ئێلێمێنتری (دابەشکراوی لینوکس)
 | |
 ئێلێمێنتری ئۆ ئێس "لۆکی" | |
| گەشەپێدەر | elementary LLC |
|---|---|
| نووسراوە بە | ڤالا |
| بنەماڵە | ھاوشێوەی یونیکس |
| باری کارکردن | Current |
| مۆدێلی سەرچاوە | سەرچاوەکراوە |
| یەکەم وەشان | ٣١ی ئازاری ٢٠١١ |
| وەشانی کۆتایی | ٠٫٤. ١ "لۆکی" / ١٧ی ی ٢٠١٧[١] |
| کۆتا پیشاندان | 5.0 "Juno" Beta 1[٢] / ٣ی تەممووزی ٢٠١٨ |
| شێوازی بەڕۆژکردنەوە | APT |
| بەڕیوەبەری فایلەکان | dpkg |
| سەکۆکان | x86-64 |
| جۆری ناوک | Monolithic (Linux kernel) |
| ناوبەستی نیگارەیی بەکارهێنەر | Pantheon[٣] |
| مۆڵەتنامە | GNU GPL, LGPL |
| ماڵپەڕی فەرمی | elementary |
سیستەمی کارپێکەریی ئێلێمێنتری (elementary OS) دابەشکراوەیێکی لینوکسە کە لە سەر بنەمای ئوبونتو دامەزراوە. ئەم سیستەمە لە روومێزییێک درووستبوە کە لەسەر ژینگە/ڕوومێزی خۆی، ناسراوە بە پانسێئۆن(Pantheon). ھەر لە سەرەتاوە ئێلێمینتری ئۆ ئێس جێگای پێھەڵدان و ستایش وە لە لایەکی دیکەوە ڕخنەی لێگیراوە، ھەر چەند تاقیکردنەوەی ئێمە دەخاتە یادی ماک بەڵام لینوکسە ماک نییە.
ڕوکاری فەرمی واتە پانسێۆن کە بە زمانی ڤالا نوسراوە[٤] لە گەڵ نەرمەکالا و پرۆگرامەکانی دیکە وەک پلانک (دۆکە)، Epiphany (وێبگەری پێشگریمان)،Scratch (دەستکاریکەرێکی سادەیە)، Gala کە بەڕێوەبەری پەنجێرەکانە، یەکپارچە بووە.[٥]
دێسکتۆپی پانسێۆن
[دەستکاری]پانسێۆن ژینگەی ڕوومێزییەک کە لە سەر بنەمای گنوم پەرەی سەندووە. وەک ڕوومێزیەکانی دیکە GTK+, GDK, Cairo, GLib، GVfs وە Tracker. نەرمەوالەکانی تایبەت بە ئێلێمێنتری لەسەر پانسێۆن جێگیر کراوەن بریتین لە:
- دۆک (dock) شریتی ئەرک کە دەتوانین بڵێین ھاو شێوەی شریتی ئەرکی ویندۆسە، کە ئەپەکان یان بەرنامەکان لە سەری جێگیر دەبن.
- مایدۆری(Midori): وێبگەری فەرمی ئەم سیستمی کارپێکردنەیە، بە دەڵنیایەوە دەتوانین بڵێین وێبگەرێکی سوکەلە کە لە مەکینەی وێبکیت ھەر وا لە ڕووکاری GTK+سوود وەردەگرێت. ھاوتای کرۆم، فایرفۆکس، سافاری و ئەیجی مایکرۆسۆفت لە ویندۆز ١٠.
- سکرێچ(Scratch): ئێدیتۆرێک یان دەستکاریکەرێکی سادەیە.
- گاڵا(Gala): وەکو بەرێوبەری پەنجێرەکان و نەرمەکالاکانی لە ویندۆزە کە لە سەر بنەمای Mutter یە.
- نۆیز(Noise): پلەیەری بڵاوکردنی میوزیکە.
- مایا(Maya): ساڵنامەی ڕومێزییە.
- مەیل(Mail):ڕاژەخوازی ناردن و وەرگرتنی نامەی ئێلێکترۆنیە.
- ...
ئێلیمینتری لینوکسێکە کە نەرمەکالای فرەی تێدا نابینیت ھەر چەند کە دەتوانیت لە ناوەندی نەرمەکالای ئوبونتو بۆ دابەزاندنی نەرمەکالا پێویستیەکان سوود وەر بگریت. زۆرتری پەرەپێدەرە خۆبەخشەکانی ئێلێمێنتری خۆیان نەرمەکالای بۆ دروستدەکەن.
وەشانی ئێلیمێنتری
[دەستکاری]| وشان | ناو | بڕواری وشاندن | بنەما |
|---|---|---|---|
| ٠.١ | ژووپیتێر | ٣١خاکەلێوە٢٠١١ | ئوبونتوی١٠٫١٠ |
| ٠.٢ | لۆنا | ١٠گەلاوێژ٢٠١٣ | ئوبونتوی١٢٫٠٤ |
| ٠.٣ | فرێیا | ١١نیسانی٢٠١٥ | ئوبونتوی١٤٫٠٤ |
| ۰.۳.۱ | فرێیا | ٣خەرمانانی٢٠١٥ | وبونتوی١٤٫٠٤ |
| ۰.۳.۲ | فرێیا | ٩کانوونی یەکەم٢٠١٥ | وبونتوی١٤٫٠٤ |
| ٠.٤ | لۆکی | ٩خەرمانان٢٠١٦ | ئوبونتوی١٦٫٠٤ |
| ۰.۴.۱ | لۆکی | ١٧گوڵان٢٠١٧ | ئوبونتوی١٦٫٠٤ |
| ٥.٠ | ژنۆ | TBD | ئوبونتوی١٨٫٠٤ |
دەربارەی وەشانی ئێلیمینتری
[دەستکاری]دابەشکراوەی ئێلێمێنتری ئۆ ئێس سەرەتا بۆ دیزاین نەرمەکالا و ڕووکار بۆ ئوبونتو دەستی بەکار کرد، بەڵام پاش ماوەیێک دابەشکراوەی خۆی وشاند.[٦] کانگاکانی لە سەر بنەمای ئوبونتو بوو لە وشانی پێش لۆکی ٠٫٤. لە ڕێگای ناوەندی نەرمەکالای ئوبونتو دەتوانرا نەرمەکالاکان دامەزرێنن و بیسڕنەوە. مەبەست لە لینوکس ئێلێمێنتری کارپێکردنیێکی سادە بە دوور لە نەرمەکالا و کانگای فرەس.
دانیێل فۆرێ(Daniel Foré) بونیاتنەری ئێلێمێنتری دەڵێت کە ئەم پرۆژە بۆ رکابەری لەگەڵ دابەشکراوەکانی دیکەی لینوکس و سەرچاوەکراوە نییە بەڵکوو مەبەست گەشەپێدانی ئەم سیستەمی کارپێکردنەیە. ھەروەھا خولقاندنی ئیش بۆ گەشەپێدەرانە. لە ساڵێ ٢٠١٦. ز لۆکی ١٧٫٥٠٠دولار لە پشکی ئەمریکا زۆر بووە.[٧]
٠٫١ ژووپیتێر (Jupiter)
[دەستکاری]یەکەمین وشانی جێگیری ئێلێمێنتری ناوی ژووپیتێرە. کە لە ٣١ی خاکەلێوە٢٠١١ وشێندراوە. لە سەربنەمای ئوبونتوی١٠٫١٠. لە مانگی دەی ٢٠١٢ کۆتایی بە پاڵپشتی ھات و ئیتر لە ماڵپەڕی فەرمی بۆ داگرتن لابرابوو.[٨][٩]
٠٫٢ لۆنا (Luna)
[دەستکاری]لە گەڵاڕێزانی ٢٠١٢. ز وشانی بێتای ئێڵیمێنتری ئۆ ئێس بە کۆدناوی لۆنا وشێندرا. ئەم وشانە لەسەر بنەمای ئوبونتوی ١٢٫٠٤ جێگیر، پەرەی سەندبوو.[١٠]دووەمین وشانی بێتای لۆنا لە ڕێکەوتی ٦ جۆرەردانی ٢٠١٣ بڵاو کرایەوە. لە وشانی بێتا زۆرتر لە ٣٠٠ باگ چاکسازی کرا و جەندین گۆڕانکاری پێ زیادکرا وەک باشسازی پاڵپشتی بۆ شوێنە جیاوازەکان، پاڵپستی لە چەندین ڕومێزی و چەندین بەڕۆژ بوونەوە.[١١]لە ڕێکەوتی ٧ گەلاوێژی ٢٠١٣ کاتژێرێکی مەودایی بۆ بڵاوکردنی وشانی کۆتایی لۆنا لە پەڕەی فەرمی ئەم گنو/لینوکسە تا ١٠ گلاوێژ ٢٠١٣ دەرکەوت.[١٢]دووەمین وشانی جێگیر (قایم) ی گنو/لینوکسی ئێلێمێنتری، لۆنا، ھەر لەو ڕۆژە لەگەڵ چاکسازی بەھێز دەرکەوت.[١٣]
٠٫٣ فرێیا (Freya)
[دەستکاری]
ناوی سێھەمین وشانی جێگیری ئێلمێنتری ئۆ ئێسە کە لە ساڵێ ٢٠١٣ دانیێڵ فۆرە(Daniel Foré) بوو بە ڕێبەری ئەم پرۆژەیە. پاش ماویێک ئەم ناوە گۆڕدرا تاکوو پەیوندی بە گرووپی دەوڵەتی ئیسلامی ئێراق و سورییە نەمێنێ(ISIS). ئەم وشانە لە سەر بنەمای ئوبونتوی ١٤٠٤ دامەزرا، لە مانگی نیسانی ٢٠١٤ بڵاوکرایەوە. ١١ گەلاوێژ وسانی بێتا و لە ٨ شوباتی ٢٠١٥ دووەمین وشانی بێتا کەوتە بەردەست. لە ١١ نیسانی ٢٠١٥ دوایین وشانی ئێلێمێنتری بەم کۆدناوە وشێندرا.
فێریا نزیکەی ١٫٢ میلیۆن بار داگرا. بە ھۆی فەلسەفەی سەرچاوەکراوە زۆرتری داگرتنەکان، لە سیستەمی کارپێکردنەکان بوون کە سەرچاوەکەیان داخرابوو.
لە پێداچوونەوەی تەواو دابەشکراوەکانی گنو/لینوکسی، ئێلێمێنتری ئۆ ئێس لە ساڵی ٢٠١٦ بە باشترین دابەشکراوە لە بواری قەشەنگی ناوبرا. ھەرچەندە کە پێداچوونەوەکان پاشبنەمای ئەم دابەشکراوەیان بەڵای ماک دەبرد. بەڵام ئێلێمێنتری ئۆ ئێس دابەشکراوەیێک گنو/لینوکسە.
٠٫٤ لۆکی (Loki)
[دەستکاری]ئێلێمینتری ئۆ ئێس(elementary OS) وشانی ٠٫٤ بە کۆدناوی "لۆکی" لە مانگی نۆی ساڵی ٢٠١٦ وشێندرا.[١٤]ئەم وشانە بە خێرایی لە سەر ئوبونتو بە پشتیوانی درێژ خایەن لەم ساڵە دا وشێندرا ئەم وشانە چونکە لەسەر ئوبونتوی ١٦٫٠٤ وشیندراوە تا ساڵێ ٢٠٢١ پاڵپشتی دەکرێت. ناوکەکەی بۆ وشانی (٤٫٤) بەرزکرایەوە. بەشی ئاگاداری لە شریتی سەرەوە باستر کراو چەندین پارچەی نەرمەکالاییش چاکسازیان بۆ کرا. کە بە بەکارھێنەران ڕێکخستنی ئاگاداریەکانی دەدا. ھەروەھا لەم وشانەی ھەژمارەکانی Last.fm وە FastMail زیادکرد. وێبگەڕەکەی واتە میدۆری گۆڕا بە ئیپیفانی. لەم وشانە بوو کە ئێلێمێنتری فرۆشگای خۆی بۆ نەرمەکالاکان و سادەیی لە دامەزراندنی نەرمەکالا زیاد کرد.[١٥] بونیاتنەری پرۆژە دانیێڵ فۆرە(Daniel Foré) گەرەترین تایبەتمەندی وشانی لۆکی، AppCenter ناو برد و گوتی کە باشترکردنی خێرایی لە دامەزراندنی نەرمەکالا لە فرۆشگاکانی دیکە فرەترە. لە کاتی گەشەپێدانی ئەم پرۆژە (لۆکی) پەرەپێدەران ٩٠٠٠ دولاریان کۆکردەوە. توانایی دیکە کە لەم وشانە زیادکرا پاڵپشتی لە دامەزراندنی نەرمەکالا بە یارمەتی تەکنۆلۆژیەکانی Snappy وە Flatpak بوو. لە سەرەتاکانی مانگی گەلاوێژ ٢٠١٨ گەشەپێدەرانی تاقمەی ئێلێمێنتری ئۆ ئێس دیاریێکی باشیان لە کەسێکی نەناس وەرگرت. ئەم یارمەتییە بوو بە ھۆکارێک کە گەشەپێدەران بە شێوازی تەواوکات خەریکی پەرەپێدانی ئەم سیستەمی کارپێکردنە بن.[١٦]
پێداویستی ڕەقەکاڵا بۆ دامەزراندن
[دەستکاری]- ١GB بۆ بیرگەی(ڕام) سیستەمەکەت.
- ١٥GB بۆشایی ھارد.
- cd/dvd درایڤ یان دەرگای USB
- دەستپێگەیشتن بە ئینتەرنێت.
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ «Loki 0.4.1 Stable Release!». medium.com. ١٧ی ئایاری ٢٠١٧. لە ڕەسەنەکە لە ١١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی ئایاری ٢٠١٧ ھێنراوە.
- ^ «Developer Preview: Juno Beta 1 Is Here – Elementary OS – Medium». لە ڕەسەنەکە لە ٢١ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢١ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.
- ^ James، Cassidy (١٤ی تشرینی دووەمی ٢٠١٢). «Hello, Luna Beta 1». ElementaryOS.org. لە ڕەسەنەکە لە ٤ی تەممووزی ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی شوباتی ٢٠١٤ ھێنراوە.
- ^ ئارچ لینوکس. «پەڕەی پانسیۆن». ئارچویکی. لە ٢٤ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.
{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر) - ^ «ماڵپەڕی قەزوان». لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠١٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٥ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.
- ^ Gupta, Vishal (19 April 2011). "Elementary OS "Jupiter": Awesome Linux Distribution Based on Ubuntu". AskVG. Archived from the original on 20 October 2013. Retrieved 11 August 2013.
- ^ Wallen, Jack (9 September 2016). "Elementary OS Loki Has Arrived". Linux.com. Retrieved 25 September 2016.
- ^ Pastor Nóbrega, Javier (19 October 2012). "Elementary OS "Jupiter" deja de estar disponible". MuyLinux (in Spanish). Retrieved 20 February 2014.
- ^ Andrei, Alin (12 October 2012). "Elementary OS Jupiter no longer available for download, makes room for Luna". Web Upd8. Retrieved 20 February 2014.
- ^ Andrei, Alin (14 November 2012). "Elementary OS Luna beta 1 available for download". Web Upd8. Retrieved 20 February 2014.
- ^ Larabel, Michael (6 May 2013). "Elementary OS Luna Beta 2 Released". Phoronix. Retrieved 11 August 2013.
- ^ Jacobs, Robin (9 August 2013). "Mysterious countdown appears on Elementary OS website". Muktware. Retrieved 11 August 2013.
- ^ Jacobs, Robin (11 August 2013). "Elementary OS Luna says Hello World". Muktware. Retrieved 11 August 2013.
- ^ «elementary OS 0.4: Review and interview with the founder». Lunduke, Bryan. ١٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦. لە ڕەسەنەکە لە ١٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە.
- ^ «Elementary OS Loki Has Arrived"». ٩ی ئەیلوولی ٢٠١٦.
- ^ «Mystery Donation Lets Elementary Hire Full-Time Staff». omgubuntu. Joey Sneddon. ٤ی ئابی ٢٠١٨.
 |
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە ئێلێمێنتری (دابەشکراوی لینوکس) تێدایە. |
