ھێنریک ھیملەر
 | ئەم وتارە لەوانەیە پێویستی بە خاوێنکردن ھەبێت تا بگات بە شێوازی ستانداردی نووسین. |
| ھێنریک ھیملەر | |
|---|---|
 | |
Heinrich Luitpold Himmler Yaker  | |
| لەدایکبوون | Heinrich Luitpold Himmler Yaker ٧ی تشرینی یەکەمی ١٩٠٠ میونشن (ئیمپراتۆریەتیی ئەڵمانی) |
| مەرگ | ٢٣ی ئایاری ١٩٤٥ (٤٤ ساڵ ژیاوە) Lüneburg (Allied-occupied Germany) |
| گۆڕ | Lüneburg Heath |
| زانکۆ |
|
| پیشە | سیاسەتوان، جووتیار، occultist، laboratory technician، Gestapo employee |
| شوێنکار | |
| حیزب | پارتی نازی، National Socialist Freedom Movement، Bavarian People's Party |
| ھاوسەر | Margarete Himmler |
| مناڵ | Gudrun Burwitz |
| باوان |
|
| خێزان | Gebhard Ludwig Himmler، Ernst Hermann Himmler |
| خەڵاتەکان |
|
| واژوو | |
 | |
| پلە | Reichsführer-SS (١٩٣٤–)، member of the Reichstag of the Weimar Republic، member of the Reichstag of Nazi Germany، chief of police (١٩٣٣–)، Chief of Army Equipment and Commander of the Replacement Army (١٩٤٤–)، Reichsminister des Innern (١٩٤٣–١٩٤٥)، military chief of staff، Chef der Sicherheitspolizei und des SD (١٩٤٢–١٩٤٣) |
| Rank | Reichsführer-SS |
| لق | Imperial German Army |
ھێنریک ھیملەر بە ئەڵمانی (Heinrich Himmler) (٧ ئۆکتۆبەری ١٩٠٠ - ٢٣ مایۆی ١٩٤٥) لە بەھێزترین پیاوەکانی ھیتلەر بوەو لە ھەمویان توندتر و شەڕانی تر بوە سەرکردایەتی تیمی ھیزی تایبەتی ئەڵمانی و پۆلیسی نھێنی کردوە کە ناسراو بوو بە جێستاپۆ کاری لە ناوبردنی بەکۆمەڵی خەڵکی سڤیلی ئەڵمانیداوە لە سەربازگەکانی مەرگی ئەڵمانیدا.
تەمەنی منداڵی
[دەستکاری]
لە نزیک شاری میونخی ئەڵمانی لە خێزانێکی دەرامەت مامناوەند لە دایک بووە باوکی بەڕێوەبەری قوتابخانە بووە. ھیملەر پەیوەندی بە فەوجی پاڤاری یازدەوە کردوە بەڵام ھیچ کردەیەکی سەربازی لەوکاتانەدا نەکردوە. دوای جەنگی جیھانی یەکەم پەیوەندی بە کەتیبەیەکی ڕاستڕەوی توندڕەوە وە کردوە یەکێک لە خەمە گەورەکانی ئەو لەوکاتانەدا دۆڕانی ئەڵمانیا بووە لە جەنگی یەکەمی جیھانیدا وە ھیواو ئاواتی ئەوە بووە کە ھێزەکانی شوپای سووری ڕووسی لە نزیک سنورەکانی ئەڵمانیا بوەستێنێت.ھەروەھا کاری کردوە بۆ وەستاندنی ھاتنە ناوەوەی بیری شیوعی و شیوعیەکان بۆ ناو ئەڵمانیا. لە ساڵی ١٩١٩ تاوەکو ١٩٢٢ وانەی کشتوکاڵی خوێندوە لە میونخ لە ساڵی ١٩٢٣ بەشداری کردوە لە پۆڵ بیر و ھۆڵ بۆتشدا لەژێر سەرکردایەتی ئەرنست ڕۆم دا . لەساڵی ١٩٢٨ دا ھاوسەرگیری کردوە لەگەڵ مارگرێت سێکرۆسدا .ھیملەر بە کێڵگەی پەلەوەردا کاریکردوە بەڵام لەو کارەیدا سەرکەوتوو نەبووە. لەساڵی ١٩٢٩ منداڵێکیان بەناوی کیدرن بوو وەلەساڵی ١٩٤٠ دا لە ژنەکەی جیا بوویەوە بە بێ ئەوەی تەڵاقی بدات .ھیملەر عاشقی ھی ھێدویک بۆدعاست بوو و ھاوسەرگیری لەگەڵکرد و منداڵێکی بەناوی ھیڵچ لێ بوو لەساڵی ١٩٤٢ دا وەھەروەھا نانیت دوروسیاشی لێی بوو لە ١٩٤٤ دا.
'بەرزبوونەوەی پلەی لە ئێس ئێس دا
[دەستکاری]ھیملەر پەیوەندی بە حیزبی نازیەوە کرد و پەیوەندی بە ئێس ئێس ەوە کرد لە ساڵی ١٩٢٥ ھیتلەر کردی بە سەرکردەی ھیزێکی تایبەتی دیاریکراو بە پاسەوانی تایبەتی ئێس ئێس کە لە ٢٨٠ ئەندام پیکھاتبوو. وە بەدامەزراندنی وەک سەرکردەی ھێزی تایبەت ھیملەر ھێزی تایبەتی بەشێوەیەکی تایبەت پێشخست و بەھێزی کرد ھەتاوەکو کردی بە باشترین میلیشای ڕاھێنراوی سەربازی. لەوکاتەدا کە ژمارەی ھێزی تایبەت ئەگەشتە ٢٨٠ ئەندام لە ساڵی ١٩٢٩ دا ژمارەی ھیزەکانی ھێزی تایبەت گەیشتە ٥٢٠٠٠ سەرباز لە ساڵی ١٩٣٣ دا .ھەرکەسێک خۆی پێشکەش بکردایە بۆ ھێزی تایبەت ھیملەر باش لە ڕەگەز داواکەی ئەکۆڵیەوە چونکە ھیتلەر ڕازی نەبوو بەوانەی کە لە ڕەگەزی ئاری نین لە ھێزی تایبەت وەربگیرێن.
لە ١٧ یولیۆی ١٩٣٤ شەریکی لە نێوان ھێرمان گۆرینگ و ھیملەر دا دەستی پێکرد بە شێوەیەک ھێرمان گۆربنگ دەستەڵاتی جۆستابۆ- پۆلیسی نھێنی بروسی دا بە ھیملەر کە دواتر ناونرا سەرکردرەی پۆلیس لە ھەموو ناوچەکانی دەرەوەی بروسیادا . لە ٢٢ ئەپرێڵی ١٩٣٤ دا ھیملەر دیاریکرا وەک سەرکردەی سەرەکی جۆستابۆ لە ١٧ یۆنیۆی ١٩٣٧ ھەموو تەشکیلاتەکانی پۆلیس ڕێکخران بەم شێوە ھیملەر دەستەڵاتی تەواوی بەسه‌ر پۆلیسدا گرت تاوەکو ئەوکاتە وەکو وەزیری ناوخۆ دیاریکرا لە ساڵی ١٩٤٣ دا.
بەم شێوە ھیملەر سەرپەرشتی و چاودێری ھەموو گرتوخانەکانی ئەکرد لەکاتی شەڕی جیھانیدا بەتایبەت لەوکاتەی کە ژمارەی گرتووخانەکان زیادبوون بە تایبەتیش دوای ئەوەی ڕەخنەکان لەسەر سیستەمی حوکم لە ئەلمانیا زیادبوو دوای شکستەکەی ستالینگراد.
ھیملەر و ھۆڵۆکۆست
[دەستکاری]ھیملەر باوکی ھۆڵۆکۆستە واتە بەرپرسی یەکەمە لە ڕوودان و ئەنجامدانی ھۆلۆکۆست لە ساڵی ١٩٣٣ دەستی بە دروستکردنی بەندینخانەکان کرد و کەوتە گرتنی یەھودیەکان و شیوعیەکان و ھەموو ئەو ڕەگەزانەی کە ئاری نەبوون دوای گرتنی پۆڵەندا دەستی بە دروستکردنی بەندینخانەکانی کوشتنی بە کۆمەڵ کرد ھەموو ئەزمونەکانی لە کیڵەگەکانی کشتوکاڵ و پەلەوەردا بوون بە یارمەتی دەری لەم گرتوخانانەی یەھودی و شیوعیەکاندا.
شەڕی دوەمی جیھانی
[دەستکاری]لە شەڕی دوەمی جیھانیدا و پیش شەڕی یەکێتی سۆڤیەت ھیملەر ھەستا بە ئامادەکردنی ئەو کەسانەی کە خۆیان بەخشیبوو بۆ کارکردن لە ڕیزی ھێزەتایبەتەکانیدا بە تایبەت ئەوانەی کە ڕەگەزەکانیان لە ڕەگەزی ئەڵمانیەوە نزیک بوو وەک دانمارکیەکان و نەرویجی و سویدی و ھۆڵەندیەکان لە کاتی گرتنی لیتاونیا و ئیستۆنیا و لاتیفیا و ئۆکۆانیادا ھەستا بە وەرگرتنی ئەو خۆبەخشانەی کە لە ڕەگەزی ئاریش نەبوون بۆ دژی ھیرشی سەلیبیەکان دژی بەلشەڤیکە مولحیدەکان
لە ساڵی ١٩٤٢ و دوای تیرۆرکردنی یارمەتیدەری دەستەڕاستی ڕینھارد ھێنریک لەسەر دەستی دوان لە ھێزی تایبەتی چیکی و بەیارمەتی دوو بەریتانی و شۆرشگێڕەکان لە چیکۆ سلرفاکیا .ھەستا بە نانەوەی قەسابخانەیەک دژی مناڵ و ژن و خەڵکی ناوچەکە لە لیدس.
لە ساڵی ١٩٤٣ ھیملەر بوو بە وەزیری داخلی ھەستا بە دەمجکردنی وەزارەتی داخلی بە SS ەوە لە کۆتایی ساڵی ١٩٤٤ دا ئیتر ئەوکاتە ھیملەر بوو بە سەرکردەی سەربازی نوێ کە ئەویش سوپای بەرزی ڕاین بوو کە کرداری ڕەشەبای باکووری ئەنجامدا لە ١ یەنایەری ١٩٤٥ دا بۆ بەرپەرچدانەوەی سوپای ئەمریکی حەوت و فەرەنسی یەکەم لە ناوچەی ساس کەمێک سەرکەوتوو بوو بەڵام ھیملەر گواسترایەوە بۆ رۆژھەڵات لە ٢٤ یەنایەردا سوپای ڕاین کردەکانی لە ٢٥ یەنایەردا تەواو بوو.
پاشان سوپایەکی نوێتری بەناوی سوپای ڤیستۆلا دروستکرد بۆ وەستانی سوپای سۆڤیەت بۆ بەرلین لەو کاتەشدا ئەمری سزا و مەرگی دەرکرد بۆ ئەوانەی کە فەرمانەکانی جێبەجێ ناکەن لە ١٣ مارس دا دەستی لە سەرکردایەتی ھەڵگرت ھەوڵی دانوستانی دا لەگەڵ ھاوپەیمانەکاندا بەڵام شکستی ھیێنا ئەوەش ئەو ھەواڵە بوو کە ڕادیۆی BBC بڵاوی کردەوە و بوو بەھۆی توڕەکردنی ھیتلەر.
مردنی
[دەستکاری]
ھێنریک ھیملەر خۆی کوشت بە ھۆی سیانیدی کاربۆنەوە لە کۆتایی شەڕی دووەمی جیھانیدا ھیملەر ھەوڵیدا کە لەدەستی ھاوپەیمانەکان ڕابکات بەڵام بەریتانیەکان پییان زانی و گرتیان لە شاری برێمەن ئەڵمانی لە ٢٢ مایۆ ی ١٩٤٥ دا ئەویش کە بریاربوو بینیرن بۆ دادگای نۆرمبیرگ بۆ ئەوەی لەگەڵ ھەموو ئەوانەی دیکەدا دادگایی بکرێت کە لەوێ بوون و سەرکردە بوون لە ئەڵامانیای نازی بەڵام لەوکاتەدا سیانیدەکەی نۆشی و خۆی کوشت.وە دەسته راستەكەیشی ناوی یواخیم پیپەر
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە ھێنریک ھیملەر تێدایە. |