ھێشووەکانی تووڕەیی

ھێشووەکانی تووڕەیی

نووسەر	جۆن ستاینبێک
وڵات	ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا
زمان	ئینگلیزی
چەشن	ڕۆمان
بڵاوکەرەوە	وایکینگ پرس-جیمز لۆید
ڕێکەوتی بڵاوبوونەوە	‏ ١٤ نیسانی ١٩٣٩
OCLC	٢٨٩٩٤٦

ھێشووەکانی تووڕەیی (بە ئینگلیزی: The Grapes of Wrath) ڕۆمانێکی نووسەری ئەمریکایی جۆن ستاینبێکە، کە لە ساڵی ١٩٣٩ بڵاو بوویەوە. کتێبەکە خەڵاتی نەتەوەیی کتێب و ھەروەھا خەڵاتی پولیتزەری بردەوە، و کاتێک جۆن ستاینبێک لە ساڵی ١٩٦٢دا خەڵاتی نۆبێلی پێ بەخشرا، بە تایبەت باسی لێ کرا.

ئەم ڕۆمانە لە پۆلی ئامادەیی و کۆلێژەکانی ئەمریکا بە وانە دەوترێتەوە. فیلمێک بە ھەمان ناونیشانی ڕۆمانەکە لە ساڵی ١٩٤٠ دەرچوو دەرھێنەری فیلمەکە جۆن فۆرد بوو و ھێنری فۆندا لەم فیلمەدا ڕۆلی گێڕاوە.

چیرۆک

گێڕانەوەکە دەست پێدەکات ڕاستەوخۆ دوای ئەوەی تۆم جۆد لە زیندانی مکئالێستەر بە مەرج ئازاد دەکرێت، کە لەوێ بە تاوانی کوشتن لەبەر بەرگری لەخۆکردن زیندانی کرابوو. لە کاتی گەشتکردن بە ئۆتۆستۆپ بۆ ماڵەوەی لە نزیک سالیساو لە ئۆکلاھۆما، تۆم چاوی بە جیم کەیسیی بانگخوازی پێشوو دەکەوێت، کە لە منداڵییەوە لەبیریەتی، و ھەردووکیان پێکەوە گەشت دەکەن. کاتێک دەگەنە کێڵگەی ماڵی منداڵیی تۆم، بە چۆڵی دەیدۆزنەوە. تۆم و کەیسی کە تووشی سەرسوڕمان و گومان بوون، دراوسێیەکی کۆنیان دەبینن بە ناوی مولی گرەیڤز، کە پێیان دەڵێت خێزانەکەی لە ماڵی مام جۆن جۆدی نزیکە. گرەیڤز دەڵێت بانکەکان ھەموو جووتیارەکانیان دەرکردووە. ئەوان ڕۆیشتوون، بەڵام مولی ڕەتی دەکاتەوە ناوچەکە جێبھێڵێت.

بەیانیی دواتر، تۆم و کەیسی دەچنە ماڵی مام جۆن. خێزانەکەی تۆم سەرقاڵی بارکردنی کەلوپەلە ماوەکانیانن بۆ ناو ئۆتۆمبێلێکی سیدانی ھەدسن کە کراوەتە بارھەڵگر؛ بەھۆی وێرانبوونی بەروبوومەکانەوە بەھۆی تۆزەباوە، خێزانەکە نەیتوانیوە قەرزەکانی بانک بداتەوە و کێڵگەکەیان دەستی بەسەردا گیراوە. خێزانەکە ھیچ بژاردەیەکی تریان نییە جگە لە گەڕان بەدوای کاردا لە کالیفۆرنیا، کە لە بڵاوکراوە دەستییەکاندا بە شوێنێکی بەپیت و خاوەن کرێی بەرز وەسف کراوە. بنەماڵەی جۆد ھەموو شتێکیان دەخەنە گەڕ بۆ ئەنجامدانی گەشتەکە. ھەرچەندە جێھێشتنی ئۆکلاھۆما پێشێلکردنی مەرجەکانی ئازادکردنیەتی، تۆم مەترسییەکە قبوڵ دەکات، و داوا لە کەیسی دەکات ببێتە ئەندامێکی خێزانەکەیان.

لەکاتی گەشتکردن بەرەو ڕۆژئاوا لەسەر ڕێگای ٦٦، بنەماڵەی جۆد دەبینن کە ڕێگاکە پڕە لە کۆچبەری تر. لە کەمپە کاتییەکاندا، چەندین چیرۆک لە کەسانی ترەوە دەبیستن، ھەندێکیان لە کالیفۆرنیاوە دەگەڕێنەوە. گرووپەکە نیگەرانن لەوەی کە کالیفۆرنیا ڕەنگە ھێندە بەپیت نەبێت کە پێشنیار کراوە. خێزانەکە لە ڕێگادا کەم دەبنەوە: باپیرە دەمرێت و لە کێڵگەیەکدا دەینێژن؛ داپیرە لە نزیک سنووری ویلایەتی کالیفۆرنیا دەمرێت؛ و ھەردوو نۆوا «گەورەترین کوڕی جۆد» و کۆنی ڕیڤەرز «ھاوسەری کچە دووگیانەکەی جۆد، ڕۆز ئۆف شارۆن» خێزانەکە جێدەھێڵن. بە سەرکردایەتی دایکە، ئەندامانی ماوەی خێزانەکە بەردەوام دەبن، چونکە ھیچیان لە ئۆکلاھۆما بۆ نەماوەتەوە.

کاتێک دەگەنە کالیفۆرنیا، دەبینن ویلایەتەکە پڕە لە کرێکار؛ کرێکان نزمن، و کرێکاران تا ئاستی برسیەتی دەچەوسێنرێنەوە. جووتیارە گەورەکانی کۆمپانیاکان لە ھاوپەیمانیدان و جووتیارە بچووکەکان بەدەست دابەزینی نرخەکانەوە دەناڵێنن. ھەموو پۆلیس و دەسەڵاتدارانی جێبەجێکردنی یاسای ویلایەتەکە ھاوپەیمانی خاوەن کێڵگەکانن. لە یەکەم کەمپی کۆچبەرانی ھوڤەرڤیل کە بنەماڵەی جۆد تێیدا دەوەستن، کەیسی دەستگیر دەکرێت بەھۆی لێدانی جێگری شێریفێک کە خەریک بوو تەقە لە کرێکارێکی ھەڵھاتوو بکات چونکە کرێکاران ئاگاداردەکاتەوە کە وەرگری کرێکاران، کە لەگەڵ ئەفسەرەکە گەشت دەکات، ئەو کرێیەی نادات کە بەڵێنی داوە. کەمپی ویدپاچ، یەکێک لە کەمپە خاوێن و خزمەتگوزارییەکان کە لەلایەن ئیدارەی نیشتەجێکردنەوە، ئاژانسێکی نیو دیڵ، بەڕێوەدەبرێت، بارودۆخی باشتر پێشکەش دەکات بەڵام سەرچاوەی پێویستی نییە بۆ چاودێریکردنی ھەموو خێزانە ھەژارەکان، و کار و خۆراک دابین ناکات. سەرەڕای ئەوەش، وەک دامەزراوەیەکی فیدراڵی، کەمپەکە کۆچبەران لە گێچەڵی جێگرە ناوخۆییەکان دەپارێزێت.

«چۆن دەتوانیت پیاوێک بترسێنیت کە برسیەتییەکەی تەنھا لە گەدەی گرژبووی خۆیدا نییە بەڵکو لە سکی داماو و بێچارەی منداڵەکانیدایە؟ ناتوانیت بیترسێنیت – ئەو ترسێکی ناسیوە کە لە ھەموو ترسێکی تر گەورەترە.» —بەشی ١٩

وەک وەڵامێک بۆ چەوساندنەوە، کەیسی دەبێتە ڕێکخەری کرێکاران و ھەوڵدەدات ئەندام بۆ سەندیکای کرێکاران کۆبکاتەوە. بنەماڵەی جۆد وەک شکێنەری مانگرتن لە باخێکی قۆخدا کار دەدۆزنەوە. دوای ئەوەی زۆربەی ڕۆژەکە قۆخ لێدەکەنەوە، تەنھا ئەوەندە پارەیان پێدەدرێت کە بتوانن نانی ئێوارەی ئەو شەوە و ھەندێک بۆ ڕۆژی دواتر بکڕن. بەیانی دواتر کێڵگەی قۆخەکە ڕادەگەیەنێت کە نرخی کرێی میوە لێکراوەکان بە نیوە کەمکراوەتەوە. کەیسی بەشداری لە مانگرتنێکدا دەکات کە توندوتیژی لێدەکەوێتەوە. کاتێک تۆم دەبینێت کەیسی بە تەور لێیدەدرێت و دەکوژرێت، بکوژەکە دەکوژێت و ھەڵدێت. بنەماڵەی جۆد بە بێدەنگی باخەکە جێدەھێڵن بۆ ئەوەی لە کێڵگەیەکی لۆکەدا کار بکەن لەکاتێکدا تۆم لە دارستانە نزیکەکەدا خۆی دەشارێتەوە، ھێشتا لە مەترسی دەستگیرکردن و ڕەنگە لێنجکردندا، بەھۆی کوشتنەکەوە.

دوای ئەوەی ڕوسی گاڵتە دەکات و دەڵێت براکەی دوو پیاوی کوشتووە، تۆم، کە دەزانێت دەبێت بڕوات بۆ ئەوەی دەستگیر نەکرێت، ماڵئاوایی لە دایکی دەکات و بەڵێن دەدات بۆ ستەملێکراوان کار بکات. خێزانەکە بەردەوام دەبن لە لۆکە چنین و کۆکردنەوەی کرێی ڕۆژانەیان بۆ کڕینی خۆراک. کاتێک منداڵەکەی ڕۆز ئۆف شارۆن لەدایک دەبێت، مردوو لەدایک دەبێت. دایکە جۆد خۆڕاگر دەمێنێتەوە و خێزانەکە ناچار دەکات بەسەر خەم و پەژارەکەدا زاڵ بن. لەگەڵ بارانی زستاندا، ماڵی بنەماڵەی جۆد لافاو دەیبات و ئۆتۆمبێلەکە لەکاردەکەوێت، و دەچنە شوێنێکی بەرزتر. لە دوا بەشی کتێبەکەدا، خێزانەکە لە لافاوەکە لە ئەشکەوتێکی کۆندا پەنا دەگرن. لەناوەوە کوڕێکی گەنج و باوکی دەدۆزنەوە، کە لە برسان دەمرێت. دایکە تێدەگات تەنھا یەک ڕێگا ھەیە بۆ ڕزگارکردنی پیاوەکە. سەیری ڕۆز ئۆف شارۆن دەکات و تێگەیشتنێکی بێدەنگ لە نێوانیاندا ڕوودەدات. ڕۆز ئۆف شارۆن، کە بە تەنیا لەگەڵ پیاوەکە دەمێنێتەوە، دەچێتە لای و شیری مەمکی خۆی پێدەدات تا بیخواتەوە.

ناوبەستەکان

لەسەرتاسەری ڕۆمانەکەدا، کورتەچیرۆکی کورت یان «ناوبەست»ەکان باس لە چوارچێوەی فراوانتری چیرۆکەکە دەکەن. لە یەکێک لەمانەدا، کیسەڵێکی وشکانی ھەوڵدەدات ڕێگایەکی تۆزاوی ببڕێت. کیسەڵەکە ڕاستەوخۆ پەیوەندی بە چیرۆکی گشتی بنەماڵەی جۆدەوە نییە، بەڵام بە گشتی ھێمایە بۆ خۆڕاگریی ھێواشی بنەماڵەی جۆد و ئۆکییەکان و ئەوانی تر لە ماوەی ساڵانی تۆزەبا و قەیرانی گەورەی ئابووریدا.

لە یەکێک لەم ناوبەستانەدایە کە ناونیشانی ڕۆمانەکە لە دەقەکەدا بەکاردێت.

سەرچاوەکان

• بەشداربووانی ویکیپیدیا، «The Grapes of Wrath»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ١١ی ئابی ٢٠٢٥.