ھێزی تایبەتی عێراقی

ھێزەکانی ئۆپەراسیۆنە تایبەتەکانی عێراق (بە عەرەبی: قوات العملیات الخاصة العراقیة) بە کورتی ئایسۆف ھێزێکی ئۆپەراسیۆنی تایبەتی عێراقە. هێزەکە لە ساڵی ١٩٥٠ دروستکراوە، بەڵام دوای لەشکرکێشی ٢٠٠٣ لەلایەن ھێزەکانی ھاوپەیمانانەوە ھەڵوەشایەوە پاشان دەستی کردەوە بە خزمەت کردن. ئەو ھێزانە لەلایەن دەزگای بەرەنگاربوونەوەی تیرۆری عێراقەوە ئاراستە دەکرێت و لە فەرماندەیی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆری عێراق پێکھاتوون، کە چەندین لیوای ژێردەستیی ھەیە. دەزگای بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر لەلایەن وەزارەتی بەرگری عێراقەوە پارەی بۆ دابین دەکرێت.^[١]^[٢]

مێژوو

سەربازانی ئۆپەراسیۆنی تایبەتی سوپای عێراق بۆ یەکەمجار کاتێک دامەزران کە عەقید خەلیل دەباغ یەکەم یەکەی تایبەتی شاھانەی بەناوی "ھێزەکانی شاژن عەلییە»" لە ناوەڕاستی پەنجاکانی سەدەی ڕابردوودا دروست کرد. لە عەرەبی سوننە و شیعە پێکھاتبوو، ھەروەھا پێکھاتەکانی دیکەی دانیشتووانی عێراق. بە شێوەیەکی سەرەکی لەسەر بنەمای فریاگوزاری بەکاردەھێنران بۆ ئەنجامدانی ئەرکی تایبەت لە ناوخۆی عێراق و دەرەوە کاتێک ئەو وڵاتە لە شەڕدا بوو، لیوای ٦٥ی ھێزە تایبەتەکان، لیوای ٧٦ی ھێزە تایبەتەکان، لیوای ٧٨ی ھێزە تایبەتەکان، لیوای ٤٥٠ی دەریایی لە کاتی شەڕی کەنداوی فارسدا چالاک بوون.^[٣]^[٤]^[٥]

دوای لەشکرکێشی بۆ سەر عێراق لە ساڵی ٢٠٠٣، سوپای عێراقی سەردەمی سەدام حسێن لەلایەن دەسەڵاتدارانی داگیرکەرەوە ھەڵوەشایەوە. بەھۆی ئەوەوە ھێزی کۆماندۆی ئێستای عێراق لە سفرەوە وەرگیرا، کە زۆربەیان لە شیعە و عەرەبی سوننە و کورد و ئاشوری و تورکمانەوە بوون. لە تشرینی دووەمی ٢٠٠٥، دوای مەشقکردن لە ئوردن لەگەڵ ھێزە تایبەتەکانی ئوردن و ھێزە تایبەتەکانی سوپای ئەمریکا "بەرێتی سەوز"، ھێزی ئۆپەراسیۆنە تایبەتەکانی عێراق ١٤٤٠ پیاوی ڕاھێنابوو، کە لە دوو کەتیبەی شەڕ پێکھاتبوون، کە لە مەشق و کاریگەری شەڕدا بە یەکسان دادەنران تا تێکڕا کەتیبەی پیادەی سوپای ئەمریکا، و دوو کەتیبەی پشتیوانی. تا مانگی ئازاری ٢٠٠٨، ھێزەکە لە یەک لیوا پێکھاتبوو کە لەبەرامبەردا لە کەتیبەیەکی ھێزی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆری عێراق و سێ کەتیبەی کۆماندۆ و کەتیبەیەکی پشتیوانی و یەکەیەکی تایبەتی سیخوڕی پێکھاتبوو.^[٢]

لە ١٨ی نیسانی ٢٠١٠، سەربازانی ئایسۆف بە پشتیوانی سەربازانی ئەمریکا، شەوانە هەڵیانکوتایە سەر ماڵێکی سەلامەتی تیرۆریستان لە نزیک تکریت. ئایسۆف باڵەخانەکەی گەمارۆدا و داوای لێکردن خۆیان ڕادەست بکەن، بەڵام لەبری ئەوە تیرۆریستان تەقەیان لێکردن. دواتر هێزەتایبەتەکانی عێراق تەقەی گەڕاندەوە و هێرشی کردە سەر بیناکە. ڕێکخراوی داعش ئەبو ئەیوب ئەلمەسری و ئەبو عومەر بەغدادی سەرکردەکانی دەوڵەتی ئیسلامی عێراقی کوشت و ١٦ کەسی دیکەش دەستگیرکراون.^[٦]^[٧]^[٨]

شەڕی موسڵ

لە شەڕی موسڵدا کە لە ئۆکتۆبەری ٢٠١٦ دەستیپێکرد، هێزەکانی ئۆپسی تایبەت یەکەم فیرقە بوون بۆ ناو شاری موسڵ کە پێشڕەوەییان کرد، کە لە ساڵی ٢٠١٤ەوە لەلایەن دەوڵەتی ئیسلامیەوە داگیرکرابوو، دوای کەوتنی موسڵ، کەتیبەکانی ئایسۆف زیاتر ڕۆڵی پیادەیان گرتە ئەستۆ سوپای عێراق و میلیشیاکان نەیانتوانی لە کاتی ئۆپەراسیۆنەکاندا دابینی بکەن، ڕۆڵێک کە یەکەکە بۆ زۆربەی شەڕی دژی تیرۆر پێی ئاشنا نەبوو. ئەمەش بووە هۆی ئەوەی ژمارەیەکی زیاتر لە قوربانییەکان بە بەراورد بە ئۆپەراسیۆنەکانی پێشوو، کە لە ڕووی قەبارەوە بچووکتر بوون و لە ماوەی ئۆپەراسیۆنەکاندا کورتتر بوون.

لە ١ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦، لیوای ١ی هێزە تایبەتەکانی عێراق شەڕی خۆی کرد بۆ ناو گەڕەکی گۆگجەلی شارەکە و بووە یەکەمین یەکەی عێراقی کە لە کاتی هێرشەکەدا بچێتە ناو شارەکە.^[٩] لە ١٠ی تەمموزی ٢٠١٧، سەرۆکوەزیرانی عێراق ئازادکردنی موسڵی لە دەستی داعش ڕاگەیاند. تا کۆتایی شەڕەکە، هێزەکانی سی تی ئێس تووشی ڕێژەی قوربانیان لەسەدا ٤٠ بوون.

سەرچاوەکان

^ Witty، David (2015). ھەواڵگری عێراقی (PDF). Washington, D.C.: The Brookings Institution. p. 10. لە 5 June 2016 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)
^ ^ئ ^ا Measuring Stability and Security in Iraq - March 2008 Report to Congress.
^ «ھێزە تایبەتەکانی عێراق». StrategyPage. StrategyWorld.com. ١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٥. لە ٥ی حوزەیرانی ٢٠١٦ ھێنراوە.
^ Reuters Editorial (10 July 2017). «حەشدی عێراقی سەرکەوتنی تۆمار کرد بەسەر سەرکەوتن بەسەر داعشدا». Reuters. لە 1 January 2018 ھێنراوە. {{cite news}}: |author= has generic name (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)
^ «DVIDS - Images - یەکەی تاکتیکی تایبەتی ئۆپەراسیۆنە تایبەتەکانی عێراق [وێنەی 3 لە 6]». dvidshub.net. لە ١ی کانوونی دووەمی ٢٠١٨ ھێنراوە.
^ Neville, Leigh, Special Forces in the War on Terror (General Military), Osprey Publishing, 2015 ISBN 978-1-4728-0790-8, p.226.
^ "2 Most Wanted Al Qaeda Leaders in Iraq Killed by U.S., Iraqi Forces" FoxNews, 19 April 2010.
^ Waleed Ibrahim. «Al Qaeda's top two leaders in Iraq have been killed, officials said Monday, in a strike the United States called a "potentially devastating blow" but whose impact analysts said may be limited». Thomson Reuters.
^ «Iraqi Army enters Mosul: Live updates day 16».

[Witty_p10-1] Witty، David (2015). ھەواڵگری عێراقی (PDF). Washington, D.C.: The Brookings Institution. p. 10. لە 5 June 2016 ھێنراوە. {{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= (یارمەتی)

[MSSI2008-2] ئ ^ا Measuring Stability and Security in Iraq - March 2008 Report to Congress.

[3] «ھێزە تایبەتەکانی عێراق». StrategyPage. StrategyWorld.com. ١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٥. لە ٥ی حوزەیرانی ٢٠١٦ ھێنراوە.

[reuters-4] Reuters Editorial (10 July 2017). «حەشدی عێراقی سەرکەوتنی تۆمار کرد بەسەر سەرکەوتن بەسەر داعشدا». Reuters. لە 1 January 2018 ھێنراوە. {{cite news}}: |author= has generic name (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |access-date= و |date= (یارمەتی)

[dvidshub-5] «DVIDS - Images - یەکەی تاکتیکی تایبەتی ئۆپەراسیۆنە تایبەتەکانی عێراق [وێنەی 3 لە 6]». dvidshub.net. لە ١ی کانوونی دووەمی ٢٠١٨ ھێنراوە.

[6] Neville, Leigh, Special Forces in the War on Terror (General Military), Osprey Publishing, 2015 ISBN 978-1-4728-0790-8, p.226.

[7] "2 Most Wanted Al Qaeda Leaders in Iraq Killed by U.S., Iraqi Forces" FoxNews, 19 April 2010.

[8] Waleed Ibrahim. «Al Qaeda's top two leaders in Iraq have been killed, officials said Monday, in a strike the United States called a "potentially devastating blow" but whose impact analysts said may be limited». Thomson Reuters.

[9] «Iraqi Army enters Mosul: Live updates day 16».

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]