خوێن

خوێن تەوشێکە (مایێع) کە لە ناو دەمارەکانی لەشی مرۆڤدا بە ھۆی کاریگەری پۆمپی دڵ(قەلب) دەگەڕێت. ئەرکی سەرکی ئەم تەوشە ئەوەیە کە ئوکسیژن کە سووتەمەنی ئەسڵی خانەکانە ((بەئینگلیزی: Cell)) بە دەستیان بگەیێنێت وە دی ئوکسیدی کەربۆن کە زایێعاتی ئەم مێتابۆلیسمەیە لە خانەکە دوور دەخاتەوە. خوێن بە دەمارەکانی خوێنبەردا دەڕوات، دەمارە گەورەکانی لەشی مرۆڤ چەند لقەدەمارو دەماری بچووکیان لێ دەبێتەوە. بچووکترین دەمارەخوێنەکانی لەش لە تاڵەموو باریکترن. ھەموو دەمارەکانی خوێن پێکەوە، بەشێک لە سیستێمی سووڕی خوێن پێک دێنن. thumb|left|280 px|گلووبوولە سوورەکانی خوێن

خانەکانی خوێن

• گلووبوولی سوور
• گلووبوولی سپی
  • نۆترۆفیلەکان
  • بازۆفیلەکان
  • مۆنۆسیتەکان
  • ماکرۆفاژەکان
• لەنفۆسیتەکان:
  • لەنفۆسیتی بی
  • لەنفۆسیتی تی
    • تی کۆمەکی
    • تی بوکوژ
• پلاتێلێت

[[پروندھ:Red White Blood cells.jpg|thumb|left|یک اسکن میکروسکوپ الکترونیکی (SEM) از گلبول قرمز، یک پلاکت، و یک گلبول سفید.]]

بنەماکانی خوێن(مادەکانی ناو خووێن)

لە ناو خوێن دا ھەندێک ماددەی گووناگوون ھەن کە ھەرکام لەم بنەمانە ئەرکی خۆیان ھەیە و یان بەرھەمی ئەرکێکن کە ڕژاونەتە ناو خوێن. بۆ نموونە دەتوانین ئەم بنەمانە ناو ببەین:

• ئوکسیژن
• دی ئوکسیدی کەربون
• گلۆکۆز
• ئەسیدی چەور
• ئەو بنەمانەی بۆ گرسانەوەی خوێن پێویستن وەکوو:
  • فاکتۆری ١٣،١٢،١١،١٠،٩،٨،٧،٥،٣
  • ترۆمبۆپلاستین،ترۆمبین
  • ڤیتامین کا
  • فیبرین، فیبرینۆژێن
• ھۆرمۆنەکان
• تری گلیسرید
• کۆلێستڕۆڵ