پێڕستی ئۆپەراسیۆنەکانی تورکیا لە باشووری کوردستان
| ئۆپەراسیۆنەکانی تورکیا لە باشووری کوردستان | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بەشێک لە سەربزێوییەکانی کورد لە تورکیا، شەڕی براکوژی | |||||||
| |||||||
| شەڕکەرەکان | |||||||
|
پێشتر:  یەنەکە (1992)[١][٢] |
پێشتر: یەنەکە (١٩٩٧)[٤] | ||||||
| زەرەر و زیانە گیانییەکان | |||||||
| ٤٠٠+ کوژراو[٥] |
٨,٠٠٠+ کوژراو ١,٧٠٠ دیلگیراو،[٥] | ||||||
| ٦,٨٠٠+ ئاوارە[٦] | |||||||
پێڕستی ئۆپەراسیۆنەکانی تورکیا لە باشووری کوردستان پڕێستێک لە ھێرشەکان و داگیرکارییەکانی حکوومەتی تورکیا لەنێو خاکی باشووری کوردستانە. ئەو ھێرشانە لە ساڵی ١٩٨٣[٧] بەدوای دەستپێکردنی سەربزێوییەکانی کورد لە تورکیا ڕژایە ناو باشووری کوردستان و بەتایبەت بەدوای ڕاپەڕینی ١٩٩١ و دەسەڵاتداربوونی کوردەکانی باشووری کوردستان بەشێوەیەکی پچڕپچڕ بەردەوام بووە. ھێزە چەکدارەکانی تورکیا بە بیانووی ئامادەبوونی ھێزەکانی پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) زنجیرەیەک ئۆپەراسیۆنیی داگیرکەرانەیان لە باشووری کوردستان دژی ئەنجام داوە[٨] و بەشێکی بەرچاو لە خاکی باشووری کوردستانیان داگیر کردووە. شەپۆلێکی تازە لە ئۆپەراسیۆنەکانی تورکیا لە خاکی باشووری کوردستان لە ساڵی ٢٠١٨ەوە دەستپێککراوە و بێ وچان تا ئێستاکە بەردەوام بووە و ھەندێک سەرچاوە سەبارەت بە خواستی تورکیا بۆ بوونی ھەمیشەیی لە باشووری کوردستان قسەیان کردووە.[٩]
ئۆپەراسیۆنەکان
[دەستکاری]| ڕێکەوت | ئۆپەراسیۆن | تورکیا بریندارانی | پەکەکە بەدیلگیراوانی |
|---|---|---|---|
| ٢٧ی ئایاری ١٩٨٤ - 10 تشرینی یەکەمی ١٩٨٤ | ئۆپەراسیۆنی بەدواداچوونی گەرم | ؟ | ؟ |
| ٥ی تشرینی یەکەمی ١٩٩٢ – ١٥ی تشرینی دووەمی ١٩٩٢ | ئۆپەراسیۆنی باکووری عێراق | ٢٨ (١٢٥) | ١,٥٥١ (١,٢٣٢) |
| 20 ئازاری ١٩٩٥ – ٤ی ئایاری ١٩٩٥ | ئۆپەراسیۆنی پۆڵا | ٦٤ (١٨٥) | ٥٥٥ (١٣) |
| ١٢ی ئایاری ١٩٩٧ – ٧ی تەممووزی ١٩٩٧ | ئۆپەراسیۆنی چەکوش | ١١٤ (٣٣٨) | ٢,٧٣٠ (٤١٨) |
| ٢٥ی ئەیلوولی ١٩٩٧ – ١٥ی تشرینی یەکەمی ١٩٩٧ | ئۆپەراسیۆنی داون | ٣١ (٩١) | ٨٦٥ (٣٧) |
| ٢١ی شوباتی ٢٠٠٨ – ٢٩ی شوباتی ٢٠٠٨ | ئۆپەراسیۆنی خۆر | ٢٧[١٠][١١][١٢] | ٢٤٠ |
| ٢٥ی نیسانی ٢٠١٧ | ھێرشە ئاسمانییەکانی ٢٠١٧ بۆ سەر باشوور و ڕۆژاوای کوردستان | ٠ | ٣٣ |
| ٢٨ی ئایاری ٢٠١٩ – ١٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٠ | ئۆپەراسیۆنی چنگ | ١٧[١٣] | ٤١٧[١٤] |
| ١٧ی نیسانی ٢٠٢٢ – ٤ی ئایاری ٢٠٢٢ | ئۆپەراسیۆنی چنگی کلیل | ٨٣ | ٩٩٥ |
| سەرجەم: | ٢٨٢ (٧٣٩) | ٦,٤١٧ (٢,٧٠٠) | |
ھەڵویستی حکومەتی عێراق
[دەستکاری]ھەڵویستی حکومەتی عێراق لە سەردەمێکدا ئۆپەراسیۆنەکانی تورکیای وەک پێشێلکردنی سەروەری عێراق سەیر دەکرد.[١٥] بەرھەم ساڵح سەرۆک کۆماری پێشووی عێراق داوای کۆتاییھێنانی لە تورکیا دەکرد و وتی ھەموو ھێزە چەکدارەکانی تورکیاش دەبێت لە خاکی عێراق بکشێنەوە.[١٦]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ ئ ا Iraq – Kurds (1961 – first combat deaths) 2007-06-20 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە., January 2005
- ^ ئ ا Turkey (1984–2002) 2011-02-07 لە وەیبەک مەشین ئەرشیڤ کراوە., March 2003
- ^ «Page 2» (PDF). لە 29 May 2023 ھێنراوە.
{{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|accessdate=(یارمەتی) - ^ «The Arab Spring, ITS Effects on the Kurds, and the Approaches of Turkey, Iran, Syria, and Iraq on the Kurdish Issue». لە ڕەسەنەکە لە 2012-09-17 ئەرشیڤ کراوە. لە 2012-11-09 ھێنراوە.
- ^ ئ ا «Ve Sonuç». Hürriyet. لە 2007-10-11 ھێنراوە.
- ^ «Timeline Turkey 1962-2008». لە ڕەسەنەکە لە 2010-12-23 ئەرشیڤ کراوە. لە 2011-05-24 ھێنراوە.
- ^ «Irak'a yapılan en büyük kara harekatı». لە ڕەسەنەکە لە 14 January 2015 ئەرشیڤ کراوە.
{{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|archive-date=(یارمەتی) - ^ "Council Decision", Council of the European Union, December 21, 2005
- ^ Yousif Ismael (18 May 2020). «Turkey's Growing Military Presence in the Kurdish Region of Iraq». Washington Institute. لە 1 October 2022 ھێنراوە.
{{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=و|date=(یارمەتی) - ^ «Twenty-five killed in clashes between Turkish soldiers, PKK - Monster…». لە ڕەسەنەکە لە 4 September 2012 ئەرشیڤ کراوە.
{{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|archive-date=(یارمەتی) - ^ «38 killed in PKK attack on Turkish border posts - Thaindian News». لە ڕەسەنەکە لە 2018-08-14 ئەرشیڤ کراوە. لە 2011-02-05 ھێنراوە.
- ^ «Armed Conflicts Report - Turkey». لە ڕەسەنەکە لە 2011-02-07 ئەرشیڤ کراوە. لە 2011-04-15 ھێنراوە.
- ^ ٢ کوژراو (٣٠ی ئایاری ٢٠١٩),[١] 1 killed (19 July 2019 per turkey),[٢] 3 killed (25 Aug. 2019),[٣] 2 killed (23 Sep. 2019),[٤] 1 died (28 Oct. 2019),[٥] 1 killed (2 Dec. 2019),[٦] 2 killed (2 Jan. 2020),[٧] 2 killed (14 Jan. 2020),[٨] 2 killed (25 March 2020),[٩] 1 killed (15 April 2020),[١٠] total of 17 reported killed
- ^ «New phase begins in Turkey's northern Iraq operation». www.aa.com.tr. لە 29 May 2023 ھێنراوە.
{{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|accessdate=(یارمەتی) - ^ Hermann، Rainer. «Operation im Nordirak: Bagdad erzürnt über türkische Offensive gegen die PKK». Frankfurter Allgemeine Zeitung (بە ئەڵمانی). ISSN 0174-4909. لە 2022-04-19 ھێنراوە.
- ^ «Iraq's president says Turkey's offensive into KRG 'a threat to our national security'». Bianet. 19 April 2022.
{{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|date=(یارمەتی)
