کار (فیزیک)

${\vec {s}}={\vec {d}}$

کار یان ئیش (بە ئینگلیزی: Work) گواستنەوەی وزەیە لە تەنێکەوە بە بەکارھێنانی ھێزێک تەنەکە بجوڵێنێت بە ئاڕاستەی ھێزەکەوە. یەکەی کار لە سیستمی نێونەتەوەییی یەکەکان یان SI بریتییە لە نیوتۆن لێکدانی مەتر، یان جوول joule (کورتدەکرێتەوە بە: J). وشەی کار یەکەم جار لەلایەن ماتماتیکزانی فەڕانسەوی گاسپارد-گوستاڤ کۆریۆلیس (بە فەڕانسەوی Gaspard-Gustave Coriolis) لە ساڵی ١٨٣٠ زایینی بەکار ھات.

یاسا

کار ھێندێکی ژمارەیییە و بەندە لەسەر ھێز و لادان بە زمانی بیرکاری بەم شێوە دەریدەبڕن:

$W=\mathbf {F} \cdot \mathbf {d} =Fd\cos \theta .\,\!$

لێرەدا، $F$، بڕی ھێز، $d$ لادان و $\theta$ گۆشەی نێوان ھێزەکە و ئاڕاستەی لادانەکەیە.

پەیوەندی کار-جووڵە وزە

کاری گشتی بەڕێکراو لەسەر تەنێکی دیاریکراو یەکسانە بە گۆڕان لە جووڵە وزەی ئەو تەنەدا. بە زمانی بیرکاری:

$W=\Delta E_{k}=E_{k_{2}}-E_{k_{1}}={\tfrac {1}{2}}m(v_{2}^{2}-v_{1}^{2})\,\!$

لێرەدا $m$ بارستەی تەنەکە و $v$ بریتییە لە خێرایی.

چ کاتێ ئیش بەڕێ دەکرێت؟

1. ئەگەر تەنەکە نەجولا ئەوا تۆ ئیشت نەکردووە.
2. ئەگەر تەنەکە جولا بەلام بەھەمان ئاراستەی ھێزەکە نەبوو ئەوا تۆ ئیشت نەکردووە.
3. ئەگەر تەنەکە جولا و بەھەمان ئاراستەی تەنەکەش بوو ئەوا تۆ ئیشت کردووە.

ئەمانەش ببینە

• وزە