شۆڕشی ١٤ی تەممووز

عەبدولکەریم قاسم و عەبدولسەلام عارف

شۆڕشی ١٤ی تەممووز (گەلاوێژ) ئەم بزووتنەوەیە شانشینی ھاشمی عێراقی ڕووخاند کە لەلایەن شا فەیسەڵی یەکەمەوە لەژێر چاودێری بەریتانیادا دامەزرا. تەواوی بنەماڵەی شاھانەی عێراق بە شا فەیسەڵی دووەم و عەبدولئیلاھ شازادەی جێنشینی عێراق و نووری سەعید سەرۆکوەزیرانی عێراق کوژران. بزووتنەوەکە بە سەرۆکایەتی عەبدولکەریم قاسم و عەبدولسەلام عارف و محەممەد نەجیب و باقی ئەفسەرە ئازادەکان کۆماری عێراقی دامەزراند و کۆتایی بە یەکێتیی عەرەبی ھاشمی لە نێوان عێراق و ئوردن ھێنا کە تەنھا شەش مانگ دامەزرابوو، ھەروەھا کۆتایی بە دەسەڵاتی پاشایەتی ٣٧ ساڵە ھێنا.

شانشینی عێراق لە دوای جەنگی جیھانیی دووەمەوە قەڵای ناسیۆنالیزمی عەرەب بوو. نائارامی لە نێوان سەختی ئابووری و ناڕەزایی بەرفراوان بۆ دەسەڵاتی ڕۆژاوا پەرەی سەند، کە بەھۆی پێکھێنانی پەیمانی بەغدا لە ساڵی ١٩٥٥، ھەروەھا پاڵپشتی شا فەیسەڵ بۆ لەشکرکێشی میسر بە سەرۆکایەتی بەریتانیا لە سەردەمی قەیرانی سوێسدا توندتر بوو. سیاسەتەکانی نووری سەعید سەرۆک وەزیران بە قووڵی ناپەسەند بوون، بەتایبەتی لەناو سەربازیدا. گرووپە ئۆپۆزسیۆنەکان بە نھێنی دەستیان بە ڕێکخستن کرد، بە نموونەی بزووتنەوەی ئەفسەرانی ئازادی میسر کە لە ساڵی ١٩٥٢ دەسەڵاتی پاشایەتی میسری ڕووخاندبوو، ھەستی ناسیۆنالیستی لە عێراقدا بەھێزتر بوو، دوای دامەزراندنی کۆماری یەکگرتووی عەرەبی لە شوباتی ١٩٥٨ بە سەرکردایەتی جەمال عەبدولناسر، لایەنگرێکی سەرسەختی دۆزی دژە ئیمپریالیزم.

لە مانگی تەممووزی ساڵی ١٩٥٨ یەکەکانی سوپای شاھانەی عێراق ڕەوانەی ئوردن کران بۆ پشتیوانی لە شا حوسێن. کۆمەڵێک ئەفسەری ئازادی عێراق بە سەرۆکایەتی فەریق عەبدولکەریم قاسم و عەقید عەبدولسەلام عارف دەرفەتەکەیان قۆستەوە و لەبری ئەوە ڕێپێوانیان کردە سەر بەغدا. لە ١٤ی تەممووز ھێزە شۆڕشگێڕەکان پایتەختیان کۆنترۆڵکرد و کۆمارێکی نوێیان بە سەرۆکایەتی ئەنجومەنی شۆڕشگێڕ ڕاگەیاند. شا فەیسەڵ و شازادەی جێنشین عەبدولئیلاھ لە کۆشکی شاھانە لە سێدارە دران، ئەمەش کۆتایی ھاتنی شانشینی ھاشمی بوو لە عێراق. سەعید سەرۆک وەزیران ھەوڵی ھەڵاتنی دا بەڵام بە دیل گیرا و ڕۆژی دواتر لە سێدارە درا. دوای کودەتاکە، عەبدولکەریم قاسم پۆستی سەرۆک وەزیران و وەزیری بەرگریی وەرگرت و عەبدولسەلام عارف وەک جێگری سەرۆک وەزیران و وەزیری ناوخۆ دەستنیشانکرا. لە کۆتایی مانگی تەممووزدا دەستوورێکی کاتی پەسەند کرا. تا مانگی ئازاری ساڵی ١٩٥٩ حکوومەتی نوێی عێراق لە پەیمانی بەغدا کشایەوە و ھاوپەیمانی لەگەڵ یەکێتیی سۆڤیەت پێکھێنا.

پێشینە

نائارامی ناوچەیی

لە سەردەمی جەنگی جیھانیی دووەمدا، عێراق شوێنی زیادبوونی ژمارەی ناسیۆنالیستە عەرەبەکان بوو، کە ئامانجیان بەشێکی لابردنی کاریگەریی ئیمپراتۆری بەریتانیا بوو لە عێراق. ئەم ھەستە لە سیستەمی پەروەردەی سیاسیی عێراق و چینی ناوەڕاستی زیاتر خوێندەوار و جەختکەرەوە سەرچاوەی گرتووە. دامەزراوە پەروەردەیییەکان ڕۆڵێکی چارەنووسسازیان لە چاندنی شوناسی ناسیۆنالیستی عەرەبیدا ھەبوو. سەرکردە و تەلارسازەکانی سیستەمی پەروەردەی عێراق لە ساڵانی بیست و سییەکانی سەدەی ڕابردوودا ناسیۆنالیستی عەرەبی بەئەمەک بوون کە بەشدارییەکی بەرچاویان لە بڵاوکردنەوەی ئەم ئایدۆلۆژیایە لە سەرانسەری عێراق و جیھانی عەرەبیدا ھەبوو. کارگێڕانی سیستمی پەروەردە وەک سامی شەوکەت و فازل جەمال مامۆستایان ھێنا کە پەنابەری سیاسی بوون لە فەلەستین و سووریاوە. ئەم دەربەدەرانە بەھۆی ڕۆڵی خۆیان لە ناڕەزایەتییەکانی دژە بەریتانیا و دژە فەڕەنسادا بەرەو عێراق ھەڵھاتبوون، بەمەش ھۆشیاری ناسیۆنالیستی عەرەبی لە نێو خوێندکارە عێراقییەکانیاندا پەروەردە کردبوو. پەرەسەندنی ھۆشیاری گشتی سەبارەت بە ناسنامەی عەرەب، ھەستی دژە ئیمپریالیزمی پەروەردە کرد.

بە ھەمان شێوە ھەستی ناسیۆنالیستی عەرەبی لە سەرانسەری جیھانی عەرەبیدا گەشەی کرد، کە لەلایەن جەمال عەبدولناسر، سەرۆکی میسرەوە، کە دەوڵەتمەدارێکی سەرھەڵدەدات و نەیاری سەرسەختی ئیمپریالیزم بوو، پەرەی پێدرا. عێراقی ھاشمییش ڕووبەڕووی ئەو ھەستانە بووەوە. نووری سەعید، سەرۆکوەزیرانی عێراق لە زۆربەی ساڵانی ١٩٣٠، ١٩٤٠ و ١٩٥٠کاندا، حەزی لە بەدواداچوونی بیرۆکەی یەکێتیی دەوڵەتانی عەرەبی لە کەوانەی بەپیتدا بوو، بەڵام کەمتر جۆش و خرۆشی بۆ دامەزراندنی دەوڵەتێکی عەرەبی ھەبوو. نووری سەعید لە ساڵی ١٩٤٤ ھەوڵەکانی دا بۆ ھێنانی عێراق بۆ ناو کۆمکاری عەرەبی، وەک مەکۆیەک بۆ کۆکردنەوەی دەوڵەتانی عەرەبی سەیر کرد و لە ھەمان کاتدا دەرگای کراوە بەڕووی یەکێتییەکی ئەگەریی لە داھاتوودا ھێشتەوە. لە پەیمانی کۆمکاریدا پرەنسیپی خۆبەڕێوەبەری بۆ ھەر دەوڵەتێکی عەرەبی چەسپاندبوو و تەنھا وتارانە ئاماژەی بە ناسیۆنالیزمی عەرەبی کردبوو.

کەشوھەوای ئابووری

ئابووری عێراق دوای جەنگی جیھانیی دووەم تووشی نزمبوونەوە و پاشان بێبازاڕی بوو؛ ھەڵاوسان کۆنتڕۆڵ نەکرا و ئاستی ژیان دابەزی. نووری سەعید و حاکمی ناسیۆنالیستی عەرەب، عەبدولئیلاھ، بەردەوام لە دژایەتی یەکتردا بوون، نەیانتوانی لەسەر سیاسەتێکی ئابووری یەکگرتوو، باشترکردنی ژێرخانی ئابووری، یان چاکسازییەکانی دیکەی ناوخۆیی ڕێکبکەون.

لە ساڵی ١٩٥٠ سەعید کۆمپانیای نەوتی عێراقی ڕازی کرد کە باجەکان زیاد بکات کە دەدرێت بە حکوومەتی عێراق. چاوی لە گەشەسەندنی داھاتی نەوتی شانشینی ھاشمی عێراق بوو بۆ دابینکردنی دارایی و بزوێنەری گەشەپێدان. بڕیاریدا ٧٠٪ی داھاتی نەوتی عێراق بۆ پەرەپێدانی ژێرخانی عێراق تەرخانبکات لەژێر چاودێری ئەنجومەنی گەشەپێدان کە سێ ڕاوێژکاری بیانی لە کۆی شەش ئەندام لەخۆگرتبوو. ئەم بوونی بیانییە ناڕەزایی جەماوەری لە سیاسەتەکانی سەعید پەرەپێدا. سەرەڕای ھەستی دژە ڕۆژاوایی بەرامبەر بە نەوت و گەشەپێدان، نووری سەعید لۆرد سالتەر، ئابووریناس و سیاسەتوانی پێشووی بەریتانی، وەک ھەوڵێک بۆ چارەسەرکردنی ئەو ناکارایییەی کە ھەست پێدەکرا لە دابەشکردنەوەی داھاتی نەوتدا، دامەزراند. ڕەتکردنەوەی بەرفراوانی عێراق بۆ ئامادەبوونی بەردەوام بوو، بەڵام لۆرد سالتەر بەردەوام بوو لە پێشنیازکردن بۆ پڕۆژەکانی گەشەپێدان.

ستەمی سیاسی

بەریتانیا لە جەنگی جیھانیی دووەمدا عێراقی داگیرکردەوە. ساڵی ١٩٤٧ ساڵح جەبر، سەرۆکوەزیرانی بەریتانیا دانوستانی کرد بۆ کشانەوەی بەریتانیا، کە لە ١٥ی ١ی ١٩٤٨، لە ڕێگەی پەیماننامەی ئینگلیز و عێراق (بە پەیمانی پۆرتسمۆسیش ناسراوە) بە فەرمی کرا. ئەم ڕێککەوتنە ئەنجومەنی بەرگریی ھاوبەشی بەریتانیا و عێراقی بۆ سەرپەرشتیکردنی پلانی سەربازی عێراق دامەزراند، لەکاتێکدا بەریتانیا بەردەوام بوو لە کۆنترۆڵکردنی کاروباری دەرەوەی عێراق. ھەروەھا عێراق بۆ پێداویستی سەربازی و مەشق و ڕاھێنان پشت بە بەریتانیا مایەوە. ئەم پەیماننامەیە بڕیار بوو ٢٥ ساڵ بەردەوام بێت، تا ساڵی ١٩٧٣، پەیمانێک کە لەلایەن ناسیۆنالیستە عەرەبەکانەوە لە شانشینی ھاشمی عێراق ڕەتکرایەوە.

لە بەرامبەر ئەم پەیماننامەیەدا، ناسیۆنالیستە عەرەبەکان سەرکردایەتی ڕاپەڕینی ئەلوەتبایان کرد دوای ساڵێک و ناڕەزایەتیان دەربڕی بەرامبەر بەردەوامی بوونی بەریتانیا لە عێراق. لە ئەنجامدا نووری سەعید پەیمانی پۆرتسمۆسی ھەڵوەشاندەوە بۆ ئەوەی عێراقییە توڕە و ناسیۆنالیستە عەرەبە تووڕەبووەکان ئارام بکاتەوە.

لە ساڵی ١٩٥٥ عێراق لەگەڵ ئێران و پاکستان و تورکیا پەیوەندی بە پەیمانی بەغداوە کرد. ئەم پەیمانە ڕێککەوتنێکی بەرگریی لە نێوان چوار وڵاتەکەدا ھەبوو و لە چوارچێوەی ستراتیژییەکانی جەنگی سارد بۆ بەرەنگاربوونەوەی کۆمۆنیزم لەلایەن بەریتانیا و ئەمریکاوە پاڵپشتی دەکرا؛ بەڵام ئەم ھاوپەیمانییە بە شێوەیەکی بەرفراوان لەلایەن عێراقییەکانەوە ناڕەزایی لێکەوتەوە. ھەروەھا میسر پەیمانی بەغدای وەک ئیستفزازی و تەحەدایەک بۆ ھەژموونی ناوچەیی خۆی سەیر دەکرد.

لە ساڵی ١٩٥٦ گرژییەکانی پەیوەندییەکانی نێوان عێراق و میسر پەرەی سەند، دوای ئەوەی میسر کەناڵی سوێسی بە نیشتمانی کرد. کاتێک بەریتانیا و فەڕەنسا و ئیسرائیل ھێرشیان کردە سەر میسر، عێراق وەک ھاوپەیمانی بەریتانیا ناچار بوو پشتیوانی لە داگیرکارییەکە بکات؛ بەڵام ئەم ھەڵوێستە بووە ھۆی ناڕەزایی بەرفراوان لەنێو عێراقییەکان کە ھاوسۆزی میسر بوون و ناسیۆنالیزمی عەرەبیان لە باوەش گرت. عێراقییەکان ئەو لەشکرکێشییەیان وەک بەڵگەیەکی زیاتر بۆ دەستدرێژی و ھەژموونی ڕۆژاوا لە ناوچەکەدا دەڕوانی.

بەھەمان شێوە کاتێک میسر و سووریا لە ساڵی ١٩٥٨ یەکگرتوو بوون بۆ پێکھێنانی کۆماری یەکگرتووی عەرەبی لەژێر ئاڵای ناسیۆنالیزمی عەرەبیدا، سەرکردەکانی عێراق خۆیان لە دۆخێکی سەختدا بینییەوە. عێراق ھیچ بەرژەوەندییەکی لە یەکێتیی لەگەڵ میسردا نەبوو. بەڵکو سەرکردەکانی عێراق پێشنیازی فیدراسیۆنی عەرەبی خۆیان لەگەڵ ئوردنی ھاشمی کرد، لە مانگی ئایاری ساڵی ١٩٥٨دا پەسەندیان کرد، ھەرچەندە بەریتانیا و ئەمریکا بە ئاشکرا پشتگیریان لەم یەکێتییە کرد، بەڵام زۆرێک لە عێراقییەکان ئامانجەکانیان خستە ژێر پرسیارەوە و تەنھا وەک ئامرازێکی دیکەی ھەژموونی ڕۆژاوا سەیریان دەکرد.

پێشەکییەکان

ئامانجی سەرەکی کودەتاکە ڕزگارکردنی عێراق بوو لە پەیوەندییە ئیمپراتۆرییەکانی لەگەڵ بەریتانیا و ئەمریکا. زلھێزەکانی ڕۆژاوا زاڵ بوون بەسەر ھەموو لایەنەکانی حوکمڕانی عێراق: سیاسەتی نەتەوەیی و چاکسازی، سیاسەتی ھەرێمیی لەگەڵ وڵاتانی عەرەبی و ناعەرەبی و سیاسەتی ئابووری. وەک یاسایەکی گشتی زۆرێک لە عێراقییەکان ناڕەزاییان دەربڕی لە بوونی زلھێزەکانی ڕۆژاوا لە ناوچەکەدا، بەتایبەتی ئینگلیزەکان. جگە لەوەش دەسەڵاتی پاشایەتی ھاشمی نەیتوانی خۆی لە وێنەی فەرمانڕەوا ئیمپراتۆرییەکانی پشت تەخت جیابکاتەوە. تەختی پاشایەتی لە سەردەمی ڕاپەڕینی ئەلوەتبا لە ساڵی ١٩٤٨ و ڕاپەڕینی عێراق لە ساڵی ١٩٥٢دا بە سەختی دەسەڵاتی پاراستنی دەسەڵاتی ھەبوو.

دوای شۆڕش

کاردانەوەی عەرەبی و نێونەتەوەیی

ئەم ڕووداوە کاریگەرییەکی بەرچاوی لەسەر ھەردوو ئاستی عەرەبی و نێونەتەوەیی ھەبوو، بەپێی پێگەی ھەر وڵاتێک لە پلەی خۆیدا جیاواز بوو. کۆماری عەرەبی یەکگرتوو وەک ڕەشەبا ھەواڵەکەی پێگەیشت و سەرکردەکانیش تەلەگرامی پشتیوانی و پشتیوانییان نارد. تەنانەت عەبدولناسر وتارێکی تایبەتی پێشکەش کرد و ڕای گەیاند کە ھەر ھێرشێک بۆ سەر شۆڕشی عێراق بە ھێرش بۆ سەر یەکێتیی میسر و سووریا ھەژمار دەکرێت. ھەروەھا شاندی فەرمی و جەماوەری بۆ پشتیوانی لە بزووتنەوەکە نارد، لەوانەش شاندێکی لایەنە جەماوەرییەکان دوای کەمتر لە ھەفتەیەک، داوای ھاتنە ناوەوەی عێراقیان بۆ ناو یەکێتیی عەرەبی (کۆماری یەکگرتووی عەرەبی) کرد و پێشوازییان لێکرد. ئەمریکا فەرمانی بە بەلەمی شەشەم کە لە دەریای ناوەڕاست جێگیر بووە، لە لوبنان بنیشێتەوە بۆ ئەوەی خۆیان بۆ لەشکرکێشی بۆ سەر بەغدا و گەڕاندنەوەی دەسەڵاتی پاشایەتی ئامادە بکەن. ئەم ستراتیژە لەسەر بنەمای ستراتیژێکی نھێنی ئەمریکی بوو کە سەرۆک ئایزنھاوەر لە ساڵی ١٩٥٢ واژووی لەسەر کرد، کە بریتی بوو لە پێویستی گەمارۆدانی یەکێتیی سۆڤیەت لە ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست بە ژمارەیەک وڵاتی ھاوپەیمان و پاراستنی سەرچاوە نەوتییەکان، تەنانەت ئەگەر ئەمە پێویستی بە داگیرکردن یان سووتاندنیان ھەبێت. یەکێتیی سۆڤیەت لە یەکەم وڵاتان بوو کە دانیان بە کۆماری نوێدا نا.

بەریتانیا کە بۆ ماوەی سێ سەد ساڵ پلانی دانابوو بە پەرەپێدانی پەیوەندییە بازرگانی و سەربازییەکانی و ناردنی نێردراو و کاسبکار و سیخوڕ و پاڵپشتیکردنی ڕاپەڕینی گەورەی عەرەبی و چەندین بابەتی دیکەی لەو جۆرە، زاڵ بێت بەسەر عێراقدا، گورزێکی گەورەی لێکەوتەوە. عێراقی بە بەشێک لە پاشماوەی کۆلۆنییەکانی یان کۆمۆنوێڵس دەزانی. ئەو ھەواڵە بۆی شۆک بوو و سەرەتا ھاوسەنگی سیاسی خۆی لەدەستدا. ھۆشداری بۆ یەکە سەربازییەکانی لە کەنداو بەتایبەت کووەیت و بەحرەین دەرکرد و ھێزی سەربازی دیکەی لە ئوردن جێگیرکرد بۆ دەستوەردان بۆ گەڕاندنەوەی دۆخی عێراق و پاراستنی ئوردن لە کردەوەیەکی شۆڕشگێڕانەی ھاوشێوە. دواتر پێی باش بوو بۆ پاراستنی پێگە و بە ڕژە و ندییە کانی لە عێراق بە تایبەت بەرژەوەندییە نەوتییەکانی، سیاسەتی مژینی توڕەیی و پلاندانانی ھێمنانە بە کاربھێنێت. بەپێی ئاماری ناوەندی بەڵگەنامەکانی بەریتانیا، ڕێککەوتنێک واژوو کراوە کە بەپێی ئەو ڕێککەوتنە بەریتانیا بەرژەوەندییەکانی خۆی لە عێراقدا بپارێزێت، لەنێویاندا بەردەوامی کارکردنی کۆمپانیا نەوتییەکانی بەریتانیا. پاشان بەریتانیا لەگەڵ فەڕەنسا و ئیسرائیل ڕێککەوت بۆ ئەوەی ڕۆڵی سیاسی بگێڕن بۆ تێکدانی بزووتنەوەکە. دەستیان کرد بە پارچەپارچەکردنی ھاوپەیمانی شۆڕشگێڕی و یەکییەتییەکان، بزووتنەوە ئایینییە ئیسلامییەکان لەدژی ئەوان کۆکردەوە. لە ڕێگەی میدیای لایەنگری بەریتانیاوە کە ئاراستەی بزووتنەوە مارکسی و کۆمۆنیستەکان دەکرد، بزووتنەوەکەیان وەک یارییەکی ئەمریکی نیشان دەدا. ھەروەھا بۆ ناسیۆنالیستەکان بانگەشەی ئەوە دەکەن کە بزووتنەوەکە پەیوەستە بە زلھێزە بیانییەکانەوە. لەڕاستیدا ناتەبایی لە نێوان گەلی عەرەبدا دەستی پێکرد، بەتایبەتی لەنێو عێراقییەکان، ئەمەش لە سەرکردەکانی بزووتنەوەکەدا ڕەنگدانەوەی ھەبوو، کە سەر بە کوتلە جیاوازەکان بوون.

شەقامی عەرەبی پێشوازیی لە شۆڕش کرد

شەقامی عەرەبی بە ھێز و چالاکییە جەماوەرییەکانی وڵاتانی عەرەبی کە وەک ھێزی ڕزگاری خوازی و سەندیکاگەرایی پۆلێنکراون، بەخێرھاتنی ئەو بزووتنەوەیەیان کرد. ھەروەھا نەیارانی دەسەڵاتی پاشایەتی پێشوازییان لێکرد و تەلەگرامی پشتیوانییان نارد و لە گۆڕەپان و گردبوونەوەی جۆراوجۆری عەرەبیدا خۆپیشاندان بەڕێوەچوو. وتاری جۆش و خرۆش پێشکەش کرا، سروود و شیعرێک کە ئاھەنگیان بۆ شۆڕشی نوێ بەرز کردەوە. ھەروەھا زۆرێک لە ھونەرمەندانی میسری گۆرانی و سروودی نیشتمانپەروەرانە و ناسیۆنالیستییان پێشکەش کرد بۆ پشتیوانی لە بزووتنەوەکە و بۆ پێزانینی عێراق و گەلەکەی. لە نێو ئەمانەدا دیارە «بەغدا، ئەی قەڵای شێرەکان» و «گەلی ئازادی عێراق ڕاپەڕین»ی ئوم کەلسووم، جگە لە چەندین سروودی مۆسیقاژەنەکان محەممەد عەبدولوەھاب، شادییە، فایزە کامێل، کەریم مەحموود و ئەوانی دیکە، کە کۆی گشتییان زیاتر لە پازدە سروود بوو.

جاڕنامەی کۆماری عێراق

وتاری سەرەکی: جاڕنامەی کۆماری عێراق

کۆماری عێراق بۆ یەکەمجار لە ڕێگەی یەکەم بەیاننامەی شۆڕشەوە ڕاگەیەندرا. ھەوڵی داڕشتنی دەقی بەیاننامەی یەکەم ھەبوو. لە کاتی ھەوڵە شکستخواردووەکەی ڕێکخراوەکەدا بۆ ڕووخاندنی ڕژێم لە ساڵی ١٩٥٦دا، دوو کەسایەتیی ڕۆشنبیر بە ناوەکانی پڕۆفیسۆر محەممەد سدیق شەنشال و سەید فایەق سەمەڕایی پێکەوە کاریان کرد بۆ داڕشتنی بەشێک لە بەیاننامەی یەکەمی بزووتنەوەکە؛ بەڵام شکستی ھەوڵەکانی پێشوو بۆ ڕووخاندنی دەسەڵاتی پاشایەتی بووە ھۆی پشتگوێخستنی ئەو وەشانەی بەیاننامەکە لەو کاتەدا. کاتێک بزووتنەوەکە دەستی پێکرد، عەبدولسەلام عارف، وەک یەکێک لە سەرکردەکانی ڕێکخراوەکە و ئەندامی لیژنەی باڵا، دەستپێشخەری کرد بۆ داڕشتنی بەیاننامەکە، بە لەبەرچاوگرتنی شارەزایی لە زمانی عەرەبیدا و قسەکردنە بەھێزەکەی. بە سەرنجدان بەوەی کە ئەرکی جێبەجێکردنی «شۆڕش»ی پێدەسپێردرێت، بڕیاریدا بەیاننامەکە دابڕێژێت و لەگەڵ گرتنی سەرکەوتووانەی بینای ڕادیۆی عێراقیدا پەخشی بکات. دوای ئەوەی عەبدولسەلام عارف بە سەرکەوتوویی بەغدای گرت، خۆی یەکەم لێدوانی پەخش کرد. پاشان ناوی عێراق گۆڕدرا بۆ کۆماری عێراق. عەبدولکەریم قاسم پۆستی سەرۆک وەزیران و وەزیری بەرگری و فەرماندەی گشتی ھێزە چەکدارەکانی وەرگرت و عەقید عەبدولسەلام عارف پۆستی جێگری سەرۆکی حکوومەت و جێگری فەرماندەی گشتی ھێزە چەکدارەکان و وەزیری ناوخۆی وەرگرت. پۆرتفۆلیۆ و بەرپرسیارێتی وەزاری بەپێی ڕۆڵی ئەفسەرانی ڕێکخراوی ئەفسەرانی نیشتمانی و بەشداریکردنیان لە بزووتنەوەکەدا دابەشکرا.

شکستی شۆڕش بە کودەتای تر

وتاری سەرەکی: شۆڕشی ڕەمەزان

لە ٨ی شوباتی ١٩٦٣ لە مانگی ڕەمەزاندا حیزبی بەعسی عێراق کودەتای لەدژی حکوومەتەکەی قاسم ئەنجام دا، و تێیدا عەبدولکەریم قاسمیشیان کوشت.

سەرکردەکانی شۆڕش

• عەبدولکەریم قاسم
• عەبدولسەلام عارف
• محەممەد نەجیب ڕەبیعی

سەرچاوەکان

بەشداربووانی ویکیپیدیا، «انقلاب 14 تموز 1958»، ویکیپیدیای عەرەبی. سەردان لە ١٤ی تەممووزی ٢٠٢٥\٢٣ی پووشپەڕی ٢٧٢٥.