بۆ ناوەڕۆک بازبدە

چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە
(لە ئەمەیزینگ ستۆریزەوە ڕەوانە کراوە)
یەکەم ژمارەی گۆڤاری «ئەمەیزینگ ستۆریز»، ھونەرەکەی لەلایەن فرانک ئاڕ پۆڵەوە کێشرابوو. ئەم کۆپییە لە ساڵی ١٩٦٥ لەلایەن ھیۆگۆ گێرنزباکەوە واژوو کرابوو.

چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان (بە ئینگلیزی: Amazing Stories، ئەمەیزینگ ستۆریز) گۆڤارێکی خەیاڵی زانستی بوو کە لە مانگی نیسانی ساڵی ١٩٢٦ لەلایەن کۆمپانیای ئێکسپێرمێنتەر پەبڵیشینگی ھیۆگۆ گێرنزباک دەستی بە بڵاوکردنەوە کرد. ئەمە یەکەم گۆڤار بوو کە تەنھا تایبەت بوو بە خەیاڵی زانستی. پێشتر چیرۆکە خەیاڵییە زانستییەکان بە شێوەیەکی ڕێکوپێک لە گۆڤارەکانی تردا بڵاو دەکرانەوە، لەوانەش ھەندێک کە لەلایەن گێرنزباکەوە بڵاو دەکرانەوە، بەڵام ئەمەیزینگ ستۆریز یارمەتیدەر بوو لە پێناسەکردن و دەستپێکردنی چەشنێکی نوێی ئەدەبی خێرا کە پێی دەوترا «پەڵپ فیکشن (خەیاڵی ھەرزان)».

تا ساڵی ٢٠٢٤، گۆڤاری ئەمەیزینگ ستۆریز بۆ ماوەی ٩٨ ساڵ، بە ھەندێک وەستان لە نێوانیاندا، بەردەوام بووە لە بڵاوبوونەوە. لەم ماوەیەدا، گۆڤارەکە چەندین جار خاوەنی گۆڕیوە و چەندین سەرنووسەری بینیوە، لەکاتێکدا ھەوڵی دەدا قازانج بەدەست بھێنێت. لە ساڵی ١٩٢٩دا، گێرنزباک ناچار کرا مایەپووچ ببێت و کۆنترۆڵی گۆڤارەکەی لەدەست دا. لە ساڵی ١٩٣٨دا، کۆمپانیای زیف دەیڤز گۆڤارەکەی کڕی و ڕەیمۆند ئەی پاڵمەری وەک سەرنووسەر دامەزراند. پاڵمەر توانی گۆڤارەکە سەرکەوتوو بکات، ھەرچەندە لەناو کۆمەڵگەی خەیاڵی زانستیدا وەک گۆڤارێکی بەکوالێتی نەدەناسرا. لە کۆتایی چلەکاندا، ئەمەیزینگ ستۆریز چیرۆکەکانی پەیوەست بە نھێنی شەیڤەر وەک ڕاستی پێشکەش دەکرد. ئەمە میتۆلۆژیایەکی سەیر بوو کە ڕووداو و کارەساتەکانی وەک کاری ڕۆبۆتێک بەناوی دێرۆس لێک دەدایەوە. ئەمەش بووە ھۆی زیادبوونێکی بەرچاو لە بڵاوبوونەوەی گۆڤارەکە، بەڵام ھاوکات ڕەخنە و گاڵتەپێکردنی بەرفراوانیشی بەدوای خۆیدا ھێنا.

لە ساڵی ١٩٥٣دا، کەمێک پێش کۆتایی ھاتنی سەردەمی گۆڤارە پەڵپەکان، ئەمەیزینگ ستۆریز گۆڕا بۆ قەبارەی دایجێست. لە ساڵی ١٩٦٥دا فرۆشرا بە کۆمپانیای بڵاوکردنەوەی یونیڤێرساڵی سۆڵ کۆھێن، کە گۆڤارەکەی پڕ کرد لە چیرۆکی دووبارە چاپکراوە بەبێ پێدانی مافی دووبارە بڵاوکردنەوە بە نووسەرەکان. ئەمەش بووە ھۆی دروستبوونی ناکۆکی لەگەڵ ڕێکخراوی تازە دامەزراوی نووسەرانی خەیاڵی زانستیی ئەمریکا. تێد وایت لە ساڵی ١٩٦٩دا بووە سەرنووسەر و چیرۆکە دووبارەکراوەکانی لابرد و توانی دووبارە ڕێزی گۆڤارەکە بگەڕێنێتەوە. لە دەیەی حەفتاکاندا، لە ماوەی سەرنووسەری ئەودا، ئەمەیزینگ ستۆریز سێ جار بۆ خەڵاتی ھیۆگۆ کاندید کرا. لە دەیەکانی دواتردا، چەندین خاوەنی تر ھەوڵیان دا وەشانێکی نوێی مۆدێرن بۆ گۆڤارەکە دروست بکەن، بەڵام دوای ئازاری ٢٠٠٥ بڵاوکردنەوەی گۆڤارەکە ڕاگیرا. وەشانێکی نوێ لە مانگی تەممووزی ٢٠١٢دا وەک گۆڤارێکی ئۆنلاین دەرکەوتەوە. لە پاییزی ٢٠١٨دا، بڵاوکردنەوەی چاپکراوی گۆڤارەکە دووبارە دەستی پێکردەوە.

شێوازی سەرەتایی سەرنووسەری گێرنزباک بریتی بوو لە تێکەڵکردنی فێرکردن لەگەڵ کاتبەسەربردن؛ ئەو پێی وابوو خەیاڵی زانستی دەتوانێت خوێنەران پەروەردە بکات؛ بەڵام بە خێرایی بینەرەکانی حەزیان لە چیرۆکە نامومکینەکان دەکرد، و دوورکەوتنەوە لە ئایدیالیزمی گێرنزباک خێراتر بوو کاتێک گۆڤارەکە لە ساڵی ١٩٢٩دا گۆڕا خاوەنەکەی. سەرەڕای ئەمەش، گێرنزباک کاریگەرییەکی زۆری لەسەر بوارەکە ھەبوو: دروستکردنی گۆڤارێکی تایبەت بۆ خەیاڵی زانستی بووە ھۆی سەرھەڵدانی پیشەسازییەکی تەواوی بڵاوکردنەوەی ئەم ژانرە. ستوونەکانی نامە لە گۆڤارەکە، کە تێیدا لایەنگران دەیانتوانی پەیوەندی بە یەکترەوە بکەن، بووە ھۆی دروستبوونی لایەنگرانی خەیاڵی زانستی، کە بە نۆرەی خۆی کاریگەرییەکی بەھێزی لەسەر گەشەسەندنی بوارەکە ھەبوو. ئەو نووسەرانەی کە یەکەم چیرۆکیان لەم گۆڤارەدا بڵاوکرایەوە بریتین لە جۆن دەبلیوو کامپبێڵ، ئیسحاق ئاسیمۆڤ، ھاوارد فاست، ئۆرسۆلا کەی لێ گووین، ڕۆجەر زێلازنی، و تۆماس ئێم دیش. بە گشتی، ھەرچەندە، گۆڤارەکە خۆی بە دەگمەن گۆڤارێکی کاریگەر بوو لە ناو ژانرەکەدا دوای ساڵانی ١٩٢٠ەکان.

بنەڕەت

[دەستکاری]
چیرۆکێکی «خەیاڵی زانستی» کە لەلایەن فرانک ئاڕ. پۆڵەوە وێنەکێشی بۆ کراوە لە ژمارەیەکی ساڵی ١٩٢٢ی گۆڤاری «ساینس ئەند ئینڤێنشن» (زانست و داھێنان).

لە کۆتایی سەدەی نۆزدەھەمدا، چیرۆکەکانی پەیوەست بە داھێنانە زانستییەکان و چیرۆکەکانی سەردەمی داھاتوو بە شێوەیەکی ڕێکوپێک لە گۆڤارە بەناوبانگەکانی خەیاڵی دەردەکەوتن. بازاڕی چیرۆکە کورتەکان گونجاو بوو بۆ چیرۆکەکانی داھێنان لە نەریتی ژول ڤێرن.[١] گۆڤارەکانی وەک مانسی و ئارگۆسی، کە بە ڕێککەوتی لە ساڵی ١٨٨٩ و ١٨٩٦ دەستیان بە بڵاوکردنەوە کرد، ساڵانە چەند چیرۆکێکی خەیاڵی زانستییان بڵاو دەکردەوە. ھەندێک گۆڤاری «ناسک»ی پێشکەوتوو وەک مەککلورز، کە کرێیەکی باشیان دەدا و ئامانجیان خوێنەری زیاتر ئەدەبی بوو، ھەروەھا چیرۆکی زانستییان بڵاو دەکردەوە، بەڵام لە سەرەتای سەدەی بیستەمدا، خەیاڵی زانستی (ھەرچەندە ھێشتا بەو ناوە نەدەناسرا) زیاتر لە گۆڤارە ھەرزانەکاندا دەردەکەوت وەک لە گۆڤارە ناسکەکاندا.[٢][٣][٤]

لە ساڵی ١٩٠٨دا، ھیوگۆ گێرنزباک یەکەم ژمارەی مۆدێرن ئیلیکتریکسی بڵاوکردەوە، گۆڤارێک کە ئامانجی خولیامەندانی زانستی بوو. ئەمە سەرکەوتنێکی خێرای بەدەستھێنا، و گێرنزباک دەستی کرد بە گنجاندنی وتارەکان دەربارەی بەکارھێنانی خەیاڵی زانست، وەک «وایەرلێس لەسەر ھەسارەی کەیوان» (کانوونی یەکەمی ١٩٠٨).[٥]

لە نیسانی ١٩١١دا، گێرنزباک دەستی کرد بە بڵاوکردنەوەی زنجیرەیی ڕۆمانی خەیاڵی زانستی خۆی، ڕاڵف ١٢٤سی ٤١+، بەڵام لە ساڵی ١٩١٣دا بەرژەوەندی خۆی لە گۆڤارەکەدا فرۆشت بە ھاوبەشەکەی و گۆڤارێکی نوێی دەرکرد بە ناوی ئیلێکتریکاڵ ئێکسپێریمێنتەر، کە زوو دەستی کرد بە بڵاوکردنەوەی خەیاڵی زانستی. لە ساڵی ١٩٢٠دا، گێرنزباک ناوی گۆڤارەکەی گۆڕی بۆ زانست و داھێنان، و لە ماوەی سەرەتای ساڵانی ١٩٢٠دا خەیاڵی زانستی زۆری لە لاپەڕەکانیدا بڵاو کردەوە، لەگەڵ وتاری زانستی ناخەیاڵی.[٦]

گێرنزباک گۆڤارێکی تری بە ناوی پراکتیکاڵ ئیلێکتریکس لە ساڵی ١٩٢١دا دەست پێکردبوو.[٧] لە ساڵی ١٩٢٤دا، ناوی گۆڕی بۆ ئێکسپێریمێنتەر، و نامەیەکی بۆ ٢٥٬٠٠٠ کەس نارد بۆ ھەڵسەنگاندنی ئارەزووی ئەگەری دەرکردنی گۆڤارێک تایبەت بە خەیاڵی زانستی؛ بە وتەی خۆی، «وەڵامەکە وابوو کە بیرۆکەکە بۆ ماوەی دوو ساڵ دواخرا.»[٨] لە ساڵی ١٩٢٦دا، بڕیاری دا بەردەوام بێت، و بڵاوکردنەوەی ئێکسپێریمێنتەری ڕاگرت بۆ ئەوەی جێگە لە خشتەی بڵاوکردنەوەیدا بۆ گۆڤارێکی نوێ بکاتەوە. سەرنووسەری ئێکسپێریمێنتەر، تی ئۆکۆنۆر سڵۆن، بوو بە سەرنووسەری چیرۆکە سەرنجڕاکێشەکان. یەکەم ژمارە لە ١٠ی ئازاری ١٩٢٦دا دەرچوو، بە ڕێکەوتی نیسان لەسەر بەرگەکەی.[٧]

مێژووی بڵاوکردنەوە

[دەستکاری]

دەیەی ١٩٢٠

[دەستکاری]
کان٢ شوبات ئازار نیسان ئایار حوزەیران تەمموز ئاب ئەیلوول تش١ تش٢ کان١
١٩٢٦ ١/١ ١/٢ ١/٣ ١/٤ ١/٥ ١/٦ ١/٧ ١/٨ ١/٩
١٩٢٧ ١/١٠ ١/١١ ١/١٢ ٢/١ ٢/٢ ٢/٣ ٢/٤ ٢/٥ ٢/٦ ٢/٧ ٢/٨ ٢/٩
١٩٢٨ ٢/١٠ ٢/١١ ٢/١٢ ٣/١ ٣/٢ ٣/٣ ٣/٤ ٣/٥ ٣/٦ ٣/٧ ٣/٨ ٣/٩
١٩٢٩ ٣/١٠ ٣/١١ ٣/١٢ ٤/١ ٤/٢ ٤/٣ ٤/٤ ٤/٥ ٤/٦ ٤/٧ ٤/٨ ٤/٩
١٩٣٠ ٤/١٠ ٤/١١ ٤/١٢ ٥/١ ٥/٢ ٥/٣ ٥/٤ ٥/٥ ٥/٦ ٥/٧ ٥/٨ ٥/٩
١٩٣١ ٥/١٠ ٥/١١ ٥/١٢ ٦/١ ٦/٢ ٦/٣ ٦/٤ ٦/٥ ٦/٦ ٦/٧ ٦/٨ ٦/٩
١٩٣٢ ٦/١٠ ٦/١١ ٦/١٢ ٧/١ ٧/٢ ٧/٣ ٧/٤ ٧/٥ ٧/٦ ٧/٧ ٧/٨ ٧/٩
١٩٣٣ ٧/١٠ ٧/١١ ٧/١٢ ٨/١ ٨/٢ ٨/٣ ٨/٤ ٨/٥ ٨/٦ ٨/٧ ٨/٨
١٩٣٤ ٨/٩ ٨/١٠ ٨/١١ ٨/١٢ ٩/١ ٩/٢ ٩/٣ ٩/٤ ٩/٥ ٩/٦ ٩/٧ ٩/٨
١٩٣٥ ٩/٩ ٩/١٠ ٩/١١ ١٠/١ ١٠/٢ ١٠/٣ ١٠/٤ ١٠/٥ ١٠/٦ ١٠/٧
١٩٣٦ ١٠/٨ ١٠/٩ ١٠/١٠ ١٠/١١ ١٠/١٢ ١٠/١٣
١٩٣٧ ١١/١ ١١/٢ ١١/٣ ١١/٤ ١١/٥ ١١/٦
١٩٣٨ ١٢/١ ١٢/٢ ١٢/٣ ١٢/٤ ١٢/٥ ١٢/٦ ١٢/٧
١٩٣٩ ١٣/١ ١٣/٢ ١٣/٣ ١٣/٤ ١٣/٥ ١٣/٦ ١٣/٧ ١٣/٨ ١٣/٩ ١٣/١٠ ١٣/١١ ١٣/١٢
ژمارەکانی 'ئەمەیزینگ' تا ١٩٣٩، دیاریکردنی ژمارەی بەرگ و ژمارە، و ئاماژەدان بە
سەرنووسەرەکان: گێرنزباک (زەرد)، لینچ (سوور)، سلۆن (شین)، و پاڵمەر (مۆر)

سەرەتا گۆڤارەکە تەرکیزی لەسەر دووبارە چاپکردنەوە بوو؛ ھەم کلاسیکەکان وەک وێڵز، ڤێرن و پۆ، و ھەم چیرۆکەکان لە گۆڤارەکانی تری گێرنزباک. یەکەم چیرۆکی ڕەسەن "پیاوەکە لە گەردیلەوە (بەشی دووەم)" بوو لەلایەن جی پەیتۆن وێرتێنبەیکەر لە ژمارەی دووەم، ئایاری ١٩٢٦.[٩] لە ژمارەی ئابدا، چیرۆکە نوێیەکان (کە ھێشتا کەمینە بوون) بە ئەستێرەیەک لە خشتەی ناوەرۆکدا نیشانە کرابوون.[١٠] کاری سەرنووسەری بە زۆری لەلایەن سلۆنەوە ئەنجام دەدرا، بەڵام گێرنزباک دوا بڕیاری لەسەر ناوەڕۆکی خەیاڵی ھەبوو. دوو ڕاوێژکار، کۆنراد ئەی برانت و ویلبور سی وایتھێد، دامەزرێندران بۆ یارمەتیدان لە دۆزینەوەی خەیاڵ بۆ دووبارە چاپکردنەوە. فرانک ئاڕ پۆڵ، کە لە ساڵی ١٩١٤ەوە لەگەڵ گێرنزباک کاری کردبوو، بوو بە ھونەرمەندی بەرگ؛ پۆڵ وێنەی زۆری بۆ خەیاڵەکانی ناو ئیلێکتریکاڵ ئێکسپێریمێنتەر کێشابوو. ئەمەیزینگ (چیرۆکە سەرنجڕاکێشەکان) بە قەبارەی گەورەی «بێدشیتی» دەردەچوو، ٨٫٥ × ١١٫٧٥ ئینج (٢١٦ × ٢٩٨ ملم)، ھەمان قەبارەی گۆڤارە تەکنیکییەکان.[٧] سەرکەوتنێکی خێرای بەدەست ھێنا و تا ئازاری ساڵی دواتر تیراژی گەیشتە ١٥٠٬٠٠٠.[١١]

گێرنزباک بینی کە خوێنەرێکی پڕجۆش ھەیە بۆ «زانستخەیاڵی» (زاراوەی «خەیاڵی زانستی» ھێشتا دانەھێنرابوو)، و لە ساڵی ١٩٢٧دا بەشی گفتوگۆی دەستپێکرد[١٢] و ساڵنامەی ئەمەیزینگ ستۆریزی دەرکرد. ساڵنامەکە فرۆشرا، و لە کانوونی دووەمی ١٩٢٨دا، گێرنزباک گۆڤارێکی وەرزیی دەستپێکرد، ئەمەیزینگ ستۆریز کوارتەرلی، وەک ھاوڕێیەکی ئاسایی بۆ ئەمەیزینگ. بۆ ٢٢ ژمارە بە شێوەیەکی تاڕادەیەک ڕێکوپێک بەردەوام بوو.[١٣][١٤] گێرنزباک لەسەرخۆ بوو لە پارەدانی نووسەران و قەرزدارەکانی؛ قەبارەی وەبەرھێنانەکانی سنوورداری کردبوو لە داراییدا. لە ٢٠ی شوباتی ١٩٢٩دا چاپکەر و دابینکەری کاغەزەکەی دەستیان کرد بە ڕێکارەکانی مایەپووچی دژی.[١٥][١٦] پێشنیار کراوە کە بێرنار ماکفادن، بڵاوکەرەوەیەکی تری گۆڤار، مانۆڕی کردبێت بۆ ناچارکردنی مایەپووچی چونکە گێرنزباک نەیدەویست ناونیشانەکانی بفرۆشێت بە ماکفادن، بەڵام ئەمە سەلمێنراو نییە.[١٧][١٨] ئێکسپێرمێنتەر پەبڵیشینگ ھیچ بەرگرییەکی نەکرد و لە ٦ی ئازار بە شێوەیەکی خۆگەڕ مایەپووچ ڕاگەیەندرا؛ ئەمەیزینگ بە ستافی بەردەوامی خۆی مایەوە، بەڵام ھیوگۆ و براکەی، سیدنی، ناچار کران وەک بەڕێوەبەر دەربچن. ئارسەر ئێچ. لینچ وەک سەرنووسەری سەرەکی جێگەی گرتەوە، ھەرچەندە سلۆن بەردەوام بوو لە کۆنترۆڵکردنی کاریگەری ناوەڕۆکی گۆڤارەکە. وەرگرەکان، ئێرڤینگ ترەست، گۆڤارەکەیان فرۆشت بە بێرگان ئەی. ماکینۆن لە ٣ی نیسان.[١٦][١٩][٢٠]

دەیەی ١٩٣٠

[دەستکاری]

لە ئابی ١٩٣١دا، ئەمەیزینگ لەلایەن تێک پەبلیکەیشنز، لقێکی بڵاوکراوەکانی بێرنار ماکفادن، بەدەستھێنرا.[٢١][٢٢] گیرفانە قووڵەکانی ماکفادن یارمەتی دا ئەمەیزینگ لە گوشاری دارایی کاریگەری قەیرانی گەورە بپارێزرێت.[٢٣] خشتەی ئەمەیزینگ ستۆریز کوارتەرلی دەستی کرد بە دواکەوتن، بەڵام ئەمەیزینگ ھیچ ژمارەیەکی لە دەست نەدا لە سەرەتای ساڵانی ١٩٣٠دا.[١٤] ھەرچۆنێک بێت، لە چەند ساڵی دواتردا بێ قازانج بوو بۆ بڵاوکردنەوە. تیراژی دابەزی بۆ تەنھا زیاتر لە ٢٥٬٠٠٠ لە ساڵی ١٩٣٤دا، و لە تشرینی یەکەمی ١٩٣٥دا گۆڕا بۆ دوومانگ جارێک (بڵاوکردنەوە ھەر دوو مانگ جارێک).[٢٤][٢٥]

تا ساڵی ١٩٣٨، کاتێک تیراژی ئەمەیزینگ دابەزیبوو بۆ تەنھا ١٥٬٠٠٠، تێک پەبلیکەیشنز تووشی کێشەی دارایی ھاتبوو.[٢٤] لە مانگی کانوونی دووەم، زیف-دەیڤس بەڕێوەبردنی گۆڤارەکەی گرتە دەست و دوای ماوەیەکی کورت گواستیانەوە بۆ شیکاگۆ؛[٢٦] ژمارەی نیسان لەلایەن سلۆنەوە ئامادەکرا بەڵام لەلایەن زیف دەیڤزەوە بڵاوکرایەوە. بێرنارد دەیڤس، کە بەشی سەرنووسەری زیف-دەیڤسی بەڕێوە دەبرد، ھەوڵی دا ڕۆجەر شێرمان ھۆر وەک سەرنووسەر دابمەزرێنێت؛ ھۆر کارەکەی ڕەتکردەوە بەڵام ڕەیمۆند ئەی پاڵمەر پێشنیار کرد، لایەنگرێکی چالاکی خۆجێیی خەیاڵی زانستی. پاڵمەر لەو مانگی شوباتەدا دامەزرا و لە ژمارەی حوزەیرانەوە ئەرکەکانی سەرنووسەری گرتە ئەستۆ.[٢٤] زیف-دەیڤس فانتاستیک ئەدڤێنچەرزی دەستپێکرد، ھاوڕێیەکی فەنتازی بۆ ئەمەیزینگ، لە ئایاری ١٩٣٩دا، ھەروەھا لەژێر سەرنووسەری پاڵمەر.[٢٧] پاڵمەر بە خێرایی توانی تیراژی ئەمەیزینگ باشتر بکات، و لە تشرینی دووەمی ١٩٣٨دا، گۆڤارەکە دووبارە بوو بە مانگانە، ھەرچەندە ئەمە لە سەرتاسەری ماوەی پاڵمەردا بەردەوام نەبوو: لە نێوان ساڵانی ١٩٤٤ و ١٩٤٦دا گۆڤارەکە دوومانگ جارێک و پاشان بۆ ماوەیەک وەرزی بوو پێش گەڕانەوەی بۆ خشتەیەکی مانگانەی درێژخایەنتر.[١٤][٢٨]

دەیەی ١٩٤٠

[دەستکاری]
کان٢ شوبات ئازار نیسان ئایار حوزەیران تەمموز ئاب ئەیلول تش١ تش٢ کان١
١٩٤٠ ١٤/١ ١٤/٢ ١٤/٣ ١٤/٤ ١٤/٥ ١٤/٦ ١٤/٧ ١٤/٨ ١٤/٩ ١٤/١٠ ١٤/١١ ١٤/١٢
١٩٤١ ١٥/١ ١٥/٢ ١٥/٣ ١٥/٤ ١٥/٥ ١٥/٦ ١٥/٧ ١٥/٨ ١٥/٩ ١٥/١٠ ١٥/١١ ١٥/١٢
١٩٤٢ ١٦/١ ١٦/٢ ١٦/٣ ١٦/٤ ١٦/٥ ١٦/٦ ١٦/٧ ١٦/٨ ١٦/٩ ١٦/١٠ ١٦/١١ ١٦/١٢
١٩٤٣ ١٧/١ ١٧/٢ ١٧/٣ ١٧/٤ ١٧/٥ ١٧/٦ ١٧/٧ ١٧/٨ ١٧/٩ ١٧/١٠
١٩٤٤ ١٨/١ ١٨/٢ ١٨/٣ ١٨/٤ ١٨/٥
١٩٤٥ ١٩/١ ١٩/٢ ١٩/٣ ١٩/٤
١٩٤٦ ٢٠/١ ٢٠/٢ ٢٠/٣ ٢٠/٤ ٢٠/٥ ٢٠/٦ ٢٠/٧ ٢٠/٨ ٢٠/٩
١٩٤٧ ٢١/١ ٢١/٢ ٢١/٣ ٢١/٤ ٢١/٥ ٢١/٦ ٢١/٧ ٢١/٨ ٢١/٩ ٢١/١٠ ٢١/١١ ٢١/١٢
١٩٤٨ ٢٢/١ ٢٢/٢ ٢٢/٣ ٢٢/٤ ٢٢/٥ ٢٢/٦ ٢٢/٧ ٢٢/٨ ٢٢/٩ ٢٢/١٠ ٢٢/١١ ٢٢/١٢
١٩٤٩ ٢٣/١ ٢٣/٢ ٢٣/٣ ٢٣/٤ ٢٣/٥ ٢٣/٦ ٢٣/٧ ٢٣/٨ ٢٣/٩ ٢٣/١٠ ٢٣/١١ ٢٣/١٢
ژمارەکانی 'ئەمەیزینگ' لە ١٩٤٠کاندا، لەگەڵ دیاریکردنی ژمارەی بەرگ/ژمارە. ڕای پاڵمەر
لە سەرتاسەری ١٩٤٠کاندا سەرنووسەر بوو بۆیە تەنھا یەک ڕەنگ بەکارھاتووە.

لە ئەیلوولی ١٩٤٣دا، ڕیچارد شەیڤەر، خوێنەرێکی ئەمەیزینگ، دەستی کرد بە نامەگۆڕینەوە لەگەڵ پاڵمەر، کە زوو داوای لێکرد چیرۆک بۆ گۆڤارەکە بنووسێت. شەیڤەر بە چیرۆکێک بە ناوی «لیموریام لەبیرە» وەڵامی دایەوە، کە لە ژمارەی ئازاری ١٩٤٥دا بڵاوکرایەوە و لەلایەن پاڵمەرەوە وەک تێکەڵەیەک لە ڕاستی و خەیاڵ پێشکەش کرا. چیرۆکەکە، دەربارەی شارستانییەتە مێژوویییەکان، بە شێوەیەکی دراماتیکی تیراژی ئەمەیزینگی بەرز کردەوە، و پاڵمەر لە ھەر ژمارەیەکدا چیرۆکێکی نوێی شەیڤەری بڵاو دەکردەوە، کە لە ژمارەی تایبەتی حوزەیرانی ١٩٤٧دا گەیشتە لووتکە کە بە تەواوی تەرخان کرابوو بۆ نھێنی شەیڤەر، وەک پێی دەوترا. ئەمەیزینگ زوو بووە جێی گاڵتەپێکردن بۆ ئەم چیرۆکانە.[٢٩] وتارێکی گاڵتەجاڕی ویلیام ئێس بارینگ-گۆڵد لە ژمارەی ئەیلوولی ١٩٤٦ی ھارپەرز وای لە ویلیام زیف کرد بە پاڵمەری بڵێت سنووردار بکات لە بڕی ئەو بابەتانەی پەیوەندیدارن بە شەیڤەر لە گۆڤارەکەدا؛ پاڵمەر ملکەچ بوو، بەڵام ئارەزووی (و لەوانەیە باوەڕی) لەم جۆرە بابەتانە ئێستا گرنگ بوو، و زوو دەستی کرد بە پلاندانان بۆ بەجێھێشتنی زیف-دەیڤس. لە ساڵی ١٩٤٧دا کلارک پەبلیکەیشنزی دامەزراند، فەیتی لە ساڵی دواتر دەستپێکرد، و لە ساڵی ١٩٤٩دا دەستی لە کار کێشایەوە لە زیف-دەیڤس بۆ ئەوەی سەرنووسەری ئەوە و گۆڤارەکانی تر بکات.[٣٠]

ھاوارد براون، کە لە مۆڵەتی دوورودرێژ بوو لە زیف-دەیڤس بۆ نووسینی خەیاڵ، وەک سەرنووسەر جێگەی گرتەوە و دەستی پێکرد بە فڕێدانی ٣٠٠٬٠٠٠ وشە.[٣٠] براون خولیای ئەوەی ھەبوو ئەمەیزینگ بەرەو بازاڕێکی باشتر ببات، و بەڵگەکەی بەھێز کرا لەلایەن ستریت ئاند سمیت، یەکێک لە کۆنترین و ڕێزلێگیراوترین بڵاوکەرەوەکان، کە ھەموو گۆڤارە پاڵپەکانیان لە ھاوینی ١٩٤٩دا داخست. پاڵپەکان لە حاڵی مردندا بوون، تا ڕادەیەکی زۆر بەھۆی سەرکەوتنی کتێبە گیرفانییەکان، و ستریت ئاند سمیت بڕیاریان دا تەرکیز بکەنە سەر گۆڤارە ناسکەکانیان. ھەندێک پاڵپ بۆ چەند ساڵێکی تر بەردەوام بوون، بەڵام براون توانی زیف و دەیڤس قایل بکات کە داھاتوو لە ناسکەکاندایە، و بوودجەی خەیاڵیان بۆی بەرز کردەوە لە یەک سەنتەوە بۆ پێنج سەنت بۆ ھەر وشەیەک. براون توانی بەڵێنی چیرۆکی نوێ لە زۆر نووسەری بەناوبانگەوە وەربگرێت، لەوانە ئیسحاق ئاسیمۆڤ و تیۆدۆر ستێرجن.[٣١] لە نیسانی ١٩٥٠دا ژمارەیەکی نموونەیی بەرھەم ھێنا، و پلانی دانا بۆ دەستپێکردنی وێنەی نوێی ئەمەیزینگ لە نیسانی ١٩٥١دا، ٢٥ەمین ساڵیادی یەکەم ژمارە. ھەرچۆنێک بێت، کاریگەری ئابووری شەڕی کۆریا، کە لە حوزەیرانی ١٩٥٠دا ھەڵگیرسا، بووە ھۆی کەمکردنەوەی بوودجە. پلانەکان ھەڵوەشێنرانەوە، و زیف-دەیڤس ھەرگیز بیرۆکەکەی زیندوو نەکردەوە.[٣٢]

دەیەی ١٩٥٠

[دەستکاری]
کانوونی دووەم شوبات ئازار نیسان ئایار حوزەیران تەمموز ئاب ئەیلوول تشرینی یەکەم تشرینی دووەم کانوونی یەکەم
١٩٥٠ ٢٤/١ ٢٤/٢ ٢٤/٣ ٢٤/٤ ٢٤/٥ ٢٤/٦ ٢٤/٧ ٢٤/٨ ٢٤/٩ ٢٤/١٠ ٢٤/١١ ٢٤/١٢
١٩٥١ ٢٥/١ ٢٥/٢ ٢٥/٣ ٢٥/٤ ٢٥/٥ ٢٥/٦ ٢٥/٧ ٢٥/٨ ٢٥/٩ ٢٥/١٠ ٢٥/١١ ٢٥/١٢
١٩٥٢ ٢٦/١ ٢٦/٢ ٢٦/٣ ٢٦/٤ ٢٦/٥ ٢٦/٦ ٢٦/٧ ٢٦/٨ ٢٦/٩ ٢٦/١٠ ٢٦/١١ ٢٦/١٢
١٩٥٣ ٢٧/١ ٢٧/٢ ٢٧/٣ ٢٧/٤ ٢٧/٥ ٢٧/٦ ٢٧/٧ ٢٧/٨
١٩٥٤ ٢٧/٨ ٢٨/١ ٢٨/٢ ٢٨/٣ ٢٨/٤ ٢٨/٥
١٩٥٥ ٢٩/١ ٢٩/٢ ٢٩/٣ ٢٩/٤ ٢٩/٥ ٢٩/٦ ٢٩/٧
١٩٥٦ ٣٠/١ ٣٠/٢ ٣٠/٣ ٣٠/٤ ٣٠/٥ ٣٠/٦ ٣٠/٧ ٣٠/٨ ٣٠/٩ ٣٠/١٠ ٣٠/١١ ٣٠/١٢
١٩٥٧ ٣١/١ ٣١/٢ ٣١/٣ ٣١/٤ ٣١/٥ ٣١/٦ ٣١/٧ ٣١/٨ ٣١/٩ ٣١/١٠ ٣١/١١ ٣١/١٢
١٩٥٨ ٣٢/١ ٣٢/٢ ٣٢/٣ ٣٢/٤ ٣٢/٥ ٣٢/٦ ٣٢/٧ ٣٢/٨ ٣٢/٩ ٣٢/١٠ ٣٢/١١ ٣٢/١٢
١٩٥٩ ٣٣/١ ٣٣/٢ ٣٣/٣ ٣٣/٤ ٣٣/٥ ٣٣/٦ ٣٣/٧ ٣٣/٨ ٣٣/٩ ٣٣/١٠ ٣٣/١١ ٣٣/١٢
ژمارەکانی ئەمەیزینگ لە ساڵانی ١٩٥٠دا، کە ژمارەی بەرگ و ژمارەی دەرچوونیان دیاری دەکات، و
سەرنووسەرەکان نیشان دەدات: براون (سەوز)، فێرمان (زەردی تۆخ)، و گۆڵدسمیت (پرتەقاڵی)

ئارەزووی براون بۆ ئەمەیزینگ کەم بووەوە کاتێک پڕۆژەی گۆڕینی بۆ گۆڤارێکی ناسک شکستی ھێنا. ھەرچەندە ئەو بەشداری لە فانتاستیک ئەدڤێنچەرزدا بەردەوام بوو، گۆڤارێکی تری زیف-دەیڤس، بەڵام کاری سەرنووسەری ئەمەیزینگی بۆ ویلیام ھاملینگ و لیلا شافەر بەجێھێشت. لە کانوونی یەکەمی ١٩٥٠دا، کاتێک زیف-دەیڤس نووسینگەکانیان لە شیکاگۆوە بۆ نیویۆرک گواستەوە، ھاملینگ لە شیکاگۆ مایەوە، و براون دووبارە بەشداری خۆی لەگەڵ گۆڤارەکە زیندوو کردەوە.[٣٣]

لە ساڵی ١٩٥٢دا، براون زیف-دەیڤسی قایل کرد کە ھەوڵی گۆڤارێکی فەنتازی کورتەی باش کوالێتی بدەن. فانتاستیک، کە لە ھاوینی ئەو ساڵەدا دەرکەوت، جەختی لەسەر فەنتازیا کردەوە نەک خەیاڵی زانستی و ئەوەندە سەرکەوتوو بوو کە زیف-دەیڤسی قایل کرد ئەمەیزینگ لە فۆرماتی پاڵپەوە بگۆڕن بۆ کورتە لە سەرەتای ١٩٥٣دا (لەگەڵ گۆڕینی بۆ خشتەیەکی دوومانگ جارێک). ھەرچۆنێک بێت، تیراژ دابەزی، و کەمکردنەوەی بوودجەی دواتر سنووری دانا بۆ کوالێتی چیرۆک لە ھەردوو ئەمەیزینگ و فانتاستیک. فانتاستیک دەستی کرد بە چاپکردنی خەیاڵی زانستی لەگەڵ فەنتازیادا. تیراژ لە ئەنجامدا زیادی کرد، بەڵام براون، کە خۆی لایەنگری خەیاڵی زانستی نەبوو، جارێکی تر ئارەزووی بۆ گۆڤارەکان لەدەست دا.[٣٤]

پۆڵ دەبلیو. فەیرمان جێگەی براونی گرتەوە وەک سەرنووسەر لە ئەیلوولی ١٩٥٦دا.[٣٥][٣٦] لە سەرەتای ماوەی فەیرماندا، بێرنارد دەیڤس بڕیاری دا ھەوڵی دەرکردنی زنجیرەیەکی ھاوڕێی ڕۆمان بدات، بە ناوی ڕۆمانەکانی خەیاڵی زانستی ئەمەیزینگ ستۆریز. نامەکانی خوێنەران لە ئەمەیزینگدا ئارەزوویەکیان بۆ ڕۆمان دەربڕیبوو، کە ئەمەیزینگ شوێنی نەبوو بۆ بڵاوکردنەوەیان. زنجیرەی ڕۆمانەکە بەردەوام نەبوو؛ تەنھا یەک دانە، «٢٠ ملیۆن میل بۆ زەوی»ی ھێنری سلێسار، دەرکەوت. ھەرچۆنێک بێت، لە وەڵامی ئارەزووی خوێنەران بۆ خەیاڵی درێژتر، زیف-دەیڤس ئەمەیزینگی بە ١٦ لاپەڕە فراوان کرد، لە ژمارەی ئازاری ١٩٥٨ەوە دەستی پێکرد، و گۆڤارەکە دەستی کرد بە بڵاوکردنەوەی ڕۆمانی تەواو.[٣٥]

فەیرمان لە کۆتایی ١٩٥٨دا ڕۆیشت بۆ ئەوەی سەرنووسەری گۆڤاری نھێنی ئێلەری کوین بکات، و جێگەکەی لەلایەن سیل گۆڵدسمیسەوە گیرایەوە. گۆڵدسمیس لە ساڵی ١٩٥٥دا وەک سکرتێر دامەزرابوو و بوو بە یاریدەدەری سەرنووسەر بۆ یارمەتیدان لە ڕووبەڕووبوونەوەی ئەو کارە زیادەیەی کە کاتێک زیف-دەیڤس دوو گۆڤاری کورتخایەنی دەستپێکرد، دریم وۆرڵد و پێن پاڵز، لە ساڵی ١٩٥٦دا دروست بوو. زیف-دەیڤس متمانەیان بە تواناکانی گۆڵدسمیس وەک سەرنووسەر نەبوو، بۆیە کاتێک فەیرمان ڕۆیشت، ڕاوێژکارێک، نۆرمان لۆبسێنز، دامەزرا بۆ کارکردن لەگەڵیدا. ئەو (گۆڵدسمیس) بە باشی کاری کرد و بەشداری لۆبسێنز زوو بوو بە کەمترین.[٣٧]

دەیەی ١٩٦٠

[دەستکاری]
کانوونی دووەم شوبات ئازار نیسان ئایار حوزەیران تەمموز ئاب ئەیلوول تشرینی یەکەم تشرینی دووەم کانوونی یەکەم
١٩٦٠ ٣٤/١ ٣٤/٢ ٣٤/٣ ٣٤/٤ ٣٤/٥ ٣٤/٦ ٣٤/٧ ٣٤/٨ ٣٤/٩ ٣٤/١٠ ٣٤/١١ ٣٤/١٢
١٩٦١ ٣٥/١ ٣٥/٢ ٣٥/٣ ٣٥/٤ ٣٥/٥ ٣٥/٦ ٣٥/٧ ٣٥/٨ ٣٥/٩ ٣٥/١٠ ٣٥/١١ ٣٥/١٢
١٩٦٢ ٣٦/١ ٣٦/٢ ٣٦/٣ ٣٦/٤ ٣٦/٥ ٣٦/٦ ٣٦/٧ ٣٦/٨ ٣٦/٩ ٣٦/١٠ ٣٦/١١ ٣٦/١٢
١٩٦٣ ٣٧/١ ٣٧/٢ ٣٧/٣ ٣٧/٤ ٣٧/٥ ٣٧/٦ ٣٧/٧ ٣٧/٨ ٣٧/٩ ٣٧/١٠ ٣٧/١١ ٣٧/١٢
١٩٦٤ ٣٨/١ ٣٨/٢ ٣٨/٣ ٣٨/٤ ٣٨/٥ ٣٨/٦ ٣٨/٧ ٣٨/٨ ٣٨/٩ ٣٨/١٠ ٣٨/١١ ٣٨/١٢
١٩٦٥ ٣٩/١ ٣٩/٢ ٣٩/٣ ٣٩/٤ ٣٩/٥ ٣٩/٦ ٤٠/١ ٤٠/٢ ٤٠/٣
١٩٦٦ ٤٠/٤ ٤٠/٥ ٤٠/٦ ٤٠/٧ ٤٠/٨ ٤٠/٩
١٩٦٧ ٤٠/١٠ ٤١/١ ٤١/٢ ٤١/٣ ٤١/٤ ٤١/٥
١٩٦٨ ٤١/٦ ٤٢/١ ٤٢/٢ ٤٢/٣ ٤٢/٤
١٩٦٩ ٤٢/٥ ٤٢/٦ ٤٣/١ ٤٣/٢ ٤٣/٣ ٤٣/٤
ژمارەکانی گۆڤاری ئەمەیزینگ لە ساڵانی ١٩٦٠دا، دیاریکردنی ژمارەی بەرگ و ژمارەکان، و ئاماژەدان بە
سەرنووسەرەکان: گۆڵدسمیت (لاللی) (پرتەقاڵی)، ڕزۆس (مۆر)، ھاریسۆن (سەوز)، مالزبێرگ
(زەرد)، و وایت (شین)

گۆڵدسمیت لەلایەن مێژوونووسانی خەیاڵی زانستییەوە بە باشی ڕێزی لێ دەگیرێت بۆ داھێنانەکانی، و ئەو کاریگەرییەی کە لەسەر سەرەتای پیشەی نووسەرانی وەک ئۆرسۆلا کەی لێ گووین و ڕۆجەر زێلازنی ھەیبوو،[٣٧] بەڵام تیراژ لە ماوەی ئەودا دواکەوت. تا ساڵی ١٩٦٤ تیراژی فانتاستیک دابەزیبوو بۆ ٢٧٬٠٠٠، لەگەڵ ئەمەیزینگ کە کەمێک باشتر بوو. لە ئازاری دواتردا ھەردوو ئەمەیزینگ و فانتاستیک فرۆشران بە کۆمپانیای بڵاوکردنەوەی ئەڵتیمەیت، کە لەلایەن سۆڵ کۆھێن و ئارتەر بێرنھارد بەڕێوە دەبرا.[٣٨][٣٩] گۆڵدسمیس ھەڵبژاردنی پێدرا کە لەگەڵ گۆڤارەکان بڕوات یان لەگەڵ زیف-دەیڤس بمێنێتەوە؛ ئەو مایەوە، و کۆھێن جۆزیف ڤرزۆسی دامەزراند بۆ سەرنووسەری گۆڤارەکان، لە ژمارەکانی ئاب و ئەیلوولی ١٩٦٥ی ئەمەیزینگ و فانتاستیک، بە ڕیزبەندی. ڤرزۆس ناوی «جۆزیف ڕۆس»ی لەسەر سەردێڕەکان بەکارھێنا بۆ خۆبەدوورگرتن لە ھەڵەی ئیملایی.[٣٩] ھەردوو گۆڤارەکە دەستبەجێ گواسترانەوە بۆ خشتەیەکی دوومانگ جارێک.[٤٠][٤١]

کۆھێن مافی دووبارە چاپکردنەوەی ژمارە کۆنەکانی گۆڤارەکانی بەدەستھێنابوو، ھەرچەندە ڤرزۆس توانی کۆھێن ڕازی بکات کە لە ھەر ژمارەیەکدا یەک چیرۆکی نوێ چاپ بکات.[٤٢] کۆھێن ھەروەھا گۆڤاری دووبارە چاپکردنەوەی وەک خەیاڵی زانستی مەزن و کلاسیکەکانی خەیاڵی زانستی بەرھەم دەھێنا، بەڵام ھیچ پارەیەک نەدەدرا بە نووسەران بۆ ھیچ کام لەم دووبارە چاپکردنەوانە. ئەمە کۆھێنی خستە ناکۆکییەوە لەگەڵ نووسەرانی خەیاڵی زانستی ئەمریکا (SFWA)، ڕێکخراوێکی پیشەیی نووسەران کە لە ساڵی ١٩٦٥دا دامەزرا. زوو SFWA بانگەوازی بۆ بایکۆتکردنی گۆڤارەکانی ئەڵتیمەیت کرد تا کۆھێن ڕازی بوو پارە بدات. کۆھێن ڕازی بوو بڕێکی دیاریکراو بۆ ھەموو چیرۆکەکان بدات، پاشان لە ئابی ١٩٦٧دا ئەمە گۆڕدرا بۆ نرخێکی پلەبەندی، بەپێی درێژی چیرۆکەکە. ھاری ھاریسۆن وەک نێوەندگیر لە دانوستانەکانی کۆھێن لەگەڵ SFWA کاری کردبوو، و کاتێک ڤرزۆس لە ١٩٦٧دا ڕۆیشت، کۆھێن داوای لە ھاریسۆن کرد جێگەی بگرێتەوە. ئێس ئێف ئیمپاڵس، کە ھاریسۆن سەرنووسەری دەکرد، لە شوباتی ١٩٦٧دا داخرابوو، بۆیە ھاریسۆن بەردەست بوو. ئەو ڕەزامەندی کۆھێنی بەدەستھێنا کە سیاسەتی چاپکردنی نزیکەی ھیچ شتێک جگە لە چیرۆکی دووبارە چاپکراو تا کۆتایی ساڵ کۆتایی پێ دێت، و لە ژمارەی ئەیلوولی ١٩٦٧دا وەک سەرنووسەر دەستبەکار بوو.[٤٢]

لە شوباتی ١٩٦٨دا، ھاریسۆن بڕیاری دا واز بھێنێت، چونکە کۆھێن ھیچ نیشانەیەکی نەدەدا کە دەست لە چاپکردنەوەی بابەتە کۆنەکان ھەڵبگرێت. ئەو دەستی لەکار کێشایەوە و باری نێن. مالزبێرگی بۆ کۆھێن پێشنیار کرد وەک جێگرەوەیەکی گونجاو. کۆھێن مالزبێرگی لە کارەکانی لە ئاژانسی ئەدەبی سکۆت مێرێدیسەوە دەناسی و پێی وابوو لەوانەیە زیاتر لە ھاریسۆن ئامادە بێت بۆ بەردەوامبوون لە سیاسەتی چاپکردنەوەی بابەتە کۆنەکان. مالزبێرگ لە نیسانی ھەمان ساڵدا بەرپرسیارێتی وەرگرت، بەڵام دەستبەجێ لەگەڵ کۆھێندا کەوتە ناکۆکی سەبارەت بە چاپکردنەوەی بابەتە کۆنەکان. پاشان لە تشرینی یەکەمدا ھەڕەشەی دەستلەکارکێشانەوەی کرد بەھۆی ناکۆکییەک لەسەر کارێکی ھونەری کە مالزبێرگ داوای کردبوو بۆ بەرگێک. کۆھێن پەیوەندی بە ڕۆبەرت سیلڤەربێرگەوە کرد، کە ئەو کات سەرۆکی SFWA بوو، و پێی وت (بە درۆ) کە مالزبێرگ بەڕاستی دەستی لەکار کێشاوەتەوە. سیلڤەربێرگ تێد وایتی وەک جێگرەوە پێشنیار کرد. کۆھێن ڕەزامەندی وایتی وەرگرت و پاشان مالزبێرگی دەرکرد؛ وایت لە ژمارەی ئایاری ١٩٦٩دا کۆنترۆڵی وەرگرت.[٤٢]

دەیەی ١٩٧٠

[دەستکاری]
کانوونی دووەم شوبات ئازار نیسان ئایار حوزەیران تەمموز ئاب ئەیلوول تشرینی یەکەم تشرینی دووەم کانوونی یەکەم
١٩٧٠ ٤٣/٥ ٤٣/٦ ٤٤/١ ٤٤/٢ ٤٤/٣ ٤٤/٤
١٩٧١ ٤٤/٥ ٤٤/٦ ٤٥/١ ٤٥/٢ ٤٥/٣ ٤٥/٤
١٩٧٢ ٤٥/٥ ٤٥/٦ ٤٦/١ ٤٦/٢ ٤٦/٣ ٤٦/٤
١٩٧٣ ٤٦/٥ ٤٦/٦ ٤٧/١ ٤٧/٢ ٤٧/٣ ٤٧/٤
١٩٧٤ ٤٧/٥ ٤٧/٦ ٤٨/١ ٤٨/٢ ٤٨/٣ ٤٨/٤
١٩٧٥ ٤٨/٥ ٤٨/٦ ٤٩/١ ٤٩/٢ ٤٩/٣
١٩٧٦ ٤٩/٤ ٤٩/٥ ٥٠/١ ٥٠/٢ ٥٠/٣
١٩٧٧ ٥٠/٤ ٥٠/٥ ٥١/١
١٩٧٨ ٥١/٢ ٥١/٣ ٥١/٤ ٥٢/١
١٩٧٩ ٥٢/٢ ٥٢/٣ ٥٢/٤ ٢٧/٥
ژمارەکانی گۆڤاری ئەمەیزینگ لە ساڵانی ١٩٧٠دا، دیاریکردنی ژمارەی بەرگ و ژمارەکان، و
ئاماژەدان بە سەرنووسەرەکان: وایت (شین) و ماڤۆر (پەمەیی). ژمارەی بەرگی
بە دیاریکراوی ھەڵە بۆ ژمارەی تشرینی دووەمی ١٩٧٩ لە ڕاستیدا بە دروستی نیشان دراوە.
کاتێک وایت بووە سەرنووسەر، تیراژی ئەمەیزینگ نزیکەی ٣٨٬٥٠٠ بوو، کە تەنھا نزیکەی ٤٪ی ئابوونەکار بوون. ئەمە نزمترین ئاستی

بەشداربووان بوو؛ بۆ بەراوردکردن، ئەنەلۆگ نزیکەی ٣٥٪ی تیراژەکەی لە ڕێگەی ئابوونەوە دەفرۆشت. خێزانی کۆھێن لە ماڵەوە دانەکانی ئابوونەی دەنارد، و کۆھێن ھەرگیز ھەوڵی نەدابوو ژمارەی ئابوونەکاران زیاد بکات چونکە ئەمە بارگرانی لەسەر خێزانەکەی زیاد دەکرد.[٤٣] وایت بە سەختی کاری کرد بۆ زیادکردنی تیراژ سەرەڕای پشتگیری نەکردنی کۆھێن، بەڵام سەرکەوتنی سنووردار بوو. یەکێک لە یەکەم گۆڕانکارییەکانی کەمکردنەوەی قەبارەی فۆنت بوو بۆ زیادکردنی بڕی چیرۆک لە گۆڤارەکەدا. بۆ دابینکردنی تێچووی ئەمە، نرخی ھەردوو گۆڤاری فانتاستیک و ئەمەیزینگی بۆ ٦٠ سەنت بەرزکردەوە، بەڵام ئەمە کاریگەرییەکی نەرێنی بەھێزی ھەبوو لەسەر تیراژ، کە لە نێوان ١٩٦٩ بۆ ١٩٧٠ نزیکەی ١٠٪ دابەزی.[٤٤][٤٥]

لە ساڵی ١٩٧٢دا، وایت ناوەکەی گۆڕی بۆ «ئەمەیزینگ سایەنس فیکشن»، کە گۆڤارەکەی تا ڕادەیەک لە ھەندێک لە دەلالەتە خراپەکانی «ئەمەیزینگ ستۆریز» دوور خستەوە.[٤٤] وایت بە کرێیەکی کەم کاری دەکرد و ھاوڕێکانی زۆر جار بە خۆڕایی دەستنووسەکانیان دەخوێندەوە، بەڵام سەرەڕای ھەوڵەکانی، تیراژەکە بەردەوام دادەبەزی. لە نزیکەی ٤٠٬٠٠٠ەوە کاتێک وایت پەیوەندی بە گۆڤارەکەوە کرد، تیراژەکە لە تشرینی یەکەمی ١٩٧٥دا گەیشتە نزیکەی ٢٣٬٠٠٠. وایت ئامادە نەبوو بەو پشتگیرییە دارایییە زۆر سنووردارەی کۆھێن دابینی دەکرد بەردەوام بێت، و لە ساڵی ١٩٧٥دا دەستی لەکار کێشایەوە. کۆھێن توانی وایت ڕازی بکات بمێنێتەوە؛ وایت بەڵێنی دا بۆ ساڵێکی تر بمێنێتەوە، بەڵام لە ڕاستیدا تا کۆتایی ١٩٧٨ وەک سەرنووسەر مایەوە.[٤٦]

گۆڤاری «ئەمەیزینگ» نرخەکەی لە ٧٥ سەنتەوە بەرز کردەوە بۆ ١ دۆلار لە ژمارەی مانگی یازدەی ساڵی ١٩٧٥. خشتەی دەرچوونی گۆڤارەکە گۆڕا بۆ وەرزی، واتە ھەر سێ مانگ جارێک، لە ژمارەی مانگی ئازاری ١٩٧٦ەوە. بەم ھۆیەوە، ژمارەی یادی ٥٠ ساڵەی دامەزراندنی گۆڤارەکە لە مانگی حوزەیرانی ١٩٧٦ بڵاو کرایەوە.

لە ساڵی ١٩٧٧دا، گۆڤاری «ئەمەیزینگ» و «فانتاستیک» ١٥٬٠٠٠ دۆلاریان زیان کرد، سەرەڕای ئەوەی ژمارەی خوێنەرانی «ئەمەیزینگ» (نزیکەی ٢٦٬٠٠٠ کەس) باش بوو و وەک چەند ساڵی پێشووتر مابووەوە. کۆھێن (خاوەنی گۆڤارەکە) بەدوای بڵاوکەرەوەیەکی نوێدا گەڕا بۆ کڕینی گۆڤارەکان، بەڵام لە مانگی نۆی ساڵی دواتر نیوەی پشکەکەی خۆی لە کۆمپانیاکەدا فرۆشت بە ھاوبەشەکەی، ئارتەر بێرنارد.[٤٥][٤٧]

وایت (سەرنووسەری گۆڤارەکە) چەند جارێک پێشنیاری بە کۆھێن کردبوو کە «ئەمەیزینگ» پێویستی بە نوێکردنەوە و وەبەرھێنان ھەیە. ھەمان پێشنیاری بە بێرنارد کرد لە سەرەتای مانگی دەی ھەمان ساڵدا. بە گوێرەی وایت، بێرنارد نەک ھەر ڕەتی کردەوە، بەڵکو پێی وت مووچە وەرناگرێت تا ژمارەی داھاتوو ئامادە دەکات. لە کۆتایی ساڵی ١٩٧٨دا وایت دەستی لەکار کێشایەوە و ھەموو ئەو دەستنووسانەی لەلای بوون گەڕاندەوە بۆ نووسەرەکانیان، تەنانەت ئەوانەشی کە پێداچوونەوەیان بۆ کرابوو و ئامادەی بڵاوکردنەوە بوون.[٤٨]

دەیەی ١٩٨٠ بۆ دەیەی ٢٠٠٠

[دەستکاری]
بەھار ھاوین پاییز زستان
کانوونی دووەم شوبات ئازار نیسان ئایار حوزەیران تەممووز ئاب ئەیلوول تشرینی یەکەم تشرینی دووەم کانوونی یەکەم
١٩٨٠ ٢٧/٦ ٢٧/٧ ٢٧/٨ ٢٧/٩
١٩٨١ ٢٧/١٠ ٢٧/١١ ٢٧/١٢ ٢٨/١ ٢٨/٢ ٢٨/٣
١٩٨٢ ٢٨/٤ ٢٨/٥ ٢٨/٦ ٢٨/٧ ٢٨/٨
١٩٨٣ ٢٨/٩ ٥٦/٥ ٥٧/١ ٥٧/٢ ٥٧/٣ ٥٧/٤
١٩٨٤ ٥٧/٥ ٥٧/٦ ٥٨/١ ٥٨/٢ ٥٨/٣ ٥٨/٤
١٩٨٥ ٥٨/٥ ٥٨/٦ ٥٩/١ ٥٩/٢ ٥٩/٣ ٦٠/١
١٩٨٦ ٦٠/٢ ٦٠/٣ ٦١/١ ٦١/٢ ٦١/٣ ٦١/٤
١٩٨٧ ٦١/٥ ٦١/٦ ٦٢/١ ٦٢/٢ ٦٢/٣ ٦٢/٤
١٩٨٨ ٦٢/٥ ٦٢/٦ ٦٣/١ ٦٣/٢ ٦٣/٣ ٦٣/٤
١٩٨٩ ٦٣/٥ ٦٣/٦ ٦٤/١ ٦٤/٢ ٦٤/٣ ٦٤/٤
١٩٩٠ ٦٤/٥ ٦٤/٦ ٦٥/١ ٦٥/٢ ٦٥/٣ ٦٥/٤
١٩٩١ ٦٥/٥ ٦٥/٦ ٦٦/١ ٦٦/٢ ٦٦/٣ ٦٦/٤ ٦٦/٥ ٦٦/٦ ٦٦/٧ ٦٦/٨
١٩٩٢ ٦٦/٩ ٦٦/١٠ ٦٦/١١ ٦٧/١ ٦٧/٢ ٦٧/٣ ٦٧/٤ ٦٧/٥ ٦٧/٦ ٦٧/٧ ٦٧/٨ ٦٧/٩
١٩٩٣ ٦٧/١٠ ٦٧/١١ ٦٧/١٢ ٦٨/١ ٦٨/٢ ٦٨/٣ ٦٨/٤ ٦٨/٥ ٦٨/٦ ٦٨/٧ ٦٨/٨
١٩٩٤ ٦٨/٩ ٦٩/١ ٦٩/٢
١٩٩٥ ٦٩/٣
١٩٩٨ ٧٠/١ ٧٠/٢
١٩٩٩ ٧٠/٣ ٧١/١ ٧١/٢ ٧١/٣
٢٠٠٠ ٧١/٤ ٧١/٥ ٧٢/١ ٧٢/٢
٢٠٠٤ ٧٣/١ ٧٣/٢ ٧٣/٣ ٧٣/٤
٢٠٠٥ ٧٤/١ ٧٤/٢ ٧٤/٣
٢٠١٢ ٠/١ ٠/٢
٢٠١٣
٢٠١٤ ٧٥/١
٢٠١٨ ٧٦/١ ٧٦/٢
٢٠١٩ ٧٦/٣ ٧٦/٤ ٧٧/١
٢٠٢٠ ٧٧/٢
٢٠٢١ ٧٧/٣
ژمارەکانی گۆڤاری سەرسووڕھێنەر لە ساڵانی ١٩٨٠ بەدواوە، دیاریکردنی ژمارەی بەرگ و ژمارەکان،
و ئاماژەدان بە سەرنووسەرەکان: ماڤۆر (پەمەیی)، سکیسێرس (سەوز)، پرایس (پرتەقاڵی)، مۆھان (مۆر)،
گرۆس (زەیتوونی)، بێرکویتس (زەرد)، دەیڤیدسۆن (شینی کاڵ). ژمارەی بەرگی نائاسایی لە ١٩٨٣ بە دروستی
نیشان دراوە. ژمارەی ٧١/٥ بە "ژمارەی تایبەت" ناونرابوو و بە مانگ یان
وەرز نەنووسرابوو. ژمارەی بەرگ لە ٢٠١٢ بە دروستی نیشان دراوە.

لە سەرەتای ساڵی ١٩٧٩دا، کەسێکی نوێ بووە سەرنووسەری گۆڤارەکە. ئەو پێشتر وەک وێنەکێش و لە بەشی بەرھەمھێنانی چەندین گۆڤاری بێرنارددا کاری کردبوو، بەڵام نەک بۆ «ئەمەیزینگ». ھەروەھا سەرنووسەر بووە لە گۆڤاری «بیل ئۆف فەیر»، کە تایبەت بووە بە بواری چێشتخانەکان. ئەو ژنە زۆر چیرۆکی خەیاڵی زانستی خوێندبووەوە، بەڵام ھیچی لەبارەی دنیای گۆڤارەکانی خەیاڵی زانستییەوە نەدەزانی کاتێک بووە سەرنووسەر.[٤٩]

ئەو دڵنیا نەبوو کە ژنێک وەک سەرنووسەری گۆڤارێکی خەیاڵی زانستی قبووڵ بکرێت، بۆیە سەرەتا نازناوی «عومەر گۆھاگن»ی بەکارھێنا بۆ ھەردوو گۆڤاری «ئەمەیزینگ» و «فانتاستیک»، تا لە کۆتایی ساڵی ١٩٨٠دا وازی لەو نازناوە ھێنا.

ژمارەی خوێنەران بەردەوام بوو لە دابەزین، و بێرنارد ڕەتی کردەوە داواکەی سەرنووسەرە نوێیەکە قبووڵ بکات بۆ دەستپێکردنی ھەڵمەتێکی نوێی ئابوونە. لە جیاتی ئەوە، لە کۆتایی ساڵی ١٩٨٠دا، بێرنارد بڕیاری دا ھەردوو گۆڤارەکە یەک بخات. دوا ژمارەی سەربەخۆی «فانتاستیک» لە مانگی دەدا بوو؛ دوای ئەوە گۆڤارە یەکگرتووەکە گەڕایەوە بۆ دەرچوونی دوو مانگ جارێک. لە ھەمان کاتدا ناوی گۆڕا بۆ «ئەمەیزینگ ساینس فیکشن ستۆریز».

بێرنارد مووچەی سەرنووسەرەکەی کەم کردەوە دوای یەکگرتنەکە، چونکە ئێستا تەنھا یەک گۆڤاری دەکرد. سەرەڕای ئەمە، ئەو لە «ئەمەیزینگ» مایەوە، بەڵام نەیتوانی ڕێگری لە دابەزینی دووبارەی ژمارەی خوێنەران بکات، کە لە ساڵی ١٩٨٢دا گەیشتە تەنھا ١١٬٠٠٠ دانە فرۆشراو لە کشکەکانی ڕۆژنامە.

کەمێک دوای یەکگرتنی گۆڤارەکان، بێرنارد بڕیاری دا خانەنشین ببێت و پەیوەندی کرد بە چەند کەسێکەوە بۆ فرۆشتنی «ئەمەیزینگ»، لەوانە ئێدوارد فێرمان (سەرنووسەری گۆڤاری فانتازی و زانستی خەیاڵی) و جۆیل دەیڤیس (لە بڵاوکراوەکانی دەیڤیس). جۆناتان پۆست، لە بڵاوکراوەکانی ئێمێراڵد سیتی، وای دەزانی ڕێککەوتنێکی لەگەڵ بێرنارد تەواو کردووە و دەستی کرد بە بانگەشە بۆ وەرگرتنی نووسین، بەڵام دانوستانەکان سەرکەوتوو نەبوون. بێرنارد پەیوەندیشی کرد بە جۆرج سیسێرزەوە، کە ڕەتی کردەوە، بەڵام بێرناردی پەیوەست کرد بە گاری گیگاکس لە کۆمپانیای تی ئێس ئاڕ.

لە ٢٧ی ئایاری ١٩٨٢دا، کۆمپانیای تی ئێس ئاڕ مافی ھێما بازرگانییەکان و مافی لەبەرگرتنەوەی «ئەمەیزینگ ستۆریز»ی کڕی.[٥٠] سیسێرز وەک سەرنووسەر دامەزرا لە تی ئێس ئاڕ و لە ژمارەی مانگی یازدەوە دەستی بەکار کرد.[٤٩][٥١] لە ئەیلوولی ١٩٨٦دا پاتریک لوسییەن پرایس جێگەی گرتەوە، و دواتر کیم مۆھان لە ئایاری ١٩٩١دا بووە سەرنووسەر.

تی ئێس ئاڕ لە ژمارەی زستانی ١٩٩٥دا وەستا لە بڵاوکردنەوەی «ئەمەیزینگ»،[٥٢] بەڵام لە ١٩٩٧دا، کەمێک دوای ئەوەی لەلایەن ویزاردز ئۆف کۆستەوە کڕدرا،[٥٣] گۆڤارەکە دووبارە دەستی پێکردەوە، دیسان بە سەرنووسەری مۆھان. ئەم وەشانە نوێیە تەنھا دە ژمارەی لێ دەرچوو، ھەرچەندە ژمارەیەکی تایبەتی ٦٠٠ەمی لە سەرەتای ٢٠٠٠دا بڵاو کردەوە. گۆڤاری پیشەیی «لۆکەس» لە ھەڵسەنگاندنێکی سەرەتاییدا ئاماژەی بەوە کرد کە دابەشکردنی گۆڤارەکە لاواز دیار بوو.[٥٤] گۆڤارەکە نەیتوانی بەردەوام بێت و دوا ژمارەی ئەم وەشانە لە ھاوینی ٢٠٠٠دا بوو.

دواتر مافی گۆڤارەکە لەلایەن پاییزۆ پەبلیشینگەوە کڕدرا، کە وەشانێکی نوێی مانگانەی لە ئەیلوولی ٢٠٠٤دا دەست پێکرد.[٥٢][٥٥] ژمارەی شوباتی ٢٠٠٥ دوا ژمارەی چاپکراو بوو؛ ژمارەیەک بە فۆرماتی پی دی ئێف لە ئازاردا بڵاو کرایەوە، و لە ئازاری ٢٠٠٦دا پاییزۆ ڕای گەیاند کە چیتر «ئەمەیزینگ» بڵاو ناکاتەوە.[٥٦]

لە ئەیلوولی ٢٠١١دا، مافی ھێمای بازرگانی «ئەمەیزینگ ستۆریز» لەلایەن ستیڤ دەیڤیدسۆنەوە کڕدرا.[٥٧] دوو ژمارەی ئۆنلاین لە تەممووز و ئابی ٢٠١٢دا دەرچوون، دواتر ژمارەیەکی تر لە ٢٠١٤دا.[٥٨][٥٩] دەیڤیدسۆن دووبارە چاپکردنی «ئەمەیزینگ ستۆریز»ی دەست پێکردەوە بە ژمارەی پاییزی ٢٠١٨ بە سەرنووسەری ئایرا نەیمان.[٦٠] لە ٢٠٢٢دا دەیڤیدسۆن لەبەر ھۆکاری تایبەتی وەک بڵاوکەرەوە کشایەوە و کێرمیت ودۆڵ، کە پێشتر بەڕێوەبەری داھێنەر بوو، بووە بڵاوکەرەوەی نوێ.[٦١]

ناوەڕۆک و پێشوازی

[دەستکاری]

سەردەمی گێرنزباک

[دەستکاری]

لە وتاری سەرنووسەری یەکەم ژمارەدا، گێرنزباک جەختی کردەوە کە «نەک تەنھا ئەم چیرۆکە سەرسووڕھێنەرانە خوێندنەوەیەکی زۆر سەرنجڕاکێش پێشکەش دەکەن - بەڵکو ھەمیشە فێرکەریشن».[٦٢] ئەو ھەمیشە باوەڕی وابوو کە «زانستە خەیاڵییەکان»، وەک ناوی لێنابوون، ھێزی پەروەردەییان ھەیە، بەڵام ئێستا تێگەیشتبوو کە چیرۆکەکان دەبێت سەرنجڕاکێش بن لەگەڵ فێرکردن.[٦٣] بەردەوامبوونی باوەڕی بە بەھای فێرکاری چیرۆکی خەیاڵی زانستی لەگەڵ ھەڵوێستی گشتی خەڵک بەرامبەر گۆڤارە ھەرزانەکان یەکی نەدەگرتەوە، کە پێیان وابوو «بێ بەھان».[٦٤]

یەکەم ژمارەی ئەمەیزینگ تەنھا چیرۆکی دووبارە چاپکراوی تێدابوو، کە بە زنجیرەیەک لە «لەسەر کلکدارێک»ی ژول ڤێرن دەستی پێکرد. بەپێی ڕێبازە نوێیەکەی گێرنزباک، ئەمە یەکێک بوو لە کەمترین ڕۆمانە زانستییە لۆژیکییەکانی ڤێرن. ھەروەھا «خێراکەرە نوێیەکە»ی ھێربەرت جۆرج وێڵز و «ڕاستییەکان لە کەیسی ئێم ڤاڵدیمار»ی ئێدگار ئالن پۆی تێدا بوو؛ گێرنزباک ناوی ھەر سێ نووسەرەکەی لەسەر بەرگەکە دانا. ھەروەھا سێ چیرۆکی نوێتری دووبارە چاپکردەوە. دووانیان لە گۆڤارەکەی خۆیەوە ھاتبوون، زانست و داھێنان؛ ئەمانە بریتی بوون لە «پیاوەکە لە گەردیلەوە» لە جەی. پەیتۆن وێرتێنبەیکەر و «شتەکە لە دەرەوە» لە جۆرج ئالان ئینگلاند. سێیەمیان «پیاوێک کە زەوی ڕزگار کرد»ی ئۆستین ھۆڵ بوو، کە لە ھەموو-چیرۆکی ھەفتانەدا دەرچووبوو.[٦٥]

لە ژمارەی حوزەیرانی ١٩٢٦دا گێرنزباک کێبڕکێیەکی بۆ نووسینی چیرۆکێکی کورت ڕاگەیاند کە لەگەڵ وێنەیەکی کێشراو لەلایەن وێنەکێش فرانک ئاڕ. پۆڵەوە بگونجێت، بە خەڵاتی یەکەمی ٢٥٠ دۆلار. کێبڕکێیەکە زیاتر لە ٣٦٠ بەشداربووی ڕاکێشا، کە حەوتیان دواجار لە ئەمەیزینگدا چاپ کران. براوەکە سیریل جەی وەیتس بوو، کە سێ چیرۆکی تری بۆ گێرنزباک لە کۆتایی ١٩٢٠ەکاندا فرۆشت. دوو بەشداربووی تر بوون بە نووسەری سەرکەوتوو: یەکێکیان کلێر وینگەر ھاریس بوو، کە چیرۆکەکەی، «چارەنووسی پۆسەیدۆنیا»، پلەی سێیەمی لە کێبڕکێیەکەدا بەدەست ھێنا و لە ژمارەی حوزەیرانی ١٩٢٧دا بە ناوی «خاتوو ئێف ئێس ھاریس» بڵاو کرایەوە. بەشداربووی بەرچاوی تر ئەی ھایات ڤێریل بوو، بە «دەنگە لە جیھانی ناوەوە»، کە لە تەممووزی ١٩٢٧دا دەرچوو.[١٣][٥٢]

ستوونێکی نامە، بە ناوی «گفتوگۆکان» زوو دەرکەوت و لە ژمارەی کانوونی دووەمی ١٩٢٧ەوە بوو بە بەشێکی ڕێکوپێک. زۆربەی خوێنەرانی چیرۆکی خەیاڵی زانستی لە کۆمەڵگا بچووکەکاندا دابڕابوون، کەسێکی تریان نەدەناسی کە حەزی لە ھەمان جۆری چیرۆک بێت. خووی گێرنزباک بە بڵاوکردنەوەی ناونیشانی تەواوی ھەموو نامەنووسەکانی وای کرد کە ستوونی نامەکان ڕێگە بە ھەوادارەکان بدات ڕاستەوخۆ پەیوەندی بە یەکترەوە بکەن. سەرەتای ھەواداری چیرۆکی خەیاڵی زانستی دەگەڕێتەوە بۆ ستوونی نامەکان لە ئەمەیزینگ و ڕکابەرەکانی،[١٣][٥٢] و یەکێک لە مێژوونووسانی ئەم بوارە، نووسەر لێستەر دێل ڕەی، تێبینی کردووە کە دانانی ئەم ستوونی نامەیە «لەوانەیە یەکێک بووبێت لە گرنگترین ڕووداوەکانی مێژووی چیرۆکی خەیاڵی زانستی».[٦٦][٦٧]

بۆ یەکەم ساڵ، ئەمەیزینگ بە شێوەیەکی سەرەکی بابەتی دووبارە چاپکراوی تێدابوو. سەختبوو بابەتی نوێی باش ڕابکێشێت، و خاوبوونەوەی گێرنزباک لە پارەدان بە نووسەرەکانی یارمەتیدەر نەبوو. نووسەرانی وەک ئێچ پی لاڤکرافت، ھێربەرت جۆرج وێڵز و مۆرەی لەینستەر ھەموویان خۆیان لە ئەمەیزینگ دوور دەخستەوە چونکە گێرنزباک زۆر درەنگ پارەی ئەو چیرۆکانەی دەدا کە چاپی دەکردن. پێدەچێت زۆربەی نووسەرە چالاکەکانی تری پەڵپ ئاگاداری ئەم پارەدانە خاوانە بووبن، کە دەبووە ھۆی سنووردارکردنی زیاتری ژمارەی پێشکەشکراوەکان. نووسەری نوێ دەردەکەوتن، بەڵام زۆر جار کوالێتی چیرۆکەکانیان لاواز بوو.[٦٨]

ژمارەی ئەیلوولی ١٩٢٨. ئەم دیزاینە سادەیە فرۆشتنی کەم بوو و گێرنزباک گەڕایەوە بۆ بەکارھێنانی بەرگی پڕ لە کاری سەرنجڕاکێش و ھەیەجانئامێز.

فرێدریک پۆل دواتر وتی کە گۆڤارەکەی گێرنزباک «ئەو جۆرە چیرۆکانەی بڵاو دەکردەوە کە گێرنزباک خۆی پێشتر دەینووسی: جۆرێک لە کەتەلۆگی زیندووی ئامێرەکان».[٦٩] گێرنزباک دۆزییەوە کە ئەو جەماوەرەی ڕای کێشابوو کەمتر سەرنجی چیرۆکی داھێنانی زانستی ڕادەکێشا وەک لە ماجەرای خەیاڵی. «گۆمی مانگ»ی ئەی مێریت، کە لە ئایاری ١٩٢٧دا دەستی بە زنجیرەکردن کرد، سەرکەوتنێکی سەرەتایی بوو؛ بنەمایەکی زانستی کەم یان ھیچ لە چیرۆکەکەدا نەبوو، بەڵام زۆر ناسراو بوو لای خوێنەرانی ئەمەیزینگ.[٦٨] بەرگەکان، کە ھەموویان لەلایەن پۆڵەوە کێشرابوون، ناشیرین و منداڵانە بوون، کە وای کرد ھەندێک خوێنەر سکاڵا بکەن. ڕەیمۆند پاڵمەر، کە دواتر بوو بە سەرنووسەری گۆڤارەکە، نووسی کە ھاوڕێیەکی ناچار کرا واز لە کڕینی ئەمەیزینگ بھێنێت «بەھۆی ڕقی دایک و باوکی لە وێنە بەرگەکان».[٧٠] گێرنزباک تاقیکردنەوەی بەرگێکی جدیتری بۆ ژمارەی ئەیلوولی ١٩٢٨ کرد، بەڵام کەم فرۆشرا، بۆیە بەرگە ناشیرینەکان بەردەوام بوون.[٦٨] تێکەڵەی چیرۆکی خراپ لەگەڵ ھونەری ناشیرین وای کردووە ھەندێک ڕەخنەگر تێبینی ئەوە بکەن کە گێرنزباک "گێتۆ"یەکی بۆ چیرۆکی خەیاڵی زانستی دروست کردووە،[٧١] ھەرچەندە ئەوەش باس کراوە کە دروستکردنی بازاڕێکی تایبەتمەند ڕێگەی بە چیرۆکی خەیاڵی زانستی دا پەرە بسێنێت و پێبگات وەک ژانرێک.[٧٢]

لە نێوان نووسەرە ڕێکوپێکەکانی ئەمەیزینگدا لە کۆتایی ١٩٢٠کاندا چەندین کەس ھەبوون کە کاریگەر و ناسراو بوون لەو کاتەدا، وەک دەیڤید ئێچ کێلەر و ستانتۆن کۆبلێنتز، و ھەندێکیش کە بۆ ماوەیەکی زۆر درێژتر سەرکەوتوو دەبوون، بە تایبەتی ئێدوارد ئی. سمیت و جاک ویلیامسۆن. «شاھینی ئاسمان»ی سمیت، کە لە نێوان ١٩١٥ و ١٩٢٠دا نووسرابوو، ئۆپێرایەکی بۆشایی سەرەتایی بوو کە ھیچ بازاڕێکی ئامادەی بۆ نەدۆزرایەوە کاتێک ئارگۆسی وازی لە چاپکردنی چیرۆکی خەیاڵی زانستی ھێنا.[٧٣] کاتێک سمیت کۆپییەکی ژمارەی نیسانی ١٩٢٧ی ئەمەیزینگی بینی، پێشکەشی سلۆنی کرد، و لە ژمارەکانی ئاب-تشرینی یەکەمی ١٩٢٨دا دەرچوو.[٧٤] ئەوەندە سەرکەوتوو بوو کە سلۆن داوای درێژەپێدانێکی کرد پێش ئەوەی بەشی دووەم بڵاو بکرێتەوە.[٧٥] ھەر لە ژمارەی ئابی ١٩٢٨دا بوو کە «ئارماگێدۆن - ٢٤١٩ ز»، لە فیلیپ فرانسیس نۆلان، دەرچوو؛ ئەمە یەکەم دەرکەوتنی باک ڕۆجەرز بوو لە چاپدا.[٧٦]

سلۆن، پاڵمەر، براون و فێرمان

[دەستکاری]
ژمارەی حوزەیرانی ١٩٤٧ی گۆڤاری ئەمەیزینگ ستۆریز، کە نھێنی شەیڤەری تێدا بڵاوکراوەتەوە.

سلۆن کۆنترۆڵی تەواوی ناوەرۆکی ئەمەیزینگی گرتە دەست کاتێک گێرنزباک لە ١٩٢٩دا جێی ھێشت.[٧٧] ناوبانگی خراپی ھەبوو بەھۆی وەڵامدانەوەی خاوی بۆ دەستنووسەکان، و کاتێک ئەستاوندینگ ستۆریز لە کانوونی دووەمی ١٩٣٠دا دەستی پێکرد، بە نرخی باشتر و وەڵامدانەوەی خێراتری سەرنووسەری، ھەندێک لە نووسەرەکانی سلۆن بە خێرایی ھەڵھاتن.[٧٨] لە ماوەی دەسەڵاتی سلۆندا شتێکی کەمی باش لە ئەمەیزینگدا دەرکەوت،[٧٩] ھەرچەندە «ئامێرە ونبووەکە»، چیرۆکێکی سەرەتایی جۆن ویندھام، لە نیسانی ١٩٣٢دا دەرچوو، بە ناوی ڕاستەقینەی جۆن بەینۆن ھاریس. جۆن دەبلیوو کامپبێڵ و ھاوارد فاست یەکەم چیرۆکەکانیان بۆ سلۆن فرۆشت؛ «کاتێک گەردیلەکان شکستیان ھێنا»ی کامپبێڵ لە ژمارەی کانوونی دووەمی ١٩٣٠دا دەرچوو، و «تووڕەیی مۆر»ی فاست لە ژمارەی تشرینی یەکەمی ١٩٣٢دا چاپ کرا.[٨٠][٨١]

ڕەیمۆند پاڵمەر، کە لە ١٩٣٨دا دەسەڵاتی گرتە دەست دوای ئەوەی بەرھەمھێنانی گۆڤارەکە گوێزرایەوە بۆ شیکاگۆ، کەمتر گرنگی بە دەرفەتە پەروەردەیییەکانی چیرۆکی خەیاڵی زانستی دەدا وەک لە سلۆن. ئەو دەیویست گۆڤارەکە خۆشی و دەربازبوون پێشکەش بکات، و ھیچ بایەخێکی بە وردی زانستی نەدەدا. ڕێنمایییە کورتەکەی - "بانگ-بانگم بدەرێ" - بۆ یەکێک لە نووسەرانی پەڵپ کورتەیەک لە شێوازەکەی دەخاتە ڕوو. پاڵمەر نزیکەی ھەموو کۆگای کەڵەکەبووی سلۆنی ڕەتکردەوە، لە جیاتی ئەوە چیرۆکی لە نووسەرە خۆجێیییەکانی شیکاگۆ وەردەگرت کە لە ڕێگەی پەیوەندییەکانی لەگەڵ ھەوادارانی چیرۆکی خەیاڵی زانستیدا دەیناسین.[٨٢][٨٣][٨٤] ھەروەھا تایبەتمەندی وەک «گۆشەی نامەکان» و «گۆشەی کۆکەرەوەکان»ی زیاد کرد بۆ ڕاکێشانی ھەواداران، و تایبەتمەندی «ناسینی نووسەران»ی دانا، ھەرچەندە لانیکەم لە یەک بۆنەدا نووسەری تایبەت نازناوێک بوو، و وردەکارییە ژیاننامەیییەکان داھێنراو بوون. بەرگی دواوەی وێنەدار تاقی کرایەوە، و زوو بوو بە ستاندارد.[٨٢][٨٥] لە ١٩٣٩دا پاڵمەر یەکەم فرۆشتنی ئیسحاق ئاسیمۆڤ بەدەستھێنا، «دابڕاو لە ڤێستا».[٨٦]

لە ١٩٤٠کاندا، چەندین نووسەر خۆیان وەک ستافێکی جێگیری بەشداربووی متمانەپێکراو لە ئەمەیزینگدا دامەزراند. ئەمانە دەیڤید ڕایت ئۆبرایەن و ویلیام پی. ماکگیڤێرنی لەخۆ دەگرت، کە ھەردووکیان بڕێکی زۆریان بۆ زیف-دەیڤیس نووسی، زۆربەی بە ناوی خانەیی وەک ئەلێکساندەر بلەید. جۆن ڕەسڵ فێرن بوو بە بەشداربوویەکی بەپیت، بە بەکارھێنانی نازناوەکانی «سۆرنتۆن ئەیر» و «پۆڵتۆن کرۆس».[٨٧] پاڵمەر ھەروەھا ھانی نووسەرانی درێژخایەنی چیرۆکی خەیاڵی زانستی دەدا بۆ گەڕانەوە، بە بڵاوکردنەوەی نووسەرانی پەڵپ وەک ئێد ئێرڵ ڕێپ و ئیاندۆ بایندەر. ئەم سیاسەتە ھەمیشە پەسەندی خوێنەرانی ئەمەیزینگی وەرنەدەگرت، کە سەرەڕای خواستێکی ڕوونیان بۆ چیرۆکی ئەکشن و ماجەرا، نەیاندەتوانی کاری ھەندێک لە نووسەرە سەرەتایییەکانی پەڵپ وەک ھاری بەیتس قبوڵ بکەن.[٨٨]

یەکەم چیرۆکی نھێنی شاڤەر، "لیموریا لە بیرمە"، لەلایەن ڕیچارد ئێس. شاڤەرەوە، لە ژمارەی ئازاری ١٩٤٥دا دەرکەوت. شاڤەر بانگەشەی ئەوەی دەکرد کە ھەموو ڕووداو و کارەساتەکانی جیھان لەلایەن نەژادێکی کۆنی دیرۆسەوە (کورتکراوەی "ڕۆبووەتە زیانبەخشەکان") دروست کراون کە لە شارە ژێرزەمینییەکاندا دەژیان. ئەم ڕوونکردنەوەیە بۆ نەخۆشییەکانی جیھان، کە لە کۆتایی جەنگی جیھانی دووەمدا ھات، زەنگێکی لە خوێنەرانی ئەمەیزینگدا لێدا. پاڵمەر زیاتر لە ٢٬٥٠٠ نامەی وەرگرت، لە جیاتی ٤٠ یان ٥٠ی ئاسایی، و بەردەوام بوو لە چاپکردنی چیرۆکێکی شاڤەر لە ھەر ژمارەیەکدا.[٨٩] ژمارەی حوزەیرانی ١٩٤٧ بە تەواوی بۆ نھێنی شاڤەر تەرخان کرابوو. لە ئازاری ١٩٤٨ەوە نھێنی شاڤەر وەک تایبەتمەندییەکی ئاسایی گۆڤارەکە لابرا، بە پێداگری زیف. پاڵمەر ساڵی دواتر جێی ھێشت، و براون، جێگرەوەی ئەو، «بڕیاری دابوو دڵنیا بێت لەوەی کە شێتەکان چیتر بەرپرسی تیمارخانەکە نین»، بە وتەی مایک ئاشلی مێژوونووسی چیرۆکی خەیاڵی زانستی.[٩٠]

براون ھەندێک کەرەستەی باش کوالێتی لە پرۆسەی پلاندانان بۆ دەستپێکردنی وەشانێکی نوێی ڕێکوپێکی ئەمەیزینگدا بەدەست ھێنابوو، و کاتێک پلانەکە وازی لێ ھێنرا ئەم کەرەستانە لە وەشانی بەردەوامی پەڵپدا دەرکەوتن. ئەمە «ئۆپەراسیۆنی ئاڕئێسڤیپی»ی ئێچ بیم پایپەر و «دڵنیایی گەرەنتیکراو»ی ئایزک ئەسیمۆڤی لەخۆ دەگرت. سەرەڕای ھەڵوەشاندنەوەی گۆڕانکارییە پلان بۆ داڕێژراوەکە بۆ فۆرماتێکی ڕێکوپێک، ھەواڵ گەیشتبووە کۆمەڵگای نووسین دەربارەی ڕێبازی نوێی ئەمەیزینگ، و براون دەستی کرد بە وەرگرتنی کەرەستەی زۆر باشتر لەوەی پاڵمەر توانیبووی بڵاوی بکاتەوە. ستافە بەردەوامەکەی نووسەرانی ئەمەیزینگ، وەک ڕۆگ فیلیپس و چێستەر ئێس گێیەر، جێگەیان گیرایەوە بە نووسەرانی وەک فریتز لەیبەر، فرێدریک براون، و کلیفۆرد دی سیماک. براون ھەروەھا چەندین نووسەری دۆزییەوە کە دواتر سەرکەوتنیان لە بوارەکەدا بەدەست ھێنا، بە بڵاوکردنەوەی یەکەم چیرۆکەکانی واڵتەر ئێم میلەر، ماک ڕەینۆڵدز، جۆن جەیکس، میڵتۆن لێسەر و چارڵز بیومۆنت، ھەموویان لە ماوەی نۆ مانگدا لە کۆتایی ١٩٥٠ و سەرەتای ١٩٥١دا.[٩١] براون بە ھەڵوەشاندنەوەی وەشانە پلان بۆ داڕێژراوە ڕێکوپێکەکە بێھیوا بوو، و تا ڕادەیەک گەڕایەوە بۆ سیاسەتی پاڵمەر لە بڵاوکردنەوەی چیرۆکی ھەستبزوێن. بۆ نموونە، لە ١٩٥٢دا، زنجیرەی مامۆستای گەردوونی نەناسراوی بڵاو کردەوە، کە وا دەردەکەوت مێژووی داھاتوو بێت لە ١٩٧٥ەوە تا ٢٥٧٥.[٧]

لەگەڵ گۆڕانکاری بۆ قەبارەی پوختتر لە ١٩٥٣دا، براون جارێکی تر ھەوڵی دا چیرۆکی کوالێتی بەرزتر بەکار بھێنێت. یەکەم ژمارەی پوختتر، کە ڕێکەوتی نیسان-ئایاری ١٩٥٣ی لەسەر بوو، چیرۆکی ڕەی برەدبێری، ڕۆبەرت ھاینلاین، ڕیچارد ماسیسۆن، سیۆدۆر ستێرجن، و مۆرەی لەینستەری تێدا بوو. چیرۆکی زیاتری بە نرخ لە ماوەی ١٩٥٣دا دەرکەوتن، لەوانە «بەریەککەوتن لە بەرەبەیاندا»ی ئارتەر سی کلارک و «یان ئەگینا»ی ھێنری کەتنەر.[٦٣] بڕینی بوودجەی دواتر وای کرد براون نەتوانێت ئەم ئاستە بپارێزێت.[٦٥] وەک لە ١٩٤٠کاندا، ئەمەیزینگ ستافێکی نووسەرانی بەدەست ھێنا کە زۆر جار دەردەکەوتن، ھەرچەندە ئەمجارە کوالێتی نووسەرەکان تا ڕادەیەک بەرزتر بوو - ھارلان ئێلیسۆن، ڕۆبەرت سیلڤەربێرگ و ڕانداڵ گارێتی لەخۆ دەگرت - و نووسەرە ئاسایییەکان تەنھا لە گۆڤارەکانی زیف-دەیڤیسدا دەرنەدەکەوتن. ئەمە دۆخەکە بوو دوای جێھێشتنی براون لە ١٩٥٦ و لە ماوەی دەسەڵاتی پۆڵ فەیرماندا.[٣٧]

سێلێ گۆڵدسمیت

[دەستکاری]
بەرگی ئازاری ١٩٦١ لەلایەن لیۆ سەمەرز، کە چیرۆکی "ئێوارەیەکی پەیکەرەکان"ی بلیش تێدا بڵاوکراوەتەوە.

سەردەمی سەرنووسەری سێلی گۆڵدسمیت بە دەرفەتی پیشاندانی دوو نووسەری زۆر بەناوبانگ دەستی پێکرد: ئی.ئی. سمیت و ئیسحاق ئاسیمۆڤ. "گالاکسی پرایمس"ی سمیت لە نێوان مانگەکانی ئازار و ئایاری ١٩٥٩ بە زنجیرە بڵاوکرایەوە. یەکەم چیرۆکی بڵاوکراوەی ئەسیمۆڤ "لە ڤێستا دابڕاو" لە مانگی ئازاری ١٩٣٩ لە گۆڤاری ئەمەیزینگ دەرچووبوو، گۆڵدسمیت لە ئازاری ١٩٥٩ دووبارە بڵاوی کردەوە لەگەڵ درێژەیەک بە ناوی "ساڵیاد" و تێبینییەکانی ئەسیمۆڤ. ئەو زوو دەستی کرد بە بڵاوکردنەوەی ھەندێک لە نووسەرە نوێیە باشترەکان. چیرۆکی کۆردوەینەر سمیت "زێڕین بوو کەشتییەکە - ئۆ! ئۆ! ئۆ!" لە مانگی نیسان بڵاوکرایەوە؛ و تا ناوەڕاستی ساڵی دواتر توانیبووی چیرۆکی نووسەرانی وەک ڕۆبەرت شێکلی، ئەلان ئی نۆرس، فریتز لایبەر، گۆردن ئاڕ دیکسن، ڕۆبێرت بلۆک و جەیمز بلیش ڕابکێشێت. ئەو گۆڕانکارییانەی کردی بەس بوون بۆ ئەوەی ڕۆبەرت ئەی ھاینلاین وەک خوێنەرێک بگەڕێتەوە؛ ئەو ژمارەی مانگی حوزەیرانی ١٩٦١ی خوێندەوە، کە وەک بۆ گۆڵدسمیتی نووسی، "وای لێکردم بیر لەوە بکەمەوە کە شتێکم لە دەست داوە".[٩٢]

لە ئەیلوولی ١٩٦٠، ئەمەیزینگ دەستی کرد بە بڵاوکردنەوەی زنجیرەی پرۆفایلی نووسەرانی سام مۆسکۆڤیتز، کە لە گۆڤاری فەنتاستیک، گۆڤاری خوشکی، دەستی پێکردبوو. مانگی دواتر بەرگ و لۆگۆی گۆڤارەکە دووبارە دیزاین کرانەوە. لە نیسانی ١٩٦١، ٣٥ەمین ساڵیادی یەکەم ژمارە، گۆڵدسمیت چەند دووبارە بڵاوکردنەوەیەکی کرد، لەوانە چیرۆکی ڕەی برەدبێری و ئێدگار ڕایس بارووز.[٣٧] گۆڵدسمیت ئەزموونێکی کەمی لە بواری خەیاڵی زانستیدا ھەبوو، و ئەوەی پێی خۆش بوو دەیکڕی، لە جیاتی ئەوەی ھەوڵ بدات لەگەڵ بیرۆکەیەکی دیاریکراو لەسەر ئەوەی خەیاڵی زانستی دەبێت چۆن بێت بگونجێت. ئەنجامەکە ئەوە بوو کە نووسەرانی گرنگتر لە گۆڤارەکانی ئەودا زیاتر لە ھەر شوێنێکی تر لەو کاتەدا دەرکەوتن: ئەو یەکەم چیرۆکەکانی ئۆرسۆلا کەی لێ گووین، ڕۆجەر زێلازنی، پیێرس ئەنتۆنی و تۆماس ئێم دیش، لە نێو زۆرانی تردا بڵاوکردەوە. چیرۆکە خەڵاتپێدراوەکانی کە لە کاتی سەرنووسەری گۆڵدسمیتدا بڵاوکرانەوە، «ئەوەی کە شێوە دەدات»ی زێلازنی دەگرێتەوە، ڕۆمانێک دەربارەی بەکارھێنانی چارەسەری خەون بۆ چارەسەرکردنی فۆبیا. ئەمە لە ژمارەکانی مانگی کانوونی دووەم و شوباتی ١٩٦٥ بە زنجیرە بڵاوکرایەوە و خەڵاتی نێبیولای لە کۆمەڵەی تازە دامەزراوی نووسەرانی خەیاڵی زانستی ئەمریکا بەدەستھێنا. گۆڵدسمیت زۆر جار نامەی درێژ و یارمەتیدەری بۆ نووسەرەکانی دەنووسی: زێلازنی لە نامەیەکدا بۆی نووسی کە «زۆربەی ھەر شتێک کە فێری بووم لەو یەکەم فرۆشتنانەوە ھاندرا، و پاشان فێر بووم، و لەوانەیە تەنانەت زیاتریش فێر بووبم، لە ھەندێک لەو ڕەتکردنەوانەی دواتر». دیش و لی گوین-یش دانیان بەو کاریگەرییەدا ناوە کە گۆڵدسمیت لەسەر سەرەتای پیشەیان ھەیبوو؛[٩٣] لی گوین لە ساڵی ١٩٧٥ ناوی نا «وەک چالاکترین و وردبینترین سەرنووسەرێک کە گۆڤارەکانی خەیاڵی زانستی ھەمیشە ھەیانبووە».[٩٤][٣٧]

ڕوانگە کراوەکەی گۆڵدسمیت مانای ئەوە بوو کە گۆڤارەکانی ئەمەیزینگ و فەنتاستیک ھەندێک نووسەریان بڵاو دەکردەوە کە لەگەڵ گۆڤارەکانی تردا نەدەگونجان. فرۆشتنی بەرھەمەکانی فیلیپ کەی دیک بۆ گۆڤارەکان کەمی کردبوو، بەڵام کارەکانی دەستیان کرد بە دەرکەوتن لە ئەمەیزینگ، ھەروەھا گۆڵدسمیت بە ڕێکوپێکی چیرۆکەکانی دەیڤید ئاڕ بەنچی سەبارەت بە مۆدێران بڵاو دەکردەوە، جیھانێک کە دانیشتووانەکەی بەشێکیان مرۆڤ و بەشێکیان کانزا بوون. بەنچ، کە چیرۆکەکانی بە گوێرەی مایک ئاشلی "وێنەی وشەیی سەرسوڕھێنەر و نامۆ" بوون، نەیتوانیبوو بە ڕێکوپێکی لە شوێنی تر بیانفرۆشێت.

بەرگی ھونەری گۆڤاری ئەمەیزینگ لە کۆتایی پەنجاکاندا زۆربەی جار لەلایەن ئێد ڤالیگورسکییەوە دابین کرابوو، بەڵام لە سەرەتای شەستەکاندا کۆمەڵێکی زۆر فراوانتر لە ھونەرمەندان دەرکەوتن، لەوانە ئەلێکس شۆمبێرگ، لیۆ سەمەرز و ئێد ئێمشویلەر. فرانک ئاڕ پۆڵ، کە ھەموو بەرگەکانی بۆ چەند ساڵی سەرەتای ئەمەیزینگ کێشابوو، بەرگێکی دەوردارووی بۆ ژمارەی ٣٥ەمین ساڵیادی نیسانی ١٩٦١ پێشکەش کرد؛ ئەمە دوا کاری ھونەری بەرگ بوو بۆ گۆڤارێکی خەیاڵی زانستی.[٣٧]

سەردەمی چاپکردنەوە و تێد وایت

[دەستکاری]
ئامارەکانی بڵاوبوونەوەی ساڵانە لە ١٩٦٠ تا ١٩٩٣.

کاتێک سۆل کۆھین ھەردوو گۆڤاری ئەمەیزینگ و فەنتاستیکی لە سەرەتای ١٩٦٥دا کڕی، بڕیاریدا قازانجەکان زۆر بکات بەوەی کە گۆڤارەکانی نزیکەی بە تەواوی بە دووبارە بڵاوکردنەوەکان پڕ بکاتەوە. کۆھین مافی دووەمی بڵاوکردنەوەی لە زیف-دەیڤیسەوە بەدەستھێنابوو بۆ ھەموو ئەو چیرۆکانەی کە لە ھەردوو گۆڤارەکەدا چاپ کرابوون، ھەروەھا لە گۆڤارە ھاوڕێکانیشدا وەک فەنتاستیک ئەدڤێنچەرز. جۆزیف ڤرزۆس، سەرنووسەری نوێ، کۆھینی قایل کرد کە لانیکەم یەک چیرۆکی نوێ لە ھەر ژمارەیەکدا دەربکەوێت؛ ھێشتا بەشێکی تەواو لە کۆگای سەردەمی گۆڵدسمیت مابووەوە بۆ ئەوەی ئەمە بکرێت بەبێ بەدەستھێنانی بابەتی نوێ. خوێنەران سەرەتا پەسەندی سیاسەتەکەیان کرد، چونکە ھەندێک چیرۆکی خۆشەویستی دەیەکانی پێشووی بەردەست کردەوە کە لە شوێنی تر دووبارە چاپ نەکرابوونەوە.[٩٥] ھەردوو جێگرەکەی ڤرزۆس، ھاری ھاریسۆن و باری مالزبێرگ، نەیانتوانی کۆھین قایل بکەن کە زیاتر چیرۆکی نوێ بەکار بھێنێت.[٩٦]

کاتێک تێد وایت بەرپرسیارێتی وەرگرت، بە مەرجی ئەوە بوو کە دووبارە بڵاوکراوەکان بە تەدریجی نەمێنن. ئەمەش کاتێکی پێچوو: بۆ ماوەیەک ھەردوو گۆڤاری ئەمەیزینگ و فەنتاستیک بەردەوام بوون لە گونجاندنی یەک دووبارە بڵاوکردنەوە لە ھەر ژمارەیەکدا؛ لەگەڵ ژمارەی ئایاری ١٩٧٢دا گۆڕانکارییەکە تەواو بوو، و ھەموو چیرۆکەکان نوێ بوون. جگە لە نەھێشتنی دووبارە بڵاوکراوەکان، وایت تایبەتمەندییەکانی وەک گۆشەی نامە و «کڵەبھاوس»ی دووبارە دەستپێکردەوە، کە پێداچوونەوەی فانزین و ستوونی ھەواڵ بوو. ئەو بەردەوام بوو لە ستوونی پێداچوونەوەی کتێب، و زنجیرەیەک وتاری زانستی لەلایەن گریگۆری بێنفۆرد و دەیڤید بووکەوە. وایت ھەروەھا دیزاینی گۆڤارەکەی دووبارە داڕشتەوە، بە وتەی مایک ئاشلی مێژوونووسی خەیاڵی زانستی، کردی بە «زۆر مۆدێرنتر و پێشکەوتووتر».[٩٧]

وایت ئامادە بوو جۆرێکی فراوان لە خەیاڵ بڵاو بکاتەوە، تێکەڵکردنی چیرۆکە نەریتییەکان لەگەڵ بابەتی تاقیکارییتر کە کاریگەری شەپۆلی نوێی بەریتانی یان سایکەدیلیای ١٩٦٠ەکانی لەسەر بوو. لە ١٩٧١دا، ئەو «لەیس ئۆف ھێڤن»ی ئۆرسۆلا کەی لێ گووینی بە زنجیرە بڵاو کردەوە، دەربارەی پیاوێک کە خەونەکانی دەتوانن ڕاستی بگۆڕن. یەکێک لەو نووسەرانەی کاریگەری لێ وەرگرت جەیمز تیپتری بچووک بوو، کە دواتر نووسی «دوای یەکەم جار خۆم خستە ناو لاپەڕە پەلپەکانی ئەمەیزینگی ١٩٧١ کە لەیت تێیدا دەرچوو، نینۆکەکانی پێم دەستیان کرد بە چەماوە و مووی پشتم ڕاست بووەوە».[٩٨] ئامادەیی وایت بۆ تاقیکردنەوە بووە ھۆی ئەوەی ئەمەیزینگ چیرۆکی زیاتر بە ناوەڕۆکی ڕەگەزییەوە لە گۆڤارەکانی تر بڵاو بکاتەوە. یەکێک لەو چیرۆکانە، «گرۆوینگ ئەپ فاست ئین سیتی»ی خودی وایت، لەلایەن ھەندێک لە خوێنەرانی ئەمەیزینگەوە وەک بابەتێکی ڕەگەزی ڕەخنەی لێ گیرا. چیرۆکەکانی تر، وەک «توو ئۆف ئە کایند»ی ڕیچ براون، دەربارەی بابەتێکی ڕەگەزی تر، ھەروەھا بووە ھۆی ناکۆکی. وایت خەیاڵی نەریتیتریشی چاپ کرد، زۆربەی بە کوالێتی بەرز. گۆڤارەکە سێ جار لە ماوەی بەڕێوەبردنیدا (١٩٧٠، ١٩٧١ و ١٩٧٢) بۆ خەڵاتی ھیۆگۆ (خەڵاتێکی خوێنەران، کە بە ناوی ھیوگۆ گێرنزباکەوە ناونراوە) بۆ باشترین سەرنووسەر کاندید کرا، ھەر جارەی لە پلەی سێیەمدا کۆتایی ھات.[٩٩]

توانای وایت بۆ ڕاکێشانی نووسەرانی نوێ بەھۆی ئەو نرخە کەمەی دەیدا زیانی پێگەیشت: یەک سەنت بۆ ھەر وشەیەک، بە بەراورد لەگەڵ سێ یان پێنج سەنت بۆ ھەر وشەیەک لە گۆڤارە پێشەنگە کێبڕکێکارەکان. بۆ قەرەبووکردنەوە، وایت نووسەرە نوێیەکانی پەروەردە کرد کە کاری تاقیکارییان لە شوێنی تر نەدەفرۆشرا. لە ١٩٧١دا ڕێککەوتنێکی لەگەڵ گۆردن ئێکلەند کرد، کە دوودڵ بوو لە بوون بە نووسەری تەواوکات بەھۆی مەترسییە دارایییەکانەوە. وایت ڕازی بوو ھەر شتێک ئێکلەند بینووسێت بیکڕێت، بەو مەرجەی کە ئێکلەند خۆی باوەڕی وابێت چیرۆکێکی باشە. ئەنجامەکە ئەوە بوو کە زۆربەی خەیاڵی ئێکلەند لە ئەمەیزینگ و فەنتاستیکدا لە چەند ساڵی داھاتوودا دەرکەوت.[١٠٠]

ناوبانگی ئەمەیزینگ بۆ خەیاڵی زانستی فۆرمیولەیی بووە لە کاتی دەستپێکردنییەوە، بەڵام وایت توانی گۆڤارەکە بگەیەنێتە ستاندارێکی بەرزتر لە ھەر سەرنووسەرێکی تر جگە لە سێلی گۆڵدسمیت،[١٠١] و پێگەیەکی ڕێزداری بە ئەمەیزینگ لە بوارەکەدا بەخشی. جێگرەکانی نەیانتوانی ھەمان ئاستی کوالێتی بپارێزن.[١٠٢][١٠١]

دوای تێد وایت

[دەستکاری]

کاتێک ئیلینۆر ماڤۆر لە سەرەتای ١٩٧٩دا بەرپرسیارێتی وەرگرت، ھیچ ئەزموونێکی لەگەڵ گۆڤارەکانی خەیاڵی زانستیدا نەبوو، و ئاگاداری مێژووی ھەستی خراپ لەناو کۆمەڵگەی خەیاڵی زانستیدا سەبارەت بە پارەدانی کەم بۆ چیرۆکە دووبارە بڵاوکراوەکان نەبوو. بوودجەیەکی زۆر سنووردار درایە بۆ کارکردن، و سەرەتا چیرۆکی کەمی لەبەردەستدا بوو بۆ کارکردن، لە ئەنجامدا ژمارە سەرەتایییەکانی چەندین دووبارەبڵاوکردنەوەی تێدا بوو. ماڤۆر لە ساڵی یەکەمیدا تاقیکردنەوەی لەگەڵ ھەندێک بیرۆکەی نوێدا کرد، وەک دەستپێکردنی چیرۆکێک لەسەر بەرگی دواوە بۆ ڕاکێشانی خوێنەران بۆ کڕینی گۆڤارەکە بۆ تەواوکردنی چیرۆکەکە. ھەروەھا چیرۆکێکی زنجیرەیی بە شێوازی گرافیکی دەستپێکرد کە بەکارھێنانی بۆچوونی خوێنەرانی بۆ درێژەدان بە پلووەتەکەی بەکاردەھێنا. سەرکەوتوو نەبوو و «بە خۆشحاڵییەوە»، بە گوتەی مایک ئاشلی، تاقیکردنەوەکە دوای تەنھا سێ ئەڵقە کۆتایی پێھات.[٤٩]

بە تێپەڕبوونی کات ماڤۆر تا ڕادەیەک توانی تێڕوانینە نەرێنییەکانی ئەمەیزینگ لەلای نووسەرە جێگیرەکان پێچەوانە بکاتەوە، بەڵام سەرەتا ناچار کرا سەرەتا لەگەڵ نووسەرە نوێترەکان کار بکات. دۆزینەوە سەرەتایییەکانی بریتی بوون لە مایکڵ پی کیووب-ماکداوڵ، جۆن ئی ستیس و ڕیچارد پۆڵ ڕۆسۆ. لە ئاگادارییەک کە لە یەکەم ژمارەیدا بڵاوی کردەوە، داوای لە خوێنەران کرد یارمەتی بدەن لە کۆکردنەوەی ھەواڵ، ھەڵسەنگاندن و زانیاری ھەوادارەکان، و زوو ستوونەکانی زیاد کرد کە ئەم بوارانەی دادەپۆشی. لە ١٩٨١دا ڕۆبەرت سیلڤەربێرگ دەستی بە زنجیرەیەک ستوونی بۆچوون کرد. کاری ھونەری بە کوالێتی بەرز بوو، لەوانە کاری ستیڤن فابیان، و دواتر دەیڤد ماتینگلی.[٤٩]

دوای یەکگرتن لەگەڵ فەنتاستیک، ماڤۆر بەردەوام بوو لە ڕاکێشانی نووسەرە ناسراوەکان بۆ گۆڤارەکە، لەوانە ئۆرسن سکۆت کارد، جۆرج ئاڕ. ئاڕ. ماڕتن، و ڕۆجەر زێلازنی. «موون ئۆف ئایس»ی براد لیناویڤەر، کە لە ئازاری ١٩٨٢دا دەرکەوت، بۆ خەڵاتی نێبولا کاندید کرا؛ «ئەنساوند ڤارییەیشنز»ی مارتین، کە لە ژمارەی پێشوودا دەرکەوتبوو، بۆ ھەردوو خەڵاتی نێبولا و ھیوگۆ کاندید کرا.[٤٩]

ھەڵسەنگاندنی مێژوونووس جەیمز گەن بۆ ئەمەیزینگ لە ١٩٨٠ەکاندا ئەوەیە کە ماڤۆر، سکیسەرز و پرایس، کە لە نێوانیاندا بۆ دەیەیەک ئەمەیزینگیان دەستکاری کرد، نەیانتوانی ئەو ستاندارانە بپارێزن کە تێد وایت لە ١٩٧٠ەکاندا دایمەزراندبوو.[١٠١] براین ستەیبڵفۆرد، لە بەرامبەردا، تێبینی دەکات کە ھەردوو سکیسەرز و پرایس ھەوڵیان دا بابەتی باش بڵاو بکەنەوە، و کە پاکێجکردن، لە ١٩٩١ەوە، لەوانەیە باشترین پێشکەشکراو بێت لە ھەر گۆڤارێکی خەیاڵی زانستی.[١٨]

لەگەڵ دووبارە دەستپێکردنەوەی ویزاردز ئۆف دی کۆست لە ١٩٩٨دا، ناوەڕۆکەکان، لەژێر سەرنووسەری کیم مۆھان، زیاتر جەختی لەسەر میدیا کرایەوە. پلانە سەرەتایییەکە ئەوە بوو کە دوو یان سێ چیرۆک لە ھەر ژمارەیەکدا ھەبێت کە لەسەر بنەمای فیلم، تەلەڤیزیۆن و یارییەکان بێت.[٥٤][١٠٣] ژمارەی ٦٠٠، لە سەرەتای ٢٠٠٠دا، چیرۆکێکی ھارلان ئێلیسۆنی تێدا بوو، ھەروەھا چیرۆکێک لە ژمارەی ١٠٠، ژمارەی ٢٠٠، و بەم شێوەیە، تا دەگاتە ژمارەی ٥٠٠. پامێلا سارجێنتیش چیرۆکێکی پێشکەش کرد.[١٠٤]

دووبارە دەستپێکردنەوەکەی پاییزۆ پابلیشینگ، لە ٢٠٠٤دا، تەنانەت زیاتر جەختی لەسەر ناوەڕۆکی میدیا کردبووەوە لەوەی وێرژنەکەی ویزاردز ئۆف دی کۆست کردبووی، لەگەڵ بابەتی زۆر زیاتری پەیوەندیدار بە فیلم و کۆمیکس لەچاو خەیاڵی زانستی. چەندین نووسەری ناسراو لە یەکەم ژمارەدا دەرکەوتن، لەوانە ھارلان ئێلیسۆن، برووس ستێرلینگ و جین وۆڵف. پاییزۆ ھەروەھا بلۆگێکیشی بۆ گۆڤارەکە بەڕێوە دەبرد.[١٠٥][١٠٦] چیرۆکەکان ھەڵسەنگاندنی ئەرێنییان وەرگرت،[١٠٧] بەڵام پاییزۆ زوو گۆڤارەکەی خستە حاڵەتی ڕاگرتنی کاتییەوە، و لە ساڵی دواتردا بە تەواوی ھەڵیوەشاندەوە.[٥٦]

ناونیشانەکە لە دۆخی نادیاریدا مایەوە تا وەشانە ئۆنلاینەکەی ستیڤ دەیڤیدسن لە ٢٠١٢دا دەرکەوت.[٥٩]

کاریگەری لەسەر مەیدان

[دەستکاری]

ئەمەیزینگ ستۆریز تەنھا بە بوونی وەک یەکەمین لە جۆری خۆی کاریگەر بوو. بە وتەی نووسەر و ڕەخنەگری خەیاڵی زانستی دەیمن نایت، گۆڤارەکە «ئاستەنگێک بوو لە ڕەوتی مێژوودا، کە شێوەی V-یەک لێوەی بڵاو بووەوە بۆ دەیان و پاشان بۆ سەدان ژیانی گۆڕدراو (لێرەدا ڤی واتا کاریگەرییەکی بەرفراوان کە لە خاڵێکەوە دەست پێ دەکات تا بڵاودەبێتەوە».[١٠٨] زۆرێک لە ھەوادارە سەرەتایییەکانی بوارەکە دەستیان کرد بە پەیوەندیکردن لەگەڵ یەکتردا لە ڕێگەی ستوونی نامەکانەوە، و بڵاوکردنەوەی فانزین - بڵاوکراوەکانی ھەواداران کە یارمەتیدەر بوون لە دامەزراندنی پەیوەندی لە نێوان ھەوادارانی سەرتاسەری وڵاتدا. زۆرێک لەم ھەوادارانە لە ئەنجامدا بوونە نووسەری سەرکەوتوو؛ و بوونی ھەوادارێتییەکی ڕێکخراوی خەیاڵی زانستی، و نووسەرانی وەک ڕەی برەدبێری، ئارتەر سی کلارک، و ئایزک ئەسیمۆڤ، کە ڕاستەوخۆ لە ھەوادارێتییەوە ھاتنە نووسین، دەکرێت بگەڕێندرێتەوە بۆ دروستبوونی ئەمەیزینگ ستۆریز.

دوای چەند ساڵی سەرەتایی، کە کێبڕکێی کەم یان ھیچ نەبوو، گۆڤاری «ئەمەیزینگ ستۆریز» چیتر لە ڕوانگەی ڕەخنەگران یان لایەنگرانەوە پێشەنگی بوارەکە نەبوو.[١٠٨] سەرەڕای مێژووە درێژەکەی، گۆڤارەکە بە دەگمەن بەشدارییەکی زۆری لە خەیاڵی زانستیدا کرد جگە لە دروستکردنی سەرەتایی ژانرەکە؛[١٠٩] بەڵام گێرنزباک خۆی لە ناوی "ھیوگۆ"دا یادکراوەتەوە، کە ناوێکی نزیکەی جیھانییە بۆ خەڵاتی ساڵانەی دەستکەوتی خەیاڵی زانستی کە لەلایەن کۆمەڵەی جیھانیی خەیاڵی زانستییەوە پێشکەش دەکرێت. ھەروەھا گێرنزباک بە "باوکی خەیاڵی زانستی" ناسراوە بەھۆی ڕۆڵی لە دروستکردنی گۆڤاری "ئەمەیزینگ ستۆریز"دا.[١١٠][١١١][١١٢]

وردەکاری بڵاوکردنەوە

[دەستکاری]

سەرنووسەران

[دەستکاری]

کتێبناسان ھەمیشە ھاوڕا نین لەسەر ئەوەی کێ دەبێت وەک سەرنووسەری ھەر ژمارەیەکی دیاریکراوی ئەمەیزینگ ناو ببرێت. بۆ نموونە، گێرنزباک لە سێ ساڵی یەکەمدا کۆنترۆڵی ھەبوو، بەڵام سڵۆن ھەموو ئەرکە سەرنووسەرییەکانی پەیوەست بە چیرۆکەوە ئەنجام دەدا، و ھەندێک جار وەک سەرنووسەر وەسف دەکرێت. بە ھەمان شێوە، سەرنووسەرانی دواتر ھەندێک جار لەژێر چاودێری بەڕێوەبەرانی سەرنووسەریدا بوون. بێرنارد دەیڤیس ناوی «سەرنووسەر»ی ھەموو گۆڤارەکانی زیف-دەیڤیسی ھەبوو کاتێک لەو کۆمپانیایە بوو، لەگەڵ ئەوەی سەرنووسەریی ڕاستەقینەی گۆڤارەکان لەلایەن «بەڕێوەبەرانی سەرنووسەری» تایبەتەوە ئەنجام دەدرا.

  • ھیۆگۆ گێرنزباک (نیسانی ١٩٢٦ - نیسانی ١٩٢٩). سڵۆن نزیکەی ھەموو ئەرکە سەرنووسەرییەکانی پەیوەست بە چیرۆکەوە ئەنجام دەدا.[٧]
  • ئارتەر لینچ (ئایاری ١٩٢٩ - تشرینی یەکەمی ١٩٢٩). وەک سەردەمی گێرنزباک، سڵۆن بە کردەوە سەرنووسەر بوو لە ماوەی دەسەڵاتی لینچدا.[٧٧]
  • تی ئۆکۆنۆر سڵۆن (تشرینی دووەمی ١٩٢٩ - ئایاری ١٩٣٨)
  • ڕەیمۆند ئەی پاڵمەر (حوزەیرانی ١٩٣٨ - کانوونی یەکەمی ١٩٤٩)
  • ھاوارد براون (کانوونی دووەمی ١٩٥٠ - ئابی ١٩٥٦). فەیرمان بە کردەوە ئەرکە سەرنووسەرییەکانی لە ژمارەی ئایار یان حوزەیرانی ١٩٥٦دا وەرگرت.[١١٣]
  • پۆڵ دەبلیوو فەیرمان (ئەیلوولی ١٩٥٦ - تشرینی دووەمی ١٩٥٨)
  • سیل گۆڵدسمیت لاڵی (کانوونی یەکەمی ١٩٥٨ - حوزەیرانی ١٩٦٥). نۆرمان لۆبسێنز وەک سەرنووسەر ناساندرا، بەڵام لە ڕاستیدا سیل گۆڵدسمیت ھەموو کاری سەرنووسەری دەکرد. کاتێک ھاوسەرگیری کرد، ناوی خێزانی سیل لاڵی بەکارھێنا.[١١٤]
  • جۆزێف ڕۆس (ئابی ١٩٦٥ - تشرینی یەکەمی ١٩٦٧). نازناوێک بوو بۆ جۆزێف ڤرزۆس.
  • ھاری ھاریسن (کانوونی یەکەمی ١٩٦٧ - ئەیلوولی ١٩٦٨)
  • باری نێن ماڵزبێرگ (تشرینی دووەمی ١٩٦٨ - کانوونی دووەمی ١٩٦٩)
  • تێد وایت (ئازاری ١٩٦٩ - شوباتی ١٩٧٩)
  • ئیلینۆر ماڤۆر (ئایاری ١٩٧٩ - ئەیلوولی ١٩٨٢). لە ئایاری ١٩٧٩ - ئابی ١٩٨١ ماڤۆر نازناوی عومەر گۆھاگنی بەکارھێنا؛ دواتر ناوی ڕاستەقینەی خۆی بەکارھێنا.
  • جۆرج ە. سیسێرز (تشرینی دووەمی ١٩٨٢ - تەممووزی ١٩٨٦)
  • پاتریک لوسین پرایس (ئەیلوولی ١٩٨٦ - ئازاری ١٩٩١)
  • کیم مۆھان (ئایاری ١٩٩١ - زستانی ١٩٩٥ و ھاوینی ١٩٩٨ - ھاوینی ٢٠٠٠)
  • دەیڤ گرۆس (ئەیلوولی ٢٠٠٤ - کانوونی یەکەمی ٢٠٠٤)
  • جێف بێرکویتس (کانوونی دووەمی ٢٠٠٥ - ئازاری ٢٠٠٥)
  • ستیڤ دەیڤیدسن (تەممووزی ٢٠١٢ - ئابی ٢٠١٨)
  • ئیرا نەیمان (ئابی ٢٠١٨ - تشرینی دووەمی ٢٠٢٢)
  • لۆید پێنی (تشرینی دووەمی ٢٠٢٢ تا ئێستا)

وردەکارییەکانی تری کتێبناسی

[دەستکاری]

گۆڤاری «ئەمەیزینگ» سەرەتا بە قەبارەی بێدشیت (زۆر گەورە) دەردەچوو تا تشرینی یەکەمی ١٩٣٣، کاتێک گۆڕا بۆ قەبارەی «پەڵپ» (بچووکتر). لە ژمارەی نیسان-ئایاری ١٩٥٣دا، بوو بە قەبارەی «دایجێست» (زۆر بچووکتر).[١١٥]

لە سەرەتای ١٩٨٠کاندا، حەوت ژمارە (لە تشرینی دووەمی ١٩٨٠ تا تشرینی دووەمی ١٩٨١) نیو ئینج درێژتر بوون لە قەبارەی دایجێستی ئاسایی، بەڵام دواتر گەڕایەوە بۆ قەبارەی دایجێستی ستاندارد.[٥٢]

لە ئایاری ١٩٩١دا، گۆڤارەکە گەڕایەوە بۆ قەبارەی گەورە، بەڵام ئەمە تەنھا تا ژمارەی زستانی ١٩٩٤ بەردەوام بوو. سێ ژمارەی دواتر دیسان بە قەبارەی دایجێست دەرچوون.[١٨]

کاتێک گۆڤارەکە لە ١٩٩٨دا دووبارە دەرکەوتەوە، بە قەبارەی بێدشیت بوو و تا کۆتایی بەو شێوەیە مایەوە. دوا ژمارە، لە ئازاری ٢٠٠٥، تەنھا وەک فایلی پی دی ئێف بڵاوکرایەوە و وەک گۆڤاری فیزیکی دەرنەچوو.[٥٢][٥٦]

ژمارەبەندی بەرگەکان ھەندێک ناڕێکی تێدا بوو: ژمارەبەندی لە نێوان ١٩٧٩ تا ١٩٨٣ ڕەنگە ھەڵە دیار بێت، بەڵام لە ڕاستیدا دروستە. بەرگی ٢٧ ژمارە ٨ تەنھا یەک ژمارە بوو، نەک دوو وەک لە خشتەکەدا دیارە. ئەم ژمارەیە ڕێکەوتی کانوونی یەکەمی١٩٥٣ / کانوونی دووەمی ١٩٥٤ی لەسەر بوو.[٥٢]

بڵاوکەرەوەکانی ژمارە[٥٢][١١٦][١١٧][١١٨][١١٩]
ڕێکەوتەکان بڵاوکەرەوە
نیسانی ١٩٢٦ - حوزەیرانی ١٩٢٩ ئێکسپێریمێنتەر پەبڵیشینگ، نیویۆرک
تەممووزی ١٩٢٩ - تشرینی یەکەمی ١٩٣٠ ئێکسپێریمێنتەر پەبڵیکەیشنز، نیویۆرک
تشرینی دووەمی ١٩٣٠ - ئەیلوولی ١٩٣١ ڕادیۆ-ساینس پەبڵیکەیشنز، نیویۆرک
تشرینی یەکەمی ١٩٣١ - شوباتی ١٩٣٨ تێک پەبڵیشینگ کۆرپۆرەیشن، نیویۆرک
نیسانی ١٩٣٨ - شوباتی ١٩٥١ زیف-دەیڤیس، شیکاگۆ
ئازاری ١٩٥١ - حوزەیرانی ١٩٦٥ زیف-دەیڤیس، نیویۆرک
ئابی ١٩٦٥ - شوباتی ١٩٧٩ ئەڵتیمەیت پەبڵیشینگ، نیویۆرک
ئایاری ١٩٧٩ - حوزەیرانی ١٩٨٢ ئەڵتیمەیت پەبڵیشینگ، سکۆتسدەیڵ، ئەریزۆنا
ئەیلولی ١٩٨٢ - ئایاری ١٩٨٥ دراگۆن پەبڵیشینگ، لەیک جنێڤا، ویسکۆنسن
تەممووزی ١٩٨٥ - زستانی ١٩٩٥ تی ئێس ئاڕ، لەیک جنێڤا، ویسکۆنسن
ئەیلولی ٢٠٠٤ - ئازاری ٢٠٠٥ پاییزۆ پەبڵیشینگ، بێڵڤیو، واشنتن
تەممووزی ٢٠١٢ - ئێکسپێریمێنتەر پەبڵیشینگ کۆمپانی ئێل ئێل سی، ھیڵزبۆرۆ، نیو ھامپشایەر

ناونیشانی گۆڤارەکە چەند جارێک گۆڕا:[٥٢][٥٥]

ڕێکەوتەکان ناونیشان
نیسانی ١٩٢٦ - شوباتی ١٩٥٨ چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان
ئازاری ١٩٥٨ - نیسانی ١٩٥٨ خەیاڵی زانستی سەرسووڕھێنەر
ئایاری ١٩٥٨ - ئەیلوولی ١٩٦٠ چیرۆکەکانی خەیاڵی زانستی سەرسووڕھێنەر
تشرینی یەکەمی ١٩٦٠ - تەممووزی ١٩٧٠ چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان
ئەیلولی ١٩٧٠ - شوباتی ١٩٧٩ چیرۆکەکانی خەیاڵی زانستی سەرسووڕھێنەر
ئایاری ١٩٧٩ - ئابی ١٩٨٠ چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان
تشرینی دووەمی ١٩٨٠ - تشرینی دووەمی ١٩٨٤ چیرۆکەکانی خەیاڵی زانستی سەرسووڕھێنەر لەگەڵ فانتاستیک
کانوونی دووەمی ١٩٨٥ - ئازاری ١٩٨٥ چیرۆکەکانی خەیاڵی زانستی سەرسووڕھێنەر لەگەڵ چیرۆکە فانتاستیکەکان
ئایاری ١٩٨٥ - کانوونی دووەمی ١٩٨٦ چیرۆکەکانی خەیاڵی زانستی سەرسووڕھێنەر
ئازاری ١٩٨٦ - ئازاری ٢٠٠٥ چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان
تەممووزی ٢٠١٢ - چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان

دوو زنجیرەی جیاوازی دووبارە چاپکردنەوەی «ئەمەیزینگ» لە بەریتانیا دەرکەوتن. یەکەمیان تاکە ژمارەیەکی بێ ڕێکەوت بوو لە زیف-دەیڤیس، لە تشرینی دووەمی ١٩٤٦. لە حوزەیرانی ١٩٥٠، تۆرپ و پۆرتەر زنجیرەیەکی دووەمیان دەستپێکرد کە تا ١٩٥٤ بەردەوام بوو و ٣٢ ژمارەی لەخۆگرت. ژمارەکەی زیف-دەیڤیس و ٢٤ ژمارەی یەکەمی تۆرپ و پۆرتەر بە قەبارەی پاڵپ بوون؛ ھەشت ژمارەی کۆتایی بە قەبارەی دایجێست بوون.[١٨][١١٥] ژمارەکانی تۆرپ و پۆرتەر بێ ڕێکەوت بوون، بەڵام ژمارە پاڵپەکان لە ١ تا ٢٤ ژمارە کرابوون و سەرەتا دوو مانگ جارێک دەردەچوون. دوای ژمارەی ئازاری ١٩٥١، ژمارەکانی نیسان و تشرینی دووەم دەرچوون. لە ١٩٥٢دا ژمارەکان لە شوبات، ئازار، نیسان، حوزەیران، تەممووز، ئەیلوول و تشرینی دووەم دەرچوون. ساڵی ١٩٥٣ نۆ ژمارەی پاڵپی بینی، تەنھا ئازار و ئایار دەرنەچوون. لە کانوونی یەکەمەوە گۆڕا بۆ قەبارەی دایجێست و خشتەیەکی ڕێکوپێکی دوو مانگ جارێک کە تا شوباتی ١٩٥٥ بەردەوام بوو. ئەم ھەشت ژمارەیەی کۆتایی وەک بەرگی ١، ژمارە ١ تا ٨ ژمارە کرابوون.[١١٥]

ھەروەھا چاپێکی کەنەدی ھەبوو کە ٢٤ ژمارەی خایاند، لە ئەیلوولی ١٩٣٣ تا ئابی ١٩٣٥، لەلایەن بڵاوکراوەکانی تێک. ئەمانە وەک چاپە ئەمریکییەکان بوون جگە لەوەی لەسەر بەرگەکانیان نووسرابوو «لە کەنەدا چاپکراوە لەسەر کاغەزی کەنەدی». چاپێکی ژاپۆنیش حەوت ژمارەی لە ناوەڕاستی ١٩٥٠دا بڵاوکردەوە، چیرۆکەکانی لە «فانتاستیک ئەدڤێنچەرز» و «ئەمەیزینگ»ەوە ھەڵبژاردبوو.[١١٥]

لە ١٩٤٠ تا ١٩٤٣، و دووبارە لە ١٩٤٧ تا ١٩٥١، کۆپییەکانی «ئەمەیزینگ ستۆریز» سێ بە سێ دووبارە بەرگ کرانەوە و وەک «ئەمەیزینگ ستۆریز کوارتەرلی» دووبارە فرۆشرانەوە. کۆی ٢٧ ژمارە لەم جۆرە دەرچوون. نابێت ئەمانە تێکەڵ بکرێن لەگەڵ گۆڤارێکی تر بە ھەمان ناو کە لە ١٩٢٨ تا ١٩٣٤ وەک ھاوڕێی «ئەمەیزینگ ستۆریز» دەردەچوو.[١٢٠]

چەندین کۆمەڵە چیرۆک (ئەنتۆلۆژی) لە چیرۆکەکانی گۆڤاری «ئەمەیزینگ» بڵاوکراونەتەوە، لەوانە:[١٨][١٢١]

ساڵ سەرنووسەر ناونیشان بڵاوکەرەوە
١٩٦٧ جۆزێف ڕۆس باشترینەکانی ئەمەیزینگ بێڵمۆنت بووکس
١٩٧٣ تێد وایت باشترینەکان لە چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان مانۆر بووکس
١٩٨٥ ئیساک ئاسیمۆڤ و مارتین ئێچ گرینبێرگ چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان: ٦٠ ساڵ لە باشترین خەیاڵی زانستی تی ئێس ئاڕ
١٩٨٦ مارتین ئێچ گرینبێرگ چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان: دیدی جیھانەکانی تر تی ئێس ئاڕ
١٩٨٧ مارتین ئێچ گرینبێرگ کۆکراوەی خەیاڵی زانستی سەرسووڕھێنەر: ساڵە شکۆدارەکان، ١٩٢٦–١٩٣٥ تی ئێس ئاڕ
١٩٨٧ مارتین ئێچ گرینبێرگ کۆکراوەی خەیاڵی زانستی سەرسووڕھێنەر: ساڵانی جەنگ، ١٩٣٦–١٩٤٥ تی ئێس ئاڕ
١٩٨٧ مارتین ئێچ گرینبێرگ کۆکراوەی خەیاڵی زانستی سەرسووڕھێنەر: ساڵە سەرکێشەکان، ١٩٤٦–١٩٥٥ تی ئێس ئاڕ
٢٠١٤ جین ماری ستین و ستیڤ دەیڤیدسن باشترینەکانی چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان: کۆکراوەی ١٩٢٦ فیوچەرز پاست ئیدیشنز
٢٠١٤ جین ماری ستین و ستیڤ دەیڤیدسن چاپی زەبەلاحی ٣٥ەمین ساڵیادی چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان: باشترینی چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان چاپی ڕێپێدراو فیوچەرز پاست ئیدیشنز
٢٠١٥ جین ماری ستین و ستیڤ دەیڤیدسن باشترینەکانی چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان: کۆکراوەی ١٩٢٧ فیوچەرز پاست ئیدیشنز
٢٠١٥ جین ماری ستین و ستیڤ دەیڤیدسن باشترینەکانی چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان: کۆکراوەی ١٩٤٠ فیوچەرز پاست ئیدیشنز
٢٠١٦ جین ماری ستین و ستیڤ دەیڤیدسن باشترینەکانی چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان: کۆکراوەی ١٩٢٨ فیوچەرز پاست ئیدیشنز
٢٠١٧ جین ماری ستین و ستیڤ دەیڤیدسن باشترینەکانی چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان: کۆکراوەی ١٩٢٩ فیوچەرز پاست ئیدیشنز

چیرۆکە ھاوبەشەکان لە میدیای جیاوازدا

[دەستکاری]

دەرھێنەر ستیڤن سپیلبێرگ مۆڵەتی بەکارھێنانی ناونیشانەکەی وەرگرت بۆ بەرنامەیەکی تەلەڤیزیۆنی ئەمریکی بە ناوی چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان کە لە ساڵی ١٩٨٥ تا ١٩٨٧ پەخش کرا.[١٢٢] لە ساڵی ٢٠٢٠دا، زیندووکردنەوەیەکی ئەم بەرنامەیە لە ئەپڵ تیڤی پڵەس دەستی پێکرد.[١٢٣]

لە نێوان ساڵانی ١٩٩٨ و ٢٠٠٠دا، چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان زنجیرەیەک چیرۆکی کورتی بڵاوکردەوە کە لەسەر بنەمای فرانچایزی ستار ترێک بوون. لە ساڵی ٢٠٠٢دا، ئەم چیرۆکانە دووبارە لەلایەن پۆکێت بووکسەوە لە کۆکراوەیەکدا بەناوی ستار ترێک: چیرۆکە سەرسووڕھێنەرەکان بڵاوکرانەوە.[١٢٤]

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ Ashley, Time Machines, p.  7.
  2. ^ Ashley, Time Machines, pp.  21–25.
  3. ^ Nicholls, Peter, "Pulp Magazines", in Clute & Nicholls, Encyclopedia of SF, p.  979.
  4. ^ Ashley, Transformations, p.  155.
  5. ^ Ashley, Time Machines, pp.  28–29.
  6. ^ Ashley, Time Machines, pp.  29–35.
  7. ^ ئ ا ب پ ت Ashley, Time Machines, pp.  48–49.
  8. ^ Ashley, Time Machines, p.  47.
  9. ^ "The Man From the Atom (Sequel)" پێڕستی ناونیشانەکان لە بنکەدراوەی خەیاڵی بیرکرنەوەییی ئینتەرنێت
  10. ^ «Table of Contents». Amazing Stories. August 1926. p. 385.
  11. ^ Hugo Gernsback (March 1927). «Idle Thought of a Busy Editor». Amazing Stories. p. 1025.
  12. ^ various (January 1927). «Discussions». Amazing Stories. p. 970.
  13. ^ ئ ا ب Ashley, Time Machines, pp.  51–54.
  14. ^ ئ ا ب Ashley, Time Machines, p.  238.
  15. ^ «Business Records, Bankruptcy Proceedings». The New York Times. March 12, 1929. p. 53. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی) "Experimenter Publishing Co. , Inc. , 230 Fifth Avenue – Liabilities approximately $500,000, assets not stated. Principal creditors listed are Art Color Printing Co. , Dunellen, N.J. , $152,908; Bulkley Dunton Co. , $154,406 ..."
  16. ^ ئ ا The bankruptcy is described in detail in Tom Perry, "An Amazing Story: Experiment in Bankruptcy" in Amazing Science Fiction vol.  51, no.  3 (May 1978), p. 161.
  17. ^ del Rey, World of Science Fiction, p.  47.
  18. ^ ئ ا ب پ ت Brian Stableford, "Amazing Stories", in Clute & Nicholls, Encyclopedia of SF, pp.  25–26.
  19. ^ Ashley, Time Machines, pp.  63–64.
  20. ^ «To Pay 95% Of Debts In $600,000 Failure». The New York Times. April 4, 1929. p. 22. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
  21. ^ Ashley, Time Machines, p.  76.
  22. ^ «New Incorporations». The New York Times. July 15, 1931. p. 39. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی) "Teck Publishing Corp. J Schultz. 522 5th Av. $10,000" Joseph Schultz was the attorney for Macfadden Publications, Inc.
  23. ^ Ashley, Time Machines, p.  77.
  24. ^ ئ ا ب Ashley, Time Machines, pp.  112–116.
  25. ^ Ashley, Time Machines, p.  85.
  26. ^ «Advertising News and Notes». The New York Times. January 18, 1938. p. 28. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی) "Ziff-Davis Publishing Company, New York and Chicago, has purchased Radio News Magazine and Amazing Stories".
  27. ^ Ashley, Time Machines, pp.  143–144.
  28. ^ Ashley, Time Machines, p.  119.
  29. ^ Ashley, Time Machines, pp.  178–180.
  30. ^ ئ ا Ashley, Time Machines, pp.  183–185.
  31. ^ A dummy issue is a magazine issue produced to show to potential advertisers or for advance review. See the glossary at this publisher page: «Barking Raven Press: "Artful Publications for Artful Minds"». Barking Raven Press. لە ١ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٨ ھێنراوە.
  32. ^ Ashley, Time Machines, pp.  220–225.
  33. ^ Ashley, Transformations, p.  7.
  34. ^ Ashley, Transformations, pp.  48–51.
  35. ^ ئ ا Ashley, Transformations, pp.  173–174.
  36. ^ Ashley, Transformations, p.  353.
  37. ^ ئ ا ب پ ت ج Ashley, Transformations, pp.  222–226.
  38. ^ Carlson، Walter (June 23, 1965). «Advertising: Death and Taxes and Insurance». The New York Times. p. 62. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی) "[P]urchase by the Ultimate Publishing Company, Inc. , of two science-fiction magazines from Ziff-Davis Publishing Company. [Amazing Stories and Fantastic.] ... according to Sol Cohen, president of Ultimate".
  39. ^ ئ ا Ashley, Transformations, p.  263.
  40. ^ Ashley, Transformations, p.  321.
  41. ^ Ashley, Transformations, p.  325.
  42. ^ ئ ا ب Ashley, Transformations, pp.  263–267.
  43. ^ Ashley, Gateways, p.  72.
  44. ^ ئ ا Ashley, Gateways, p.  74.
  45. ^ ئ ا Ashley, Gateways, p.  480.
  46. ^ Ashley, Gateways, pp.  84–85.
  47. ^ Ashley, Gateways, pp.  85–86.
  48. ^ Ashley, Gateways, pp.  347–348.
  49. ^ ئ ا ب پ ت Ashley, Gateways, pp.  348–355.
  50. ^ «The History of TSR». Wizards of the Coast. لە ڕەسەنەکە لە ٢٤ی ئەیلوولی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی ئابی ٢٠٠٥ ھێنراوە.
  51. ^ «Science Fiction Chronicle 1982-05: Vol 3 Iss 8». DNA Publications. May 1982.
  52. ^ ئ ا ب پ ت ج چ ح خ See the individual issues. For convenience, an online index is available at «Series: Amazing Stories». ISFDB. لە ١٩ی ئایاری ٢٠٢٣ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ١٤ی حوزەیرانی ٢٠٠٨ ھێنراوە.
  53. ^ Schliesel، Seth (March 5, 2008). «Gary Gygax, Game Pioneer, Dies at 69». The New York Times. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
  54. ^ ئ ا «Locus Online: Profiles of September 1998 Magazines». Locus Publications. لە ٢٩ی ئابی ٢٠٠٨ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٠ی ئەیلوولی ٢٠٠٨ ھێنراوە.
  55. ^ ئ ا Miller، Stephen G. «Amazing Stories Checklist». Locus Publications. لە ١٢ی ئەیلوولی ٢٠٠٨ ھێنراوە.
  56. ^ ئ ا ب «Amazing Stories And Undefeated Magazines Cancelled». Paizo Publishing. لە ڕەسەنەکە لە ٢٩ی ئازاری ٢٠٠٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢ی نیسانی ٢٠٠٦ ھێنراوە.
  57. ^ «Amazing Stories Trademark Acquired». ٢٨ی ئەیلوولی ٢٠١١. لە ١ی تشرینی یەکەمی ٢٠١١ ھێنراوە.
  58. ^ «Magazine Back Issues». Amazing Stories. The Experimenter Publishing Company. لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی ئایاری ٢٠١٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٦ی ئایاری ٢٠١٤ ھێنراوە.
  59. ^ ئ ا Brooks، David (٦ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥). «Push to resurrect Amazing Stories». Granite Geek.
  60. ^ Brooks، David. «The original science fiction magazine 'Amazing Stories' back in print thanks to N.H. push». Concord Monitor. لە ٢٢ی ئەیلوولی ٢٠١٨ ھێنراوە.
  61. ^ Davidson Steps Down as Publisher and Acting Editor at Experimenter Publishing Company
  62. ^ Quoted in Ashley, Time Machines, p.  50.
  63. ^ ئ ا Ashley, Time Machines, p.  50.
  64. ^ Carter, Creation of Tomorrow, p.  3.
  65. ^ ئ ا Ashley, Time Machines, pp.  50–51.
  66. ^ del Rey, World of Science Fiction, p.  45.
  67. ^ Letter in Amazing Stories, June 1928, Vol. 3, No. 3, p. 279
  68. ^ ئ ا ب Ashley, Time Machines, pp.  54–56.
  69. ^ Pohl، Frederik (October 1965). «The Day After Tomorrow». Editorial. Galaxy Science Fiction. pp. 4–7.
  70. ^ "Discussions", Amazing Stories, October 1928, p. 662; quoted in Ashley, Time Machines, p.  56.
  71. ^ Ashley, Time Machines, p.  58.
  72. ^ del Rey, World of Science Fiction, p.  80.
  73. ^ Ashley, Time Machines, p.  60.
  74. ^ Sanders, Smith, pp. 1 & 9; Moskowitz, Seekers, p. 15.
  75. ^ Moskowitz, Seekers, p. 15.
  76. ^ Ashley, Time Machines, pp.  61–62.
  77. ^ ئ ا Ashley, Time Machines, p.  64.
  78. ^ Ashley, Time Machines, p.  69.
  79. ^ del Rey, World of Science Fiction, p.  62.
  80. ^ Ashley, Time Machines, p.  113.
  81. ^ Ashley, Gernsback Days, p. 156.
  82. ^ ئ ا del Rey, World of Science Fiction, pp.  114–115.
  83. ^ Ashley, Time Machines, p.  112.
  84. ^ Ashley, Time Machines, pp.  116–117.
  85. ^ Ashley, Time Machines, pp.  118–119.
  86. ^ John Clute & Malcolm Edwards, "Isaac Asimov", in Clute & Nicholls, Encyclopedia of Science Fiction, p.  56.
  87. ^ del Rey, World of Science Fiction, p.  116.
  88. ^ Ashley, Time Machines, pp.  176–177.
  89. ^ Ashley, Time Machines, pp.  179–180.
  90. ^ Ashley, Time Machines, pp.  184–185.
  91. ^ Ashley, Time Machines, p.  225.
  92. ^ Ashley, Transformations, pp.  222–223; quoting an unpublished letter from Heinlein to Goldsmith.
  93. ^ Ashley, Transformations, pp.  224–225. Zelazny's quote is from his personal letter to Cele Lalli (Goldsmith) from March 20, 1965, quoted in Ashley p.  225.
  94. ^ The Wind's Twelve Quarters, quoted in «Goldsmith, Cele». The Encyclopedia of Science Fiction. ١٢ی ئەیلوولی ٢٠٢٢. لە ١٦ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
  95. ^ Ashley, Transformations, pp.  263–264.
  96. ^ Ashley, Transformations, pp.  266–267.
  97. ^ Ashley, Gateways, pp.  70–74.
  98. ^ Ashley, Gateways, pp.  74–76. The quote is from Universe SF Review, September/October 1975, quoted by Ashley on p.  76.
  99. ^ Ashley, Gateways, pp.  82–83.
  100. ^ Ashley, Gateways, pp.  78–79.
  101. ^ ئ ا ب Gunn, New Encyclopedia, p.  16.
  102. ^ Gunn, New Encyclopedia, p.  503.
  103. ^ «Locus Online: SF News January 1998». Locus Publications. لە ٢٠ی ئەیلوولی ٢٠٠٨ ھێنراوە.
  104. ^ «Locus Online: Magazines: December 1999». Locus Publications. لە ٢٠ی ئەیلوولی ٢٠٠٨ ھێنراوە.
  105. ^ «Locus Online: New Magazines». Locus Publications. August 2004. p. 1. لە ٢٢ی ئەیلوولی ٢٠٠٨ ھێنراوە.
  106. ^ «Paizo Amazing blog». Paizo Publishing. لە ڕەسەنەکە لە ٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٦ ھێنراوە.
  107. ^ «Locus Online: New Magazines». Locus Publications. November 2004. p. 2. لە ٢٢ی ئەیلوولی ٢٠٠٨ ھێنراوە.
  108. ^ ئ ا Knight, Futurians, p.  2.
  109. ^ Aldiss, Trillion Year Spree, p.  205.
  110. ^ Franson and DeVore, "History", p.  3.
  111. ^ Nicholls, Peter, "Hugo", in Clute & Nicholls, Hugo, p.  595.
  112. ^ See, for example, the titles of Moskowitz, Hugo Gernsback: Father of Science Fiction, and Siegel, Hugo Gernsback: Father of Modern Science Fiction.
  113. ^ Fairman began writing the editorials with the May 1956 issue, and in the July editorial he explained that Browne was on a two-month contract in Hollywood, writing scripts for Cheyenne. In the August editorial he announced that the change was permanent, and in the September issue Fairman was listed as editor on the masthead for the first time. See Fairman، Paul W. (May 1956). «The Observatory». Amazing Stories. Vol. 30, no. 5. p. 3., Fairman، Paul W. (July 1956). «The Observatory». Amazing Stories. Vol. 30, no. 7. p. 6., Fairman، Paul W. (August 1956). «The Observatory». Amazing Stories. Vol. 30, no. 8. p. 6., Fairman، Paul W. (September 1956). «Masthead». Amazing Stories. Vol. 30, no. 9.
  114. ^ Lobsenz was introduced in the November 1958 editorial, as if he were the editor. His title was editorial director. According to Mike Ashley, who corresponded with Cele Lalli, he was brought in as a consultant, wrote the editorials and story blurbs, met intermittently with Goldsmith, and read the stories she selected, but "she was soon left alone to edit the magazines as she saw fit". See Fairman، Paul W. (November 1958). «Introducing the New Editor». Amazing Stories. Vol. 32, no. 11. p. 5., and Ashley, Transformations, p.  222.
  115. ^ ئ ا ب پ Tuck, "Amazing Stories", p.  535.
  116. ^ Ashley, Time Machines, pp.  237–238.
  117. ^ Ashley, Transformations, pp.  320–321.
  118. ^ Ashley, Gateways, p.  425.
  119. ^ «Corporate Changes». The New York Times. June 21, 1930. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی) "Experiments داڕێژە:Sic Publishing, Manhattan to Radio Science Publications".
  120. ^ Bleiler & Bleiler (1998), pp. 561–564.
  121. ^ John Clute, "Martin H. Greenberg", in Clute & Nicholls, Encyclopedia of SF, pp.  522–523.
  122. ^ Bennetts، Leslie (July 31, 1984). «Spielberg to Produce Adventure Series for NBC». The New York Times. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
  123. ^ «Apple announces premiere date for Steven Spielberg's "Amazing Stories" and unveils first look image» (ھەواڵ). January 19, 2020. {{cite press release}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= (یارمەتی)
  124. ^ «Simon & Schuster: The Amazing Stories (eBook)». Simon & Schuster. لە ١٣ی ئەیلوولی ٢٠٠٨ ھێنراوە.

بەستەرە دەرەکییەکان

[دەستکاری]

وەرگیراو لە «https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=چیرۆکە_سەرسووڕھێنەرەکان&oldid=1364902»