مویز الدین بەھرام

مویز و دین
'سوڵتان'.
گا و سوارچاک جۆری جیتالی بەھرام شا
شەشەم سوڵتانی دەھلی.
فەرمانڕەوایی	ئایار ١٢٤٠ – ١٥ی ئایاری ١٢٤٢
تاج لەسەر نان	١٢٤٠
پێشوو	ڕازیە سوڵتان
جێگر	عەلائەدین مەسعود شا
ناوی تەواو مویز و دین بەھرام
خانەدان	شانشینی ماملووکەکان
باوک	ئیلتوتمیش
لەدایکبوون	٩ی تەممووزی ١٢١٢ دەھلی
مردن	١٥ی ئایاری ١٢٤٢ (تەمەن ٢٩ ساڵ)
ناشتن	سوڵتان غەری، دەلھی.
ئایین	ئیسلام

مویز الدین بەھرام (٩ی تەممووزی ١٢١٢ – ١٥ی ئایاری ١٢٤٢) شەشەمین سوڵتانی شانشینی مەملوکەکانە.

ژیان

کوڕی شەمس الدین ئیلتوتمیش (١٢١١–٣٦) و نیوەبرای ڕازییە سوڵتان (١٢٣٦–٤٠) بووە. لەکاتێکدا خوشکەکەی لە بەتیندا لەلایەن سوبێدار مەلیک ئاڵتوونیا زیندانی کرا (ھەردوو ئاڵتوونیا و بەھرام شا پلانی پیلانگێڕییان لە دژی ڕازییە سوڵتان دانابوو) بە پشتیوانی چل سەرۆک خۆی بە پاشا ڕاگەیاند. تەنانەت بەو شێوەیەش، لە ماوەی دوو ساڵی پاشایەتی مویز دین بەھرامدا، ئەو سەرۆک عەشیرەتانەی کە لە بنەڕەتدا پشتگیریان لێکردبوو، ناڕێک و پێکدادان و بەردەوام لە نێوان یەکتردا شەڕیان دەکرد. ھەر لەم قۆناغە نائارامییەدا بوو کە لە ساڵی ١٢٤٢ لەلایەن سوپای خۆیەوە کوژرا (١٥ی ئایاری ١٢٤٢ کۆچی دوایی کردووە). دوای مردنی، برازاکەی عەلائەدین مەسعود شا کە کوڕی نیوەبرای ڕوکن دین فیروز بوو، شوێنی گرتەوە.

ئۆگێدە خان ی ئیمپراتۆریەتی مەغۆل دایری بە فەرماندەی غەزنی و مێنگێتوو بە فەرماندەی کوندوز دەستنیشان کرد. لە زستانی ساڵی ١٢٤١ ھێزی مەغۆل داگیرکەری دۆڵی ئیندوس و گەمارۆی لاھوری دا. دایر بە ھێرشکردنە سەر شارۆچکەکە کۆچی دوایی کرد، بەڵام لە ٣٠ی کانوونی دووەمی ١٢٤١ و مەغۆلەکان شارۆچکەکەیان قەساب کرد پێش ئەوەی لە سوڵتانی دەلھی بکشێنەوە. سوڵتانەکە بوو زۆر لاوازە بۆ ئەوەی ھەنگاو لە دژی ئەوان بنێت. «چل سەرۆک» لە قەڵای سپی دەلھی گەمارۆیاندا و کوشتیان.

دوای مردنی ڕازییە سوڵتان (١٢٤٠) چل سەرۆک بڕیاریاندا کوڕی سێیەمی ئیلتوتمیش بەھرام شا بخەنە سەر تەخت. لە ٢١ی نیسانی ١٢٤٠ لە لال مەحاڵ خرایە سەر تەختی پاشایەتی بەڵام دوای ماوەیەک ٤٠ سەرۆک بڕیاریاندا ھەموو دەسەڵاتی بەھرام شا بگرنە دەست. لەو کاتەدا وەزیر موھاجبەدین بوو، بۆیە بەم شێوەیە سێ فەرمانڕەوای ئەو خانەدانە ھەبوون. مویز ئوددین بەھرام لە سەردەمی خۆیدا مزگەوتی لە دەلھی دروست کرد.