گەلی دراڤیدی
| ژمارەی سەرجەمی دانیشتووان | |
|---|---|
| نزیکەی ``245 ملیۆن | |
| زمانەکان | |
| زمانە دراڤیدییەکان | |
| ئایین | |
| زۆرتر ھیندۆسی، و ئەوانی تر: جاینیزم، بوودایی، ئیسلام، مەسیحیەت، جوولەکە. |
دراڤیدی ئاماژەیە بۆ خەڵکی باشووری ڕۆژاوای کیشوەری ھیندستان. ئەوان بە چەند زمانێک قسە دەکەن کە ھەموویان لە یەک بنەماڵەی زمانی دراڤیدیدان. زمانی تامیل گرنگترین زمانە لەم زمانانە. ڕۆبێرت کاڵدوێڵ یەکەم کەس بوو کە وشەی دراڤیدی وەک ناوی بنەماڵەی زمان بەکارھێنا. ئەم وشەیە لە وشەی سانسکریتی drāviḍa وەرگیراوە کە لە ڕابردووەوە بۆ ناسینەوەی ئەو کەسانە بەکارھاتووە کە بە زمانی تامیل قسەیان کردووە و لە باشووری ھیندستان دەژیا[١] بەپێی لێکۆڵینەوەکان، بنەچەیان ناوچەکانی ڕۆژاوای ئێرانە و باشووری قەوقاز بریتییە لە… سنووری ئازەربایجان لە باکوور و باشووری شاخەکانی زاگرۆس لە ئێرانی ئێستادا، کە نزیکەی ١٠ ھەزار ساڵ لەمەوبەر کۆچیان کردووە بۆ ھیندستان[٢]جووتیارانی ناوچەکانی ڕۆژاوای ئێران، وەک ئازەربایجان و ئیلام و ناوچەکانی دیکەی باکوور و باشوور لە زاگرۆسەکان، کۆچیان کرد بۆ ھیندستان و پاکستان ئەم ھۆزانە بوونە ھۆی سەرھەڵدانی دراڤیدییەکان و شارستانییەتی دۆڵی ئیندوس[٣] لە ڕووی بۆماوەیییەوە زۆربەی نەوەکانی دراڤیدییەکانی ھیندستان دەگەڕێنەوە بۆ خەڵکی ڕەسەنی ناوچەکانی ڕۆژاوا و باکووری ڕۆژاوای ئێران، کە لە شاخەکانی زاگرۆسەوە سەرچاوە دەگرن.[٤][٥][٦]
ئەمڕۆ ئەو کەسانەی سەر بەم ڕەگەزەن نزیکەی چارەکێکی دانیشتووانی ھیندستان پێکدەھێنن و زۆربەیان لە باشووری ھیندستان دەژین. سریلانکا، پاکستان، نیپاڵ و ماڵدیڤ ئەو وڵاتانەی دیکەن کە دراڤیدییەکان کەمینەیەکی بەرچاو پێکدەھێنن. بێگومان دوای کۆچی ئارییەکان بۆ کیشوەری ھیندستان نزیکەی سێ بۆ چوار ھەزار ساڵ لەمەوبەر، لە ناوچەیەکی گەورەی ھیندستاندا زاوزێیەکی بەرفراوان لە نێوان ئارییە پێست سووکەکان و دراڤیدییە پێست ڕەشەکاندا ڕوویدا و ئەمڕۆ زۆربەی ھیندییەکان بە ڕەچەڵەک تێکەڵاون لە… ئەم دوو ڕەگەزە.
دراڤیدییەکان نەوەی شاری سوتاوو و جیرۆفت کە سەرەتا بەدرێژایی ڕووباری ئیندوس لە پاکستان نیشتەجێ بوون و شارستانییەتی ئیندوسیان بنیاتنا، پاشان وردە وردە چوونەتە ناو کیشوەری ھیندستانەوە.
دراڤیدییەکان نزیکەی شەش ھەزار ساڵ لەمەوبەر لە باکوورەوە چوونەتە ناو کیشوەری ھیندستانەوە. پێش ئەوەی بچنە باشوور، لقێکیان بەرەو ڕۆژاوا ڕۆیشتن.
ئەم خەڵکە چەند ھەزار ساڵ لەمەوبەر لە ڕۆژاوای ئێرانەوە کۆچیان کردووە بۆ ھیندستان و ڕەچەڵەکیشیان دەگەڕێتەوە بۆ جووتیارانی ئێرانی[٧](پێش ئارییەکان) کە لە ڕۆژاوای ئێران دەژیا، وەک گردی حەسەنلوی ئازەربایجان ئەوان تێکەڵ بە خەڵکی ڕەسەنی دراڤیدی ڕەش پێست بوون[٨] و گرووپێکی نەتەوەیی بە ڕەچەڵەک تێکەڵاویان پێکھێنا[٣] کە پێیان دەگوترا ھیندستان و پاکستان، و دراڤیدییەکان و شارستانییەتی دۆڵی ئیندوسیان لێکەوتەوە.[٤][٥][٦]
زمانناسان بۆ ئەوەی بتوانن دەربارەی کولتوری دراڤیدی بزانن، لێکۆڵینەوەیان لەو کۆمەڵە وشانە کردووە کە لە زمانەکانی دراڤیدیدا بەکارھێنراون بۆ ناونانی شت و چەمکە جیاوازەکان و بۆیان دەرکەوتووە کە لە کولتوری دراڤیدیدا پاشا یان ئاغا ھەبوون کە فەرمانڕەوایی خەڵکیان کردووە. ئەوان لە کۆشکەکاندا دەژیان کە تاوەر و دیوار و سیاجیان تێدابوو و لە دەوری ئەم کۆشکانە کانییەکی پڕ لە ئاو ھەبوو. خەڵک دەبوو باج یان باج بدەن.[٩]
زمانی براھویی ئەمڕۆ لە ھەندێک ناوچەی بەلوچستان، ئێران و پاکستان قسە دەکرێت. لە ئێران گەلی براھوی بە ڕا میتۆڤان ناسراون.
گریمانەی ڕەگەزی دراڤیدی
[دەستکاری]پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە دراڤیدییەکان خەڵکی ھیندی پێست ڕەشن و تێکەڵ بە ڕەسەنەکانی ئوسترالیا بوون و ھەر بۆیە ئەوانەی لە ئێران بوون دراڤیدی نەبوون (چونکە دراڤیدییەکان دواتر دەرکەوتن، لە باشووری ھیندستان و پێش ئەوە نەبوو)، ئەوانەی لە… ئێران ھەمان نەوەی ئەوانەن ھەندێکیان چوونە ھیندستان و دواتر ڕەگەزی دراڤیدییان دروست کرد. بە شێوەیەکی باو لەلایەن مرۆڤناسەکانەوە وەک کۆمەڵێک قەوقازی پۆلێن دەکرێن (و بە شێوەیەکی سروشتی وەک مرۆڤی سپی پێست، وەک خەڵکی سینھالی کە بە کۆمەڵێک ھیندۆ-ئاریایی و ڕەگەزی سپی پێست دادەنرێت).[١٠][١١]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ «The Dravidian languages | WorldCat.org». search.worldcat.org (بە ئینگلیزی). لە ١٥ی ئازاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.
- ^ Kanthimathi، S.؛ Vijaya، M.؛ Ramesh، A. (August 2008). «Genetic study of Dravidian castes of Tamil Nadu». Journal of Genetics. ٨٧ (2): ١٧٥–١٧٩. doi:١٠.١٠٠٧/s١٢٠٤١-٠٠٨-٠٠٢٧-١. PMID ١٨٧٧٦٦٤٨. S2CID ٣١٥٦٢٧١٠.
{{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|ڕێکەوت=(یارمەتی) - ^ ئ ا Broushaki، Farnaz؛ Thomas، Mark G.؛ Link، Vivian؛ López، Saioa؛ van Dorp، Lucy؛ Kirsanow، Karola؛ Hofmanová، Zuzana؛ Diekmann، Yoan؛ Cassidy، Lara M.؛ Díez-del-Molino، David؛ Kousathanas، Athanasios؛ Sell، Christian؛ Robson، Harry K.؛ Martiniano، Rui؛ Blöcher، Jens (٢٩ی تەممووزی ٢٠١٦). «Early Neolithic genomes from the eastern Fertile Crescent». Science. ٣٥٣ (6298): ٤٩٩–٥٠٣. doi:١٠.١١٢٦/science.aaf٧٩٤٣.
- ^ ئ ا Sylvester، Charles؛ Krishna، Mysore Siddaiah؛ Rao، Jaya Sankar؛ Chandrasekar، Adimoolam (2019-03). «Maternal genetic link of a south Dravidian tribe with native Iranians indicating bidirectional migration». Annals of Human Biology. ٤٦ (2): ١٧٥–١٨٠. doi:١٠.١٠٨٠/٠٣٠١٤٤٦٠.٢٠١٩.١٥٩٩٠٦٧. ISSN ١٤٦٤-٥٠٣٣. PMID ٣٠٩٠٩٧٥٥.
{{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|ڕێکەوت=(یارمەتی) - ^ ئ ا داڕێژە:یادکرد وب
- ^ ئ ا «Prehistoric genomes from the world's first farmers in the Zagros mountains reveal different Neolithic ancestry for Europeans and South Asians». ScienceDaily (بە ئینگلیزی). لە ١٥ی ئازاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.
- ^ Ansumali Mukhopadhyay، Bahata (٣ی ئابی ٢٠٢١). «Ancestral Dravidian languages in Indus Civilization: ultraconserved Dravidian tooth-word reveals deep linguistic ancestry and supports genetics». Humanities and Social Sciences Communications (بە ئینگلیزی). ٨ (1): ١–١٤. doi:١٠.١٠٥٧/s٤١٥٩٩-٠٢١-٠٠٨٦٨-w. ISSN ٢٦٦٢-٩٩٩٢.
- ^ «Genetics Proves Indian Population Mixture | Harvard Medical School». hms.harvard.edu (بە ئینگلیزی). ٨ی ئابی ٢٠١٣. لە ١٥ی ئازاری ٢٠٢٥ ھێنراوە.
- ^ محمدرضا، عدلی، (٢٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥). «سرچشمه‌های فرهنگ هندی: نگاهی به تمدن پیشاآریایی و آریایی نخستین». پژوهشنامه ادیان. ٩ (1). ISSN ٢٠٠٨-٠٤٧٦. لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی ئابی ٢٠١٨ ئەرشیڤ کراوە. لە ۲۲ اوت ۲۰۱۸ ھێنراوە.
{{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|ڕێکەوتی سەردان=(یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر) - ^ en:Historical definitions of races in India
- ^ en:Sinhalese people
