زاوە ٧

لە ٩ی نیسانی ١٩٥٩، ناسا یەکەم پۆلی ئاسمانی خۆی بەناوی مێرکوری ٧ ناساند، ڕیزی پێشەوە، لە چەپەوە بۆ ڕاست: واڵتەر ئێم شیرا، جونیۆر، دۆناڵد ک سکۆت کارپێنتەر؛ ڕیزی دواوە، ئالان بی.شیپەرد، جونیۆر، ڤێرجیل ئای. "گوس" گریسۆم، و ل.گۆردۆن کوپەر، جونیۆر.

کۆمەلەی زاوە ٧ گروپێکە لە حەوت کەشتیوانی کە بۆ فەرماندەیی کەشتی ئاسمانی پرۆژەی_مێرکری هەڵبژێردران. ئەم گروپە بە گروپی حەوت ئەسڵی و یەکەمین کەشتیوانی ناسرابوو. ناوی ئەو کەشتیوانانە لەلایەن ناسا لە ٩ی نیسانی ١٩٥٩ ڕاگەیەندرا، ئەم حەوت کەشتیوانە ئەمریکییە بریتی بوون لە سکۆت کارپێنتەر، گۆردۆن کوپەر، جۆن گلێن، گاس گریسۆم، والی شیرا، ئالان شێپەرد و دیک سلایتۆن. ئەم گروپە پیشەیەکی نوێیان لە ئەمریکا دروستکرد و وێنەی ئەو کەشتیوانە ئەمریکییەیان لە دەیەکانی دواتردا دامەزراند.

هەموو ئەندامانی گروپەکە فڕین بۆ بۆشایی ئاسمان. ئەوان فەرماندەیی شەش گەشتی بۆشایی ئاسمانیان دەکرد، کە لەلایەن یەک کەشتیوانییەوە سەرنشین بوو، لە پرۆژەی_مێرکری لە نێوان مانگی ئایاری ١٩٦١ و ئایاری ١٩٦٣. ئەندامانی ئەم گرووپە بەشدارییان لە هەموو بەرنامەکانی فڕینی بۆشایی ئاسمانی ناسا کرد کە مرۆڤیان تێدابوو لە سەدەی بیستەمدا، بەرنامەکانی وەک: پرۆژەی_مێرکری، پڕۆژەی جێمینا، بەرنامەی ئەپۆلۆ و بەرنامەی مەکۆیی بۆشایی ئاسمان.

شێپەرد لە ساڵی ١٩٦١ بووە یەکەم هاوڵاتی ئەمریکی لە بۆشایی ئاسمان، دواتر لە ساڵی ١٩٧١ لە چوارچێوەی ئەرکی ئەپۆلۆ ١٤ لەسەر ڕووی مانگ ڕۆیشتووە، گریسۆم لە ئەرکەکانی بۆ پرۆژەی_مێرکری و پڕۆژەی جێمینا فڕیوە، بەڵام لە ساڵی ١٩٦٧ بەهۆی ئاگرکەوتنەوە لە ئەپۆلۆ گیانی لەدەستداوە، باقی گروپەکە لە هەموو ئەرکەکانی دواتریان ڕزگاریان بوو تا لە خزمەت خانەنشین بوون. شیرا بە فڕۆکەی ئەپۆلۆ ٧ فڕیوە کە یەکەم ئەرکی سەرنشینی بەرنامەی ئەپۆلۆ بووە و جێگرەوەی هاوکارە کۆچکردووەکەی گریسۆم بووە. سلایتۆن بەهۆی لەرزین لە دەمارەکانی فڕین قەدەغە کرابوو، بەڵام توانی لە ساڵی ١٩٧٥ جارێکی تر بفڕێتەوە بۆ بۆشایی ئاسمان لە چوارچێوەی پڕۆژەی ئەزموونی ئەپۆلۆ-سۆیوز. گلێن یەکەم هاوڵاتی ئەمریکی بوو کە لە ساڵی ١٩٦٢ گەیشتە خولگەی زەوی و لە ساڵی ١٩٩٨ بە فڕۆکەی دۆزینەوەی شاتڵی بۆشایی ئاسمان فڕیوە، ئەو کاتە تەمەنی ٧٧ ساڵ بووە و بووەتە بەتەمەنترین کەس کە فڕیبێتە بۆشایی ئاسمان. گلێن دوا ئەندامی گروپی زاوە ٧ بوو کە لە ژیاندا مابوو کاتێک لە ساڵی ٢٠١٦ لە تەمەنی ٩٥ ساڵیدا کۆچی دوایی کرد.

پشتێنە

تابلۆیەک لە مۆنۆمێنتی مێرکوری ٧، کۆمەڵگەی هەڵدانی وێستگەی هێزی ئاسمانی کیپ کاناڤێرال ١٤.

هەڵدانی مانگی دەستکردی سپۆتنیک-١ی سۆڤیەت، لە ٤ی تشرینی یەکەمی ١٩٥٧، سەرەتای شەڕێکی ساردی کێبڕکێی تەکنەلۆژی و ئایدیۆلۆژی بوو لەگەڵ ئەمریکا، کە بە پێشبڕکێی بۆشایی ئاسمان ناسراوە. باڵادەستی تەکنیکی ڕواڵەتی سۆڤیەت شۆکێکی گەورە بوو بۆ گەلی ئەمریکا. سۆڤیەتەکان ڕاستەوخۆ دوای ئەوە کەشتی ئاسمانی سپوتنیک-٢ یان هەڵدا کە سەگی بۆشایی ئاسمانی سۆڤیەت لایکای هەڵگرتبوو. شرۆڤەکارانی هەواڵگری ئەمریکی بینیان کە سۆڤیەت پلانی هەیە مرۆڤ بخاتە خولگە، ئەمەش وایکرد هێزی ئاسمانی ئەمریکا (USAF) و لیژنەی ڕاوێژکاری نیشتمانی بۆ فڕۆکەوانی (NACA) هەوڵەکانیان بۆ گەیشتن بەم ئامانجە بەهێزتر بکەن.

هێزی ئاسمانی ئەمریکا پڕۆژەیەکی فڕینی بۆشایی ئاسمانی دەستپێکرد کە بە زووتر مرۆڤ لە بۆشایی ئاسمان ناسراوە (MISS) و ڕەزامەندی بۆ پڕۆژەکە لە سەرۆک ئەرکانی هاوبەش وەرگرت و داوای دابینکردنی بودجەی ١٣٣ ملیۆن دۆلاری ئەمریکی کرد، ئەم پڕۆژەیە ڕووبەڕووی ئاستەنگی تەکنیکی بووەوە، کە لە بەرامبەردا بووە هۆی کێشەی دارایی. ئەمەش بووە هۆی ناکۆکی لەگەڵ ئەو دوو دەزگایەی کە بڕیار بوو پشتگیری ئەم پڕۆژەیە بکەن، ئەوانیش لیژنەی ڕاوێژکاری نیشتمانی بۆ فڕۆکەوانی و دەزگای پڕۆژەکانی توێژینەوەی پێشکەوتوو (ARPA). جەوهەری کێشەکە لە بێتوانایی هێزی ئاسمانی ئەمریکا بوو لە خستنەڕووی ئامانجێکی سەربازی ڕوون بۆ ئەم پڕۆژەیە.

هاوکات لە کاردانەوە بە قەیرانی سپۆتنیک، سەرۆکی ئەوکاتی ئەمریکا دوایت دی. ئایزنهاوەر دەزگایەکی مەدەنی نوێی دروستکرد بە ناوی ئیدارەی نیشتمانی فڕۆکەوانی و بۆشایی ئاسمان (ناسا) کە لیژنەی ڕاوێژکاری نیشتمانی بۆ فڕۆکەوانی لەخۆدەگرێت و بەرپرسیار دەبێت لە بەڕێوەبردنی بەرنامەی گشتی بۆشایی ئاسمانی ئەمریکا. لە مانگی ئەیلولی ساڵی ١٩٥٨ هێزی ئاسمانی ئەمریکا ڕەزامەندی دەربڕی لەسەر گواستنەوەی بەرپرسیارێتی پڕۆژەی MACE بۆ ناسا کە لە ١ی تشرینی یەکەمی ١٩٥٨ دامەزرا، لە ٥ی تشرینی دووەمدا گروپی ئەرکی بۆشایی ئاسمان (STG) لە سەنتەری توێژینەوەی لانگلی ناسا لە شاری هامپتۆن لە ویلایەتی ڤێرجینیا دامەزرا ، لە ژێر بەڕێوەبردن لەلایەن ڕۆبەرت ڕ. گیلروس. لە ٢٦ی تشرینی دووەمی ١٩٥٨، تۆماس کیس گلانان، بەڕێوەبەری ناسا لەگەڵ جێگرەکەی هیو درایدن، پێشنیارێکی ئەندازیاری فڕۆکەوانی ئەمریکی ئەبی سیلڤەرشتاینیان پەسەند کرد، کە ئەوکات بەڕێوەبەری پەرەپێدانی فڕینی بۆشایی ئاسمان بوو بۆ هێزی ئەرکی بۆشایی ئاسمان، بۆ ناونانی بەرنامەی ئەرکی بۆشایی ئاسمانی سەرنشین بە پرۆژەی مێرکوری . ناوەکە لەلایەن گلانانەوە لە ١٧ی کانوونی دووەمی ١٩٥٨ ڕاگەیەندرا کە ٥٥ ساڵەی یەکەم گەشتی برایانی ڕایت بوو. مەبەست لە پرۆژەی عەطارد بریتی بوو لە هەڵدانی مرۆڤ بۆ خولگەی زەوی و پاشان گەڕانەوەی بە سەلامەتی بۆ سەر ڕووی زەوی، هەروەها هەڵسەنگاندنی تواناکانی مرۆڤ لە بۆشایی ئاسمان.

پێشکەشکەشکردنی ناسا

ناسا لە ٩ی نیسانی ١٩٥٩ لە واشنتۆن دی سی ئەو کەشتیوانانەی بە جیهان ناساند، هەرچەندە ئاژانسەکە ئامانجی پڕۆژەکەی وەک تاقیکردنەوەیەک بۆ دیاریکردنی توانای مانەوەی مرۆڤ لە کاتی فڕینی بۆشایی ئاسمان بینی، بەڵام ئەو حەوت کەشتیوانە بوونە پاڵەوانی نیشتمانی و گۆڤاری تایم "بە کریستوفر کۆلۆمبۆس"ی چواند ، فێرناندۆ ماگێلان، و دانیال بوون." و براکانی ڕایت.” ژووری ڕاگەیاندنەکە قەرەباڵغ بوو بە دوو سەد ڕۆژنامەنووس، ئەمەش ئەو کەشتیوانانەی تێکدا کە خوویان بە ئامادەبووانێکی وەها زۆرەوە نەگرتبوو.

لەبەر ئەوەی جلوبەرگی مەدەنیان لەبەردا بوو، خەڵک وەک فڕۆکەوانی تاقیکاری سەربازی نەیاندەبینی، بەڵکو وەک "هاووڵاتییەکی چینی ناوەڕاستی ئەمریکی، ڕوخسار و باڵای مامناوەند، لە بەرگی پیاوی خێزانی ئاساییدا" دەیانبینی. کەشتیوانەکان سەریان سوڕما لە پرسیارەکانی پەیامنێران، کە سەنتەری ژیانی تایبەتی خۆیان بوو نەک تۆماری جەنگیان، ئەزموونی فڕۆکەوانی، یان وردەکارییەکانی پڕۆژەی عەطارد. دوای ئەوەی گلێن بە شێوەیەکی قسەخۆش وەڵامی پرسیارەکانی پەیامنێرانی دایەوە لەسەر بابەتەکانی "خودا و وڵات و خێزان"، هاوکارەکانی دیکەشی بەدوایدا ڕۆیشتن و هەموویان لەلایەن پەیامنێرانەوە چەپڵە لێدانی وەستانیان لێکرا.

کاتێک پرسیاریان لێکرا کە تا چەند خێزانەکانیان پراکتیزەکردنی ئەم پیشە مەترسیدارەیان قبوڵ کردووە، زۆربەی ئەو حەوت پێشەنگە سەریان سوڕما. چونکە پێشتر ئەمەیان لەبەرچاو نەگرتبوو. گلێن لە وەڵامدا وتی: پێموانییە هیچ کام لە گروپەکەمان بتوانێت بچنە سەر ئەرکێک بەبێ گەرەنتی ڕاستەقینەی گەڕانەوەیان بۆ ماڵەوە بە سەلامەتی. هەڵوێستی ژنەکەم بەرامبەر بەم ئەرکە لە هەڵوێستی ئەو بە درێژایی ماوەی کارکردنم لە فڕۆکەوانیدا نەگۆڕا. "ئەگەر ئەمە شتێک بێت کە من دەمەوێت بیکەم، ئەوا پشتگیریم دەکات، لەگەڵ منداڵەکانمان بە هەمان شێوە، ئەوە لەسەدا سەدە". کارپێنتەر چەپڵەی وەستانی لێکرا کاتێک ئاماژەی بەوەدا کە لە دەریادایە کاتێک ناسا پەیوەندی بە ماڵەکەیەوە کرد بۆ ئەوەی ئاگاداری بکاتەوە لە هەڵبژاردنەکەی بۆ گروپەکە و هاوسەرەکەی ڕێنی بەناوی ئەوەوە هەڵبژاردنەکەی قبوڵکرد. هەروەها هەڵبژاردنی ئەو وەک تاقیکردنەوەیەک بۆ پابەندبوونی هێزی دەریایی ئەمریکا بە پڕۆژەی مێرکوری بوو کاتێک کاپتنی ئەو کەشتییە فڕۆکەهەڵگرەی کە تێیدا بوو، کەشتیی یو ئێس ئێس هۆرنێت، ڕەتیکردەوە ئازادی بکات؛ ئەمەش وایکرد دەریاوان ئارلی بێرک بە شێوەیەکی شەخسی دەستوەردان بکات.

ترۆدی هاوسەری کوپەر لە مانگی یەکی ساڵی ١٩٥٩دا دوای ئەوەی پەیوەندی خۆشەویستی لەگەڵ هاوسەری ئەفسەرێکی دیکەدا هەبووە، لە مانگی یەکی ساڵی ١٩٥٩ لێی جیابووەتەوە و ئەویش ڕووی لە سان دیێگۆ کردووە. لە کاتی چاوپێکەوتنەکانی کاستینگدا پرسیار لە کوپەر کرا سەبارەت بە پەیوەندییە خێزانییەکانی و کوپەر درۆی لەسەر کرد و وتی ژیانێکی هاوسەرگیری ئارام و سەقامگیری لەگەڵ ترودی هەبووە. کوپەر دەیزانی کە ناسا حەز دەکات کەشتیوانە هەڵبژێردراوەکانی پڕۆژەکە وەک پیاوی خێزانی خۆشەویست نیشان بدات، هەروەها چیرۆکە درۆینەکەی لە کاتی وردبینییەکانی ئاژانسەکەدا ئاشکرا دەبێت، بەرەو سان دیێگۆ ڕۆیشت بۆ ئەوەی بە زووترین کات چاوی بە ترودی بکەوێت. ترودی ڕەزامەندی دەربڕی کە لەگەڵ کردەوەی کوپەردا بڕوات بە نیشاندانی ئەوەی کە ئەوان ژن و مێردێکی دڵخۆشن، بەهۆی ئەو سەرگەرمییە سەرنجڕاکێشەی کە ڕەنگە ئەو و کچەکانی دروستی بکەن، سەرنجیان ڕاکێشاوە.