سێ پاشا
سێ پاشا (بە تورکیی عوسمانی: اوچ پاشلر) ناسراو بە سێ تورکی گەنج[١][٢] لە محەممەد تەلعەت پاشا، وەزیری گەورە (سەرۆک وەزیران) و وەزیری ناوخۆ؛ ئیسماعیل ئەنوەر پاشا، وەزیری شەڕ و فەرماندەی گشتیی ھێزە چەکدارەکان؛ و ئەحمەد جەمال پاشا، وەزیری ھێزی دەریایی و فەرماندەی گشتیی سووریا پێکھاتبوو، کە ئیمپراتۆریەتیی عوسمانییان لە دوای کوودەتای ١٩١٣ و تیرۆرکردنی مەحموود شەوکەت پاشا بەڕێوە دەبرد.
سێ پاشا کە ھەموویان ئەندامی کۆمیتەی ناوەندیی کۆمەڵەی یەکێتی و پێشکەوتن بوون، کە ھەتا ڕادەیەکی زۆر لە چوونە ناوەوەی ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی بۆ ھاوپەیمانیی ھێزەکانی ناوەند و بەشداریکردنی لە جەنگی جیھانیی یەکەم لە ساڵی ١٩١٤دا بەرپرسیار بوون. ئەوان هەروەها ھەتا ڕادەیەکی زۆر لە جینۆسایدی نزیکەی یەک ملیۆن ئەرمەنی بەرپرسیار بوون. جەماوەری تورکیا بە شێوەیەکی بەرفراوان ڕەخنەیان لە سێ پاشا گرتووە، بەھۆی ئەوەی ئیمپراتۆریەتیی عوسمانییان کێشاوەتە ناو جەنگی جیھانیی یەکەم و بووەتە ھۆی دۆڕاندنی عوسمانی.[٣] ھەر سێ کەسەکە لە دوای شەڕ مردنی توندوتیژیان بەخۆیانەوە بینی؛ تەلعەت و جەمال لەلایەن داشناکەکانەوە تیرۆر کران، لە کاتێکدا ئەنوەر لە کاتی سەرکردایەتیی بزووتنەوەی باسماچی لە نزیک دووشەنبە، تاجیکستانی ئەمڕۆ کوژرا.
دوای کوژرانی سێ پاشاکان، پاشماوەی تەرمی تەلعەت و ئەنوەر لە مۆنۆمێنتی ئازادی لە ئەستەمبوڵ نێژراوە[٤] و زۆرێک لە شەقامەکانی تورکیا بە شێوەیەکی مشتومڕاوی ناوەکانیان بۆ ڕێزلێنانی ئەو کەسانە گۆڕدراوە.[٥]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ Kieser 2018.
- ^ Yacoubian، George S. Jr (2020–2021). «Toward Permanent Peace and Stability in Artsakh». Human Rights Brief. 24: 147.
- ^ Barry M. Rubin (1 January 2001). Turkey in World Politics: An Emerging Multiregional Power. Lynne Rienner Publishers. p. 168. ISBN 978-1-55587-954-9.
{{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|date=(یارمەتی) - ^ Garibian، Sévane (2018). «"Commanded by my Mother's Corpse": Talaat Pasha, or the Revenge Assassination of a Condemned Man». Journal of Genocide Research. 20 (2): 220–235. doi:10.1080/14623528.2018.1459160.
- ^ Minute، Turkish (٢٨ی نیسانی ٢٠٢١). «Hero, founder, or criminal? Talaat is still alive and well in Turkey». Turkish Minute (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
دەروازەی مێژوو
دەروازەی مێژووی ئیسلام
دەروازەی جەنگی جیھانیی یەکەم
دەروازەی ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی
دەروازەی تورکیا
 | ئەم مێژوو وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت. |