یووری ئەندرۆپۆڤ

یووری ئەندرۆپۆڤ
یووری ئەندرۆپۆڤ
	[[file:\|frameless\|alt=]]
	ئەندرۆپۆڤ لە ١٩٨٣
سکرتێری گشتی حیزبی کۆمۆنیزمی یەکێتیی سۆڤیەت
پێشینە	لیۆنید برێژنێڤ
وردەکاریی تاکەکەسی
لەدایکبوون	١٥ی حوزەیرانی ١٩١٤; سان پتسبۆرگ ئیمپڕاتۆریەتیی ڕووسی
مردن	٩ی شوباتی ١٩٨٤ (٦٩ ساڵ ژیاوە); مۆسکۆ، یەکێتیی سۆڤیەت
شوێنی حەسانەوە	کۆشکی کریملین، مۆسکۆ
ھاووڵاتی	یەکێتیی سۆڤیەت
پارتی سیاسی	حیزبی کۆمۆنیزمی یەکێتیی سۆڤیەت (١٩٣٩–١٩٨٤)
نیشتەجێ	کوتوزۆڤسکی پرۆسپێکت
واژوو
خەڵاتەکان
دڵسۆزی	داڕێژە:Country data یەکێتیی سۆڤییەت
خزمەت/لق	سپای چەکداری سۆڤیەت;
ساڵانی خزمەت	١٩٣٩–١٩٨٤
پلە	ژەنەڕاڵی سپا
شەڕەکان	جەنگی جیھانی دووەم; ڕاپەڕینی ھەنگاریا; شەڕی ئەفغان-سۆڤیەت

یووری ڤلادیمیرۆڤیچ ئاندرۆپۆڤ (١٥ی حوزەیرانی ١٩١٤–٩ی شوباتی ١٩٨٤) شەشەمین سەرکردەی باڵای یەکێتیی سۆڤیەت و چوارەمین سکرتێری گشتی حیزبی کۆمۆنیزمی یەکێتیی سۆڤیەت بوو.^[١] دوای حوکمڕانی ١٨ ساڵەی لیۆنید برێژنێڤ، ئەندرۆپۆڤ لە تشرینی دووەمی ١٩٨٢ تا مردنی لە شوباتی ١٩٨٤ لە پۆستی سەرۆکایەتی یەکێتیی سۆڤیەت کاری کردووە.^[٢]

ئەندرۆپۆڤ لە سەرەتای کاری سیاسی خۆیدا لە ساڵی ١٩٥٤ تا ١٩٥٧ وەک باڵیۆزی سۆڤیەت لە ھەنگاریا کاری کردووە و لەو ماوەیەدا دەستی ھەبووە لە سەرکوتکردنی ڕاپەڕینی ھەنگاریا لە ساڵی ١٩٥٦. لە ١٠ی ئایاری ١٩٦٧ وەک سەرۆکی (KGB) دەستنیشانکرا. لەم پۆستەدا سەرپەرشتی سەرکوتێکی بەرفراوانی ناکۆکی کرد کە لە ڕێگەی دەستگیرکردنی بەکۆمەڵ و پابەندبوونی دەروونی نائیرادی ئەو کەسانە ئەنجامدرا کە بە «نەخوازراو لە ڕووی کۆمەڵایەتییەوە» دادەنران. دوای ئەوەی لیۆنید برێژنێڤ لە ساڵی ١٩٧٥ تووشی جەڵدەی مێشک بوو کە توانای حوکمڕانیکردنی لەدەستدا، ئەندرۆپۆڤ بە شێوەیەکی کاریگەر شانبەشانی وەزیری دەرەوە ئاندرێ گرۆمیکۆ و وەزیری بەرگری ئاندرێ گرێچکۆ، دەسەڵاتی سەرۆکایەتی سۆڤیەتی پێدرا.

ئەندرۆپۆڤ لە ماوەی کورتی سەرۆکایەتییەکەیدا ھەوڵیدا گەندەڵی و ناکارایی لەناو وڵاتدا نەھێڵێت بە تاوانبارکردنی بەشێک لە بەرپرسە باڵاکانی حیزبی کۆمۆنیزمی سۆڤیەت و لێکۆڵینەوە لێیان. شەڕی سارد چڕتر بووەوە لە ململانێدا بوو بۆ چۆنییەتی مامەڵەکردن لەگەڵ قەیرانی گەشەسەندنی ئابووری سۆڤیەت. کاریگەرییە سەرەکییە درێژخایەنەکەی بریتی بوو لە ھێنانە پێشەوەی نەوەیەکی نوێی گەنجانی چاکسازیخواز، کە وەک خۆی وزەبەخش بوون، بەڵام بەھۆی لەکارکەوتنی گورچیلەکانی لە شوباتی ١٩٨٣، تەندروستی ئەندرۆپۆڤ بە خێرایی دەستی بە تێکچوون کرد. لە ٩ی شوباتی ١٩٨٤ کۆچی دوایی کرد و تەنھا نزیکەی ١٥ مانگ سەرکردایەتی وڵاتی کرد.^[٣]^[٤]

سەرچاوەکان

^ Smorodinskaya (2013-10-28). Encyclopedia of Contemporary Russian Culture (بە ئینگلیزی). Routledge. ISBN 978-1-136-78785-0.
^ «Yuri Andropov». Britannica Kids (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ١ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
^ «Yuri Andropov - New World Encyclopedia». www.newworldencyclopedia.org. لە ١ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
^ Editors، History com. «Yuri Andropov assumes power in the Soviet Union». HISTORY (بە ئینگلیزی). لە ١ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ ھێنراوە. {{cite web}}: |دوایین= has generic name (یارمەتی)

[1] Smorodinskaya (2013-10-28). Encyclopedia of Contemporary Russian Culture (بە ئینگلیزی). Routledge. ISBN 978-1-136-78785-0.

[2] «Yuri Andropov». Britannica Kids (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ١ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ ھێنراوە.

[3] «Yuri Andropov - New World Encyclopedia». www.newworldencyclopedia.org. لە ١ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ ھێنراوە.

[4] Editors، History com. «Yuri Andropov assumes power in the Soviet Union». HISTORY (بە ئینگلیزی). لە ١ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ ھێنراوە. {{cite web}}: |دوایین= has generic name (یارمەتی)

[١]

[٢]

[٣]

[٤]