پەشێویی دڵەڕاوکێ

پەشێویی دڵەڕاوکێ
لقی	cognitive disorder، نەخۆشی
لێکۆڵینەوە لەلایەن	دەروونپزیشکی
Health specialty	دەروونپزیشکی، clinical psychology
چارەسەر	چارەسەری دەروونی
Handled, mitigated, or managed by	cognitive behavioral therapy
ICD-9-CM	300.09
ناسنامەی زاراوەی NCI	C2878
لە ویکیدراوە دەستکاریی زانیارییەکان بکە

پەشێویی دڵەڕاوکێ پۆلێکە لە پەشێوی دەروونی کە بە ھەستکردن بە دڵەڕاوکێ و ترس تایبەتمەندن، کە دڵەڕاوکێ پێشبینی ڕووداوەکانی داھاتووە، ترسیش کاردانەوەیەکە بەرامبەر بە ڕووداوەکانی ئێستا. ئەم ھەستانە دەبنە ھۆی دەرکەوتنی نیشانە جەستەییەکان، وەک خێرابوونی دڵ و لەرزین. چەندین جۆری پەشێوی دڵەڕاوکێ ھەیە، لەوانە پەشێوی دڵەڕاوکێی گشتگیر ، فۆبیا، پەشێوی دڵەڕاوکێی کۆمەڵایەتی و پەشێوی ترس. ھەریەکێک لەو پەشێویانەی سەرەوە نیشانەی تایبەتی خۆیان ھەیە، بەڵام ھەموویان نیشانەکانی دڵەڕاوکێیان ھاوبەشە.پەشێوی دڵەڕاوکێ دەتوانێت بۆماوەیی بێت بەڵام دەتوانێت ببێتە ھۆی بەکارھێنانی ماددە ھۆشبەرەکان لەوانە کحول و کافاین. ئەم پەشێوییانە بەزۆری ھاوڕێی نەخۆشیەکانی ترن وەکو پەشێوی خەمۆکی و نەخۆشی دوو جەمسەری جگە لە پەشێوی تر لە کەسایەتیدا وەک پەشێوی خواردن.

چەمکی دڵەڕاوکێ چوار چەمک لە تاقیکردنەوەکان لەخۆدەگرێت کە ڕەنگە مرۆڤ پێیدا تێپەڕێت، کە بریتین لە دڵەڕاوکێی دەروونی، گرژی جەستەیی، نیشانە جەستەییەکان و دڵەڕاوکێی جیابوونەوەیی. ئەو ھەستانەی لە نەخۆشییەکانی دڵەڕاوکێدا دەبینرێن، لە دەمارگیرییەکی سووکەوە دەست پێدەکات تا دەگاتە کۆمەڵێک ترس و دڵەڕاوکێ.

پەشێوی دڵەڕاوکێ بەھۆی تێکەڵەیەک لە ھۆکارە بۆماوەییەکان و ھۆکارە ژینگەییەکانەوە دروست دەبێت. ھۆکارەکان بریتین لە دەستدرێژیکردنە سەر لە منداڵی، مێژووی پەشێوی دەروونی لە خێزاندا و ھەژاری. زۆرجار پەشێوی دڵەڕاوکێ لەگەڵ پەشێوییە دەروونییەکانی دیکەدا ڕوودەدەن، بەتایبەتی پەشێوی خەمۆکی توند، پەشێوی کەسایەتی و پەشێوی بەکارھێنانی ماددە ھۆشبەرەکان. نیشانەکان دەبێت لایەنیکەم بۆ ماوەی ٦ مانگ بوونیان ھەبێت بۆ دەستنیشانکردنی دڵەڕاوکێ، و لەوانەیە زیاتر بێت لەوەی چاوەڕوان دەکرێت وەک کاردانەوەیەک بۆ ڕووداوێک، و کەمکردنەوەی کاری تاک. کێشەکانی تر کە ڕەنگە ببێتە ھۆی نیشانەی ھاوشێوە بریتین لە چالاکبوونی زۆری ڕژێنی غوددەی دەرەقی، نەخۆشییەکانی دڵ، کافاین، کحول، یان حەشیش و کشانەوە لە ھەندێک دەرماندا.

بەبێ چارەسەر، پەشێوی دڵەڕاوکێ زیاتر دەمێنێتەوە. ڕەنگە چارەسەرکردن بریتی بێت لە گۆڕینی شێوازی ژیان، ڕاوێژکاری و دەرمان. بەزۆری ڕاوێژکاری جۆرێکە لە چارەسەری ڕەفتاری مەعریفی. دەرمانەکانی وەک دژە خەمۆکی، بەنزۆدیازیپین، یان بێتا بلۆکەرەکان لەوانەیە نیشانەکان باشتر بکەن.

یەکێک لە چارەسەرە باوەکان بۆ نەخۆشییەکانی دڵەڕاوکێ بریتییە لە گۆڕینی شێوازی ژیان وەک گوتمان و لە ڕێگەی چارەسەری دەروونییەوە. دەتوانرێت دەرمانی تایبەتی پزیشکی پسپۆڕ بەکاربھێنرێت، لە ئەگەری ئەوەی ڕێگا سەرەتاییەکان کاریگەر نەبن.