کەریم سەعید زانستی

کەریم سەعید زانستی

کەریم سەعید زانستی :(١٩٠٧-١٩٩٦) نووسەر ، شاعیر ، چالاكی سیاسی ، بێژەر ، وەڕگێر ، سکرتێری جەمعییەتی زانستی کوردان بوو ، لە نەتەوەی كورد بووە.

سەرەتای ژیان و خوێندنی

کەریم بەگ کوڕی سەعید بەگ کوڕی سڵێمان بەگی غەوواس (قەوواس) و لە بنەماڵەی ناسراوی خەندانە، ١٩٠٧ لە گەڕەکی (کانێسکان)ی شاری سلێمانی چاوی بە ژیاندا ھەڵھێناوە. منداڵ بووە کە دایک و باوکی مردوون، بۆ باپیری لە دایکەوە بەخێوی کردووە. یەکەم جار لە حوجرەی مەلا شەلە دەستی بە خوێندن کردووە. ١٩١٤ خراوەتە قوتابخانەی (تەشویقییە) و قۆناغی سەرەتاییی بڕیوە. ١٩٢٢ لەتەک مستەفا و ئەنوەر سائیب و عەبدولواحید نووری و فوئاد ڕەشید بەکر، چووەتە کەرکووک و ناوەندیی (عیلمییە)ی بە دوو ساڵ خوێندووە. پاشان لە قوتابخانەی ئەندازە لە بەغدا وەرگیراوە، لەبەر چالاکیی سیاسیی بۆی تەواونەکراوە.

جەمعییەتی زانستی کوردان

لەو سەردەمەدا ئەندامی (کۆمەڵی لاوانی کورد) بووە لە بەغدا. لەوەبەدوا وەک مامۆستا و ئەندامی دیار خۆی بۆ (جەمعییەتی زانستی کوردان) تەرخان کردووە، بۆیە ناسناوی (زانستی)ی بەسەردا بڕاوە. پێ بەپێ قیرائەتخانەیەکی بە فێرکردنی خوێندنەوە و نووسین کردووەتەوە. مایس یا حوزەیرانی ١٩٢٨ بووە بە سکرتێری جەمعییەتەکە. ٢٣/٥/١٩٣٠ بە ئەندامی ھەیئەتی ئیدارەی جەمعییەتی زانستی ھەڵبژێرداوە و کراوە بە سکرتێر.

ژیانی هاوسەرگیریی

کەریم بەگ، ١٩٣٠ خاتوو "بەھێی محەمەد شاتری"ی ھێناوە، سێ کچی (گێلاس، سزا و سروە) ناوانی لێ بووە.

زیندانی كردنی

یەکێکی گیراوەکانی دوای شەڕی بەردەرکی سەرای سلێمانی بووە و براوەتە کەرکووک. پاش چەند مانگێک بە ھەوڵی ئەحمەد بەگی تۆفیق بەگی موتەسەڕیف بەردراوە.

وەزیفەكانی

٢٧/٣/١٩٣٢ کراوە بە ئەندازیاری شارەوانی. ١٧/٩/١٩٣٥ دەستی لێ کێشاوەتەوە. ٢٨/٥/١٩٤٢ موعاوینی مولاحزی ئەشغال بووە. ١٣/١/١٩٥٣ کراوە بە بێژەر و وەرگێڕ لە بەشی کوردیی ڕادیۆی بەغدا. ئەو ماوەیە دەرسی کوردیی لە (خانەی مامۆستایان)یش وتووەتەوە. ١٩٦٣ خانەنشین بووە.

كۆچی دوایی

ڕۆژی ٤/١/١٩٩٦ لە سلێمانی کۆچی دواییی کردووە و لە (گردی سەیوان) نێژراوە.

چالاكی سیاسی

کەریم بەگ، ئەندامێکی بەرز و چالاکی (جەمعییەتی ھیوا)یش بووە کە دەوروبەری ١٩٢٨ بە نھێنی لە سلێمانی دامەزراوە. پێشتر ئەندامی (جەمعییەتی زەردەشتی) بووە. ئەندامی (حیزبی برایەتی)ش بووە.

١٩٥٦ سەرپەرشتیی بەشی کوردیی گۆڤاری (ھنا بغداد)ی کردووە. لە ھەڵبژاردنی ڕۆژی ٣/١/١٩٥٨ی (یانەی سەرکەوتنی کوردان)دا بە سکرتێری یانە ھەڵبژێردراوە. ڕۆژی ٣٠/٩/١٩٦٠یش دیسان بە سکرتێری دەستەی بەڕێوەبردنی یانە ھەڵبژێردراوەتەوە.

شیعر و ئەدەب

شیعری نووسیوە و لێی بڵاوکردووەتەوە و ھەندێکی لەچاپ نەدراویشی ھەیە. ماوەیەکیش (گۆشەی شیعر)ی لە ڕادیۆی کوردی ھەبووە.

نووسینەكانی

نووسینی لە "ژیانەوە" و "گەلاوێژ"دا بڵاوبووەتەوە.

دوو نامیلکەی لەچاپدراویشی ھەیە:

1. ڕەوشت و خوو، چاپخانەی نجاح- بەغدا، ١٩٢٧
2. گۆرانیی کوردی، سلێمانی، ١٩٢٨

ئەلبوومی وێنەكانی

• 
  ١. کەریم‌بەگی سەعیدبەگ (زانستی)، ٢. عەبدوڵڵا گۆران
• 
  قوتابخانەی ئەهلیی زانستی کوردان، سلێمانی. مستەفا صائیب و کەریم سەعید زانستی (موعتەمەدی کۆمەڵی زانستی) لە ناوەڕاست‌دا دانیشتوون
• 
  ڕاوەستاو: ١، کەریم سەعید زانستی، ٢. ڕەفیق حیلمی، ٤. تۆفیق قەفتان،
• 
  ئەمانە ناسراونەوە: عەبدولواحید نووری (یەکەمی ڕیزی یەکەم)، کەریم سەعید زانستی (١١هەمی ڕیزی دووەم)،
• 
  ئەمانە ناسراونەوە: کەریم سەعید زانستی (دووەمی ڕیزی دووەم)، حامید فەرەج (چوارەمی ڕیزی یەکەم).،