ھاوڕێی زەبەلاحە دڵسۆزەکە

هاوڕێی زەبەلاحە دڵسۆزەکە

نووسەر ڕۆواڵد داهڵ
زمان ئینگلیزی
بابەت خەیاڵی
ژانەر منداڵان ، فانتازی خەیاڵی
بڵاوبوونەوە ١٤/٧/١٩٨٢
ژمارەی پاڕ ٢٠٨

هاوڕێی زابەلاحە دڵسۆزەکە  ( بە ئینگلیزی The Big Friendly Giant)یاخود(BFG) ڕۆمانێکی منداڵانە لە ساڵی ١٩٨٢ لە نووسی ڕۆالد داڵ نووسەری بەریتانی. کتێبەکە تایبەتە بە کچە کۆچکردووەکەی داڵ، ئۆلیڤیا، کە لە تەمەنی حەوت ساڵیدا لە ساڵی ١٩٦٢ بەهۆیهەوکردنی مێشک کۆچی دوایی کرد.کۆمپانیایەکی ئەنیمەیشن لە ساڵی ١٩٨٩ بڵاویکردەوە  کە دەیڤید جەیسۆن دەنگی بی ئێف جی وئاماندا ڕوت وەک دەنگی سۆفی دابین کرد. هەروەها وەک نمایشێکی شانۆیی وەرگێڕدراوە بڵاو کرایەوە ،فیلمێکی شانۆیی دیزنیە بە شێوەی لایڤ ئەکشن لە دەرهێنانی ستیڤن سپیلبێرگ لە ساڵی ٢٠١٦ نمایشکرا.تا ساڵی ٢٠٠٩ ڕۆمانەکە ٣٧ ملیۆن دانە فرۆشراوە و ساڵانە زیاترلە یەک ملیۆن دانە لە سەرانسەری جیهاندا دەفرۆشرێت.لە ساڵی ٢٠٠٣دا، لە پلەی ٥٦ی ڕۆژنامەی The Big Read کەڕاپرسییەکی BBC بوو بەهۆی  دەنگی خەڵکی بەریتانیا هاتە لیستی ژمارە ٥٦.لە ساڵی ٢٠١٢دا، ڕۆمانەکە لە ڕیزبەندی ٨٨ی باشترینڕۆمانەکانی منداڵانی جیهان  بوو، لە ڕاپرسییەکدا کە لەلایەن گۆڤاری کتێبخانەی قوتابخانەوە بڵاوکراوەتەوە، کە ڕۆژنامەیەکی ئەمریکییە.

چیرۆک

سۆفی، کچێکی هەشت ساڵان لە خانەی هەتیوەکان، ناتوانێت بمێنتەوە .لە پەنجەرەکەیەوە سەیری دەرەوە دەکات، پیاوێکی زەبەلاحی نهێنیلە شەقامەکەدا دەبینێت، جانتایەک و شمشاڵێکی هەڵگرتووە. زەبەلاحەکە سۆفی دەبینێت کە هەوڵدەدات لەناو جێگادا خۆی بشارێتەوە، بەڵامزەبەلاحەکە لە پەنجەرەکەوە هەڵیدەگرێت. سۆفی دەگوازرێتەوە بۆ ئەشکەوتێکی گەورە لە ناوەڕاستی خاکێکی وێرانە، لەوێ زەبەلاحەکەدەیخاتە خوارەوە. سۆفی پێی وایە بەنیازە بیخوات، دەپارێتەوە بۆ  ژیانی خۆی ، بەڵام زەبەلاحەکە پێدەکەنێت و بیرۆکەکە ڕەتدەکاتەوە. ڕوونی دەکاتەوە کە هەرچەندە زۆربەی زەبەلاحەکان مرۆڤ دەخۆن، بەڵام ئەو نایان خوات چونکە ئەو زەبەلاحە  دۆستانەیە لەگەڵ مرۆڤەکان،یان بی ئێف جیی کارەکتەری زەبەلاحە دۆستانەکە بۆ سۆفی ڕووندەکاتەوە کە ئەو  سۆفیی بردوە تەنها بۆ ئەوەی ئاشکرای نەکات کەزەبەلاحێکی ڕاستەقینەی بینیوە، ئەمەش مەترسی ئەوە دەکات کە بۆ پێشانگای باخچەی ئاژەڵان دەستگیر بکرێت.بی ئێف جی لە وتارێکیناوازە و تێکەڵاودا ڕوونی دەکاتەوە کە نۆ دراوسێکەی زەبەلاحێکی زۆر گەورەتر و بەهێزترن، کە هەموویان هەموو شەوێک  مرۆڤ دەخۆن. هەڵبژاردنی شوێنی مەبەستیان دەگۆڕن  وە دەڵێ تامی خەڵکەکە جیاوازە بۆ ئەوەی دەستنیشان نەکرێن بۆ نموونە خەڵکی یۆنان تامیانچەورە، بۆیە هیچ زەبەلاحێک ناچێتە ئەوێ، لە کاتێکدا خەڵکی پەنەما تامیان وەک کڵاوە. وەک چۆن هەرگیز ڕێگە نادات سۆفی بڕوات لەئەگەری ئەوەی بوونی خۆی بە کەسێک بڵێت، بی ئێف جی هۆکاری  جانتا و شمشاڵەکەی ئاشکرا دەکات  جیهانی خەونەکان کە تایبەتە بەزەبەلاحەکان لە وڵاتی خەونەکاندا دەیژەنێت لەناو پەرداخەکاندا کۆیان دەکاتەوە، و باشەکان دەدات بە منداڵان لە هەموو دەوروبەری... جیهان، بەڵام خراپەکان لەناو دەبات. بەو پێیەی مرۆڤ ناخوات، دەبێت تاکە بەرهەمێک بخوات کە لەسەر زەویەکەی گەشە دەکات ( سنۆزکومبەری ڕقاوی، کە لە خەیار دەچێت .کاتێک کە بوتڵە خوێن، یەکێکە لە زەبەلاحەکانی تر، بەبێ بانگهێشتکردن دەچێتە ناو ئەشکەوتەکەوە، سۆفی لەناو سنۆزکومبەردا خۆیدەشارێتەوە؛ بەبێ ئەوەی ئەمە بزانێت، بی ئێف جی بەو هیوایەی تامە یاخیبووەکەی بوتڵە خوێنەکە دوور بخاتەوە و بەم شێوەیە ڕێگری لەدۆزینەوەی سۆفی بکات، فێڵ لە بوتلەر دەکات و سەوزەکە بخوات. بلودبۆتلەرەکە لقەیەک لە سنۆزکومبەرەکە دەگرێت؛ بەبێ ئەوەی بزانێتسۆفی دەخاتە ناو دەمی. خۆشبەختانە زەبەلاحە گەورەکە بەبێ ئەوەی ئاگاداری بێت تفی لێدەکاتەوە و بە بێزارییەوە دەڕوات، ئەمەش زۆرئاسوودەیی بی ئێف جی و سۆفی دەگەڕێنێتەوە پاشان کتێبی  فرۆبسکۆتڵ دەخۆنەوە، خواردنەوەیەکی گازدار و بە تام کە بڵقەکانی بەرەوخوارەوە نوقم دەبن نەک بەرەو سەرەوە، ئەمەش دەبێتە هۆی سکچوونی بەهێز و ژاوەژاو، کە بی ئێف جی پێی دەڵێت "ویزپۆپینگ".بی ئێفجی سۆفی دەباتە وڵاتی خەونەکان بەڵام لە ڕێگادا لەلایەن دراوسێکانیەوە هێرش دەکرێتە سەری، کە فلێشلومپیتێر سەرۆکایەتی دەکات کەگەورەترین و بەهێزترینە. سۆفی سەیری بی ئێف جی دەکات کە دوو خەون دەگرێت- لە کاتێکدا یەکێکیان خەونێکی باش دەبێت، ئەویدیکەیان کابوسە. بەهۆی ناڕەزایی لە خراپ مامەڵەکردنی زەبەلاحەکانی تر لەگەڵیدا پێشتر لەو ڕۆژەدا، بی ئێف جی بە دزییەوە دەچێتە ئەوشوێنەی کە خەوی لێ دەخەون و کابوسەکەی لە فلێشلومپیتێردا لەدەست دەدات، کە خەونێکی هەیە دەربارەی بکوژێکی زەبەلاح بە ناوی جاکو بە هەڵە دەست دەکات بە شەڕ لەگەڵ هاوڕێکانی بەهۆی ئەوەوە بێ جیاوازی لە کاتێکدا کە هێشتا خەوتووە، لێدان و چەقۆکێشان.سۆفیBFG ڕازی دەکات کە پەیوەندی بە شاژنی ئینگلتەرا بکات بۆ یارمەتیدان لە زەبەلاحەکانی تر. ئەو زەبەلاحەکە دەباتە کۆشکی باکینگهام،لەوێ لە ژووری نووستنی شاژن دایدەنێت. پاشان کابوسێک بە شاژن دەدات کە لە نزیکەوە هاوتەریب لەگەڵ ڕووداوە ڕاستەقینەکان؛ چونکەدانانی سۆفی لە ژووری نووستنی BFG بەشێک بوو لە خەونەکە، شاژن باوەڕ پێی دەکات و لەگەڵ زەبەلاحەکەدا قسە دەکات لە کاتی نانیبەیانیدا. ئەو بە تەواوی قەناعەت پێدەکات، دەسەڵات دەدات بە هێزێکی ئەرک کە گەشت بکات بۆ زێدی زەبەلاحەکان و لەکاتی خەوتندائاسایشیان بکات..BFG ڕێنمایی بەلەمێکی هێلیکۆپتەر دەکات بۆ ئەو زەبەلاحانەی کە خەوتوون. هەشت کەسیان بە سەرکەوتوویی بە کۆت وبەند دەکرێن، بەڵام فلێشلومپیتێر لە خەو هەڵدەستێت؛ سۆفی و بی ئێف جی فێڵی لێدەکەن و بەستراوەتەوە. کۆپتەرەکان کۆکردنەوەیخەونەکانی بی ئێف جییان کۆکردەوە، زەبەلاحەکان دەگوازنەوە بۆ ئینگلتەرا و لەوێ لە چاڵێکی گەورەدا زیندانی دەکرێن .هەر وڵاتێک کەزەبەلاحەکان لە ڕابردوودا سەردانیان کردبوو، سوپاس و دیاری دەنێرێت بۆ بی ئێف جی و سۆفی، کە شوێنی نیشتەجێبوونیان بۆدروستکراوە لە پارکە گەورەکەی ویندسۆر. گەشتیاران بە ژمارەیەکی زۆر دێن بۆ ئەوەی سەیری زەبەلاحەکانی ناو چاڵەکە بکەن، کە تەنهاخۆراکیان بە snozzcumbers دەدرێت؛ ئەوان خواردنێکی کەمی پێشوازی چاوەڕواننەکراو وەردەگرن کاتێک سێ سەرخۆش توانیویانەشەوێک سەرکەونە سەر سیاجەکەی سەلامەتی و بکەونە ناویەوە. BFG نازناوی فەرمی خەونی شاهانە وەردەگرێت، و بەردەوامە لە بەخشینیخەونەکان بە منداڵان؛ هەروەها فێری قسەکردن و نووسین دەبێت بە شێوەیەکی تێگەیشتووتر، کتێبێک دەنووسێت کە وەک خودی ڕۆمانەکەدەستنیشان کراوە، لە ژێر ناوی کەسێکی دیکە.

دەنگ

لە ساڵی ١٩٩١ سێر مایکل هۆردرن لە ڕادیۆی BBC  وەرگێڕانێکی ٨ بەشەیی گێڕایەوە کە لە ٢٥ی ئازار تا ٣ی نیسان بەردەوام بوو.لەساڵی ٢٠٠٦دا، ناتاشا ڕیچاردسۆن تۆمارێکی کورتنەکراوەی بۆ هارپەر چیڵندز ئۆدیۆ گێڕایەوە.لە ساڵی ٢٠١٦دا دەیڤید والیامز تۆمارێکی کورتنەکراوەی بۆ پافین ئۆدیۆ گێڕایەوە .لە نێوان ساڵانی ١٩٨٦ بۆ ١٩٩٨ ڕۆمانەکە لەلایەنڕۆژنامەنووس برایان لی و هونەرمەند بیل ئاسپریەوە وەرگێڕدراوە بۆ کۆمیکێکی ڕۆژنامەوانی. لە ڕۆژنامەی Mail on Sunday بڵاوکراوەتەوە و لە بنەڕەتدا وەرگێڕانی ڕاستەوخۆ بووە، سیناریۆکانی لەلایەن خودی ڕۆالد داڵەوە وەرگیراون. دوای ماوەیەک کۆمیکەکەدەستی کرد بە شوێنکەوتنی هێڵەکانی چیرۆکی خۆی و زۆر دوای مردنی داڵ لە ساڵی ١٩٩٠ بەردەوام بوو.شانۆنامەکە لەلایەن دەیڤیدوودەوە بۆ شانۆ وەرگیراوە و لە ساڵی ١٩٩١ بۆ یەکەمجار لە شانۆی ویمبڵدۆن نمایشکرا.