سی++
سی++ (دەخوێندرێتەوە وەک 'سی پڵەس پڵەس'، بە ئینگلیزی ++C) زمانێکی بەرنامەسازی پلە-بەرزە بۆ بەکارێنانی گشتی، کە دروست کراوە لەلایەن زانای کۆمپیوتەری دانیمارکیی بیاڕن ستراوسترەپ. زمانەکە دروست کرا وەکوو زیادکراوێک بۆ زمانەکانی بەرنامەسازیی سی. زمانەکە پەرەپێدانێکی زۆری پێدراوە بەدرێژایی کات؛ و سی++ی مۆدێرن لە ئێستادا تایبەتمەندی تەنخواز و جێنێریک و کارایی ھەیە. ھەروەھا خاوەنی تایبەتمەندی دەستکاریکردنی بیرگەی ئاستی نزمە.
لە ساڵی ١٩٧٩، بیارن ستڕۆستراپ، زانایەکی کۆمپیوتەری دانیمارکی، دەستی کرد بە کارکردن لەسەر "C with classes", یەکەم ڤێرژنی سی++.[١] ئەو شتەی ئەوی ھاندا بۆ دروستکردنی زمانێکی نوێ بریتیبوو لە ئەزموونی سترۆستراپ لە بەرنامەسازیی بۆ وتاری دکتۆراکەی. سترۆستراپ بۆی دەرکەوت کە سیمۆلا تایبەتمەندییەکی ھەبوو کە زۆر بەسوود بوو بۆ پەرەپێدانی نەرمەکاڵای گەورە، بەڵام زمانەکە زۆر خاو بوو بۆ بەکارھێنانی کرداری، لە ھەمان کاتدا BCPL خێرا بوو بەڵام ئاستێکی زۆر نزمی ھەبوو بۆ ئەوەی گونجاو بێت بۆ پەرەپێدانی نەرموکاڵای گەورە. کاتێک سترۆستراپ دەستی کرد بە کارکردن لە تاقیگەکانی AT&T Bell، کێشەی شیکردنەوەی ناوکی UNIX ھەبوو بە گوێرەی کۆمپیوتەری دابەشکراو. سترۆستراپ کە ئەزموونی دکتۆراکەی خۆی بیر ھاتەوە، دەستی کرد بە باشترکردنی زمانی سی بە تایبەتمەندییەکانی ھاوشێوەی سیمۆلا.[٢] سترۆستراپ C ھەڵبژارد چونکە بۆ مەبەستی گشتی بەکاردەھات و خێرابوو و گواستراو و بە شێوەیەکی بەربڵاو بەکاردەھێنرا. جگە لە کاریگەری C و Simula، زمانەکانی تر کاریگەرییان لەسەر ئەم زمانە نوێیە ھەبوو، لەوانە ALGOL 68, Ada, CLU و ML.
وشەزانی
[دەستکاری]بە گوێرەی سترۆستراپ، «ناوەکە ئاماژە بە سروشتی پەرەسەندنی گۆڕانکارییەکان دەکات لە زمانی سی».[٣] ئەم ناوە لەلایەن ڕیک ماسیتتی (لە ناوەڕاستی ١٩٨٣) و بۆ یەکەم جار لە کانوونی یەکەمی ١٩٨٣ بەکارھێنرا.[٤] کاتێک لە ساڵی ١٩٩٢ بە شێوەیەکی نافەرمی پرسیار لە ماسسیتی کرا سەبارەت بە ناوەکە، ئاماژەی بەوە کرد کە بە ڕۆحێکی گاڵتەجاڕی دای ناوە. ناوەکە لە کارپێکەری C ++
ەوە ھاتووە (کە بەھای گۆڕاوێک زیاد دەکات).
لە ماوەی گەشەپێدانی سی++، زمانەکە بە "C نوێ" و "C لەگەڵ پۆلەکان" ناودەبردرا پێش ئەوەی ناوەکەی ئێستای بەدەست بھێنێت.[٤][٥]
زمانەکە
[دەستکاری]زمانی سی++ دوو پێکھاتەی سەرەکی ھەیە: نەخشەدانانی ڕاستەوخۆی تایبەتمەندییەکانی کەرەستەیی کە بە شێوەیەکی سەرەکی لەلایەن کۆمەڵەی C دابین دەکرێت، و لێکدانەوەی سفر-سەری لەسەر بنەمای ئەو نەخشانە. سترۆستراپ سی++ بە " زمانێکی بەرنامەسازیی ئەبستراکتی قورس و سادە" وەسف دەکات، کە دیزاین کراوە بۆ بنیاتنان و بەکارھێنانی ئەبستڕاکی کارا و ئەبستراکی جوان؛ و "بەردەستکردنی دەستگەیشتن بە ھاردوێر و ئەبستراکشن بنچینەی سی++ە.[٦]
سی++ میراتگری زۆربەی سینتاکسەکانی Cە. ئەمەی خوارەوە ڤێرژنی بیارن ستڕۆستراپە کە بەرنامەیەکی دروست کردووە کە دەنووسێت "Hello, world" بۆ بۆ دەرچوونی ستاندارد. C++ Standard Library stream facility بەکاردەھێنێت:[٧][٨]
#include <iostream>
int main()
{
std::cout << "Hello, world!\n";
}
ڕەخنەگرتن
[دەستکاری]سەرەڕای پەسەندکردنێکی بەربڵاوی زمانەکە لە جیھان، ھەندێک پرۆگرامەری بەناوبانگ ڕەخنەیان لە زمانی سی++ گرتووە، لەوانە لینوس تۆرڤاڵدس، ڕیچارد ستالمان، جۆشوا بلۆخ، کێن تۆمسۆن[٩][١٠][١١] و دۆناڵد نوت.[١٢][١٣]
یەکێک لەو خاڵانەی کە زۆرترین ڕەخنەی لێگیراوە لە سی++ بریتییە لە ئاڵۆزیی زمانەکە، ھەروەھا ڕەخنەی لێگیراوە کە ژمارەیەکی زۆر لە تایبەتمەندییە نا-ئۆتۆگۆنالییەکان لە کرداردا پێویستی بە سنووردارکردنی کۆد ھەیە بۆ بەشێک لە سی++, بەم شێوەیە ڕێگری لە سوودەکانی خوێندنەوەی شێواز و زاراوەی باو دەکات. وەک جۆشوا بلۆخ وتی:
پێم وایە سی++ زۆر زیاد لە سنوور ئاڵۆز کراوە، بەڵام ھێشتا خەڵکێکی زۆر بەرنامەی پێدەنووسن؛ بەڵام ئەوەی کراوە ئەوەیە کە خەڵک ناچار کراوە ژێرکۆمەڵەی بۆ درووستبکەن؛ بۆیە زۆربەی ئەو شوێنانەی کە من دەزانم C++ بەکاردەھێنن دەڵێن، "بەڵێ، ئێمە C++ بەکار دەدەھێنین بەڵام ئێمە میراتگری جێبەجێکردنی فرە ئەنجام نادەین و ئێمە زیادەڕۆیی کارپێکەر بەکار ناھێنین. زمانەکە کۆمەڵێک تایبەتمەندی ھەیە کە ناتوانیت بەکاری بھێنیت چونکە کۆدەکە زۆر ئاڵۆزدەبێت. وە پێموانییە کردنی ئەمە شتێکی باشبێت. تۆ ئەو ئازادییە لەدەست دەدەیت کە ھەموو کەسێک بتوانێت کۆدی ھەموو کەسێکیتر بخوێنێتەوە کە شتێکی زۆر باشە.
دۆناڵد نەث (کە لە ١٩٩٣ لەبارەی سی++ی ئەوکات قسەدەکات)، دەڵێت "بیرکردنەوە لە سی++ وەک زمانێکی بەرنامەسازیی بەڕاستی نەخۆشی دەخات":[١٢][١٣]
ئەو کیشەیەی کە لەئێستادا ھەمە ئەوەیە کە… سی++ زۆر ئاڵۆزە. لەئێستادا مەحاڵە کۆدی تێدا بنووسم لەسەر زۆر سیستەمی جیاواز کار بکات، مەگەر ھەموو تایبەتمەندییە جوانەکان کارپێنەکەم. ھەرکاتێک دیزاینەرانی زمانی سی++ دوو بیرۆکەی جیاوازیان ھەبوو سەبارەت بەوەی چۆن کێشەیەک چارەسەر بکەن، گوتوویانە «باشە، با ھەردووکیان بکەین». بۆیەش زمانەکە زۆر بەغدراوە بۆ من.
سترۆستراپ خۆی ئاماژە بەوە دەکات کە سێمانتیکەکانی سی++ زۆر سادەترن لە سینتاکسەکەی: «لە ناو سی++، زمانێکی زۆر بچووکتر و سادەتر ھەیە کە ھەوڵدەدات دەربچێت».[١٤]
ڕەخنەکانی تر لە زمانەکە بریتین لە ئاوێنەکردن یان کۆکردنەوەی پاشماوەکان، کاتە درێژەکانی کۆکردنەوە، لێکدانەوەی تایبەتمەندی تێگەیشتوو، و پەیامەکانی ھەڵەی زارەکی، بەتایبەتی لە مێتپرۆگرامکردنی تابلۆ.[١٥][١٦]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ Stroustrup، Bjarne (7 March 2010). «Bjarne Stroustrup's FAQ: When was C++ invented?». stroustrup.com. لە ڕەسەنەکە لە ٦ی شوباتی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە 16 September 2010 ھێنراوە.
{{cite web}}
: زیاتر لە یەک دانە لە|ناونیشانی ئەرشیڤ=
و|archive-url=
دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
و|date=
(یارمەتی) - ^ Stroustrup، Bjarne. «Evolving a language in and for the real world: C++ 1991-2006» (PDF). لە 20 November 2007 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). لە 14 August 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ «Bjarne Stroustrup's FAQ – Where did the name "C++" come from?». لە ڕەسەنەکە لە ٦ی شوباتی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە 16 January 2008 ھێنراوە.
{{cite web}}
: زیاتر لە یەک دانە لە|ناونیشانی ئەرشیڤ=
و|archive-url=
دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
(یارمەتی) - ^ ئ ا Stroustrup، Bjarne. «A History of C ++: 1979− 1991» (PDF). لە 2 February 2019 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). لە 18 July 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ «C For C++ Programmers». Northeastern University. لە ڕەسەنەکە لە ١٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە 7 September 2015 ھێنراوە.
{{cite web}}
: زیاتر لە یەک دانە لە|ناونیشانی ئەرشیڤ=
و|archive-url=
دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
(یارمەتی) - ^ Stroustrup, B. (6 May 2014). «Lecture:The essence of C++. University of Edinburgh». YouTube. لە 28 April 2015 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 12 June 2015 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Stroustrup، Bjarne (2000). The C++ Programming Language (Special ed.). Addison-Wesley. p. 46. ISBN 0-201-70073-5.
- ^ Stroustrup، Bjarne. «Open issues for The C++ Programming Language (3rd Edition)». لە 5 May 2014 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 5 May 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Andrew Binstock (18 May 2011). «Dr. Dobb's: Interview with Ken Thompson». لە 13 March 2014 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 7 February 2014 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Peter Seibel (16 September 2009). Coders at Work: Reflections on the Craft of Programming. Apress. pp. 475–476. ISBN 978-1-4302-1948-4. لە 1 December 2019 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 9 November 2017 ھێنراوە.
{{cite book}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی)[بەستەری مردوو] - ^ «C++ in Coders at Work». 16 October 2009. لە 10 November 2017 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 9 November 2017 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ ئ ا «An Interview with Donald Knuth». Dr. Dobb's. لە 8 March 2021 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 18 July 2021 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ ئ ا «(La)TeX Navigator». لە 20 November 2017 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 10 November 2017 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ «Stroustrup: FAQ». www.stroustrup.com. لە ڕەسەنەکە لە ٦ی شوباتی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە 7 June 2013 ھێنراوە.
{{cite web}}
: زیاتر لە یەک دانە لە|ناونیشانی ئەرشیڤ=
و|archive-url=
دیاری کراوە (یارمەتی); نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
(یارمەتی) - ^ Pike، Rob (2012). «Less is exponentially more». لە 7 July 2017 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 23 November 2018 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
و|archive-date=
(یارمەتی) - ^ Kreinin، Yossi (13 October 2009). «Defective C++». لە 5 February 2016 لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە 3 February 2016 ھێنراوە.
{{cite web}}
: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|access-date=
،|date=
، و|archive-date=
(یارمەتی)
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە سی++ تێدایە. |