ناوخۆییەکان بە شێوەیەکی سەرەکی لە ڕێگەی باجی موڵکەوە پارەیان بۆ دابین دەکرا، بەو پێیەی کە سیاسەتەکە (کە بەو مانایەیە کە ناوچەی خوێندنگە هەژارەکان پارەی کەمتریان بەدەستهێناوە لە چاو دەوڵەمەندەکان) لە ئەنجامدا هەڵاواردنێکی نادەستووری لێکەوتەوە. [١] [٩] ناڕەزایەتییەکەی لە دۆسیەی هاریس دژی مەکڕای ، کە دادگا پشتگیری لە قەدەغەکردنی هەموارکردنی هاید کرد بۆ بەکارهێنانی پارەی مێدیکەید بۆ پارەدانی لەباربردن ، زۆرینەی سەرزەنشت کرد بەهۆی جێبەجێکردنی "کاتیزمێکی فۆرماڵیستی بێوچان" کە نەیتوانیوە ڕەچاوی " هەموارکردنەکە" بکات. چەقاندنی بارگرانی لەسەر ژنانی هەژار". [٩] هەرچەندە ڕێبازی مارشال بە قەبارەی خلیسکاندن هەرگیز لەلایەن دادگاوە بە گشتی وەرنەگیرا، بەڵام زانای یاسایی سوزان لۆو بلۆچ سەرنجی ئەوە دەدات کە "پێدەچێت ڕەخنە بەردەوامەکانی دادگای تا ڕادەیەک نەرمی زیاتری هانداوە". [١٤]

ڕێکاری تاوانکاری و سزای لەسێدارەدان

[دەستکاری]

مارشال پشتگیری لە بڕیارە دەستوورییەکانی دادگای وارن کرد سەبارەت بە یاسای تاوان، هەروەها بۆچوونی دادگای لە دۆسیەی بێنتۆن دژی میریلاند نووسی، کە پێیوابوو قەدەغەکردنی دوو مەترسی لە دەستووردا ویلایەتەکان دەگرێتەوە. [١٣] بەڵام دوای خانەنشینبوونی وارن و دادوەر هوگۆ بلاک ، "مارشال بەردەوام تووشی شۆک بوو لە ڕەتکردنەوەی" دادگای بەرگر و ڕێنکویست "بۆ ئەوەی پۆلیس و ئەوانەی بەشدارن لە سیستەمی دادوەری تاوانکاریدا بەرپرسیار بن لە مامەڵەکردن بەپێی زمان و ڕۆحی... گەرەنتی بنەڕەتی ڕێکارەکان"، بەپێی باڵ. [١] ئەو لەگەڵ لێکدانەوەی توند بوو بۆ مەرجی فەرمانی دادوەری هەمواری چوارەم و دژی ئەو بڕیارانە بوو کە ئیستسنای ئەو بڕگەیەیان دەکرد؛ [١٥] بۆ نموونە لە دۆسیەی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا دژی ڕۆس ، بە تووڕەییەوە ناڕازی بوو کاتێک دادگا سزایەکی پشتڕاستکردەوە کە لەسەر بنەمای بەڵگەکان دۆزرایەوە کە لە کاتی گەڕانێکی بێ فەرمانی دادوەردا لە کۆنتێنەرەکاندا دۆزرایەوە کە لە ئۆتۆمبێلێکدا دۆزرایەوە. [١] مارشال بە توندی هەستی بەوە دەکرد کە پێویستە عەقیدەی <i id="mwArM">میراندا</i> فراوانتر بکرێت و بە تەواوی جێبەجێ بکرێت. [١٥]لە کەیسەکانی پەیوەست بە هەمواری شەشەمدا ، ئەو ئاماژەی بەوەدا کە تۆمەتباران دەبێ پارێزەری لێهاتوویان هەبێت؛ لە دۆسیەی ستریکلاند دژی واشنتۆن ، مارشال (لە برینان جیابووەوە) ئەو ئەنجامەی زۆرینەی ڕەتکردەوە کە تۆمەتباران دەبێ پێشوەختە بسەلمێنن لە کەیسەکانی یارمەتیدانی ناکاریگەری پارێزەردا . [٩] [١٥]

مارشال بە درێژایی ماوەی کارکردنی لە دادگادا بە توندی دژی سزای لەسێدارەدان بوو، بەو پێیەی کە سزای لەسێدارەدان دڕندە و نائاساییە و هەربۆیە بەپێی هەمواری هەشتەم نادەستوورییە. [٢]  ئەو تاکە دادوەر بوو کە ئەزموونێکی بەرچاوی هەبوو لە بەرگریکردن لەو کەسانەی کە تۆمەتبارن بە تاوانی لەسێدارەدان، نیگەرانی خۆی دەربڕی سەبارەت بەو ڕاستییەی کە نادادپەروەرییەکان لە کەیسەکانی سزای لەسێدارەدان ناتوانرێت چارەسەر بکرێن، زۆرجاریش لێدوانی دەدا: "مەرگ ئەوەندە بەردەوامە". [٥] لە دۆسیەی فورمان دژی جۆرجیا ، کەیسێک کە دادگا یاساکانی سزای لەسێدارەدانی کە لەو کاتەدا کارا بوون، هەڵوەشاندەوە، مارشال نووسیویەتی کە سزای لەسێدارەدان "لە ڕووی ئەخلاقییەوە بۆ خەڵکی ئەمریکا لەم کاتەدا لە مێژووەکەیاندا قبوڵ ناکرێت". " و کە "دەکەوێتە سەر هەژاران و نەزانان و ئەندامانی کەمدەرامەتانی کۆمەڵگا". [٥] کاتێک دادگا لە دۆسیەی گرێگ دژی جۆرجیا یاسا نوێیەکانی سزای لەسێدارەدانی پشتڕاستکردەوە کە داوا لە دەستەی سوێندخواردن دەکات بارودۆخی قورسکردن و سووککردن لەبەرچاو بگرن، ئەو ناکۆکی دەربڕی و سزای لەسێدارەدانی بە "دڕندەیییەکی پاشماوە" وەسفکرد کە بێ ئەخلاقی و پێشێلکردنی هەمواری هەشتەم بوو. [١] دواتر مارشال و برینان لە هەموو حاڵەتێکدا کە دادگا ڕەتیکردەوە پێداچوونەوە بە سزای لەسێدارەدان بکات، زیاتر لە ١٤٠٠ ناکۆکییان تۆمارکرد کە نووسرابوو: "پابەندبوون بە بۆچوونەکانمان کە سزای لەسێدارەدان لە هەموو بارودۆخێکدا سزایەکی دڕندانە و نائاساییە کە لەلایەن هەشتەم و... لە هەموارکردنی چواردەهەمدا، ئێمە سزای لەسێدارەدان لەم کەیسەدا دەدەین و سزای لەسێدارەدانمان چۆڵ دەکەین”. [٩]

هەمواری یەکەم

[دەستکاری]

بە گوتەی باڵ، مارشال هەستی بەوە کردووە کە ئەو مافانەی کە بە هەمواری یەکەم پارێزراون، گرنگترین بنەماکانی دەستوورن و تەنیا بە هۆکاری زۆر ناچارکەر دەتوانرێت سنووردار بکرێن. [١]لە بۆچوونێکی ساڵی ١٩٦٩ لە دۆسیەی ستانلی دژی جۆرجیادا پێیوابوو کە هەڵگرتنی مادەی ناشرین بە تاوانبارکردنی نادەستوورییە. [١٣] بۆ دادگا، ئەو سزای پیاوێکی جۆرجیا کە تۆمەتبار بوو بە هەڵگرتنی پۆرنۆگرافی پێچەوانە کردەوە و نووسی: "ئەگەر هەموارکردنی یەکەم مانای هەر شتێک بێت، ئەوە مانای ئەوەیە کە دەوڵەتێک هیچ کارێکی نییە بە پیاوێک بڵێت، کە بە تەنیا لە ماڵەکەی خۆیدا دانیشتووە، چ کتێبێکی هەیە". بخوێنێتەوە یان ڕەنگە سەیری چ فیلمێک بکات”. [١]لە دۆسیەی یەکێتی کارمەندانی خۆراکی تێکەڵکراو لۆکاڵی 400 دژی لۆگان ڤالی پلازا, ئەو بۆ دادگا نووسیویەتی کە خۆپیشاندەران مافی ئەوەیان هەیە کە خۆپیشاندان لەسەر موڵک و ماڵی تایبەت بکەن کە کراوەن بۆ خەڵک- بڕیارێک کە بە شێوەیەکی کاریگەر هەڵوەشایەوە (لە سەر ناڕەزایەتی مارشال) دوای چوار ساڵ لە... <i id="mwAu0">لۆید کۆرپۆریشن دژی تانەر</i> . [١] ئەو لە بۆچوونەکانی ئازادی قسەکردندا جەختی لەسەر یەکسانی کردەوە، لە دۆسیەی وەزارەتی پۆلیسی شیکاگۆ دژی مۆسلیدا نووسیویەتی "لە سەرووی هەموو شتێکەوە، هەموارکردنی یەکەم بەو مانایەیە کە حکومەت هیچ دەسەڵاتێکی نییە بۆ سنووردارکردنی دەربڕین بەهۆی پەیامەکانی، بیرۆکەکانی، بابەتەکەی، یان بابەتەکەی". ناوەڕۆک". [٥] مارشال بە بەراوردکردن لەگەڵ ناڕەزایەتییەکانی پێشووی مافە مەدەنییەکان، بە توندی ناکۆکی دەربڕی لە دۆسیەی کلارک دژی کۆمەڵگە بۆ ناتوندوتیژی داهێنەرانە ، کەیسێک کە تێیدا دادگا بڕیاریدا کە حکومەت دەتوانێت کەسانی بێ ماڵ و حاڵ قەدەغە بکات لە ناڕەزایەتی دەربڕین بەرامبەر بە هەژاری بە خەوتن بۆ شەوێک لە لافایێت پارک ؛ هەرچەندە بێرگەر ئیدیعاکانیان بە هەوڵێکی "بێ بایەخ" بۆ "بێ بایەخکردنی" دەستوور ئیدانە کرد، بەڵام مارشال ئاماژەی بەوەدا کە خۆپیشاندەران سەرقاڵی وتارێکی هێمادارن کە لە ڕووی دەستوورییەوە پارێزراون. [٤] [١]

مارشال بەشداری زۆرینەی کرد لە دۆسیەی تەکساس دژی جۆنسۆن و ئەمریکا دژی ئایشمان ، دوو کەیس کە دادگا پێیوابوو کە هەموارکردنی یەکەم مافی سووتاندنی ئاڵای ئەمریکای پاراستووە. [١] ئەو لایەنگری جیاکردنەوەی تەواوی کڵێسا و ویلایەت بوو، کاتێک دادگا لە دۆسیەی لینچ دژی دۆنێلیدا پشتگیری لە نمایشکردنی دیمەنی لەدایکبوونی شارێک کرد و بەشداری زۆرینەی کرد لە دۆسیەی واڵاس دژی جاففری بۆ هەڵوەشاندنەوەی یاسایەکی ئەلاباما سەبارەت بە نوێژکردن لە قوتابخانەکاندا. [١] لەبارەی پرسی ئازادی بەکارهێنانی ئایین ، مارشال بە زۆرینە دەنگی دا لە دۆسیەی ویسکۆنسێن دژی یۆدەر بۆ ئەوەی پێیوابوو کە یاسای ئامادەبوون لە قوتابخانە ناتوانرێت بە شێوەیەکی دەستووری بۆ ئەمیشەکان جێبەجێ بکرێت، و ئەویش پەیوەندی بە ناڕەزایەتی دادوەر هاری بلاکمۆنەوە کرد کاتێک دادگای دامەزراندن دۆسیەی دابەشکردن دژی سمیس پشتگیری لە سنووردارکردنی بەکارهێنانی ئایینی پیۆت کرد و ستانداردی لێکۆڵینەوەی توندی شێربێرت دژی ڤێرنەری کەمکردەوە. [١]  لە ڕوانگەی جەی کلەی سمیس جونیۆر و سکۆت بورێلەوە، دادوەری "لایەنگرێکی بێ چەواشەکاری ئازادییە مەدەنییەکان" بوو، کە "پابەندبوونی بە بەهاکانی هەموارکردنی یەکەم لە درککردن بە دەرئەنجامە مێژووییەکانی بوون لەسەر لاوازتر و... لایەنی هەژارتری دەسەڵات". [١٦]

تایبەتمەندیەتی

[دەستکاری]

بە بۆچوونی مارشال، دەستوور مافی ژیانی تایبەتی بۆ هەموو هاووڵاتیان گەرەنتی کردووە هەستی کرد کە هەرچەندە دەستوور لە هیچ شوێنێکدا بە ڕوونی باسی مافێکی لەو جۆرەی نەکردووە، بەڵام دەتوانرێت لە بڕگە جیاوازەکانی یاسای مافەکانەوە دەربکەوێت، ئەو بەشداری زۆرینەی کرد لە دۆسیەی ئایزنستاد دژی بەیرد بۆ هەڵوەشاندنەوەی یاسایەک کە دابەشکردن یان فرۆشتنی ڕێگری لە دووگیانی قەدەغە دەکات بۆ کەسانی بێ شوو، ناکۆکییان هەبوو کاتێک دادگا لە دۆسیەی باوەرز دژی هاردویک یاسایەکی دژە سۆدۆمی پشتڕاستکردەوە، و ناکۆکی بوو لەگەڵ بڕیاری زۆرینە لە دۆسیەی کروزان دژی بەڕێوەبەر، وەزارەتی تەندروستی میزۆری کە دەستوور مافێکی بێ مەرجی مردنی نەپاراستووە، سەبارەت بە پرسی مافی لەباربردنی منداڵ، نووسەر کارل تی.ڕۆوان سەرنجی ئەوە دەدات کە "هیچ دادپەروەرێک هەرگیز پشتگیری لە مافی هەڵبژاردنی ژنێکی نەکردووە وەک ئەوەی مارشال کردوویەتی". ئەو بەشداری لە بۆچوونی بلاکمۆن کرد بۆ دادگا لە دۆسیەی ڕۆ دژی وەید، کە... بڕیاریدا کە دەستوور مافی ژنێک بۆ لەباربردنی منداڵ دەپارێزێت، و ئەو بەردەوام دەنگی دژی یاساکانی ویلایەتی دا کە هەوڵیان دەدا ئەو مافە سنووردار بکەن لە کەیسەکانی وەک ماهێر دژی ڕۆ، ئێچ ئێڵ دژی ماتیسۆن، ئەکرۆن دژی سەنتەری ئەکرۆن بۆ تەندروستی زاوزێ ، تۆرنبۆرگ دژی کۆلێژی ئەمریکی بۆ پزیشکانی منداڵبوون و ئافرەتان، و وێبستەر دژی خزمەتگوزارییەکانی تەندروستی زاوزێ.

بابەتەکانی تر

[دەستکاری]

لە ماوەی خزمەتکردنی لە دادگای باڵا، مارشال بەشداری لە زیاتر لە ٣٤٠٠ کەیسدا کردووە و ٣٢٢ بۆچوونی زۆرینەی نووسیوە. [١]  ئەو ئەندامی زۆرینەی کۆدەنگی بوو لە دۆسیەی ئەمریکا دژی نیکسۆن کە ئیدیعاکانی سەرۆک نیکسۆنی سەبارەت بە ئیمتیازاتی جێبەجێکردنی ڕەها ڕەتکردەوە. [١٧] مارشال چەندین بڕیاری کاریگەر لە بوارەکانی یاسای کۆمپانیاکان و یاسای پارەپاسەوانەکاندا نووسیوە، لەوانە بۆچوونێک کە زۆرجار ئاماژەی پێکراوە سەبارەت بە ماددییەت لە (TSC Industries, Inc. v. Northway, Inc.) [١٨] بۆچوونەکانی کە دەسەڵاتی دادوەری کەسییان تێدابوو، وەک شافەر دژی هایتنەر ، پراگماتیک بوون و جەختیان لەسەر گرنگی سنوورەکانی دەوڵەت نەدەکردەوە. [٥] بەپێی توشنێت، مارشال "پسپۆڕی لیبڕاڵی دادگا بووە لە یاسای ڕەسەنی ئەمریکی "؛ هەوڵیدا ڕەسەنەکانی ئەمریکا لە کردەوەی ڕێکخراوەیی لەلایەن ویلایەتەکانەوە بپارێزێت. [١٣]ئەو لایەنگری لێکدانەوەی ڕەق بوو بۆ مەرجە ڕێکارەکان و لە حاڵەتێکدا وتی کە "یاساکان بەو مانایە دێت کە دەیڵێن"- هەڵوێستێک کە بە بۆچوونی توشنێت پاڵنەرەکەی "هێڵی نەریتگەرایی" دادوەر بووە. [٩]

ژیانی تایبەت

[دەستکاری]
Refer to caption
مارشال و سیسی هاوسەرەکەی و منداڵەکانیان جۆن (خوارەوە چەپ) و تورگود جونیۆر (خوارەوە ڕاست)، ١٩٦٥

مارشال لە ٤ی ئەیلوولی ١٩٢٩ هاوسەرگیری لەگەڵ ڤیڤیان "باستەر" بوری کرد، لەکاتێکدا خوێندکاری زانکۆی لینکۆڵن بوو. [٣]  تا مردنی بەهۆی شێرپەنجە لە ساڵی ١٩٥٥ بە هاوسەرگیری مانەوە [٢]  مارشال دوای یازدە مانگ لەگەڵ سێسیلیا "سیسی" سویات, سکرتێری (NAACP) هاوسەرگیری کرد؛ دوو منداڵیان بوو: تورگود جونیۆر و جۆن . [٢]  تورگود جونیۆر بووە پارێزەر و لە ئیدارەی کلینتۆن کاری کردووە و جۆن بەڕێوەبەری خزمەتگوزاری مارشالەکانی ئەمریکا بووە و وەک وەزیری سەلامەتی گشتی ڤێرجینیا کاری کردووە. [١٩]

مارشال ئەندامێکی چالاک بوو لە کڵێسای ئەسقەفەکان و وەک نوێنەرێک لە کۆنفرانسی ساڵی ١٩٦٤دا کاری کرد، دوای ئەوەی بڕیارێک بۆ داننان بە مافی سەرپێچینەکردنی یاساکانی جیاکاری بێ ئەخلاقی دەنگی ڕەتکرایەوە، ئەو ماسۆنێکی شازادە هۆڵ بوو، بەشداری کۆبوونەوەکانی دەکرد و بەشداری دەکرد لە ڕێوڕەسمەکاندا. [٩]

دادوەر ساندرا دەی ئۆکۆنۆر کە بۆ ماوەی دە ساڵ لەگەڵ مارشال لە دادگای باڵادا کاری کردووە، نووسیویەتی "دەگمەن بوو لە کاتی گفتوگۆکانی کۆنفرانسی ئێمەدا کە حیکایەتێک، گاڵتەیەک و چیرۆکێک بەیەکەوە نەبەستێتەوە": هەرچەندە ئۆکۆنۆر سەرەتا چیرۆکەکانی وەک "لایەنگری بەخێرهاتن" مامەڵەی لەگەڵدا دەکرد، بەڵام دواتر "درکی بەوە کرد کە لە پشت زۆربەی حیکایەتەکانەوە خاڵێکی یاسایی پەیوەندیدار هەیە". [٢٠]

خانەنشین بوون و ژیانی دواتر و مردن

[دەستکاری]
Gravestone reading "Thurgood Marshall / Associate Justice / 1967–1991 / United States Supreme Court / July 2, 1908 – January 24, 1993
بەردی گۆڕی مارشال لە گۆڕستانی نیشتمانی ئارلینگتۆن

مارشال ئارەزووی خانەنشینبوونی نەدەکرد- زۆرجار دەیگوت "من بۆ ماوەی تەمەن دامەزراو بووم، و بەنیازم خزمەت بەو ماوەیە بکەم"- بەڵام ساڵانێکی زۆر بوو تەندروستی ناخۆش بوو، خانەنشینبوونی برێنان لە ساڵی ١٩٩٠دا ناخۆش و گۆشەگیری لە... دادگا. [١] [٢١] دادوەری تەمەن ٨٢ ساڵ لە ٢٧ی حوزەیرانی ١٩٩١ ڕایگەیاند کە خانەنشین دەبێت. [٦] کاتێک لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا پرسیاری ئەوەی لێکرا کە چی لێی خراپە کە دەبێتە هۆی ئەوەی دادگا بەجێبهێڵێت، وەڵامی دایەوە: "چی لە مندا خراپە ؟ من پیر بووم. پیر دەبم و لەیەکتر جیا دەبمەوە!" [١]

سەرۆک جۆرج ئێچ دبلیو بوش (کە مارشال لێی بێزار بوو) کلارنس تۆماسی کاندید کرد کە کۆنەپەرستێک بوو و لە ئیدارەی ڕیگان و بوشدا خزمەتێکی زۆری کردبوو، بۆ جێگرتنەوەی مارشال. [١] خانەنشین بوونی لە ١ی تشرینی یەکەمەوە کاری پێکرا [٢٢]

مارشال لە مانگی یەکی ساڵی ١٩٩٢ بۆ ماوەی هەفتەیەک وەک دادوەری سەردانیکەر لە بازنەی دووەمدا کاری کردووە و لە مانگی ئابی ئەو ساڵەدا بەرزترین خەڵاتی کۆمەڵەی پارێزەرانی ئەمریکی وەرگرتووە. [٤] تەندروستی بەردەوام بوو لە تێکچوون و لە ٢٥ی ژانویەی ١٩٩٣ لە سەنتەری پزیشکی دەریایی بێثیسدا بەهۆی سستبوونی دڵەوە گیانی لەدەستدا. [٤] [٢١] تەمەنی ٨٤ ساڵ بوو. [٤]

مارشال لە هۆڵی گەورەی دادگای باڵادا بە ئارامییەوە پاڵکەوت، و هەزاران کەس لەوێ کۆبوونەوە بۆ ئەوەی ڕێزیان لێبگرن، زیاتر لە چوار هەزار کەس بەشدارییان لە پرسەکەیدا کرد لە کاتدراڵی نیشتمانی، سەرۆکی مافە مەدەنییەکان ڤێرنۆن ئی کە مارشال "دەریخستووە کە یاسا دەتوانێت ئامرازێکی ڕزگاری بێت"، لە کاتێکدا دادوەری سەرەکی ویلیام ڕینکویست ستایشێکی پێشکەش کرد کە تێیدا وتی: "لە سەرووی دەرگای پێشەوەی بینای دادگای باڵا وشەکانی 'دادپەروەری یەکسان لە ژێرەوە' نووسراون بە دڵنیاییەوە هیچ تاکێک لە تورگود مارشال زیاتری نەکردووە بۆ ئەوەی ئەم قسانە ببێتە واقیع." مارشال لە گۆڕستانی نیشتمانی ئارلینگتۆن بە خاک سپێردرا. [٤]

هەڵسەنگاندن و میرات

[دەستکاری]
Refer to caption
دادگای ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکای تورگود مارشال ، ناوی گۆڕدرا بۆ ڕێزلێنان لە مارشال لە ساڵی ٢٠٠١

بەپێی وتەی زانا دانیال مۆاک، مارشال "بە قووڵی ئاراستەی سیاسی ئەمریکای داڕشتووە"، "یاسای دەستووری گۆڕیوە"، و "لایەنە نوێیەکانی هاووڵاتیبوون بەڕووی ڕەشپێستی ئەمریکیدا کردەوە". بۆ توشنێت، "پێدەچێت زۆرترین کەس بووبێت". پارێزەرێکی گرنگی ئەمریکی سەدەی بیستەم" لە ڕوانگەی زانای سیاسی ڕۆبەرت سی سمیس، ئەو "یەکێک بوو لە گەورەترین سەرکردەکانی مێژووی خەباتی ئەفریقایی-ئەمریکی بۆ ئازادی و یەکسانی". ١٩٩٩ لە ڕاپرسییەکدا کە لە زانایانی سیاسی ڕەشپێستدا ئەنجامدرا، مارشاڵی وەک یەکێک لە دە گەورەترین سەرکردەی ئەفریقایی-ئەمریکی لە مێژوودا خستەڕوو؛ پانێڵستەکان بە "گەورەترین یاساناس لە سەدەی بیستەم" وەسفیان کردووە و ڕایانگەیاندووە کە "سەرکردایەتی دروستکردنی بنەما یاساییەکانی بزووتنەوەی مافە مەدەنییەکانی کردووە" زانایانی دادگای باڵا مارشالیان بەقەد هەندێک لە... هاوکارەکانی: هەرچەندە پیشەی یاسایی پێش دادگای باڵا و لیبرالیزمە چەسپاوەکەی ڕەزامەندییەکی بەرفراوانیان بەدەستهێناوە، بەڵام تێڕوانینێک کە کاریگەرییەکی بەرچاوی بەسەر دادوەرە هاوکارەکانیدا نەبووە، زیانی بە ناوبانگەکەی گەیاندووە، بە بۆچوونی ئەبراهام، "ئەو بووە." یەکێکە لە گەورەترین پارێزەرە گشتیەکانی ئەمریکا، بەڵام دادوەرێکی گەورەی دادگای باڵا نەبوو". ڕاپرسییەکی ساڵی ١٩٩٣ لە زانایانی یاساییدا دەرکەوت کە مارشال وەک حەڤدەهەمین گەورەترین دادوەری دادگای باڵا ڕیزبەندی کراوە- ڕیزبەندییەک کە، لە کاتێکدا هێشتا کەمترە.

مارشال چەندین ڕێزلێنانی وەرگرتووە. ویلایەتی میریلاند لە ساڵی ٢٠٠٥ ناوی فڕۆکەخانەی بالتیمۆری گۆڕی بۆ فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی بالتیمۆر/واشنتۆن بە فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی تورگود مارشال و کتێبخانەی یاسای زانکۆی میریلاندیش بە شەرەفی ئەو ناونراوە. [٢٣]  [٢٤]  ئەو بینایانەی کە ناوی مارشالیان لێنراوە بریتین لە دادگای ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکای تورگود مارشال لە نیویۆرک کە بەرزییەکەی ٥٩٠ پێیە (لە ساڵی ٢٠٠١ ناوی گۆڕدرا)، کە وەک دادوەری تێهەڵچوونەوە گوێی لە کەیسەکانی گرتووە، هەروەها ناوەندی دادوەری فیدراڵی لە واشنتۆن. [٢٥] [٢٦] ناوی شەقام و قوتابخانەکانی سەرتاسەری میللەتە. [٢٣] مارشال لە دوای مردنی مەدالیای ئازادی سەرۆکایەتی لە سەرۆک بیل کلینتۆن لە ساڵی ١٩٩٣ وەرگرت، [٢٧] و خزمەتگوزاری پۆستی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لە ساڵی [٢٨] دا مۆرێکی یادگاری بۆ ڕێزلێنان لێی دەرکرد. لە فیلمی تەلەفزیۆنی <i id="mwBBc">جیا بەڵام یەکسان</i> لە ساڵی ١٩٩١ لەلایەن سیدنی پۆیتێرەوە وێنا کراوە، [٢٩] لەلایەن لۆڕێنس فیشبورن لە شانۆنامەی جۆرج ستیڤنز جونیۆر لە برادۆی <i id="mwBB4">Thurguod</i>, [٣٠] و لەلایەن چادویک بۆسمان لە فیلمی <i id="mwBCM">مارشال</i> لە ساڵی ٢٠١٧. [٢٥]

تێبینی

[دەستکاری]
  1. ^ Marshall was originally named "Thoroughgood" (his paternal grandfather's name), but he changed it to the briefer "Thurgood" when he was in the second grade.[١](p13)

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ ئ ا ب پ ت ج چ ح خ د ر ڕ ز ژ س ش ع غ ف ڤ ق Ball، Howard (1998). A Defiant Life: Thurgood Marshall and the Persistence of Racism in America. New York: Crown Publishers. ISBN 978-0-517-59931-0. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref>ی ھەڵە؛ ناوی «Ball-1998» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا
  2. ^ ئ ا ب پ ت ج چ ح خ د ر ڕ ز ژ س ش Davis، Michael D. (1992). Thurgood Marshall: Warrior at the Bar, Rebel on the Bench. Secaucas, New Jersey: Carol Publishing Group. ISBN 978-1-55972-133-2. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref>ی ھەڵە؛ ناوی «Davis-1992» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا
  3. ^ ئ ا ب پ ت ج چ ح Gibson، Larry S. (2012). Young Thurgood: The Making of a Supreme Court Justice. Amherst, New York: Prometheus Books. ISBN 978-1-61614-571-2. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref>ی ھەڵە؛ ناوی «Gibson-2012» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا
  4. ^ ئ ا ب پ ت ج چ ح خ د ر Williams، Juan (1998). Thurgood Marshall: American Revolutionary. New York: Times Books. ISBN 978-0-8129-2028-4. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref>ی ھەڵە؛ ناوی «Williams-1998» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا
  5. ^ ئ ا ب پ ت ج چ ح خ د Tushnet، Mark (1997). «Thurgood Marshall». لە Friedman، Leon (ed.). The Justices of the United States Supreme Court: Their Lives and Major Opinions. Vol. 4. New York: Chelsea House. pp. 1497–1519. ISBN 978-0-7910-1377-9. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref>ی ھەڵە؛ ناوی «Tushnet-1997a» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا
  6. ^ ئ ا ب Bloch، Susan Low (1993). «Thurgood Marshall». لە Cushman، Clare (ed.). Supreme Court Justices: Illustrated Biographies (بە ئینگلیزی). Washington, DC: CQ Press. pp. 476–480. ISBN 978-1-60871-832-0. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref>ی ھەڵە؛ ناوی «Bloch-1993» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا
  7. ^ Beito، David T. (2023). The New Deal's War on the Bill of Rights: The Untold Story of FDR's Concentration Camps, Censorship, and Mass Surveillance (First ed.). Oakland: Independent Institute. pp. 183–184, 240. ISBN 978-1598133561.
  8. ^ Rowan، Carl T. (1993). Dream Makers, Dream Breakers: The World of Justice Thurgood Marshall. Boston: Little, Brown & Co. ISBN 978-0-316-75978-6.
  9. ^ ئ ا ب پ ت ج چ ح خ د ر ڕ ز ژ س ش ع غ ف ڤ Tushnet، Mark V. (1997). Making Constitutional Law: Thurgood Marshall and the Supreme Court, 1961–1991 (بە ئینگلیزی). New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-509314-8. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref>ی ھەڵە؛ ناوی «Tushnet-1997» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا
  10. ^ Daniels، William J. (1991). «Justice Thurgood Marshall: The Race for Equal Justice». The Burger Court: Political and Judicial Profiles. Urbana, Illinois: University of Illinois Press. pp. 212–237. ISBN 0-252-06135-7.
  11. ^ ئ ا ب Bland، Randall W. (1993). Private Pressure on Public Law: The Legal Career of Justice Thurgood Marshall, 1934–1991 (Revised ed.). Lanham, Maryland: University Press of America. ISBN 978-0-8191-8736-9. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref>ی ھەڵە؛ ناوی «Bland-1993» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا
  12. ^ Abraham، Henry J. (1999). Justices, Presidents, and Senators: A History of the U.S. Supreme Court Appointments from Washington to Clinton. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield. ISBN 0-8476-9604-9.
  13. ^ ئ ا ب پ Tushnet، Mark V. (2006). «Thurgood Marshall». لە Urofsky، Melvin I. (ed.). Biographical Encyclopedia of the Supreme Court: The Lives and Legal Philosophies of the Justices. Washington, DC: CQ Press. pp. 334–339. ISBN 978-1-933116-48-8. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref>ی ھەڵە؛ ناوی «Tushnet-2006» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا
  14. ^ Bloch، Susan Low (1992). «Marshall, Thurgood». لە Hall، Kermit L. (ed.). The Oxford Companion to the Supreme Court of the United States. New York: Oxford University Press. pp. 526–528. ISBN 978-0-19-505835-2.
  15. ^ ئ ا ب Ogletree، Charles J. (1989). «Justice Marshall's Criminal Justice Jurisprudence: 'The Right Thing to Do, the Right Time to Do It, the Right Man and the Right Place'». Harvard Blackletter Journal. 6: 111–130.
  16. ^ Smith، J. Clay Jr (Summer 1994). «Justice Thurgood Marshall and the First Amendment». Arizona State Law Journal. 26 (2): 461–478.
  17. ^ Zelden، Charles L. (March 2017). «'How Do You Feel about Writing Dissents'? Thurgood Marshall's Dissenting Vision for America». Journal of Supreme Court History. 42 (1): 77–100. doi:10.1111/jsch.12136.
  18. ^ Winter، Ralph K. (October 1991). «TM's Legacy» (PDF). Yale Law Journal. 101 (1): 25–29.
  19. ^ Brown، DeNeen L. (August 19, 2016). «A Colorblind Love». The Washington Post. pp. B2. داڕێژە:ProQuest. لە August 11, 2022 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
  20. ^ O'Connor، Sandra Day (Summer 1992). «Thurgood Marshall: The Influence of a Raconteur». Stanford Law Review. 44 (6): 1217–1220. doi:10.2307/1229051. JSTOR 1229051.
  21. ^ ئ ا Atkinson، David N. (1999). Leaving the Bench: Supreme Court Justices at the End. Lawrence, Kansas: University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-0946-8. ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی <ref>ی ھەڵە؛ ناوی «Atkinson-1999» زیاتر لە یەک جار پێناسە کراوە لەگەڵ ناوەڕۆکی جیاوازدا
  22. ^ Biskupic، Joan (1997). Guide to the U.S. Supreme Court (3rd ed.). Washington, DC: Congressional Quarterly. ISBN 978-1-56802-130-0.
  23. ^ ئ ا ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگی نادروستی <ref>؛ ھیچ دەقێک بۆ ژێدەری Gilmore-2008 نەدراوە
  24. ^ Bloch، Susan Low (2009). «Celebrating Thurgood Marshall: The Prophetic Dissenter». Howard Law Journal. 52 (3): 617–635.
  25. ^ ئ ا Williams، Pete (١٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧). «Film Marks 50th Anniversary of Thurgood Marshall's Supreme Court Arrival». NBC News (بە ئینگلیزی). لە ١٣ی ئابی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
  26. ^ Resnik، Judith (Summer 2012). «Building the Federal Judiciary (Literally and Legally): The Monuments of Chief Justices Taft, Warren and Rehnquist». Indiana Law Journal. 87 (3): 823–950.
  27. ^ Paulsen، Michael Stokes (2015). The Constitution: An Introduction (بە ئینگلیزی). New York: Basic Books. ISBN 978-0-465-05371-1.
  28. ^ Roberts، Roxanne (February 1, 2003). «A Man Who Pushed The Envelope: Thurgood Marshall Commemorated With A Stamp and a Soiree». The Washington Post. pp. C1. داڕێژە:ProQuest. لە August 14, 2022 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
  29. ^ Rollins، Peter C. (2003). The Columbia Companion to American History on Film: How the Movies Have Portrayed the American Past (بە ئینگلیزی). New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-50839-1.
  30. ^ Marks، Peter (May 31, 2010). «Serving Justice Onstage: Laurence Fishburne is Supremely Pleased to Perform 'Thurgood' in Washington». The Washington Post. pp. C1. داڕێژە:ProQuest. لە August 14, 2022 ھێنراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)

بەستەری دەرەکی

[دەستکاری]
وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=تورگود_مارشال&oldid=1352176»