چەرم

چەرم (ھەروەھا ناسراوە بە پێستە - بە ئینگلیزی: Leather) پێکھاتووە لە پێستی ئاژەڵ کە دوای کوشتنیان لێدەکرێتەوە بۆ بەرھەمھێنانی شتومەکی وەک پێڵاو، قاییش، کوشنی ئۆتۆمۆبیل و ھتد… زۆرجار ئەم ئاژەڵانە ھەر بۆ چەرمەکەیان دەکوژرێن.

چەرم ماددەیەکی بەھێز و نەرم و خۆڕاگرە کە لە برانچی، یان چارەسەری کیمیایی، پێستی ئاژەڵەکان و شاردنەوەکان بۆ ڕێگەگرتن لە پوکانەوە بەدەست دەھێنرێت. باوترین چەرمەکان لە ماڵات و مەڕ و بزن و ئاژەڵی کەرە و گامێش و بەراز و ھەوەس و ئاژەڵە ئاوییەکان وەک مۆر و تیمساح دێن.^[١]^[٢]

چەرم دەتوانرێت بەکار بھێنرێت بۆ دروستکردنی جۆرەھا کەرەستە، لەوانە جل و بەرگ، پێڵاو، جانتای دەست، کەلوپەل، کەرەستە و کەلوپەلی وەرزشی، و بۆ دەیان ساڵ دەخایەنێت. دروستکردنی چەرم بۆ ماوەی زیاتر لە ٧٠٠٠ ساڵ پراکتیزە کراوە و بەرھەمھێنەرە پێشەنگەکانی پێستی ئەمڕۆ چین و ھیندستانن.^[١]^[٢]^[٣]

گرووپەکانی مافی ئاژەڵان بانگەشەی ئەوە دەکەن کە دروستکردنی پێستی بازرگانی مۆدێرن و بەکارھێنانی بەرھەمەکانی بە شێوەیەکی ناڕەوشتی کوشتنی ئاژەڵە^[٤] بەپێی ڕاپۆرتی ھەڵسەنگاندنی بازنەی ژیان (LCA) بۆ ڕێکخراوی گەشەپێدانی پیشەسازی نەتەوە یەکگرتووەکان، لە ٩٩٪ی ئەو شاردنەوە و پێستە خاوانەی کە لە بەرھەمھێنانی چەرم لە ئاژەڵی بەخێوکراو بۆ گۆشت و/یان بەرھەمھێنانی شیرەمەنی بەکار دەھێنرێت.

ڕەخنەگرانی تاینرییەکان بانگەشەی ئەوە دەکەن کە ئەوان دەست دەکەن بە ڕاھێنانی ناجێگیر کە مەترسی تەندروستی بۆ خەڵک و ژینگەی نزیکیان دروست دەکات.^[٥] قۆناغەکانی پڕکردنەوەی تەوێڵەکان ھەزاران لیتر ئاو بۆ یەک پێستی شاردنەوە یان ئاژەڵێک بەکاردێنن و پاشەڕۆی ژەھراوی شلە لەناو ژینگەدا دەربھێنن کە دەبێتە ھۆی کەمبوونەوەی خاک و کێشەکانی تەندروستی پەیوەست بە پێستی مرۆڤ و سیستەمی ھەناسەدان و زیاتر ھەرچۆنێک بێت پێشکەوتنەکان لە بڕی ئەو ئاو و چارەسەرەی کە لەلایەن تاینرییەکانەوە بەکاردێت بۆ کەمکردنەوەی ئیمپاک دروست کراوە.^[٦]

سەرچاوەکان[دەستکاری]

^ ^ئ ^ا Gillan, Kevin; Murray, Jason (May 2019). Comprehensive Guide to Leather Repair and Restoration: Leather Repair Training Manual. Advanced Leather Solutions, Inc. p. 16. Retrieved June 10, 2021.
^ ^ئ ^ا "Leather". Encyclopedia Britannica. March 5, 2020. Retrieved June 10, 2021.
^ Kwasny, Melissa (April 17, 2019). Putting on the Dog: The Animal Origins of What We Wear. The University Press. ISBN 978-1-59534-865-4. Retrieved June 10, 2021.
^ Regan, Tom (2004). Empty Cages: Facing the Challenge of Animal Rights (بە ئینگلیزی). Rowman & Littlefield. p. 120. ISBN 978-0-7425-4993-7.
^ "Leather: Animals Abused And Killed for Their Skins". PETA. 15 December 2003. Retrieved June 10, 2021.
^ Muthu, Subramanian Senthilkannan (August 5, 2020). Leather and Footwear Sustainability: Manufacturing, Supply Chain, and Product Level Issues. Springer Singapore. pp. 1–10. ISBN 9789811562969.

بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Leather»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ١٥ی تشرینی دووەمی ٢٠١٧.

ئەم وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت.

[gillan2-1] ئ ^ا Gillan, Kevin; Murray, Jason (May 2019). Comprehensive Guide to Leather Repair and Restoration: Leather Repair Training Manual. Advanced Leather Solutions, Inc. p. 16. Retrieved June 10, 2021.

[britannica-2] ئ ^ا "Leather". Encyclopedia Britannica. March 5, 2020. Retrieved June 10, 2021.

[3] Kwasny, Melissa (April 17, 2019). Putting on the Dog: The Animal Origins of What We Wear. The University Press. ISBN 978-1-59534-865-4. Retrieved June 10, 2021.

[4] Regan, Tom (2004). Empty Cages: Facing the Challenge of Animal Rights (بە ئینگلیزی). Rowman & Littlefield. p. 120. ISBN 978-0-7425-4993-7.

[5] "Leather: Animals Abused And Killed for Their Skins". PETA. 15 December 2003. Retrieved June 10, 2021.

[6] Muthu, Subramanian Senthilkannan (August 5, 2020). Leather and Footwear Sustainability: Manufacturing, Supply Chain, and Product Level Issues. Springer Singapore. pp. 1–10. ISBN 9789811562969.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]