مێژووی ئیخوان موسلمین لە میسر
ئیخوان موسلمین ڕێکخراوێکی ئیسلامییە کە لە شاری ئیسماعیلیای میسر لەلایەن حەسەن بەننا لە ئازاری ١٩٢٨ وەک بزووتنەوەیەکی ئایینی و سیاسی و کۆمەڵایەتی ئیسلامی دامەزراوە. ئەم گرووپە.[١][٢] لە وڵاتانی دیکەی موسڵمان بڵاوبووەوە بەڵام گەورەترین، یان یەکێک لە گەورەترین ڕێکخراوەکانی لە میسر ھەیە، کە ساڵانێکی زۆرە یەکێک لە گەورەترین ڕێکخراو و ھێزی ئۆپۆزیسیۆنی سیاسی بووە،[٣] سەرەڕای یەک لە دوای یەک سەرکوتکردنی لە لەلایەن حکوومەت لە ساڵانی ١٩٤٨، ١٩٥٤، ١٩٦٥ دوای ئەوەی پیلانی گوماناوی تیرۆرکردن و ڕووخاندن ئاشکرا بوون. دوای شۆڕشی ٢٠١١ ئەم گرووپە بە یاسایی کرا، و لە نیسانی ٢٠١١دا دەستی بە پارتێکی سیاسی مەدەنی کرد بە ناوی پارتی ئازادی و دادپەروەری (میسر) بۆ بەشداریکردن لە ھەڵبژاردنەکاندا، لەنێویاندا ھەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ساڵی ٢٠١٢ کاتێک محەممەد مورسی کاندیدەکەی بوو بە یەکەم کەسی میسر کە بە شێوەیەکی دیموکراسی ھەڵبژێردرا. بەڵام دوای ساڵێک و دوای خۆپیشاندانی بەرفراوان، مورسی لەلایەن سوپاوە کودەتای بەسەر کرا و دەستگیرکرا. لە ساڵی ٢٠١٤ەوە ئەم ڕێکخراوە لەلایەن ڕووسیا، میسر، ئیمارات، سعودیە وەک گرووپێکی تیرۆریستی ناسێنراوە و جارێکی دیکە تووشی سەرکوتکردنی توند دەبێتەوە.[٤]
مێژوو
[دەستکاری]١٩٢٨ — ١٩٣٨
[دەستکاری]ئیخوان موسلمین لە ساڵی ١٩٢٨ لە لایەن حەسەن بەننا لەگەڵ شەش کرێکاری کۆمپانیای نۆکەندی سوێز دامەزرا. بەننا مامۆستای قوتابخانە بوو، بۆ پێشخستنی جێبەجێکردنی یاسای شەریعەتی ئیسلامی بۆ ناو حکوومەت و پاشەکشەیەکی کۆمەڵایەتی لەسەر بنەمای ئیتۆسێکی ئیسلامی لە خۆبەخشی و ئەرکی مەدەنی، دژایەتیکردنی ئەوەی کە وەک نادادپەروەری سیاسی و کۆمەڵایەتی دەیبینی و لەگەڵ دەسەڵاتی ئیمپراتۆریەتیی بەریتانی. ڕێکخراوەکە سەرەتا سەرنجی لەسەر کاری پەروەردەیی و خێرخوازی بوو، بەڵام بە خێرایی گەشەی کرد و بوو بە ھێزێکی سیاسی سەرەکی بە ھەمان شێوە، بە پاڵپشتیکردنی دۆزی چینە بێ مافەکان، ڕۆڵێکی دیار لە بزووتنەوەی ناسیۆنالیستی میسردا گێڕا، و پێشخستنی چەمکی ئیسلام کە ھەوڵی گەڕاندنەوەی پەیوەندییە پچڕاوەکانی نێوان نەریت و مۆدێرنە دەدا.[٥]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ «Muslim Brotherhood». irp.fas.org. لە ١٣ی ئایاری ٢٠٢٢ ھێنراوە.
- ^ «Wayback Machine». web.archive.org. ٢٨ی شوباتی ٢٠٠٩. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی شوباتی ٢٠٠٩ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٣ی ئایاری ٢٠٢٢ ھێنراوە.
- ^ «Egypt's Most Popular Party Not on Election Ballot». www.globalsecurity.org. لە ١٣ی ئایاری ٢٠٢٢ ھێنراوە.
- ^ «Egypt's Muslim Brotherhood declared 'terrorist group'». BBC News (بە ئینگلیزیی بریتانیایی). 2013-12-25. لە 2022-05-13 ھێنراوە.
- ^ Mura، Andrea (2012-02-01). «A genealogical inquiry into early Islamism: the discourse of Hasan al-Banna». Journal of Political Ideologies. 17 (1): 61–85. doi:10.1080/13569317.2012.644986. ISSN 1356-9317.