نووسینگەی مافەکانی مرۆڤ لە عێراق: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان
No edit summary تاگەکان: nowiki زیاد کرا بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد دەستکاریی دیداری |
No edit summary تاگەکان: بەکارھێنانی نووسەی ناستاندارد دەستکاریی دیداری |
||
| ھێڵی ١: | ھێڵی ١: | ||
نوسینگەی مافەکانی مرۆڤ لە ژێر دروشمی "کار دەکات بۆ گەشەسەندنی مافەکانی مرۆڤ هەموو رۆژێک بۆ هەموو عیراقیەک" کارەکانی ڕێک خستووە<ref name=":0">{{Cite web|first=یونامی|title=مافه‌كانی مرۆڤ|url=http://uniraq.com/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=2213&Itemid=670&lang=ku|url-status=live|website=United Nation}}</ref>. |
نوسینگەی مافەکانی مرۆڤ لە ژێر دروشمی "کار دەکات بۆ گەشەسەندنی مافەکانی مرۆڤ هەموو رۆژێک بۆ هەموو عیراقیەک" کارەکانی ڕێک خستووە<ref name=":0">{{Cite web|first=یونامی|title=مافه‌كانی مرۆڤ|url=http://uniraq.com/index.php?option=com_k2&view=item&layout=item&id=2213&Itemid=670&lang=ku|url-status=live|website=United Nation}}</ref>. |
||
بەپێی ماندێتی مافەکانی مرۆڤ و بڕیاری ژمارە ( ٢٤٢١) ی [[ئەنجوومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان|ئەنجومەنی ئاسایش]] لە نەتەوە یەکگرتووەکان لە ١٤ حوزەیرانی [[٢٠١٨]] دا پێک |
بەپێی ماندێتی مافەکانی مرۆڤ و بڕیاری ژمارە ( ٢٤٢١) ی [[ئەنجوومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان|ئەنجومەنی ئاسایش]] لە نەتەوە یەکگرتووەکان لە ١٤ حوزەیرانی [[٢٠١٨]] دا پێک هێنراوە. لە بڕگەی (٢/ د)ی ئەم بڕیارەدا هاتووە کە دەبێت نووسینگەی مافەکانی مرۆڤ سەر بە نێردەی نەتەوە یەکگرتوەکان بۆ هاریکاریی عێراق کار بکات بۆ " براودان بە لێپێچینەوە و پاراستنی مافەکانی مرۆڤ و چاکسازی دادوەری و یاسایی لە پێناو سەروەری یاسادا لە عێراق"، لەگەڵ هاوکاریکردنی تیمی لێکۆڵینەوەی دامەزراو بەپێی بڕیاری ٢٣٧٩ (٢٠١٧). |
||
نووسینگەی [[مافەکانی مرۆڤ]] لەگەڵ حکومەتی عێراق و [[حکوومەتی ھەرێمی کوردستان|حکومەتی هەرێمی کوردستان]] و حکومەتە خۆجێیەکان و دەزگا نیشتیمانییەکانی مافەکانی مرۆڤ و ئەندامانی کۆمەڵگەی مەدەنیدا بە بێلایەنانە کار دەکات بۆ برەودان بە مافەکانی مرۆڤ لەسەرانسەری عێراقدا. |
|||
| ⚫ | [[نووسینگەی مافەکانی مرۆڤ لە عێراق]] نوێنەرایەتیی کۆمیسیۆنی باڵای مافەکانی مرۆڤی سەر بە [[نەتەوە یەکگرتووەکان|نەتەوە یەکگرتوەکان]]<nowiki/>یش دەکات لە [[عێراق]]<nowiki/>دا، لە نزیکەوەش کار لەگەڵ ئاژانس و بەرنامەکانی تری نەتەوە یەکگرتووەکاندا دەکات بە مەبەستی دەستەبەرکردنی [[مافەکانی مرۆڤ]] بۆ هەموو عیراقیەک<ref>{{Cite web|title=UNAMI|url=https://dppa.un.org/en/mission/unami|url-status=live}}</ref>. |
||
| ⚫ | [[نووسینگەی مافەکانی مرۆڤ لە عێراق]] نوێنەرایەتیی کۆمیسیۆنی باڵای مافەکانی مرۆڤی سەر بە [[نەتەوە یەکگرتووەکان|نەتەوە یەکگرتوەکان]]<nowiki/>یش دەکات لە [[عێراق]]<nowiki/>دا، لە نزیکەوەش کار لەگەڵ ئاژانس و بەرنامەکانی تری نەتەوە یەکگرتووەکاندا دەکات بە مەبەستی دەستەبەرکردنی [[مافەکانی مرۆڤ]] بۆ هەموو عیراقیەک<ref>{{Cite web|title=UNAMI|url=https://dppa.un.org/en/mission/unami|url-status=live}}</ref>. |
||
== کار و چالاکیەکان == |
== کار و چالاکیەکان == |
||
| ھێڵی ٩: | ھێڵی ١١: | ||
* دادپەروەری و لێپێچینەوە |
* دادپەروەری و لێپێچینەوە |
||
* مافی |
* مافی ژنان |
||
* |
* ئازادیی ڕا دەربڕین و گردبوونەوەی ئاشتیانە |
||
* مافی کەسانی خاوەن پێداویستی تایبەت |
* مافی کەسانی خاوەن پێداویستی تایبەت |
||
* بنیادنانی تواناکان |
* بنیادنانی تواناکان |
||
* بەشداری پێکردنی کۆمەڵگەی مەدەنی |
* بەشداری پێکردنی کۆمەڵگەی مەدەنی |
||
| ھێڵی ٢٠: | ھێڵی ٢٣: | ||
نووسینگەی مافەکانی مرۆڤ لە عێراق کاری چاودێریکردنی ڕەوشی مافەکانی مرۆڤ و پشتڕاستکرنەوەی پیشێلکارییە بانگەشە بۆکراوەکان بەبێ گوێدانە ئەوەی کە لە کوێ و لەلایەن کێوە ئەنجامدراون لە ئەستۆگرتووە<ref name=":0" />. |
نووسینگەی مافەکانی مرۆڤ لە عێراق کاری چاودێریکردنی ڕەوشی مافەکانی مرۆڤ و پشتڕاستکرنەوەی پیشێلکارییە بانگەشە بۆکراوەکان بەبێ گوێدانە ئەوەی کە لە کوێ و لەلایەن کێوە ئەنجامدراون لە ئەستۆگرتووە<ref name=":0" />. |
||
ساڵانە لە ڕێگەی |
ساڵانە لە ڕێگەی هەڵسەنگاندەکانیانەوە ڕاپۆرت لەسەر ڕەوشی [[مافەکانی مرۆڤ]]، لە بوارە جیاجیاکانی وەکو [[مافنامەی جیھانیی مناڵان|مافەکانی منداڵ]]، [[ڕەگەزپەرستی]]، ئازادیی، [[مافەکانی ژنان]]، و هیتر بڵاو دەکەنەوە<ref>{{Cite journal|last=IQ US embassy|title=IRAQ راپۆرتی مافی مرۆڤ لە عێراق 2018 پوختەی کارگێڕی|url=https://iq.usembassy.gov/wp-content/uploads/sites/245/Human-Rights-Report-Iraq-2018-Final-Kurdish.docx|journal=راپۆرتی مافی مرۆڤ لە وڵاتان بۆ 2018}}</ref><ref>{{Cite web|last=راپۆرته‌كانی مافی مرۆڤ|title=راپۆرته‌كانی مافی مرۆڤ|url=http://uniraq.com/index.php?option=com_k2&view=itemlist&layout=category&task=category&id=203&Itemid=732&lang=ku|url-status=live}}</ref>. لە کاتی شەڕەکانی [[داعش]]<nowiki/>دا ڕاپۆتی تایبەتی لەسەر دەستدرێژی سەر خەڵکی بێتاوان و پێشمەرگەکان بڵاوکردەوە<ref>{{Cite web|last=ڕاپۆرتی مافەکانی مرۆڤ|title=برەودان بە ڕێزگرتن و پاراستنی مافی ئەو قوربانیانەی کە گیراون و دووچاری توندوتیژی سێکسی بونەتەوە لەلایەن داعشەوە/ یان لەناوچەکانی ژێر کۆنترۆلی داعش لە عیراق|url=http://uniraq.com/index.php?option=com_k2&view=item&task=download&id=2240_e36707a155c036403957a745c4319fff&Itemid=732&lang=ku|url-status=live}}</ref>. |
||
وەک پێداچوونەوەی ٢٢:٣١، ٢ی ئایاری ٢٠٢١
نوسینگەی مافەکانی مرۆڤ لە ژێر دروشمی "کار دەکات بۆ گەشەسەندنی مافەکانی مرۆڤ هەموو رۆژێک بۆ هەموو عیراقیەک" کارەکانی ڕێک خستووە[١].
بەپێی ماندێتی مافەکانی مرۆڤ و بڕیاری ژمارە ( ٢٤٢١) ی ئەنجومەنی ئاسایش لە نەتەوە یەکگرتووەکان لە ١٤ حوزەیرانی ٢٠١٨ دا پێک هێنراوە. لە بڕگەی (٢/ د)ی ئەم بڕیارەدا هاتووە کە دەبێت نووسینگەی مافەکانی مرۆڤ سەر بە نێردەی نەتەوە یەکگرتوەکان بۆ هاریکاریی عێراق کار بکات بۆ " براودان بە لێپێچینەوە و پاراستنی مافەکانی مرۆڤ و چاکسازی دادوەری و یاسایی لە پێناو سەروەری یاسادا لە عێراق"، لەگەڵ هاوکاریکردنی تیمی لێکۆڵینەوەی دامەزراو بەپێی بڕیاری ٢٣٧٩ (٢٠١٧).
نووسینگەی مافەکانی مرۆڤ لەگەڵ حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان و حکومەتە خۆجێیەکان و دەزگا نیشتیمانییەکانی مافەکانی مرۆڤ و ئەندامانی کۆمەڵگەی مەدەنیدا بە بێلایەنانە کار دەکات بۆ برەودان بە مافەکانی مرۆڤ لەسەرانسەری عێراقدا.
نووسینگەی مافەکانی مرۆڤ لە عێراق نوێنەرایەتیی کۆمیسیۆنی باڵای مافەکانی مرۆڤی سەر بە نەتەوە یەکگرتوەکانیش دەکات لە عێراقدا، لە نزیکەوەش کار لەگەڵ ئاژانس و بەرنامەکانی تری نەتەوە یەکگرتووەکاندا دەکات بە مەبەستی دەستەبەرکردنی مافەکانی مرۆڤ بۆ هەموو عیراقیەک[٢].
کار و چالاکیەکان
لەو ئەرکانەی کە نووسینگەی مافەکانی مرۆڤ کاری لەسەر دەکات:
- دادپەروەری و لێپێچینەوە
- مافی ژنان
- ئازادیی ڕا دەربڕین و گردبوونەوەی ئاشتیانە
- مافی کەسانی خاوەن پێداویستی تایبەت
- بنیادنانی تواناکان
- بەشداری پێکردنی کۆمەڵگەی مەدەنی
بنیاتنانی تواناکان و برەودان و بەهێزکردنی تواناکانی بەرپرسانی حکومی و دەزگا نیشتیمانییەکانی مافەکانی مرۆڤ و ڕیکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی لەسەر بنەما و میکانیزمەکانی مافەکانی مرۆڤی تایبەت بە نەتەوە یەکگرتوەکان و هەروەها پابەندیەکانی عێراق لەبوارەکانی مافی مرۆڤدا بەپێی یاسای نێودەوڵەتی ئەنجام دەدات[٣].
نووسینگەی مافەکانی مرۆڤ لە عێراق کاری چاودێریکردنی ڕەوشی مافەکانی مرۆڤ و پشتڕاستکرنەوەی پیشێلکارییە بانگەشە بۆکراوەکان بەبێ گوێدانە ئەوەی کە لە کوێ و لەلایەن کێوە ئەنجامدراون لە ئەستۆگرتووە[١].
ساڵانە لە ڕێگەی هەڵسەنگاندەکانیانەوە ڕاپۆرت لەسەر ڕەوشی مافەکانی مرۆڤ، لە بوارە جیاجیاکانی وەکو مافەکانی منداڵ، ڕەگەزپەرستی، ئازادیی، مافەکانی ژنان، و هیتر بڵاو دەکەنەوە[٤][٥]. لە کاتی شەڕەکانی داعشدا ڕاپۆتی تایبەتی لەسەر دەستدرێژی سەر خەڵکی بێتاوان و پێشمەرگەکان بڵاوکردەوە[٦].
ئەمانەش ببینە
- مافنامەی جیھانیی مناڵان
- مافی ئاژەڵان
- جیاکاریی ڕەگەزی (ڕەگەزپەرستی)
- ئازادیی
- مافنامەی مرۆڤ
- مافە بنچینەییەکان
- مافی مەدەنی و سیاسی
- مافی یاسایی و سروشتی
سەرچاوەکان
- ^ ئ ا "مافه‌كانی مرۆڤ". United Nation.
{{cite web}}:|first=missing|last=(help)CS1 maint: url-status (link) - ^ "UNAMI".
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) - ^ "United Nations Iraq - United Nations Iraq". uniraq.com. Retrieved 2021-05-02.
- ^ IQ US embassy. "IRAQ راپۆرتی مافی مرۆڤ لە عێراق 2018 پوختەی کارگێڕی". راپۆرتی مافی مرۆڤ لە وڵاتان بۆ 2018.
- ^ راپۆرته‌كانی مافی مرۆڤ. "راپۆرته‌كانی مافی مرۆڤ".
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) - ^ ڕاپۆرتی مافەکانی مرۆڤ. "برەودان بە ڕێزگرتن و پاراستنی مافی ئەو قوربانیانەی کە گیراون و دووچاری توندوتیژی سێکسی بونەتەوە لەلایەن داعشەوە/ یان لەناوچەکانی ژێر کۆنترۆلی داعش لە عیراق".
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)